Waar gaat deze richtlijn over?

Deze richtlijn is gericht op de methode van en de middelen voor handhygiëne en de te nemen maatregelen op het gebied van persoonlijke hygiëne door de zorgmedewerker. In deze richtlijn komen de volgende onderwerpen aan bod:

1. handhygiëne en middelen;
2. handhygiëne en methode;
3. persoonlijke hygiëne onderarmen en handen;
4. persoonlijke hygiëne kleding en gezicht;
5. infectie(ziekte) bij de medewerker.

Voor wie is deze richtlijn bedoeld?

Deze richtlijn is primair bestemd voor iedereen die werkzaam is in de medisch specialistische zorg. Aangezien handhygiëne en persoonlijke hygiëne generieke onderwerpen zijn waar iedere zorgmedewerker dagelijks mee te maken heeft, zijn de gebruikers van deze richtlijn zowel degenen die (kwaliteits)beleid maken op het gebied van infectiepreventie en infectieziektebestrijding (deskundigen infectiepreventie, artsen-microbioloog, internisten-infectioloog, artsen en verpleegkundigen infectieziektebestrijding en arbodeskundigen) als de zorgmedewerkers die dagelijks de richtlijn toepassen tijdens hun werkzaamheden (de (para)medische, verpleegkundige, verzorgende beroepsgroepen en bepaalde zorgondersteunende beroepsgroepen).

Wat is het doel van deze richtlijn?

Het doel van de richtlijn Handhygiëne & persoonlijke hygiëne medeweker is om zorgverleners handvatten te bieden voor de dagelijkse uitvoering van handhygiëne en persoonlijke hygiëne. Hiermee wordt beoogd dat transmissie van (pathogene) micro-organismen via de handen dan wel de medewerker zelf wordt verminderd, zodat de kans dat een zorgmedewerker of een patiënt een infectieziekte oploopt wordt verkleind.

Voor patiënten

Zorgmedewerkers die werken met schone handen (zonder sieraden of andere accessoires) en die een goede persoonlijke verzorging hebben, zorgen ervoor dat infectieziekten minder makkelijk kunnen worden overgedragen van de ene persoon naar de andere. Door op de juiste manier en op de juiste momenten de handen te wassen of een toegelaten handdesinfectiemiddel te gebruiken, krijgen zorgmedewerkers schone handen. Voor de persoonlijke hygiëne is schone kleding belangrijk. De haren zijn kortgeknipt of bijeengebonden. Een baard is verzorgd en kortgeknipt. Als zorgmedewerkers deze afspraken opvolgen, is de kans dat infectieziekten worden overgedragen via een zorgmedewerker van de ene patiënt naar de andere patiënt kleiner.

Afbakening van de richtlijn

De richtlijn Handhygiëne & persoonlijke hygiëne is gericht op de medisch specialistische zorg, met uitzondering van de handelingen rondom operatieve ingrepen en voeding. 

Deze SRI-richtlijn vervangt de volgende WIP-richtlijnen:

• Handhygiëne voor ziekenhuizen;
• Handhygiëne voor verpleeghuizen, woon- en thuiszorg;
• Handhygiëne voor verpleeghuizen, woonzorgcentra en kleinschalig wonen ouderen;
• Handhygiëne voor revalidatiecentra;
• Persoonlijke hygiëne medewerker voor ziekenhuizen;
• Persoonlijke hygiëne medewerker voor verpleeghuizen, woonzorgcentra en kleinschalig wonen ouderen;
• Persoonlijke hygiëne medewerker voor revalidatiecentra.

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?

De richtlijn is in eerste instantie generiek opgesteld door een multidisciplinaire werkgroep met vertegenwoordigers uit de relevante domeinen, afkomstig van NVMM, NVDV, VHIG, NVvA, NVAB, V&VN en NVAVG. Tijdens de commentaarfase is de richtlijn voorgelegd aan onder andere de Patiëntenfederatie Nederland (PFNL), de koepelorganisaties van ziekenhuizen en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. Op 1 juli 2025 is de richtlijn vervolgens gespecificeerd voor de medisch specialistische zorg. Hierbij zijn uitsluitend tekstuele aanpassingen gedaan (dus geen inhoudelijke wijzigingen), zodat alleen de aanbevelingen en adviezen relevant voor ziekenhuizen zijn opgenomen. Elk domein maakt deze vertaalslag afzonderlijk. Dit zorgt voor een betere aansluiting bij de praktijk en maakt toekomstige herzieningen eenvoudiger.