Hoe dient het traject van hoorrevalidatie voor volwassenen met gehoorproblemen te verlopen?

Overzicht hoorrevalidatie traject

De hoofdlijn van het hoorrevalidatietraject is weergegeven in figuur 1. Het traject start met de aanmelding waarbij de verwijzing wordt beoordeeld. Vervolgens krijgt de patiënt een intakegesprek, audiologisch onderzoek en wordt vastgesteld of hoorrevalidatie geïndiceerd is. Op basis hiervan wordt een hoorrevalidatieplan opgesteld, waarin de keuze voor effectieve technische revalidatieopties en/of niet-technische begeleiding wordt gemaakt. Daarbij wordt ook de afweging gemaakt of de verschillende opties tegelijkertijd uitgevoerd worden of dat het stepped care principe wordt toegepast. De uitvoering van het plan kan in samenwerking met externe netwerkpartners gedaan worden. Na uitvoering van het revalidatieplan vindt er een evaluatie plaats. Die kan verschillende uitkomsten hebben. Het kan zijn dat de inzet van een revalidatieoptie (nog) verbeterd kan worden. Dan gaat de patiënt terug naar de uitvoeringsstap. Het kan ook zijn dat de uitvoering goed was, maar dat er nog steeds veel beperkingen in activiteiten en participatieproblemen zijn. Dan gaan patiënt en behandelaar terug naar het hoorrevalidatieplan om dat bij te stellen en na te gaan of er nog andere opties zijn. Ook kan het zijn dat de uitgangssituatie is veranderd, bijvoorbeeld dat het gehoor is veranderd of de werksituatie. Dan gaat het revalidatieproces terug naar de stap ‘Anamnese, onderzoek en indicatiestelling’.

Figuur 1. De hoofdlijn van het hoorrevalidatietraject

Andere dan audiologische disciplines, zoals KNO, maatschappelijk werk of psychologie, kunnen worden ingeschakeld in de stap ‘Aanmelding’ als de verwijzing er aanleiding toe geeft of in de stap ‘Anamnese, Onderzoek en Indicatiestelling’ als het onderzoek en/of de anamnese er aanleiding toe geeft. Er moet dan beoordeeld worden of de diagnostiek en behandeling van de andere discipline voor de start van de hoorrevalidatie moet plaatsvinden, of dat deze parallel aan de hoorrevalidatie, in samenwerking met de audiologische discipline, uitgevoerd wordt.

Multidisciplinair overleg is tijdens meerdere stappen in het traject belangrijk, zoals is aangegeven met de grijze pijlen. Een AC dient lokaal beleid te hebben over wanneer een patiënt besproken wordt in het multidisciplinaire overleg.

Gedurende het hele traject wordt de communicatie met de patiënt op een duidelijke, empathische manier gevoerd, in overeenstemming met de communicatiewijze, het begrip en het niveau van gezondheidsvaardigheden van de patiënt. Er wordt patiënt- en familiegerichte zorg verleend. De patiënt wordt aangemoedigd om communicatiepartners (bijv. familieleden, belangrijke anderen, metgezellen) te betrekken bij het hele hoorrevalidatietraject (Ekberg, 2014; Ekberg, 2015; Preminger, 2015; Sciacca, 2017; Singh & Launer, 2016);

Anamnese, Onderzoek, Indicatiestelling

Het hoorrevalidatietraject bij een AC begint in de regel met een bezoek van de patiënt. Tijdens dit bezoek wordt de (initiële) hulpvraag van de patiënt uitgevraagd, wordt een anamnesegesprek gevoerd, wordt gehooronderzoek verricht, en ten slotte wordt beoordeeld of er indicatie(s) zijn voor vervolgdiagnostiek, hoorrevalidatie en/of doorverwijzing.

Anamnesegesprek

Het anamnesegesprek omvat ten minste de volgende drie aandachtsgebieden (ICF, 2001):

• Auditief en communicatief functioneren
  • Welke beperkingen ervaart de patiënt in het uitvoeren van activiteiten en welke problemen bij het participeren in de maatschappij. Bespreek situaties thuis, op werk en/of opleiding, sociaal en zo nodig andere situaties.
  • Vraag naar de rol van de omgeving voor belangrijke situaties:
    • materiële omgevingen wat betreft de akoestiek van de ruimte, het achtergrondlawaai, inrichting etc.
    • sociale omgevingen en de mate waarin die rekening houden met de beperkingen (in gedrag, begrip, steun).
    • Zijn deze omgevingen belemmerend of ondersteunend voor het uitvoeren van activiteiten en het participeren?
• Psychosociale aspecten, ervaren kwaliteit van leven, en coping
  • Welke emotionele reacties op het gehoorverlies zijn er? Denk aan bezorgdheid of angst over (toename van) het gehoorverlies en/of de tinnitus, depressie, frustratie, schaamte, eenzaamheid, etc.
  • Welke cognitieve reacties op het gehoorverlies zijn er? Denk aan piekeren, schuldgevoel, verminderd zelfbeeld, onjuiste aannames over het gehoorverlies en/of hoorhulpmiddelen, mate van inzicht in de gehoorbeperking, onjuiste aannames over anderen (praten niet duidelijk, willen geen rekening houden met), etc.
  • Welke gedragsmatige reacties op het gehoorverlies zijn er? Denk aan zich terugtrekken, compensatie, doen alsof men het verstaan heeft, sterke afhankelijkheid van partner, etc.
  • Welke positieve copingstrategieën worden al toegepast?
  • Welke invloed hebben persoonlijke omstandigheden op het functioneren?
  • In welke mate is er begrip en steun vanuit het sociale netwerk?
  • Wat is het effect van het gehoorverlies op de vitaliteit (vermoeidheid, herstelbehoefte na horen en communiceren) en de ervaren kwaliteit van leven?
• Medisch
  • Medische voorgeschiedenis (i.h.b. op KNO-gebied)
  • Lawaaibelasting nu en in het verleden
  • Familiaire slechthorendheid
  • Achteruitgang gehoor
  • Tinnitus
  • Duizeligheid
  • Cognitieve problemen
  • Visusproblemen
  • Overige comorbiditeit

Bij een patiënt die al bekend is, wordt dit beperkt tot nagaan van veranderingen t.o.v. de laatste anamnese.

In module Vragenlijsten worden aanbevelingen gedaan, hoe vragenlijsten gebruikt kunnen worden, om de anamnese te uniformeren. Wel blijft het van belang om in het gesprek ook persoonsgericht het gesprek te voeren. Module Psychosociale ondersteuning gaat verder in op de aandacht voor psychosociale aspecten van gehoorproblemen en module Communicatietraining bespreekt de aandacht voor copingstrategieën.

Gehooronderzoek

Het gehooronderzoek bestaat minimaal uit inspectie van het oor en de gehoorgang op cerumen en symptomen van oorproblemen (tenzij dat onlangs door KNO is gedaan), een volledig toonaudiogram via lucht- en beengeleiding conform ISO 8253-1 en een spraakaudiogram conform ISO 8253-3. Impedantiemetrie wordt uitgevoerd als bij toonaudiometrie een (nog onbekende) geleidingscomponent is geconstateerd. Voor spraak-in ruis metingen worden de aanbevelingen in module Spraak-in-ruistesten gevolgd. Voor diagnostiek bij werkenden, zie module Diagnostiek bij werkenden. Voor diagnostiek bij cognitieve achteruitgang, zie module Diagnostiek bij cognitieve achteruitgang.

Indicatiestelling

Op grond van de informatie uit de anamnese en het gehooronderzoek wordt bepaald of er een indicatie is voor:

• Aanvullende diagnostiek (audiologisch, logopedisch, psychosociaal)
• Hoorrevalidatie
• Vervolgafspraak voor psychosociale ondersteuning (Voor indicaties, zie module Psychosociale ondersteuning)
• Vervolgafspraak voor communicatietraining (voor indicaties, zie module Communicatietraining)
• Doorverwijzing naar een KNO-arts (voor indicaties, zie o.a. NOAH-protocol)
• Doorverwijzing overig (bijvoorbeeld neuroloog, geriater of GGZ)

De uitkomst van het gehooronderzoek wordt met de patiënt besproken en gerelateerd aan de medische anamnese. Vanuit onderzoek naar het patiëntperspectief blijkt dat patiënten de oorzaak van het gehoorverlies graag willen weten en dat zij willen weten hoeveel procent verlies zij hebben (Manchaiah, 2011). De oorzaak van het verlies is in veel gevallen niet duidelijk. Het is vanuit het patiëntperspectief belangrijk dit dan toch te benoemen. En al is gehoorverlies niet in één percentage verlies uit te drukken, het is belangrijk bij dit patiëntperspectief aan te sluiten en de ernst/grootte van het gehoorverlies te bespreken.

De uitkomsten van het gehooronderzoek worden ook gerelateerd aan het ervaren auditief en communicatief functioneren, de psychosociale aspecten en de kwaliteit van leven. Zelf ervaren/gerapporteerde auditieve moeilijkheden zijn gerelateerd aan het succes van het hoorrevalidatietraject (Knudsen, 2010). Daarom is het van belang om te letten op het verschil tussen het feitelijke auditieve functioneren en de ervaring daarvan en zo nodig te werken aan bewustwording van de auditieve beperkingen en participatieproblemen.

Module Technische revalidatie bij licht gehoorverlies gaat specifiek in op de vraag of technische hoorrevalidatie geïndiceerd is voor licht gehoorverlies.

Hoorrevalidatieplan opstellen

In samenspraak met de patiënt wordt een hoorrevalidatieplan opgesteld op basis van enerzijds de verkregen gegevens en anderzijds een aanvullend gesprek over het beoogd auditief functioneren en de revalidatiemogelijkheden.

Gesprek over beoogd functioneren

Op basis van de geïnventariseerde problemen wordt het beoogd auditief functioneren van de patiënt besproken en worden behandeldoelen geformuleerd. Aandachtspunten hierbij zijn:

• Hoe wil/moet de patiënt (auditief) functioneren in verschillende situaties (thuis, werk etc.)? Bespreek een aantal concrete situaties (zie COSI uit module Vragenlijsten)
• Is dit gewenste functioneren haalbaar, gezien de uitkomst van de audiologische diagnostiek?
• Wat zou de patiënt kunnen doen op psychosociaal gebied en coping om beter te leren leven met slechthorendheid? Probeer minstens één doel te formuleren dat aansluit bij de anamnese van psychosociale aspecten, kwaliteit van leven, en coping.

Gesprek over revalidatiemogelijkheden

Bespreek welke revalidatiemogelijkheden er zijn. Belangrijke opties zijn:

• Counseling, d.w.z. uitleg geven over de gehoorproblematiek en consequenties hiervan
• Optimalisatie van huidige hoorhulpmiddelen
• Toepassen (andere) hoortoestel(len); uitvoering (CIC/LIHO/AHO); soms merk/type
• Toepassen Cochleair Implantaat (CI)
• Toepassen Bone Conduction Device (BCD)
• Inzet van overige hoorhulpmiddelen, zoals een externe microfoon- of wek- en waarschuwingssystemen, zie module Additionele hoorhulpmiddelen.
• Aanpassing van de woon- en werkomgeving (akoestiek, indeling, organisatie, etc.), zie ook module Diagnostiek bij werkenden.
• Gebruik van luister- en copingstrategieën (effectief zelf-management van de hoorproblemen), zie ook module Communicatietraining en module Psychosociale ondersteuning.
• Bevorderen van begrip en hulp partner, gezinsleden en andere belangrijke mensen uit de omgeving van de slechthorende, zie module Psychosociale ondersteuning.
• Psychosociale ondersteuning door de maatschappelijk werker, zie module Psychosociale ondersteuning.
• Deelname aan een cursus spraakafzien en/of communicatiestrategieën, zie module Communicatietraining.

Samen met de patiënt wordt een keuze gemaakt uit de revalidatiemogelijkheden (principe van Shared Decision Making (McKenna, 1987; Frosch & Kaplan, 1999; Laplante-Lévesque, 2010a, 2010b).

• Bespreek de verwachte bijdrage van de revalidatieopties aan de behandeldoelen, maar ook de eventuele nadelen, de vergoedingssystematiek en de verwachte inzet van de patiënt. Daarbij kan de behandelaar aangeven wat zijn voorkeur is, waarbij de voor- en nadelen van behandelalternatieven worden besproken.
• Voor welke mogelijkheden is de patiënt gemotiveerd?
• Welke verwachtingen heeft de patiënt m.b.t. de verschillende revalidatiemogelijkheden en zijn deze verwachtingen realistisch?
• Heeft de patiënt speciale wensen m.b.t. hoortoestellen en/of hoorhulpmiddelen?
• Bespreek de consequenties van de voorkeuren van de patiënt voor de uitkomst van de revalidatie
• Indien van toepassing: in welke mate bevielen de huidige hoorhulpmiddelen (zoals vorig hoortoestel) en welke zaken wil de patiënt graag behouden of verbeterd zien bij een nieuw hoorhulpmiddel?
• Als er meerdere revalidatiemogelijkheden ingezet worden, wordt met de patiënt een keuze gemaakt voor het parallel inzetten van de revalidatieopties of voor het stepped-care model, waarin de volgende optie pas wordt ingezet na de eerdere optie, voor zover het dan nog nodig is.

Indien nodig wordt advies ingewonnen bij het multidisciplinaire team alvorens te komen tot een revalidatieplan.

Er wordt met de patiënt besproken hoe de rolverdeling is tussen de verschillende hulpverleners in de zorgketen.

In de meeste situaties zal worden gestart met hoortoestellen. Hoortoestellen kunnen in het geval van significant gehoorverlies het auditief functioneren wezenlijk (en bewezen) verbeteren (Lansbergen, 2023). Het goed instellen van de versterkingskarakteristiek van de hoortoestellen is hierbij essentieel.

Hoorrevalidatieplan

Het resultaat van het gesprek over de behandeldoelen en de revalidatiekeuzes wordt vastgelegd in een hoorrevalidatieplan. De behandeldoelen en afspraken over revalidatieopties worden zo concreet mogelijk gemaakt (SMART = Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijd) bijvoorbeeld met hulp van de COSI. Als meerdere revalidatieopties ingezet worden, wordt ook de volgorde waarin de revalidatieopties worden ingezet afgesproken.

Uitvoering hoorrevalidatie

Als in het hoorrevalidatieplan revalidatiekeuzes zijn opgenomen die volledig door het AC uitgevoerd worden, dan is het AC verantwoordelijk voor alle stappen die nodig zijn om tot het beoogde effect van de revalidatiekeuze te komen. In andere gevallen wordt in de uitvoering van de revalidatie samengewerkt met externe partijen of wordt de uitvoering volledig overgedragen aan een andere partij.

Bij de uitvoering van de hoorrevalidatie met hoortoestellen en hoorhulpmiddelen wordt samengewerkt met een audicien of externe leverancier. In dat geval wordt een programma van eisen voor het hoorhulpmiddel opgesteld en via een recept of brief overgedragen:

• Op basis van de audiologische diagnose en het beoogd auditief functioneren wordt geformuleerd welke eigenschappen het hoortoestel moet hebben om bij te kunnen dragen aan het verminderen van auditieve problemen, met inachtneming van eventuele overige beperkingen (b.v. visus en motoriek). Met andere woorden: er wordt een programma van eisen voor het hoortoestel en bijbehorend oorstukje of voor het hoorhulpmiddel vastgesteld.
• Dit programma van eisen wordt via een recept overgedragen aan de audicien, in principe in de vorm van een richtlijnrecept. Hierin wordt aangegeven welke eigenschappen minimaal wenselijk zijn, zonder een directe binding aan merk en type. In speciale gevallen kan een bindend recept meegegeven worden, waarin wel één merk en/of type wordt voorgeschreven, bijvoorbeeld vanwege specifieke eigenschappen van dit hoorhulpmiddel of om de keus te beperken bij mensen die al vele hoortoestellen of hoorhulpmiddelen geprobeerd hebben. Bij het opstellen van het recept wordt rekening gehouden met de regelgeving m.b.t. de vergoeding en de voorwaarden die door zorgverzekeraars gesteld worden.

Het verdient aanbeveling om de notities over de inventarisatie van het auditief functioneren en het hoorrevalidatieplan met toestemming van de patiënt te delen met de audicien, zodat die op de hoogte is van de achterliggende wensen, beperkingen en afspraken.

Vanuit onderzoek naar het patiëntperspectief blijkt dat patiënten hoorrevalidatie vaak niet zien als een proces, maar uitgaan van een ‘quick fix’. Afstemming op dit patiëntperspectief is nodig (Laplante-Levesque, Knudsen, 2012). Dat kan door informatie te geven over gewenningseffecten en het proces van de proefperiode. Onderzoek laat zien dat het acclimatisatie effect maanden kan duren (Cox, Alexander 1992, Gatehouse 1993, Gatehouse en Killian 1993, Horwitz en Turner 1997).

De keuze van de audicien of leverancier wordt besproken en de procedure van de proefperiode wordt besproken. De rolverdeling tussen het Audiologisch Centrum en de audicien bij de aanpassing van hoortoestellen en verstrekking van andere hoorhulpmiddelen krijgt daarbij aandacht^[1]. Als bij de evaluatiefase blijkt dat hoortoestellen en/of hoorhulpmiddelen nog niet adequaat zijn ingesteld of niet effectief gebruikt worden, kan het AC de uitvoering (deels) overnemen. Het is van groot belang hierover goede afspraken te maken met de audicien/ leverancier en te zorgen voor goede communicatie en afstemming.

_{^[1] Een good practice in meerdere regio’s is dat de audicien er naar streeft dat het 1e evaluatie bezoek ook een eindevaluatie wordt. Als dat niet lukt, neemt het AC de regie over. Dit voorkomt het effect van 2 kapiteins op 1 schip.}

Evaluatie hoorrevalidatie

Hoortoestelevaluatie

Het AC heeft ten minste één keer contact met de patiënt voor evaluatie van de proef met hoortoestel(len). Timing ervan is volgens lokaal beleid vastgelegd, in overleg met audiciens in de regio. De patiënt dient de hoortoestellen minimaal vier weken te hebben gedragen alvorens een oordeel te geven of ze geschikt zijn. Er wordt bij een live contact tussen patiënt en behandelaar gepland, als dat nodig is, voor uitgebreide visuele inspectie, verdiepende validatie en de verificatiemetingen binnen het AC, zoals hieronder beschreven. In andere gevallen kan, in afstemming met de patiënt, het contact een online-consult via een en videoverbinding zijn. Dan hoeft de patiënt niet te reizen, waardoor het milieu minder belast wordt en de patiënt minder tijd aan het consult kwijt is. Videoverbindingen moeten dan wel voldoende beeld- en geluidskwaliteit hebben om goed het vis-a-vis gesprek met de patiënt te kunnen voeren. Deze optie kan bijvoorbeeld toegepast worden voor subjectieve evaluatie van een eerder meegegeven hoortoestelinstelling, evaluatie solo-apparatuur, aanvullende counseling of bij zeer ervaren hoortoestel gebruikers.

Als onderdeel van de hoortoestelevaluatie worden de ervaringen van de patiënt tijdens de proefperiode nagevraagd. In aanvulling hierop kan ter validatie dezelfde vragenlijst gebruikt worden als gehanteerd bij de indicatiestelling, zeker bij de slechthorende met problemen op de werkplek, zie module Vragenlijsten. Ook wordt nagegaan in hoeverre de in het hoorrevalidatieplan gestelde doelen zijn bereikt met gebruik van hoortoestellen (o.a. met behulp van vragenlijsten zoals COSI (zie module Vragenlijsten)). De uitkomst van dit gesprek is de validatie van de hoortoestelaanpassing.

Naast deze validatie is er ook verificatie van de juistheid van de volgende onderdelen nodig:

• De fysieke pasvorm en het gebruiksgemak van het hoortoestel met oorstukje. Aandachtspunten zijn: irritatie van de contactpunten van het hoortoestel plus oorstukje met hoofd, oorschelp en gehoorgang, gemak van in- en uitdoen, bediening, onderhoud, batterijverbruik, effect van kaakbewegingen, de hoek van de richtingsgevoelige microfoon.
• De akoestische eigenschappen van het oorstukje (vorm en omvang van geluidskanaal en venting). Er wordt gelet op het optreden van feedback. Er wordt nagevraagd hoe de patiënt zijn eigen stem waarneemt. In geval van hinder wordt beoordeeld of er sprake is van het occlusie-effect, bij voorkeur met behulp van een real-ear meting.
• Er wordt nagevraagd hoe de kwaliteit van het geluid is op een aantal punten: (dis)comfort bij (plotselinge) harde geluiden, waarneembaarheid zachte geluiden, helderheid, natuurlijkheid, muziek, onderscheiding van gelijktijdige geluiden en acceptabel geluid in rumoerige situaties. Hierbij kan gebruik gemaakt worden van vragenlijsten (SSQ, zie module Vragenlijsten)
• Het gebruik van de hoortoestellen wordt nagevraagd (aantal uren per dag; aantal dagen per week), of bekeken vanuit de data-logging van het toestel.
• De instellingen van het hoortoestel worden bekeken en beoordeeld ofwel op basis van door de audicien verstrekte informatie ofwel door het toestel uit te lezen.
• Real Ear Measurements (REM) (of evt. RECD i.c.m. coupler metingen) waarbij gain of output vergeleken wordt met de meest recente versie van de NAL-NL of DSL i/o targets bij 3 geluidsniveaus. Zie voor de wijze van uitvoering en beoordelingscriteria bijlage 'Uitvoering en beoordeling Real Ear Metingen'.
• Optioneel is verificatie van de outputbegrenzing van het hoortoestel in situ of op een coupler. De instelling van het hoortoestel moet zo zijn dat enerzijds voorkomen wordt dat harde geluiden onaangenaam zijn en anderzijds het dynamisch bereik zo goed mogelijk wordt benut.
• Spraakaudiometrie met NVA-lijsten in vrije veld bij meerdere geluidsniveaus met hoortoestel(len), zowel voor elk hoortoestel apart als samen, tenzij al duidelijk is dat spraakaudiometrie niet mogelijk of niet zinvol is voor de patiënt in kwestie. Zie voor de wijze van uitvoering en beoordelingscriteria bijlage 'Uitvoering en beoordeling spraakaudiometrie met hoortoestel(len)'.
• Om de ervaren meerwaarde te objectiveren, kan een spraak-in-ruistest worden uitgevoerd (zie module module Spraak-in-ruistesten).

De onderdelen gebruik, draagcomfort en kwaliteit van geluid correleren sterker met ervaren voordeel van het toestel dan Real Ear Metingen en winst bij spraakaudiometrie (Kochkin, 2010) en zijn dus van groot belang in de hoortoestelevaluatie.

Met de patiënt wordt besproken hoe de ervaringen tijdens de proefperiode en de bevindingen in het validatiegesprek samenhangen met de resultaten van de verificatie. Deze bespreking leidt in samenspraak met de patiënt tot een beslissing of de aanpassing voldoet of dat er veranderingen nodig zijn van het oorstukje, het hoortoestel of de hoortoestelinstellingen. Veranderingen worden uitgevoerd door audicien of AC, afhankelijk van het lokale beleid.

De aanbeveling is om bij iedere patiënt en bij iedere significante verandering van hoortoestelinstellingen en/of verandering van dome of oorstukje de versterking/output te evalueren met Real Ear Metingen. Het instellen van hoortoestellen volgens een target met behulp van Real Ear Metingen leidt tot betere validatieuitkomsten dan wanneer een first-fit instelling en/of een patiëntgedreven instelling gebruikt wordt (Abrams, 2012; Boymans, 2012, Kochkin, 2010; Valente, 2018).

Vanuit onderzoek naar het patiëntperspectief blijkt dat voor patiënten het ervaren van een hoortoestel in verschillende situaties (zelfevaluatie) heel belangrijk is (Laplante-Levesque, Knudsen, 2012; Manchaiah, 2011). Na iedere significante verandering van hoortoestelinstellingen is een verlenging van de proefperiode voor zelfevaluatie nodig.

Evaluatie overige revalidatieopties

Voor de overige ingezette revalidatieopties (anders dan hoortoestellen) wordt geëvalueerd in welke mate zij toegepast worden en welk effect zij hebben op de doelen uit het hoorrevalidatieplan.

Bepalen residuele beperkingen en verder beleid

Uitgaande van een optimale technische hoorrevalidatie met hoortoestelaanpassing en andere hoorhulpmiddelen (zie module Additionele hoorhulpmiddelen), worden de residuele beperkingen in het auditief functioneren in kaart gebracht in een gesprek over het auditief functioneren, aangevuld met vragenlijsten zoals besproken in module Vragenlijsten. Ten behoeve van het bepalen van de residuele beperking kan aanvullend een spraak-in-ruis test met hoortoestel(len) afgenomen worden, zie module Spraak-in-ruistesten.

Zo nodig wordt het hoorrevalidatieplan bijgesteld en aangevuld met nog niet uitgevoerde revalidatieopties:

• Inzet van overige hoorhulpmiddelen, zoals een externe microfoon, streamers of wek- en waarschuwingssystemen (zie module Additionele hoorhulpmiddelen).
• Aanpassing van de woon- en werkomgeving (akoestiek, indeling, organisatie, etc.), zie ook module Diagnostiek bij werkenden.
• Gebruik van luister- en coping strategieën (effectief zelf-management van de hoorproblemen) (zie module Psychosociale ondersteuning en module Communicatietraining).
• Bevorderen van begrip en hulp partner, gezinsleden en andere belangrijke mensen uit de omgeving van de slechthorende (zie module Psychosociale ondersteuning).
• Psychosociale ondersteuning door maatschappelijk werker of psycholoog (zie module Psychosociale ondersteuning).
• Deelname aan een cursus spraakafzien en/of communicatiestrategieën (zie module Communicatietraining).
• Als de patiënt nog niet tevreden is, maar uit de evaluatie blijkt dat er met wijziging van hoortoestel(instellingen), hoorhulpmiddelen of andere maatregelen geen verbetering te verwachten is, dan volgt verdere counseling en wordt zo nodig doorverwezen naar het maatschappelijk werk van het AC (zie module Psychosociale ondersteuning).

Afsluiting en follow-up

Met de patiënt wordt het audiologisch traject geëvalueerd en afgesloten. Er worden afspraken gemaakt over eventuele follow-up.

De cyclus van bezoeken wordt pas afgesloten als alle stappen om te komen tot de best mogelijk hoorrevalidatie zijn gezet, waarbij ook teruggekomen wordt op de oorspronkelijke hulpvraag en de gedurende het traject gerezen hulpvragen. De patiënt dient hier expliciet op bevraagd te worden en zijn reactie wordt in het dossier vastgelegd. Dit kan met hulp van de vragenlijsten.

Met de patiënt wordt een afspraak gemaakt over de termijn van een follow-up bezoek aan het Audiologisch Centrum. Bij het stellen van zo’n termijn wordt rekening gehouden met factoren als de residuele hoorbeperking, de verwachte progressie van het gehoorverlies en de persoonlijke voorkeur van de patiënt.

Bij het afsluiten van de cyclus wordt de patiënt over de nazorg- en verwijsmogelijkheden geïnformeerd.

Waarden en voorkeuren van patiënten (en evt. hun verzorgers)

De slechthorende cliënt dient correct en volledig geïnformeerd te worden op het gebied van audiologische hulpmiddelen en audiologische zorgverlening. Met deze informatie dient de cliënt in staat te zijn om op objectieve gronden en niet gestuurd door andere belangen dan die van de cliënt, een keuze te maken om invulling te geven aan de behandeling van zijn audiologische zorgvraag (NOAH Veldnorm, 2017).

De patiënt wordt expliciet uitgenodigd aan te geven welke oplossing hij of zij, gezien zijn of haar wensen en omstandigheden, positief zou ervaren en welke ideeën hij of zij heeft over door anderen gegeven suggesties voor behandeling en/of hoor-oplossing.

Rekening houdend hiermee zal de audioloog moeten aangeven welke hooroplossing gezien de diagnose de beste kans op de beste revalidatie geeft. Daarbij wordt aangegeven of en waarom wordt afgeweken van oordelen van eerdere behandelaars en of de wensen van de patiënt. Daaropvolgend wordt aangeven of die oplossing al dan niet voor verzekerde zorg in aanmerking kan komen. Daar wordt de mogelijkheid van een extra zorgvraag ook in betrokken. Met name aan welke criteria zo’n aanvraag moet voldoen en of dat gezien de diagnose aan de orde is.

In het uiteindelijke hoor-revalidatieplan wordt opgenomen wat, de door de patiënt aangegeven, wensen zijn. Als in het advies hiervan wordt afgeweken wordt dat inhoudelijk beargumenteerd weergegeven. Indien het advies afwijkt van door eerdere behandelaars aangegeven behandelopties zoals de KNO-arts of audicien dan wordt in het plan beargumenteerd aangegeven waarom daarvan wordt afgeweken.