Waar gaat deze richtlijn over?

Wanneer de huid- of slijmvliesbarrière wordt doorbroken, is er een verhoogd risico op het ontstaan van een infectie. Een van de maatregelen om het risico op een infectie te verminderen is het desinfecteren van de huid/slijmvliezen voorafgaand aan het moment dat deze barrière bewust wordt doorbroken. 

Onder een ingreep wordt verstaan alle medische handelingen waarbij de huid- en slijmvliesbarrière wordt doorbroken, zoals operatieve ingrepen, injecties, puncties en biopsieën.

Deze richtlijn is gericht op wat volgens de huidige maatstaven de beste zorg is voor huiddesinfectie voorafgaand aan ingrepen en algemene voorzorgsmaatregelen bij een punctie/biopsie en een intra-articulaire injectie. In de richtlijn komen de volgende onderwerpen aan de orde:

1. Huiddesinfectie:

• Ingrepen algemeen
• Bloedafname en injectie
• Hoofd-halsgebied en oog
• Prematuren/neonaten

2. Algemene voorzorgsmaatregelen punctie/biopsie/injectie

• Punctie/biopsie/injectie
• Intra-articulaire injectie/punctie

De richtlijn beschrijft de noodzaak voor huiddesinfectie en huiddesinfectiemiddelen bij patiënten die een ingreep moeten ondergaan.

De modules uit deze richtlijn hangen samen met de volgende richtlijnen: Voor toediening gereedmaken (VTGM) buiten de apotheek en toediening medicatie, Handhygiëne en persoonlijke hygiëne medewerker, Persoonlijke beschermingsmiddelen, Infectiepreventie op de operatiekamer en Luchtbehandeling in operatiekamers en behandelkamers.

Ook hangt de richtlijn samen met de richtlijn Postoperatieve wondinfecties. 

Voor wie is deze richtlijn bedoeld?

De beoogde gebruikers van de richtlijn betreffen al diegenen die betrokken zijn bij het opstellen van het infectiepreventiebeleid in de medisch-specialistische zorg. Voor huisartsenzorg wordt verwezen naar de NHG-standaard Infectiepreventie in de huisartsen- en verloskundigenpraktijk.

Voor patiënten

Vóór een operatie, vóór een punctie (een arts zuigt met een naald cellen en vocht op uit uw lichaam), vóór een biopsie (een arts haalt met een naald een klein stukje uit uw lichaam), vóór een bloedafname of vóór een injectie, kan het nodig zijn om uw huid te desinfecteren. Dit wordt gedaan om het aantal bacteriën op uw huid te verminderen voordat de ingreep plaatsvindt. Dit is een van de maatregelen om het risico op een wondinfectie te verminderen. Deze richtlijn bevat informatie over wanneer huiddesinfectie nodig is en welke desinfectiemiddelen daarvoor moeten worden gebruikt. 

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?

De richtlijn betreft de herziening van de WIP-richtlijnen Desinfectie van huid en slijmvliezen en Puncties. Met het uitbrengen van deze richtlijn komen de bovengenoemde richtlijnen te vervallen.

De richtlijn is in eerste instantie generiek opgesteld door een multidisciplinaire werkgroep met vertegenwoordigers uit de relevante domeinen, afkomstig van NVMM, NVDV, NVvH, NOG, NOV, NVR, NVT, NVK, VHIG, NVvA en PFNL. Tijdens de commentaarfase is de richtlijn voorgelegd aan onder andere de Patiëntenfederatie Nederland (PFNL), de koepelorganisaties van ziekenhuizen en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. Op 1 juli 2025 is de richtlijn vervolgens gespecificeerd voor de medisch specialistische zorg. Hierbij zijn uitsluitend tekstuele aanpassingen gedaan (dus geen inhoudelijke wijzigingen), zodat alleen de aanbevelingen en adviezen relevant voor ziekenhuizen zijn opgenomen. Elk domein maakt deze vertaalslag afzonderlijk. Dit zorgt voor een betere aansluiting bij de praktijk en maakt toekomstige herzieningen eenvoudiger.

Het SRI is als houder van deze richtlijn de eerstverantwoordelijke voor de actualiteit van deze richtlijn. De andere aan deze richtlijn deelnemende wetenschappelijk verenigingen of gebruikers van de richtlijn delen de verantwoordelijkheid en informeren de eerstverantwoordelijke over relevante ontwikkelingen binnen hun vakgebied. 

De Federatie Medisch Specialisten heeft namens het SRI de leidende rol gehad bij de richtlijnontwikkeling. De richtlijnontwikkeling is ondersteund door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten en werd gefinancierd door het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport). De financier heeft geen enkele invloed gehad op de inhoud van de richtlijn.