Terug naar zoekresultaten

Primaire amenorroe

Volgen
Initiatief: Cluster Benigne Gynaecologie Aantal modules: 14
Download richtlijn

Startpagina - Primaire Amenorroe (PA)

Beoordeeld: 09-11-2023

Update

In 2020-2023 zijn de volgende updates gepubliceerd, of nog in ontwikkeling:

In 2019-2020 zijn de volgende modules herzien

Waar gaat deze richtlijn over?

Deze richtlijn richt zich op wat volgens de huidige maatstaven de beste zorg is voor patiënten met primaire amenorroe. In de richtlijn komen de volgende onderwerpen aan de orde:

  • Welke onderzoeken kunnen worden ingezet bij patiënten met (verdenking op) primaire amenorroe
    • Lichamelijk onderzoek
    • Aanvullend (laboratorium) onderzoek
    • Beeldvormende technieken
    • Genetisch onderzoek
    • Kijkoperatie
  • De behandelingen bij verschillende diagnosen als oorzaak van primaire amenorroe
  • De counseling en begeleiding van (ouders van) patiënten met primaire amenorroe

Voor wie is de richtlijn bedoeld?

Deze richtlijn is bestemd voor alle zorgverleners die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met primaire amenorroe. Huisartsen hebben eigen richtlijnen, waaronder een NHG-Standaard Amenorroe.

 

Voor patiënten

Primaire amenorroe is het uitblijven van de eerste menstruatie. Bij de meeste meisjes treedt de eerste menstruatie op tussen het elfde en zestiende jaar. In Nederland is sprake van primaire amenorroe als de eerste menstruatie nog niet heeft plaatsgevonden op de leeftijd van 16 jaar of als deze 5 jaar na het begin van de eerste borstontwikkeling nog niet heeft plaatsgevonden. Door allerlei oorzaken kan de eerste menstruatie later beginnen of uitblijven.

 

Tegenwoordig wordt internationaal, en ook in Nederland, soms ook een grens van 15 jaar aangehouden (ACOG, 2008; Talma, 2013; Teede, 2018; Seppa, 2021 en Sultan, 2018), echter hier is tijdens de update van de richtlijn (2020-2023) geen uitgebreide literatuursearch naar verricht.

 

Voor hulpverleners is hierover meer informatie te vinden in de algemene inleiding (2012).

 

Voor patiënten is meer informatie te vinden op Thuisarts:

http://www.thuisarts.nl/vaginaal-bloedverlies/ik-ben-nog-niet-ongesteld

 

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?

Het initiatief voor deze richtlijn is afkomstig van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). De richtlijn is opgesteld door een multidisciplinaire commissie met vertegenwoordigers vanuit de gynaecologen, kinderartsen, klinische genetica en psychologen. Bij de ontwikkeling van de richtlijn waren verschillende patiëntengroepen betrokken door middel van een focusgroep-gesprek met vertegenwoordigers vanuit Stichting Mayer-Rokitanski-Küster, Turner Contact Nederland en AIS Nederland. Ook hebben zij de conceptrichtlijn becommentarieerd.

 

ACOG: Practice Committee of American Society for Reproductive Medicine. Current evaluation of amenorrhea. Fertil Steril. 2008 Nov;90(5 Suppl):S219-25.

Talma H, Schönbeck Y, van Dommelen P, Bakker B, van Buuren S, Hirasing RA. Trends in menarcheal age between 1955 and 2009 in the Netherlands. PLoS One. 2013

Teede HJ, Misso ML, Costello MF, Dokras A, Laven J, Moran L, et al. Recommendations from the international evidence-based guideline for the assessment and management of polycystic ovary syndrome. Fertil Steril. 2018;110(3):364-79. 

Seppa S, Kuiri-Hanninen T, Holopainen E, Voutilainen R. MANAGEMENT OF ENDOCRINE DISEASE: Diagnosis and management of primary amenorrhea and female delayed puberty. Eur J Endocrinol. 2021;184(6):R225-R42

Sultan C, Gaspari L, Maimoun L, Kalfa N, Paris F. Disorders of puberty. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol. 2018;48:62-89. 

 

Onderbouwing

  1. Cohen, H. L., Eisenberg, P., Mandel, F., & Haller, J. O. (1992). Ovarian cysts are common in premenarchal girls: a sonographic study of 101 children 2-12 years old. AJR Am.J Roentgenol., 159, 89-91.
  2. Farmacotherapeutisch Kompas > Geneesmiddelen > Norethisteron. Webpagina [https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/n/norethisteron#kosten] Geraadpleegd op 24 november 2021
  3. Fritz, M. A. & Speroff L. (2011). Clinical Gynecologic Endocrinology and Infertility. 8th edition.
  4. Lau, Y. F. (1999). Gonadoblastoma, testicular and prostate cancers, and the TSPY gene. Am.J Hum.Genet., 64, 921-927.
  5. Lermann, J., Mueller, A., Wiesinger, E., Haberle, L., Brucker, S., Wallwiener, D. et al. (2011). Comparison of different diagnostic procedures for the staging of malformations associated with Mayer-Rokitansky-Kuster-Hauser syndrome. Fertil.Steril., 96, 156-159.
  6. Li, Y., Tabatabai, Z. L., Lee, T. L., Hatakeyama, S., Ohyama, C., Chan, W. Y. et al. (2007). The Y-encoded TSPY protein: a significant marker potentially plays a role in the pathogenesis of testicular germ cell tumors. Hum.Pathol., 38, 1470-1481.
  7. Li, Y., Vilain, E., Conte, F., Rajpert-De, M. E., & Lau, Y. F. (2007). Testis-specific protein Y-encoded gene is expressed in early and late stages of gonadoblastoma and testicular carcinoma in situ. Urol.Oncol., 25, 141-146.
  8. Master-Hunter, T. & Heiman, D. L. (2006). Amenorrhea: evaluation and treatment. Am.Fam.Physician, 73, 1374-1382.
  9. Nakamura S, Douchi T, Oki T, Ijuin H, Yamamoto S, Nagata Y. Relationship between sonographic endometrial thickness and progestin-induced withdrawal bleeding. Obstet Gynecol. 1996 May;87(5 Pt 1):722-5.
  10. Pompili, G., Munari, A., Franceschelli, G., Flor, N., Meroni, R., Frontino, G. et al. (2009). Magnetic resonance imaging in the preoperative assessment of Mayer-Rokitansky-Kuster-Hauser syndrome. Radiol.Med., 114, 811-826.
  11. Practice Committee of American Society for Reproductive Medicine. (2008). Current evaluation of amenorrhea. Fertility and Sterililty, 90, 219-225.
  12. Rarick LD, Shangold MM, Ahmed SW. Cervical mucus and serum estradiol as predictors of response to progestin challenge. Fertil Steril. 1990 Aug;54(2):353-5.
  13. Rebar RW, Connolly HV. Clinical features of young women with hypergonadotropic amenorrhea. Fertil Steril. 1990 May;53(5):804-10.
  14. Rosenberg, H. K. (2009). Sonography of the pelvis in patients with primary amenorrhea. Endocrinol.Metab Clin.North Am., 38, 739-760.
  15. Rosenfield, R. L., Cooke, D. W., & Radovick, S. (2008). Puberty and its disorders in the female. In Pediatric Endocrinology. Sperling MA. 3 th, 530-609.
  16. Stranding, S. & GRay H. (2008). Gray's anatomy: the anatomical basis of the clinical practice. 40th.

Autorisatiedatum en geldigheid

Laatst beoordeeld  : 09-11-2023

Laatst geautoriseerd  :

Geplande herbeoordeling  :

Initiatief en autorisatie

Initiatief:
  • Cluster Benigne Gynaecologie
Geautoriseerd door:
  • Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie
Volgende:
PA: Diagnostiek