Waar gaat deze richtlijn over?

Deze richtlijn richt zich op de meest optimale zorg, volgens de huidige maatstaven, voor de geïntubeerde en invasief beademde patiënt op de Intensive Care met matig tot ernstige acuut respiratoir distress syndroom (ARDS). In de richtlijn komen de volgende onderwerpen aan de orde:

• De wijze waarop de syndroomdiagnose ARDS gesteld wordt.
• Een voorstel voor een diagnostisch algoritme om de etiologische aandoening die ARDS veroorzaakt te identificeren.
• De meest optimale beademingsmethode voor patiënten met matig-ernstige ARDS met betrekking tot:
• Teugvolumina/druk
• PEEP
• De rol van buikligging
• De plaats van medicamenteuze interventies bij de behandeling van patiënten met matig-ernstige ARDS namelijk:
• Corticosteroïden
• Spierverslappers
• De organisatie van zorg voor patiënten met matig-ernstige ARDS:
• Wie?
• Wat?
• Waar?

Voor wie is deze richtlijn bedoeld?

Deze richtlijn is bedoeld voor alle zorgverleners die betrokken zijn bij beademde patiënten op de Intensive Care.

Voor patiënten

ARDS is een syndroom waarbij de functie van de long faalt. Het is een beeld dat kan optreden bij vele ziektebeelden, vaak bij een longontsteking, maar ook na een andere ontsteking zoals een alvleesklierontsteking. Als er naast deze ziektebeelden matig-ernstige ARDS optreedt, dan heeft dat een enorme impact op de overlevingskans, welke fors lager zal uitvallen. Daarnaast heeft het een negatief effect op de kwaliteit van leven na ziekenhuisontslag. De behandeling van ARDS is lastig, dit komt mede doordat ARDS op zichzelf geen ziekte is, maar ontstaat door een andere ziekte. Het is dus van belang om eerst deze onderliggende ziekte, bijvoorbeeld de longontsteking of alvleesklierontsteking, te ontdekken en te behandelen. Het juist en snel stellen van de diagnose ARDS is een belangrijk onderdeel van deze richtlijn. Patiënten met matige tot ernstige ARDS worden in principe altijd beademd, tenzij er een niet beademen beleid is afgesproken. Maar beademing kan ook ARDS veroorzaken, de kunst is om zo voorzichtig mogelijk te beademen. Dit noemen we longprotectief beademen en een aantal modules in deze richtlijn zijn hieraan gewijd. Daarnaast is er een module gewijd aan beademing in buikligging en worden er twee aanvullende medicamenteuze strategieën voor de behandeling van matig-ernstige ARDS besproken. De module over spierverslappers, is meer ter ondersteuning van longprotectieve beademing, de andere module over ontstekingsremmers grijpt meer in op het onderliggende proces van ARDS. De behandeling van matig-ernstige ARDS is complex en de primaire behandeling wordt op de Intensive Care verricht door de intensivist en de verpleegkundigen, zo nodig in samenwerking met andere specialisten uit het ziekenhuis. Echter, soms is de behandeling zo complex, dat er overleg plaatsvindt met een ander ziekenhuis over de te volgen behandeling en een eventuele overname. Hoe dit te organiseren is in de laatste module beschreven.

Meer informatie voor patiënten komt beschikbaar op www.thuisarts.nl. Deze informatie zal nog worden toegevoegd.

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?

Het initiatief voor deze richtlijn is afkomstig van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care. De richtlijn is opgesteld door een multidisciplinaire commissie en klankbordgroep met vertegenwoordigers vanuit verschillende verenigingen (NVIC, NIV, NVALT, NVA, NVvTG, V&VN, NVvR, NVT, NVKF en V&VN). Er werd aandacht besteed aan het patiëntenperspectief door inbreng van FCIC/IC Connect. Daarnaast is de richtlijn ter commentaar opgestuurd naar FCIC/IC Connect en de Patiëntenfederatie Nederland.

Andere relevante richtlijnen

In 2023 is de richtlijn ‘ESICM guidelines on acute respiratory distress syndrome: definition, phenotyping and respiratory support strategies’ gepubliceerd (Grasseli, 2023). Deze richtlijn is daar waar er sprake is van overlap gecontroleerd met deze richtlijn, waarbij, tenzij expliciet aangegeven in de tekst, de aanbevelingen uit de ESICM richtlijn op hoodlijnen gelijk zijn aan de aanbevelingen zoals geformuleerd in de nu voorliggende richtlijn.

Onderhoudsplan

De richtlijn Acute Respiratory Distress Syndrome (ARDS) wordt modulair onderhouden in het cluster Intensive Care. In de tabel wordt de actualiteit van de richtlijnmodules beschreven.