Intensieve bewaking
Uitgangsvraag
Voor welke pulmonaal belaste patiënten wordt intensieve bewaking aanbevolen om de kans op pulmonale complicaties te verkleinen?
Aanbeveling
Overweeg de ARISCAT-score te gebruiken om te bepalen of er een postoperatief bewaakt bed gereserveerd moet worden.
Overweeg bij een ARISCAT-score van hoger dan 45 een postoperatief bewaakt bed te reserveren.
Overwegingen
Voor- en nadelen van de interventie en de kwaliteit van het bewijs
In de module screening is gekeken of de ARISCAT-score de kans op postoperatieve pulmonale complicaties betrouwbaar kan voorspellen. In de huidige module werd onderzocht of intensieve monitoring en zorg zoals dit op een bewaakte afdeling gebeurt, de kans op complicaties vervolgens verkleint.
Er is literatuuronderzoek gedaan om te onderzoeken of intensieve bewaking en zorg (op intensive care / PACU / medium care) ten opzichte van standaard opname bij pulmonaal belaste patiënten pulmonale complicaties kan voorkomen, bij patiënten die niet-pulmonale chirurgie hebben ondergaan.
Er zijn geen vergelijkende studies gevonden die specifiek naar deze groep patiënten met een preexistente longziekte kijken. De literatuur kan hiermee dus geen richting geven aan de besluitvorming. Hier ligt een kennisvraag.
Wel zijn er de afgelopen decennia studies verschenen die de meerwaarde van continue monitoring na verschillende chirurgische procedures op de verpleegafdeling onderzocht hebben. Voordeel van continue monitoring is dat het op een verpleegafdeling geboden kan worden, zonder dat hier extra personeel voor nodig is. Een recente review van Khanna (2024) waar de meerwaarde van continue SpO2-meting en/of capnografie op verpleegafdelingen werd beoordeeld ten aanzien van preventie van respiratoir falen en IC-opname, concludeerde dat door continue monitoring hypoxemie eerder werd opgemerkt. Dit leidde echter niet tot minder IC-opnames, re-intubaties of kortere opnameduur. De kritische noot die in alle vergelijkbare studies terugkomt, is dat de incidentie van re-intubaties en (her-)opnames op IC erg laag is, en studies heterogeen zijn, waardoor het moeilijk is om verschillen goed te onderzoeken. Daarnaast omvat continue monitoring op een verpleegafdeling meer aspecten dan alleen de meting, maar ook zaken als betrouwbaarheid van de metingen, de reactie van de verpleegkundigen en artsen op een alarmering en de ketenzorg die volgt op het detecteren van een verslechtering. Dit wordt beaamd in andere studies en reviews (Lamberti, 2020; Ochroch, 2006; Tian, 2022).
Daarnaast zijn er studies gedaan naar de toegevoegde waarde van het preventief inzetten van non-invasieve postoperatieve ademhalingsondersteuning met positieve druk. Ook hierbij zijn er geen onderzoeken gedaan bij patiënten die een pre-existente longziekte hebben. Dit wordt verder besproken in de module Postoperatieve ademhalingsondersteuning.
Toch is het voor de dagelijkse praktijk belangrijk te weten voor welke patiënten preoperatief een bewaakt bed gereserveerd moet worden, vanwege een verhoogde kans op respiratoir falen, waarbij postoperatieve respiratoire verslechtering vlot dient opgemerkt te worden en tijdig behandeld dient te worden. Mede omdat er een schaarste is in de hoeveelheid bewaakte bedden in Nederland. Over- en onderbehandeling dienen voorkomen te worden. Er is geen literatuur die aangeeft bij welke risicofactoren of bij welke score van de risicoindex voor respiratoir falen, een bewaakt bed gereserveerd moet worden. Om toch een richting te kunnen geven voor de dagelijkse praktijk, is de werkgroep van mening dat een ARISCAT-score hoger dan 45 een houvast kan geven om patiënten met een verhoogd risico op PPC’s te identificeren en hiervoor een bewaakt bed postoperatief te overwegen. Mazo (2014) rapporteerde dat patiënten met een ARISCAT-score > 45 38% kans hebben op het ontwikkelen van PPC’s. Het is aannemelijk dat hoe hoger de ARISCAT-score is, hoe groter de kans op postoperatief pulmonale complicaties worden. Per ziekenhuis kan afgewogen worden wanneer het preoperatief reserveren van een postoperatief bewaakt bed kosten-effectief voor de organisatie is.
Waarden en voorkeuren van patiënten (en evt. hun verzorgers)
Bespreek bij patiënten met een hoog risico op pulmonale complicaties, dat er een opname op een bewaakte afdeling volgt op basis van bovenstaande criteria. Het doel van deze opname is de kans op PPC’s te verminderen door goede monitoring en bij afwijkingen de behandeling tijdig te kunnen starten. Voorkomen van PPC’s is echter niet altijd mogelijk.
Kosten (middelenbeslag)
De kosten van opname op een bewaakte afdeling zijn aanzienlijk, zowel voor geplande als ongeplande opnames. De werkgroep heeft nu een richting gegeven door een ARISCAT-score hoger dan 45 (38% kans op het ontwikkelen van PPC’s) als een uitgangspunt voor de overweging van een postoperatief bewaakt bed. Daarnaast is er een ontwikkeling voor continue monitoring op de verpleegafdeling, die een alternatief kan bieden voor een ‘bewaakt bed’ in geselecteerde casus. Echter een ziekenhuis dient zich ervan te vergewissen dat de keten dan ook zo ingericht moet worden dat verslechteringen ook betrouwbaar herkend worden, en er vervolgens de juiste intensivering van behandeling geboden kan worden. Het inrichten van een goede keten vergt zorgvuldige planning, middelen, implementatie en toetsing.
Aanvaardbaarheid, haalbaarheid en implementatie
Het preoperatief bepalen van een ARISCAT-index gebeurt momenteel niet standaard bij patiënten met een verhoogd risico op pulmonale complicaties (NVA Leidraad Perioperatieve zorg). Dit moet door de anesthesioloog/behandelaar apart berekend worden, waardoor het gebruik van deze tools laag is. Gezien de digitalisering van de EPD‘s beveelt de werkgroep aan dat EPD’s zo gebouwd worden dat de ARISCAT-index automatisch berekend wordt bij patiënten op de preoperatieve anesthesiologische poli indien deze gewenst is voor de individuele patiënt. Dit zou implementatie kunnen bevorderen.
Er zijn in Nederland aanzienlijke uitdagingen door krapte op het aantal bewaakte bedden in ziekenhuizen. Er is dus een continue afweging nodig van de kans op PPC’s versus het beschikbare aantal bewaakte bedden. De afkapwaarde die de werkgroep meegeeft moet daarom ook meegewogen worden in het aantal beschikbare bedden en andere monitorings- en zorgmogelijkheden die het ziekenhuis ter beschikking heeft. Continue monitoring van SpO2 en capnografie op de verpleegafdeling lijkt een alternatief, echter er is nog onvoldoende bewijs dat dit de klinische uitkomsten bij patiënten met verhoogd risico op pulmonale complicaties verbetert. Het goed inrichten en evalueren van de keten die volgt op de monitoring zal voor veel ziekenhuizen moeilijk haalbaar zijn, omdat een investering van middelen, mensen en tijd vergt. Zo is financiering bijvoorbeeld van continue monitoring door zorgverzekeraars niet geregeld.
Rationale van de aanbeveling: weging van argumenten voor en tegen de interventies
De bewijskracht voor de meerwaarde van een bewaakt bed ter preventie van pulmonale complicaties bij patiënten met een verhoogd risico op postoperatieve pulmonale complicaties kon niet bepaald worden, omdat er geen studies zijn die de juiste onderzoeksvraag beantwoorden. De werkvloer heeft wel behoefte aan kaders hiervoor vanwege schaarste van bedden. Het is niet aannemelijk dat er de komende jaren studies verricht zullen worden die wel een antwoord op deze vraag zullen geven, vanwege de zeldzaamheid van de uitkomstmaten in combinatie met de betreffende patiëntenpopulatie.
Om clinici houvast te geven heeft de werkgroep zich gebaseerd op de ARISCAT-index die een indicatie geeft van de kans op postoperatieve complicaties (zie module Screening). De ARISCAT-index kan in praktijk namelijk relatief makkelijk worden toegepast. Het is aannemelijk dat een grote kans op complicaties een bewaakt bed rechtvaardigt.
Onderbouwing
Achtergrond
Introduction
For daily practice, it is important to know preoperatively for which patients a “monitored bed” should be reserved for postoperative care because of an increased risk of respiratory failure and/or prevention of postoperative complications in patients with preexisting pulmonary disease.
It is hypothesized that on a monitored ward, more intensive monitoring and care is possible because of more monitoring equipment and a higher nurse-to-patient ratio. In addition, there are more therapeutic options, as a result of which deterioration in the pulmonary condition may be recognized earlier and treated timely, thus preventing deterioration. Therefore, this is a broader concept than just continuous monitoring.
This guideline does not address patients with obstructive sleep apnea (OSA or patients on chronic ventilation). This is discussed in other guidelines (OSA and chronic ventilation) This guideline explicitly does not make a statement about the level of care (medium, high or intensive care) that can be offered in the department concerned.
Conclusies / Summary of Findings
No GRADE |
No evidence was found regarding the effect of intensive monitoring and care when compared with usual care in patients with pulmonary precondition undergoing non-pulmonary surgery. |
Samenvatting literatuur
Description of studies
No studies were included in the analysis of the literature.
Level of evidence of the literature
The level of evidence could not be graded due to a lack of data.
Zoeken en selecteren
A systematic review of the literature was performed to answer the following question:
What are the benefits and harms of intensive monitoring compared to usual care in patients with pulmonary precondition undergoing non-pulmonary surgery?
P (Patients): | Patients with pulmonary precondition undergoing non-pulmonary surgery |
I (Intervention): | Intensive monitoring and care (ICU, PACU or medium care) |
C (Comparison): | Usual care (ward admission) |
O (Outcomes): |
Postoperative pulmonary complications |
Relevant outcome measures
The guideline development group considered postoperative pulmonary complications as a critical outcome measure for decision making.
The working group did not define the outcome measures listed above a priori, but followed the definitions used in the studies.
The working group defined 25% as a minimal clinically (patient) important difference (relative risk ≤0.80 or ≥1.25).
Search and select (Methods)
The databases Embase.com and Ovid/Medline were searched with relevant search terms until May 8, 2024. The detailed search strategy is depicted under the tab Methods. The systematic literature search resulted in 589 hits. Studies were selected based on the following criteria: prospective or retrospective studies comparing intensive monitoring with standard monitoring in patients with pulmonary precondition undergoing non-pulmonary surgery. Four studies were initially selected based on title and abstract screening. After reading the full text, all studies were excluded (see the table with reasons for exclusion under the tab Methods), and no studies were included.
Results
No studies were included in the analysis of the literature.
Referenties
- Arozullah AM, Daley J, Henderson WG, Khuri SF. Multifactorial risk index for predicting postoperative respiratory failure in men after major noncardiac surgery. The National Veterans Administration Surgical Quality Improvement Program. Ann Surg. 2000 Aug;232(2):242-53. doi: 10.1097/00000658-200008000-00015. PMID: 10903604; PMCID: PMC1421137.
- Khanna AK, Banga A, Rigdon J, White BN, Cuvillier C, Ferraz J, Olsen F, Hackett L, Bansal V, Kaw R. Role of continuous pulse oximetry and capnography monitoring in the prevention of postoperative respiratory failure, postoperative opioid-induced respiratory depression and adverse outcomes on hospital wards: A systematic review and meta-analysis. J Clin Anesth. 2024 Jun;94:111374. doi: 10.1016/j.jclinane.2024.111374. Epub 2024 Jan 6. PMID: 38184918.
- Lamberti JP. Respiratory Monitoring in General Care Units. Respir Care. 2020 Jun;65(6):870-881. doi: 10.4187/respcare.07405. PMID: 32457176.
- Mazo V, Sabaté S, Canet J, Gallart L, de Abreu MG, Belda J, Langeron O, Hoeft A, Pelosi P. Prospective external validation of a predictive score for postoperative pulmonary complications. Anesthesiology. 2014 Aug;121(2):219-31. doi: 10.1097/ALN.0000000000000334. PMID: 24901240.
- Ochroch EA, Russell MW, Hanson WC 3rd, Devine GA, Cucchiara AJ, Weiner MG, Schwartz SJ. The impact of continuous pulse oximetry monitoring on intensive care unit admissions from a postsurgical care floor. Anesth Analg. 2006 Mar;102(3):868-75. doi: 10.1213/01.ane.0000195583.76486.c4. PMID: 16492843.
- Tian C, Hawryluck L, Tomlinson G, Chung F, Beattie S, Miller M, Hassan N, Wong DT, Wong J, Hudson J, Jackson T, Singh M. Impact of a continuous enhanced cardio-respiratory monitoring pathway on cardio-respiratory complications after bariatric surgery: A retrospective cohort study. J Clin Anesth. 2022 May;77:110639. doi: 10.1016/j.jclinane.2021.110639. Epub 2021 Dec 23. PMID: 34953279.
Evidence tabellen
Table of excluded studies
Reference |
Reason for exclusion |
Ochroch EA, Russell MW, Hanson WC 3rd, Devine GA, Cucchiara AJ, Weiner MG, Schwartz SJ. The impact of continuous pulse oximetry monitoring on intensive care unit admissions from a postsurgical care floor. Anesth Analg. 2006 Mar;102(3):868-75. doi: 10.1213/01.ane.0000195583.76486.c4. PMID: 16492843. |
Wrong comparison |
Lamberti JP. Respiratory Monitoring in General Care Units. Respir Care. 2020 Jun;65(6):870-881. doi: 10.4187/respcare.07405. PMID: 32457176. |
Wrong publication type |
Ruscic KJ, Grabitz SD, Rudolph MI, Eikermann M. Prevention of respiratory complications of the surgical patient: actionable plan for continued process improvement. Curr Opin Anaesthesiol. 2017 Jun;30(3):399-408. doi: 10.1097/ACO.0000000000000465. PMID: 28323670; PMCID: PMC5434965. |
No peer-reviewed data to extract |
Tian C, Hawryluck L, Tomlinson G, Chung F, Beattie S, Miller M, Hassan N, Wong DT, Wong J, Hudson J, Jackson T, Singh M. Impact of a continuous enhanced cardio-respiratory monitoring pathway on cardio-respiratory complications after bariatric surgery: A retrospective cohort study. J Clin Anesth. 2022 May;77:110639. doi: 10.1016/j.jclinane.2021.110639. Epub 2021 Dec 23. PMID: 34953279. |
Wrong comparison |
Verantwoording
Beoordelingsdatum en geldigheid
Laatst beoordeeld : 09-07-2025
Algemene gegevens
De ontwikkeling/herziening van deze richtlijnmodule werd ondersteund door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (www.demedischspecialist.nl/kennisinstituut) en werd gefinancierd uit de Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS). De financier heeft geen enkele invloed gehad op de inhoud van de richtlijnmodule.
Samenstelling werkgroep
Voor het ontwikkelen van de richtlijnmodule is in 2022 een multidisciplinaire werkgroep ingesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van alle relevante specialismen (zie hiervoor de Samenstelling van de werkgroep) die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met een hoog risico op pulmonale complicaties die een niet-pulmonale ingreep ondergaan.
Werkgroep
Drs. R.P. (Peter) Meijer (voorzitter), anesthesioloog, NVA
Dr. J.P. (Jop) van den Berg, anesthesioloog, NVA
Dr. S.N.T. (Sabrine) Hemmes, anesthesioloog, NVA
Dr. M. (Marije) Marsman, anesthesioloog, NVA
Drs. M.W. (Mart) Groot, anesthesioloog-intensivist, NVIC
Drs. M. (Marjolein) van Laren, longarts, NVALT
Klankbordgroep
Dr. M. (Martijn) Boon, anesthesioloog, NVA
Drs. J.L.A (Jurriën) Embrechts, KNO-arts, NVKNO
Dr. H.J. (Erik) Hulzebos, klinisch inspanningsfysioloog en (sport)fysiotherapeut, KNGF
Drs. Y.J. (Yvonne) Kappe, senior beleidsadviseur/ patiëntvertegenwoordiger, Longfonds
Met ondersteuning van
Drs. F. (Femke) Janssen, junior adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten, t/m mei 2023
Drs. A.E. (Amber) van der Meij, adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten, vanaf maart 2023
Dr. M.S. (Matthijs) Ruiter, senior adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
Belangenverklaringen
De Code ter voorkoming van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling is gevolgd. Alle werkgroepleden hebben schriftelijk verklaard of zij in de laatste drie jaar directe financiële belangen (betrekking bij een commercieel bedrijf, persoonlijke financiële belangen, onderzoeksfinanciering) of indirecte belangen (persoonlijke relaties, reputatiemanagement) hebben gehad. Gedurende de ontwikkeling of herziening van een module worden wijzigingen in belangen aan de voorzitter doorgegeven. De belangenverklaring wordt opnieuw bevestigd tijdens de commentaarfase.
Een overzicht van de belangen van werkgroepleden en het oordeel over het omgaan met eventuele belangen vindt u in onderstaande tabel. De ondertekende belangenverklaringen zijn op te vragen bij het secretariaat van het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten.
Werkgroeplid |
Functie |
Nevenfuncties |
Gemelde belangen |
Ondernomen actie |
Romke Peter Meijer (voorzitter) |
Anesthesioloog, Amsterdam UMC adjunct medisch directeur, Amsterdam UMC tot 1-5-2019
|
Geen |
Geen |
Geen |
Johannes Pieter (Jop) van den Berg |
Anesthesioloog in het UMC Groningen, 0,9FTE, betaald. |
Medisch Manager Evenementenzorg, Rode Kruis, vrijwillig (inmiddels afgerond) Lid Medische Raad, Nederlandse Reanimatieraad, vrijwillig |
Uitsluitend de afdeling anesthesiologie ontving (soms) funding voor lopend onderzoek. Er zijn geen individuele financiële conflicten van belangen te vermelden. |
Geen |
Marjolein van Laren |
Longarts Dijklander Ziekenhuis Hoorn en Purmerend |
Geen |
Geen |
Geen |
Marije Marsman |
Anesthesioloog UMC Utrecht |
Geen |
Artikel gepubliceerd bij NTVG dat gaat over mate van implementatie van deze richtlijn in het UMC Utrecht. |
Geen |
Mart Wouter Groot |
Anesthesioloog-intensivist, Erasmus MC |
Geen |
Geen |
Geen |
Sabrine Nienke Tallechina Hemmes |
Anesthesioloog, Het Nederlands Kanker Instituut – Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, Afdeling Anesthesiologie. |
Geen |
Publicaties over postoperative pulmonale complicaties. Enkele gepubliceerde onderzoeken werden deels gefinancieerd door onderzoek-specifieke beurzen van de ESAIC. |
Geen |
Amber van der Meij |
Adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten |
Geen |
Geen |
Geen |
Matthijs Ruiter |
Senior adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten |
Geen |
Geen |
Geen |
Klankbord-groeplid |
Functie |
Nevenfuncties |
Gemelde belangen |
Ondernomen actie |
Erik Hulzebos
|
Medisch Fysioloog en (sport)fysiotherapeut, UMC Utrecht |
Secretaris VHVL |
Extern gefinancierd onderzoek: Prinses Beatrix Spierfonds |
Geen |
Jurriën Embrechts |
Rhinologist / anterior skull base surgeon, Christchurch city hospital, (New Zealand).
|
Data scientist, Expertisecentrum Zorgalgoritmen |
Geen |
Geen |
Martijn Boon |
Anesthesioloog Leids Universitair Medisch Centrum |
Geen |
Extern gefinancierd onderzoek: 2. MSD: Invloed van diepe neuromusculaire blokkade op de incidentie van intraoperatieve adverse events, projectleider Ja |
Geen |
Yvonne Kappe (Longfonds) |
Senior Beleidsadviseur Longfonds |
Beleidsadviseur astmaVereniging Nederland en Davos |
Geen |
Geen |
Inbreng patiëntenperspectief
Er werd aandacht besteed aan het patiëntenperspectief door het uitnodigen van de Patiëntenfederatie Nederland en Longfonds voor de knelpunteninventarisatie en deelname van Longfonds aan de klankbordgroep. De binnengekomen reacties tijdens op de knelpunteninventarisatie zijn besproken in de werkgroep. De verkregen input is meegenomen bij het opstellen van de uitgangsvragen, de keuze voor de uitkomstmaten en bij het opstellen van de overwegingen. De conceptrichtlijn is tevens voorgelegd aan Longfonds en de eventueel aangeleverde commentaren zijn bekeken en verwerkt.
Kwalitatieve raming van mogelijke financiële gevolgen in het kader van de Wkkgz
Bij de richtlijnmodule is conform de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) een kwalitatieve raming uitgevoerd om te beoordelen of de aanbevelingen mogelijk leiden tot substantiële financiële gevolgen. Bij het uitvoeren van deze beoordeling is de richtlijnmodule op verschillende domeinen getoetst (zie het stroomschema op de Richtlijnendatabase).
Module |
Uitkomst kwalitatieve raming |
Toelichting |
Intensieve bewaking |
Geen substantiële financiële gevolgen |
Hoewel uit de toetsing volgt dat de aanbevelingen breed toepasbaar zijn, voldoet het overgrote deel van het veld aan de norm. Er worden daarom geen substantiële financiële gevolgen verwacht. |
Werkwijze
AGREE
Deze richtlijnmodule is opgesteld conform de eisen vermeld in het rapport Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0 van de adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwaliteit. Dit rapport is gebaseerd op het AGREE II instrument (Appraisal of Guidelines for Research & Evaluation II; Brouwers, 2010).
Knelpuntenanalyse en uitgangsvragen
Tijdens de voorbereidende fase beoordeelde de werkgroep de aanbevelingen uit de eerdere richtlijn Perioperatieve pulmonale complicaties (NVA, 2012) op noodzaak tot revisie. Daarnaast inventariseerde de werkgroep de knelpunten in de zorg voor patiënten met een hoog risico op pulmonale complicaties die een niet-pulmonale ingreep ondergaan. Tevens zijn er knelpunten aangedragen door de NVA, NVKNO en NVKG via een schriftelijke knelpunteninventarisatie. Een overzicht hiervan is opgenomen onder aanverwante producten.
Op basis van de uitkomsten van de knelpunteninventarisatie zijn door de werkgroep concept-uitgangsvragen opgesteld en definitief vastgesteld.
Uitkomstmaten
Na het opstellen van de zoekvraag behorende bij de uitgangsvraag inventariseerde de werkgroep welke uitkomstmaten voor de patiënt relevant zijn, waarbij zowel naar gewenste als ongewenste effecten werd gekeken. Hierbij werd een maximum van acht uitkomstmaten gehanteerd. De werkgroep waardeerde deze uitkomstmaten volgens hun relatieve belang bij de besluitvorming rondom aanbevelingen, als cruciaal (kritiek voor de besluitvorming), belangrijk (maar niet cruciaal) en onbelangrijk. Tevens definieerde de werkgroep tenminste voor de cruciale uitkomstmaten welke verschillen zij klinisch (patiënt) relevant vonden.
Methode literatuursamenvatting
Een uitgebreide beschrijving van de strategie voor zoeken en selecteren van literatuur is te vinden onder ‘Zoeken en selecteren’ onder Onderbouwing. Indien mogelijk werd de data uit verschillende studies gepoold in een random-effects model. Review Manager 5.4 werd gebruikt voor de statistische analyses. De beoordeling van de kracht van het wetenschappelijke bewijs wordt hieronder toegelicht.
Beoordelen van de kracht van het wetenschappelijke bewijs
De kracht van het wetenschappelijke bewijs werd bepaald volgens de GRADE-methode. GRADE staat voor ‘Grading Recommendations Assessment, Development and Evaluation’ (zie http://www.gradeworkinggroup.org/). De basisprincipes van de GRADE-methodiek zijn: het benoemen en prioriteren van de klinisch (patiënt) relevante uitkomstmaten, een systematische review per uitkomstmaat, en een beoordeling van de bewijskracht per uitkomstmaat op basis van de acht GRADE-domeinen (domeinen voor downgraden: risk of bias, inconsistentie, indirectheid, imprecisie, en publicatiebias; domeinen voor upgraden: dosis-effect relatie, groot effect, en residuele plausibele confounding).
GRADE onderscheidt vier gradaties voor de kwaliteit van het wetenschappelijk bewijs: hoog, redelijk, laag en zeer laag. Deze gradaties verwijzen naar de mate van zekerheid die er bestaat over de literatuurconclusie, in het bijzonder de mate van zekerheid dat de literatuurconclusie de aanbeveling adequaat ondersteunt (Schünemann, 2013; Hultcrantz, 2017).
GRADE |
Definitie |
Hoog |
|
Redelijk |
|
Laag |
|
Zeer laag |
|
Bij het beoordelen (graderen) van de kracht van het wetenschappelijk bewijs in richtlijnen volgens de GRADE-methodiek spelen grenzen voor klinische besluitvorming een belangrijke rol (Hultcrantz, 2017). Dit zijn de grenzen die bij overschrijding aanleiding zouden geven tot een aanpassing van de aanbeveling. Om de grenzen voor klinische besluitvorming te bepalen moeten alle relevante uitkomstmaten en overwegingen worden meegewogen. De grenzen voor klinische besluitvorming zijn daarmee niet één op één vergelijkbaar met het minimaal klinisch relevant verschil (Minimal Clinically Important Difference, MCID). Met name in situaties waarin een interventie geen belangrijke nadelen heeft en de kosten relatief laag zijn, kan de grens voor klinische besluitvorming met betrekking tot de effectiviteit van de interventie bij een lagere waarde (dichter bij het nuleffect) liggen dan de MCID (Hultcrantz, 2017).
Overwegingen (van bewijs naar aanbeveling)
Om te komen tot een aanbeveling zijn naast (de kwaliteit van) het wetenschappelijke bewijs ook andere aspecten belangrijk en worden meegewogen, zoals aanvullende argumenten uit bijvoorbeeld de biomechanica of fysiologie, waarden en voorkeuren van patiënten, kosten (middelenbeslag), aanvaardbaarheid, haalbaarheid en implementatie. Deze aspecten zijn systematisch vermeld en beoordeeld (gewogen) onder het kopje ‘Overwegingen’ en kunnen (mede) gebaseerd zijn op expert opinion. Hierbij is gebruik gemaakt van een gestructureerd format gebaseerd op het evidence-to-decision framework van de internationale GRADE Working Group (Alonso-Coello, 2016a; Alonso-Coello 2016b). Dit evidence-to-decision framework is een integraal onderdeel van de GRADE methodiek.
Formuleren van aanbevelingen
De aanbevelingen geven antwoord op de uitgangsvraag en zijn gebaseerd op het beschikbare wetenschappelijke bewijs en de belangrijkste overwegingen, en een weging van de gunstige en ongunstige effecten van de relevante interventies. De kracht van het wetenschappelijk bewijs en het gewicht dat door de werkgroep wordt toegekend aan de overwegingen, bepalen samen de sterkte van de aanbeveling. Conform de GRADE-methodiek sluit een lage bewijskracht van conclusies in de systematische literatuuranalyse een sterke aanbeveling niet a priori uit, en zijn bij een hoge bewijskracht ook zwakke aanbevelingen mogelijk (Agoritsas, 2017; Neumann, 2016). De sterkte van de aanbeveling wordt altijd bepaald door weging van alle relevante argumenten tezamen. De werkgroep heeft bij elke aanbeveling opgenomen hoe zij tot de richting en sterkte van de aanbeveling zijn gekomen.
In de GRADE-methodiek wordt onderscheid gemaakt tussen sterke en zwakke (of conditionele) aanbevelingen. De sterkte van een aanbeveling verwijst naar de mate van zekerheid dat de voordelen van de interventie opwegen tegen de nadelen (of vice versa), gezien over het hele spectrum van patiënten waarvoor de aanbeveling is bedoeld. De sterkte van een aanbeveling heeft duidelijke implicaties voor patiënten, behandelaars en beleidsmakers (zie onderstaande tabel). Een aanbeveling is geen dictaat, zelfs een sterke aanbeveling gebaseerd op bewijs van hoge kwaliteit (GRADE gradering HOOG) zal niet altijd van toepassing zijn, onder alle mogelijke omstandigheden en voor elke individuele patiënt.
Implicaties van sterke en zwakke aanbevelingen voor verschillende richtlijngebruikers |
||
|
||
|
Sterke aanbeveling |
Zwakke (conditionele) aanbeveling |
Voor patiënten |
De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen en slechts een klein aantal niet. |
Een aanzienlijk deel van de patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen, maar veel patiënten ook niet. |
Voor behandelaars |
De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak moeten ontvangen. |
Er zijn meerdere geschikte interventies of aanpakken. De patiënt moet worden ondersteund bij de keuze voor de interventie of aanpak die het beste aansluit bij zijn of haar waarden en voorkeuren. |
Voor beleidsmakers |
De aanbevolen interventie of aanpak kan worden gezien als standaardbeleid. |
Beleidsbepaling vereist uitvoerige discussie met betrokkenheid van veel stakeholders. Er is een grotere kans op lokale beleidsverschillen. |
Organisatie van zorg
In de knelpuntenanalyse en bij de ontwikkeling van de richtlijnmodule is expliciet aandacht geweest voor de organisatie van zorg: alle aspecten die randvoorwaardelijk zijn voor het verlenen van zorg (zoals coördinatie, communicatie, (financiële) middelen, mankracht en infrastructuur). Randvoorwaarden die relevant zijn voor het beantwoorden van deze specifieke uitgangsvraag zijn genoemd bij de overwegingen. Meer algemene, overkoepelende, of bijkomende aspecten van de organisatie van zorg worden behandeld in de module Organisatie van zorg.
Commentaar- en autorisatiefase
De conceptrichtlijnmodule werd aan de betrokken (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt) organisaties voorgelegd ter commentaar. De commentaren werden verzameld en besproken met de werkgroep. Naar aanleiding van de commentaren werd de conceptrichtlijnmodule aangepast en definitief vastgesteld door de werkgroep. De definitieve richtlijnmodule werd aan de deelnemende (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt) organisaties voorgelegd voor autorisatie en door hen geautoriseerd dan wel geaccordeerd.
Literatuur
Agoritsas T, Merglen A, Heen AF, Kristiansen A, Neumann I, Brito JP, Brignardello-Petersen R, Alexander PE, Rind DM, Vandvik PO, Guyatt GH. UpToDate adherence to GRADE criteria for strong recommendations: an analytical survey. BMJ Open. 2017 Nov 16;7(11):e018593. doi: 10.1136/bmjopen-2017-018593. PubMed PMID: 29150475; PubMed Central PMCID: PMC5701989.
Alonso-Coello P, Schünemann HJ, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Rada G, Rosenbaum S, Morelli A, Guyatt GH, Oxman AD; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 1: Introduction. BMJ. 2016 Jun 28;353:i2016. doi: 10.1136/bmj.i2016. PubMed PMID: 27353417.
Alonso-Coello P, Oxman AD, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Vandvik PO, Meerpohl J, Guyatt GH, Schünemann HJ; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 2: Clinical practice guidelines. BMJ. 2016 Jun 30;353:i2089. doi: 10.1136/bmj.i2089. PubMed PMID: 27365494.
Brouwers MC, Kho ME, Browman GP, Burgers JS, Cluzeau F, Feder G, Fervers B, Graham ID, Grimshaw J, Hanna SE, Littlejohns P, Makarski J, Zitzelsberger L; AGREE Next Steps Consortium. AGREE II: advancing guideline development, reporting and evaluation in health care. CMAJ. 2010 Dec 14;182(18):E839-42. doi: 10.1503/cmaj.090449. Epub 2010 Jul 5. Review. PubMed PMID: 20603348; PubMed Central PMCID: PMC3001530.
Hultcrantz M, Rind D, Akl EA, Treweek S, Mustafa RA, Iorio A, Alper BS, Meerpohl JJ, Murad MH, Ansari MT, Katikireddi SV, Östlund P, Tranæus S, Christensen R, Gartlehner G, Brozek J, Izcovich A, Schünemann H, Guyatt G. The GRADE Working Group clarifies the construct of certainty of evidence. J Clin Epidemiol. 2017 Jul;87:4-13. doi: 10.1016/j.jclinepi.2017.05.006. Epub 2017 May 18. PubMed PMID: 28529184; PubMed Central PMCID: PMC6542664.
Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0 (2012). Adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwaliteit. http://richtlijnendatabase.nl/over_deze_site/over_richtlijnontwikkeling.html
Neumann I, Santesso N, Akl EA, Rind DM, Vandvik PO, Alonso-Coello P, Agoritsas T, Mustafa RA, Alexander PE, Schünemann H, Guyatt GH. A guide for health professionals to interpret and use recommendations in guidelines developed with the GRADE approach. J Clin Epidemiol. 2016 Apr;72:45-55. doi: 10.1016/j.jclinepi.2015.11.017. Epub 2016 Jan 6. Review. PubMed PMID: 26772609.
Schünemann H, Brożek J, Guyatt G, et al. GRADE handbook for grading quality of evidence and strength of recommendations. Updated October 2013. The GRADE Working Group, 2013. Available from http://gdt.guidelinedevelopment.org/central_prod/_design/client/handbook/handbook.html.
Zoekverantwoording
Algemene informatie
Database(s): Embase.com, Ovid/Medline |
Datum: 8 mei 2024 |
Periode: vanaf 2000 |
Talen: geen restrictie |
Zoekopbrengst
|
EMBASE |
OVID/MEDLINE |
Ontdubbeld |
SR |
123 |
46 |
136 |
RCT |
411 |
145 |
453 |
Observationele studies |
798 |
381 |
888 |
Totaal |
1332 |
572 |
589* |
*in Rayyan
Zoekstrategie
Embase.com
No. |
Query |
Results |
#1 |
'asthma'/exp OR 'bronchus hyperreactivity'/exp OR (((airway OR airflow OR repirator*) NEAR/2 (obstruct* OR occlusion* OR closure)):ti,ab,kw) OR ((bronch* NEAR/2 (hyperreactiv* OR 'hyper reactiv*' OR hyperrespons* OR 'hyper respons*')):ti,ab,kw) OR asthma*:ti,ab,kw OR wheez*:ti,ab,kw OR 'chronic obstructive lung disease'/exp OR ('chronic obstructive' NEAR/2 (lung OR pulmonary OR airway)) OR 'copd':ab,ti,kw OR 'chronic bronchitis':ab,ti,kw OR emphysema:ab,ti,kw OR aecopd:ti,ab,kw OR 'lung disease'/de OR 'autoimmune lung disease'/exp OR 'chronic lung disease'/exp OR 'congenital lung disease'/exp OR 'interstitial lung disease'/exp OR 'interstitial syndrome'/exp OR 'lung calcification'/exp OR 'lung emphysema'/exp OR 'obstructive lung disease'/exp OR 'pulmonary vascular disease'/exp OR (((lung* OR pulmon* OR pneumo* OR pleuropulm* OR bronchopulm* OR cardiopulm*) NEAR/3 (disease* OR disorder*)):ti,ab,kw) OR 'lung fibrosis'/exp OR (((pulmon* OR lung* OR interstitial) NEAR/2 (fibros* OR scleros*)):ti,ab,kw) OR 'pneumosclerosis':ti,ab,kw OR (('high risk' NEAR/3 patient*):ti,ab,kw) |
1279996 |
#2 |
'postoperative period'/de OR 'postoperative care'/exp OR 'postanesthesia care'/exp OR 'postanesthesia nursing'/exp OR 'postoperative complication'/de OR postsurg*:ti,ab,kw OR 'post surg*':ti,ab,kw OR postoperati*:ti,ab,kw OR 'post operati*':ti,ab,kw OR ((surgery NEAR/3 (associated OR derived OR induced OR related OR after)):ti,ab,kw) |
1745558 |
#3 |
'intensive care'/de OR 'intensive care unit'/exp OR 'intensive care nursing'/de OR 'recovery room'/exp OR (((intensive OR critical OR medium) NEAR/2 care):ti,ab,kw) OR icu:ti,ab,kw OR (((recovery OR 'post anaesthesia' OR 'post anesthesia' OR postanaesthesia OR postanesthesia OR 'post operative' OR postoperative) NEAR/3 (room* OR unit* OR ward*)):ti,ab,kw) OR pacu:ti,ab,kw OR ((('post anaesthesia' OR 'post anesthesia' OR postanaesthesia OR postanesthesia OR 'post operative' OR postoperative) NEAR/3 monitor*):ti,ab,kw) |
613304 |
#4 |
'pneumonia'/exp OR pneumoni*:ti,ab,kw OR (((lung OR pulmon*) NEAR/3 inflammat*):ti,ab,kw) OR 'disease exacerbation'/de OR exacerbat*:ti,ab,kw OR 'hypoxemia'/exp OR hypoxemi*:ti,ab,kw OR hypoxaemi*:ti,ab,kw OR hypoxidosis:ti,ab,kw OR anoxemia:ti,ab,kw OR anoxaemia:ti,ab,kw OR anoxia:ti,ab,kw OR hypoxi*:ti,ab,kw OR 'pulmonary complication'/exp OR (((pulmonary OR cardiopulmonary OR cardiorespiratory OR respirat* OR lung*) NEAR/3 complication*):ti,ab,kw) OR 'atelectasis'/exp OR atelectasis:ti,ab,kw OR (((pulmonary OR lung*) NEAR/3 (collaps* OR deflat*)):ti,ab,kw) OR 'respiratory failure'/exp OR (((respirat* OR pulmonary OR cardiopulmonary OR cardiorespiratory OR lung*) NEAR/3 (failure OR deficien* OR disturb* OR insufficien* OR arrest OR collaps*)):ti,ab,kw) OR 'bronchospasm'/exp OR bronchospas*:ti,ab,kw OR bronchiospas*:ti,ab,kw OR bronchismus:ti,ab,kw OR bronchostriction:ti,ab,kw OR (((bronchial OR bronchus OR broncho*) NEAR/3 (constrict* OR spasm* OR spastica)):ti,ab,kw) |
1465994 |
#5 |
#1 AND #2 AND #3 AND #4 NOT ('conference abstract'/it OR 'editorial'/it OR 'letter'/it OR 'note'/it) NOT (('animal'/exp OR 'animal experiment'/exp OR 'animal model'/exp OR 'nonhuman'/exp) NOT 'human'/exp) NOT (('adolescent'/exp OR 'child'/exp OR adolescent*:ti,ab,kw OR child*:ti,ab,kw OR schoolchild*:ti,ab,kw OR infant*:ti,ab,kw OR girl*:ti,ab,kw OR boy*:ti,ab,kw OR teen:ti,ab,kw OR teens:ti,ab,kw OR teenager*:ti,ab,kw OR youth*:ti,ab,kw OR pediatr*:ti,ab,kw OR paediatr*:ti,ab,kw OR puber*:ti,ab,kw) NOT ('adult'/exp OR 'aged'/exp OR 'middle aged'/exp OR adult*:ti,ab,kw OR man:ti,ab,kw OR men:ti,ab,kw OR woman:ti,ab,kw OR women:ti,ab,kw)) AND [2000-2024]/py |
2112 |
#6 |
'meta analysis'/exp OR 'meta analysis (topic)'/exp OR metaanaly*:ti,ab OR 'meta analy*':ti,ab OR metanaly*:ti,ab OR 'systematic review'/de OR 'cochrane database of systematic reviews'/jt OR prisma:ti,ab OR prospero:ti,ab OR (((systemati* OR scoping OR umbrella OR 'structured literature') NEAR/3 (review* OR overview*)):ti,ab) OR ((systemic* NEAR/1 review*):ti,ab) OR (((systemati* OR literature OR database* OR 'data base*') NEAR/10 search*):ti,ab) OR (((structured OR comprehensive* OR systemic*) NEAR/3 search*):ti,ab) OR (((literature NEAR/3 review*):ti,ab) AND (search*:ti,ab OR database*:ti,ab OR 'data base*':ti,ab)) OR (('data extraction':ti,ab OR 'data source*':ti,ab) AND 'study selection':ti,ab) OR ('search strategy':ti,ab AND 'selection criteria':ti,ab) OR ('data source*':ti,ab AND 'data synthesis':ti,ab) OR medline:ab OR pubmed:ab OR embase:ab OR cochrane:ab OR (((critical OR rapid) NEAR/2 (review* OR overview* OR synthes*)):ti) OR ((((critical* OR rapid*) NEAR/3 (review* OR overview* OR synthes*)):ab) AND (search*:ab OR database*:ab OR 'data base*':ab)) OR metasynthes*:ti,ab OR 'meta synthes*':ti,ab |
1025597 |
#7 |
'clinical trial'/exp OR 'randomization'/exp OR 'single blind procedure'/exp OR 'double blind procedure'/exp OR 'crossover procedure'/exp OR 'placebo'/exp OR 'prospective study'/exp OR rct:ab,ti OR random*:ab,ti OR 'single blind':ab,ti OR 'randomised controlled trial':ab,ti OR 'randomized controlled trial'/exp OR placebo*:ab,ti |
4024922 |
#8 |
'major clinical study'/de OR 'clinical study'/de OR 'case control study'/de OR 'family study'/de OR 'longitudinal study'/de OR 'retrospective study'/de OR 'prospective study'/de OR 'comparative study'/de OR 'cohort analysis'/de OR ((cohort NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('case control' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('follow up' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (observational NEAR/1 (study OR studies)) OR ((epidemiologic NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('cross sectional' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) |
8206230 |
#9 |
'case control study'/de OR 'comparative study'/exp OR 'control group'/de OR 'controlled study'/de OR 'controlled clinical trial'/de OR 'crossover procedure'/de OR 'double blind procedure'/de OR 'phase 2 clinical trial'/de OR 'phase 3 clinical trial'/de OR 'phase 4 clinical trial'/de OR 'pretest posttest design'/de OR 'pretest posttest control group design'/de OR 'quasi experimental study'/de OR 'single blind procedure'/de OR 'triple blind procedure'/de OR (((control OR controlled) NEAR/6 trial):ti,ab,kw) OR (((control OR controlled) NEAR/6 (study OR studies)):ti,ab,kw) OR (((control OR controlled) NEAR/1 active):ti,ab,kw) OR 'open label*':ti,ab,kw OR (((double OR two OR three OR multi OR trial) NEAR/1 (arm OR arms)):ti,ab,kw) OR ((allocat* NEAR/10 (arm OR arms)):ti,ab,kw) OR placebo*:ti,ab,kw OR 'sham-control*':ti,ab,kw OR (((single OR double OR triple OR assessor) NEAR/1 (blind* OR masked)):ti,ab,kw) OR nonrandom*:ti,ab,kw OR 'non-random*':ti,ab,kw OR 'quasi-experiment*':ti,ab,kw OR crossover:ti,ab,kw OR 'cross over':ti,ab,kw OR 'parallel group*':ti,ab,kw OR 'factorial trial':ti,ab,kw OR ((phase NEAR/5 (study OR trial)):ti,ab,kw) OR ((case* NEAR/6 (matched OR control*)):ti,ab,kw) OR ((match* NEAR/6 (pair OR pairs OR cohort* OR control* OR group* OR healthy OR age OR sex OR gender OR patient* OR subject* OR participant*)):ti,ab,kw) OR ((propensity NEAR/6 (scor* OR match*)):ti,ab,kw) OR versus:ti OR vs:ti OR compar*:ti OR ((compar* NEAR/1 study):ti,ab,kw) OR (('major clinical study'/de OR 'clinical study'/de OR 'cohort analysis'/de OR 'observational study'/de OR 'cross-sectional study'/de OR 'multicenter study'/de OR 'correlational study'/de OR 'follow up'/de OR cohort*:ti,ab,kw OR 'follow up':ti,ab,kw OR followup:ti,ab,kw OR longitudinal*:ti,ab,kw OR prospective*:ti,ab,kw OR retrospective*:ti,ab,kw OR observational*:ti,ab,kw OR 'cross sectional*':ti,ab,kw OR cross?ectional*:ti,ab,kw OR multicent*:ti,ab,kw OR 'multi-cent*':ti,ab,kw OR consecutive*:ti,ab,kw) AND (group:ti,ab,kw OR groups:ti,ab,kw OR subgroup*:ti,ab,kw OR versus:ti,ab,kw OR vs:ti,ab,kw OR compar*:ti,ab,kw OR 'odds ratio*':ab OR 'relative odds':ab OR 'risk ratio*':ab OR 'relative risk*':ab OR 'rate ratio':ab OR aor:ab OR arr:ab OR rrr:ab OR ((('or' OR 'rr') NEAR/6 ci):ab))) |
15049948 |
#10 |
#5 AND #6 - SR |
123 |
#11 |
#5 AND #7 NOT #10 - RCT |
411 |
#12 |
#5 AND (#8 OR #9) NOT (#10 OR #11) - observationeel |
798 |
#13 |
#10 OR #11 OR #12 |
1332 |
Ovid/Medline
# |
Searches |
Results |
1 |
exp Asthma/ or Bronchial Hyperreactivity/ or ((airway or airflow or repirator*) adj2 (obstruct* or occlusion* or closure)).ti,ab,kf. or (bronch* adj2 (hyperreactiv* or hyper reactiv* or hyperrespons* or hyper respons*)).ti,ab,kf. or asthma*.ti,ab,kf. or wheez*.ti,ab,kf. or exp Pulmonary Disease, Chronic Obstructive/ or ('chronic obstructive' adj2 (lung or pulmonary or airway)).ti,ab,kf. or copd.ti,ab,kf. or 'chronic bronchitis'.ti,ab,kf. or exp Emphysema/ or emphysema.ti,ab,kf. or aecopd.ti,ab,kf. or Lung Diseases/ or exp Cystic Fibrosis/ or exp Lung Diseases, Interstitial/ or exp Lung Diseases, Obstructive/ or ((lung* or pulmon* or pneumo* or pleuropulm* or bronchopulm* or cardiopulm*) adj3 (disease* or disorder*)).ti,ab,kf. or Pulmonary Fibrosis/ or ((pulmon* or lung* or interstitial) adj2 (fibros* or scleros*)).ti,ab,kf. or 'pneumosclerosis'.ti,ab,kf. or ('high risk' adj3 patient*).ti,ab,kf. |
735544 |
2 |
exp Postoperative Period/ or exp Postoperative Care/ or Postoperative Complications/ or postsurg*.ti,ab,kf. or 'post surg*'.ti,ab,kf. or postoperati*.ti,ab,kf. or 'post operati*'.ti,ab,kf. or (surgery adj3 (associated or derived or induced or related or after)).ti,ab,kf. |
1274402 |
3 |
Critical Care/ or exp Intensive Care Units/ or exp Critical Care Nursing/ or exp Early Goal-Directed Therapy/ or exp Recovery Room/ or ((intensive or critical or medium) adj2 care).ti,ab,kf. or icu.ti,ab,kf. or ((recovery or 'post anaesthesia' or 'post anesthesia' or postanaesthesia or postanesthesia or 'post operative' or postoperative) adj3 (room* or unit* or ward*)).ti,ab,kf. or pacu.ti,ab,kf. or (('post anaesthesia' or 'post anesthesia' or postanaesthesia or postanesthesia or 'post operative' or postoperative) adj3 monitor*).ti,ab,kf. |
331991 |
4 |
exp Pneumonia/ or pneumoni*.ti,ab,kf. or ((lung or pulmon*) adj3 inflammat*).ti,ab,kf. or exacerbat*.ti,ab,kf. or Hypoxia/ or exp Hypoxia, Brain/ or hypoxemi*.ti,ab,kf. or hypoxaemi*.ti,ab,kf. or hypoxidosis.ti,ab,kf. or anoxemia.ti,ab,kf. or anoxaemia.ti,ab,kf. or anoxia.ti,ab,kf. or hypoxi*.ti,ab,kf. or ((pulmonary or cardiopulmonary or cardiorespiratory or respirat* or lung*) adj3 complication*).ti,ab,kf. or exp Pulmonary Atelectasis/ or atelectasis.ti,ab,kf. or ((pulmonary or lung*) adj3 (collaps* or deflat*)).ti,ab,kf. or exp Respiratory Insufficiency/ or ((respirat* or pulmonary or cardiopulmonary or cardiorespiratory or lung*) adj3 (failure or deficien* or disturb* or insufficien* or arrest or collaps*)).ti,ab,kf. or exp Bronchial Spasm/ or bronchospas*.ti,ab,kf. or bronchiospas*.ti,ab,kf. or bronchismus.ti,ab,kf. or bronchostriction.ti,ab,kf. or ((bronchial or bronchus or broncho*) adj3 (constrict* or spasm* or spastica)).ti,ab,kf. |
1045806 |
5 |
(1 and 2 and 3 and 4) not (comment/ or editorial/ or letter/) not ((exp animals/ or exp models, animal/) not humans/) not ((Adolescent/ or Child/ or Infant/ or adolescen*.ti,ab,kf. or child*.ti,ab,kf. or schoolchild*.ti,ab,kf. or infant*.ti,ab,kf. or girl*.ti,ab,kf. or boy*.ti,ab,kf. or teen.ti,ab,kf. or teens.ti,ab,kf. or teenager*.ti,ab,kf. or youth*.ti,ab,kf. or pediatr*.ti,ab,kf. or paediatr*.ti,ab,kf. or puber*.ti,ab,kf.) not (Adult/ or adult*.ti,ab,kf. or man.ti,ab,kf. or men.ti,ab,kf. or woman.ti,ab,kf. or women.ti,ab,kf.)) |
942 |
6 |
limit 5 to yr="2000 -Current" |
787 |
7 |
meta-analysis/ or meta-analysis as topic/ or (metaanaly* or meta-analy* or metanaly*).ti,ab,kf. or systematic review/ or cochrane.jw. or (prisma or prospero).ti,ab,kf. or ((systemati* or scoping or umbrella or "structured literature") adj3 (review* or overview*)).ti,ab,kf. or (systemic* adj1 review*).ti,ab,kf. or ((systemati* or literature or database* or data-base*) adj10 search*).ti,ab,kf. or ((structured or comprehensive* or systemic*) adj3 search*).ti,ab,kf. or ((literature adj3 review*) and (search* or database* or data-base*)).ti,ab,kf. or (("data extraction" or "data source*") and "study selection").ti,ab,kf. or ("search strategy" and "selection criteria").ti,ab,kf. or ("data source*" and "data synthesis").ti,ab,kf. or (medline or pubmed or embase or cochrane).ab. or ((critical or rapid) adj2 (review* or overview* or synthes*)).ti. or (((critical* or rapid*) adj3 (review* or overview* or synthes*)) and (search* or database* or data-base*)).ab. or (metasynthes* or meta-synthes*).ti,ab,kf. |
744647 |
8 |
exp clinical trial/ or randomized controlled trial/ or exp clinical trials as topic/ or randomized controlled trials as topic/ or Random Allocation/ or Double-Blind Method/ or Single-Blind Method/ or (clinical trial, phase i or clinical trial, phase ii or clinical trial, phase iii or clinical trial, phase iv or controlled clinical trial or randomized controlled trial or multicenter study or clinical trial).pt. or random*.ti,ab. or (clinic* adj trial*).tw. or ((singl* or doubl* or treb* or tripl*) adj (blind$3 or mask$3)).tw. or Placebos/ or placebo*.tw. |
2723144 |
9 |
Epidemiologic studies/ or case control studies/ or exp cohort studies/ or Controlled Before-After Studies/ or Case control.tw. or cohort.tw. or Cohort analy$.tw. or (Follow up adj (study or studies)).tw. or (observational adj (study or studies)).tw. or Longitudinal.tw. or Retrospective*.tw. or prospective*.tw. or consecutive*.tw. or Cross sectional.tw. or Cross-sectional studies/ or historically controlled study/ or interrupted time series analysis/ [Onder exp cohort studies vallen ook longitudinale, prospectieve en retrospectieve studies] |
4720363 |
10 |
Case-control Studies/ or clinical trial, phase ii/ or clinical trial, phase iii/ or clinical trial, phase iv/ or comparative study/ or control groups/ or controlled before-after studies/ or controlled clinical trial/ or double-blind method/ or historically controlled study/ or matched-pair analysis/ or single-blind method/ or (((control or controlled) adj6 (study or studies or trial)) or (compar* adj (study or studies)) or ((control or controlled) adj1 active) or "open label*" or ((double or two or three or multi or trial) adj (arm or arms)) or (allocat* adj10 (arm or arms)) or placebo* or "sham-control*" or ((single or double or triple or assessor) adj1 (blind* or masked)) or nonrandom* or "non-random*" or "quasi-experiment*" or "parallel group*" or "factorial trial" or "pretest posttest" or (phase adj5 (study or trial)) or (case* adj6 (matched or control*)) or (match* adj6 (pair or pairs or cohort* or control* or group* or healthy or age or sex or gender or patient* or subject* or participant*)) or (propensity adj6 (scor* or match*))).ti,ab,kf. or (confounding adj6 adjust*).ti,ab. or (versus or vs or compar*).ti. or ((exp cohort studies/ or epidemiologic studies/ or multicenter study/ or observational study/ or seroepidemiologic studies/ or (cohort* or 'follow up' or followup or longitudinal* or prospective* or retrospective* or observational* or multicent* or 'multi-cent*' or consecutive*).ti,ab,kf.) and ((group or groups or subgroup* or versus or vs or compar*).ti,ab,kf. or ('odds ratio*' or 'relative odds' or 'risk ratio*' or 'relative risk*' or aor or arr or rrr).ab. or (("OR" or "RR") adj6 CI).ab.)) |
5684953 |
11 |
6 and 7 - SR |
46 |
12 |
(6 and 8) not 11 - RCT |
145 |
13 |
(6 and (9 or 10)) not (11 or 12) - observationeel |
381 |
14 |
11 or 12 or 13 |
572 |