Dagelijkse verzorging
Uitgangsvraag
Welke infectiepreventiemaatregelen dienen genomen te worden bij de dagelijkse verzorging van een transurethrale verblijfskatheter om het risico op een urineweginfectie bij de patiënt te verminderen?
De uitgangsvraag omvat de volgende deelvragen:
- Welke maatregelen dienen genomen te worden bij de dagelijkse verzorging van een transurethrale verblijfskatheter?
- Kunnen katheter(nacht)zakken hergebruikt worden?
- Hoe dient een nachtzak aangesloten te worden?
Aanbeveling
Aanbeveling 1
Adviezen voor dagelijkse verzorging:
- Pas de adviezen voor algemene voorzorgsmaatregelen toe uit de richtlijn Handhygiëne en persoonlijke hygiëne medewerker en de richtlijn Persoonlijke beschermingsmiddelen.
- Zorg voor voldoende vochtinname (1.5 - 2 liter per 24 uur).
- Zorg voor een onbelemmerde afvloed van urine door de opvangzak altijd onder het niveau van de blaas te bevestigen.
- Voorkom contact van het opvangsysteem met de vloer of voeten van de verzorgers.
- Reinig dagelijks de uitwendige genitaliën en het gebied rondom de urethramonding met (leiding)water.
- Leeg de urineopvangzak om te voorkómen dat de afvloed van urine belemmerd wordt of de zak overvuld raakt.
- Voor overige infectiepreventie maatregelen met betrekking tot het legen van de urineopvangzak wordt verwezen naar de richtlijn Opvang en afvoer van urine en feces.
- Voorkom onnodige manipulaties aan het katheter- of urineopvangsysteem.
Aanbeveling 2
Adviezen voor katheter(nacht)zakken:
- Overweeg katheter(nacht)zakken te hergebruiken tenzij de instructie van de fabrikant dit niet toestaat. Gebruik geen zichtbaar bevuilde zakken (zoals bijvoorbeeld bij vlokken/debris) opnieuw.
- Bewaar gebruikte nachtzakken niet op een plaats waardoor infectiegevaar voor de betreffende patiënt of andere patiënten ontstaat.
Aanbeveling 3
- Weeg bij de keuze voor de wijze van het aansluiten de gebruikersvoorkeuren af. Op basis van de literatuur kan geen richting worden gegeven aan de wijze van het aansluiten van de nachtzak.
Overwegingen
Voor- en nadelen van de interventie en de kwaliteit van het bewijs
Voor deelvraag 1 over de algemene maatregelen voor de dagelijkse verzorging van een transurethrale verblijfskatheter (TUC) is geen literatuuronderzoek uitgevoerd. De hier benoemde informatie is gebaseerd op de WIP-richtlijn Preventie van infecties als gevolg van blaaskatheterisatie via de urethra (2011). Voor deelvraag 2 over het hergebruik van de (nacht)zakken en deelvraag drie over het aankoppelen van de nachtzak is wel een literatuuronderzoek uitgevoerd. Voor beide deelvragen konden geen studies worden geïncludeerd.
Deelvraag 1 Welke infectiepreventiemaatregelen dienen genomen te worden bij de dagelijkse verzorging van een TUC?
Een urineweginfectie kan onder andere ontstaan door terugstromen van urine naar de blaas, achterblijven van urine in de blaas, overdracht van bacteriën via lumen/kathetersysteem (slang, zak of kraantje), handen van verzorgers of wanneer de urinezak in contact komt met de vloer/voeten van verzorgers. Daarom is het belangrijk om bij de dagelijkse verzorging deze genoemde zaken te voorkomen.
Indicatie
Dagelijks overwegen of de indicatie voor de TUC nog steeds bestaat.
Algemene adviezen
- Het is belangrijk om een ruime vochtinname na te streven (bij voorkeur 1,5 - 2 liter per dag). Een ruime diurese zorgt dat het spoelmechanisme om bacteriën uit de blaas te verwijderen zo optimaal mogelijk functioneert (Hooton, 2018).
- De TUC en afvoerslang dienen te worden gefixeerd op een plek onder blaasniveau om te zorgen voor een onbelemmerde afvloed van urine. Belangrijk hierbij is dat de opvangzak altijd beneden het niveau van de blaas moet zijn bevestigd. Terugstromen van urine (en eventuele bacteriën) en achterblijven van urine in de blaas werken het ontstaan van een eventuele urineweginfectie in de hand.
- De urineopvangzak moet voldoende hoog van de grond hangen, zodat er ook in de laagste stand van het bed geen contact is met de vloer of voeten van verzorgers. Het aftapkraantje is hierbij de toegangsweg naar gesloten drainagesysteem. Indien gecontamineerd bestaat de kans dat micro-organismen via deze weg in het gesloten systeem terechtkomen.
- Routinematig spoelen of instilleren van de blaas met desinfectans of antibiotica wordt niet geadviseerd, omdat uit eerder onderzoek is gebleken dat dit niet leidt tot minder urineweginfecties (Pratt, 2001).
- Stase van urine in de blaas zoals bij het gebruik van een katheterventiel (flipflow) vergroot de kans op infecties. Neem dit mee bij de weging van de voor- en nadelen bij het gebruik van katheterventiel (flipflow) (Flores-Mireles, 2015).
Verzorging van de uitwendige genitaliën
De uitwendige genitaliën en het gebied rondom de urethramonding moeten dagelijks worden gereinigd met (leiding)water, omdat ophoping van secreet de kolonisatie met bacteriën bevordert. Uit eerdere onderzoek is gebleken dat gebruik van desinfectans hierbij geen meerwaarde heeft (Loveday, 2014).
Het legen van de urineopvangzak
- Legen gebeurt zo vaak als nodig is om te voorkomen dat de urine terugstroomt of de zak overvuld raakt, waardoor bacteriën kunnen worden meegevoerd naar de blaas.
- Voor overige infectiepreventie maatregelen voor het legen van de urineopvangzak wordt verwezen naar de richtlijn Opvang en afvoer van urine en feces.
Vervanging van het urineopvangsysteem (de transurethrale katheter en urineopvangzak)
Onnodige manipulaties van het systeem moeten worden voorkomen, daarom wordt het opvangsysteem bij kortdurende katheterisatie niet routinematig vervangen, tenzij bij verstopping door gruis of bloedstolsels in de katheter, bij lekkage van het systeem of als het vies gaat ruiken.
Afnemen van een urinemonster
Het afnamepunt voor bemonstering wordt gedesinfecteerd met een geschikt desinfectans, zie de richtlijn Reiniging, desinfectie en sterilisatie (herbruikbare) medische hulpmiddelen.
Bij symptomen van een urineweginfectie, zie aanbevelingen in SWAB guideline for antimicrobial therapy of urinary tract infections in adults (2020).
Deelvraag 2 Kunnen katheter(nacht)zakken hergebruikt worden?
Uit het literatuuronderzoek konden geen studies worden geïncludeerd over het hergebruik van katheter(nacht)zakken omdat er geen studies waren die de vergelijking maakten tussen eenmalig gebruik en hergebruik.
Wel beschreef en vergeleek de review van Wilde (2013) methoden voor het reinigingen van gebruikte urinezakken. Deze studie voldoet niet aan de PICO omdat er geen vergelijking tussen eenmalig en hergebruik van urinezakken wordt gemaakt. Wilde (2013) includeerde zes artikelen die vijf studies beschreven (een randomized controlled trial-studie, twee laboratoriumstudies en twee observationele studies). Wilde rapporteerde dat geen van de studies een verschil in bacteriurie of urineweginfectie vond bij de verschillende methoden (onder andere steriel water, desinfectans, waterstofperoxide) van het reinigen van de zak.
Op basis van de literatuur kan geen richting worden gegeven over het wel of niet hergebruiken van een katheter(nacht)zak. Hergebruik van een katheter(nacht)zak is duurzamer omdat er minder materialen gebruikt worden. Er zijn fabrikanten die herbruikbare nachtzakken produceren. Gebruik bij voorkeur een herbruikbare zak, zie hiervoor instructies van de fabrikant. Volg het advies op van de fabrikant van de katheter (nacht) zakken voor hergebruik en gebruik geen zichtbaar bevuilde zakken (zoals bijvoorbeeld door vlokken/debris) opnieuw. Bewaar gebruikte nachtzakken niet op een plaats waardoor infectiegevaar voor de betreffende patiënt of voor andere patiënten ontstaat.
Kosten
Hergebruik van nachtzakken levert een kostenbesparing voor de patiënt op in het geval dat er onvoldoende zakken vergoed worden door de zorgverzekering.
Deelvraag 3 Hoe dient een nachtzak aangesloten te worden?
Uit het literatuuronderzoek kwamen geen studies naar voren die voldeden aan de verrichte PICO. De HICPAC Guideline for Prevention of Catheter-Associated Urinary Tract Infections (2009) adviseert om altijd een gesloten systeem te handhaven. Deze aanbeveling is gebaseerd op zeer laag kwaliteit bewijs waarin een gesloten systeem leidt tot minder kans op een bacteriurie dan bij gebruik van een open systeem.
In de systematische review van Bradley (2018) worden een aantal studies (Underhill, 2014; Gray, 2016; Wilde, 2013) beschreven die verschillende wijzen van het aansluiten van een urineopvangzak met groot volume beschrijven. Deze studies voldoen niet aan onze PICO en betreffen niet-vergelijkend onderzoek. Underhill (2014) suggereert dat het gebruik van een linksysteem waarbij een grote opvangzak 's nachts wordt bevestigd aan een beenzak met een refluxklep, het risico op infectie verkleint vanwege de afstand tot de TUC bij het openen van het gesloten systeem. Gray (2016) stelt dat handhaven van een gesloten drainagesysteem geen voordeel heeft bij chronisch gekatheteriseerde patiënten, van wie ongeveer 95% - 100% na dertig dagen gekoloniseerd is met bacteriën in de lagere urinewegen. Wilde (2013) vond studies die aantoonden dat ondanks het openen van de gesloten opvangzak voor ontsmetting, deze procedure niet leidde tot een toename van het aantal bacteriekolonies of het aantal urineweginfecties.
Er is geen bewijs of er een grotere kans op een urineweginfectie ontstaat bij wisselen van dag- en nachtzak of doorkoppelen van de zak. Bij beide methoden ontstaat er bij het wisselproces een open verbinding, die dichter bij de katheter is dan bij het doorkoppelen. Aangezien er geen bewijs is gevonden en de katheter zelf al gekoloniseerd raakt met urethrale flora wordt er geen voorkeur gegeven voor methode.
Waarden en voorkeuren van patiënten (en eventueel hun verzorgers)
Voor de patiënt is het belangrijk dat het risico op een urineweginfectie zoveel mogelijk beperkt wordt. De patiënt kan een voorkeur hebben voor de dagelijkse verzorging. Bespreek de mogelijkheden met de patiënt. Voor de katheter(nacht) zak kunnen de volgende voorkeuren van toepassing zijn:
- De opgeslagen katheter(nacht)zak voor hergebruik kan voor de patiënt vervelend zijn, omdat deze vies ruikt.
- Gebruik van een beenzak overdag kan de bewegingsruimte van de patiënt verhogen.
Een doorgekoppelde nachtzak of wisselen van dag- en nachtzak kan zorgen voor een betere nachtrust, omdat de zak niet in de nacht geleegd hoeft te worden. Het is belangrijk bovenstaande punten mee te nemen in het gesprek met de patiënt.
Aanvaardbaarheid, haalbaarheid en implementatie
De bovenstaande maatregelen voor dagelijkse verzorging zijn zodanig geschreven dat acceptatie en implementatie in zorginstellingen mogelijk is. De beschreven maatregelen sluiten nauw aan op de klinische praktijk en bevatten geen wijzigingen ten opzichte van het huidige beleid. Op basis hiervan verwacht de werkgroep geen tot weinig barrière voor uitvoerbaarheid en implementatie.
Duurzaamheid
In het kader van duurzaamheid zou het wenselijk zijn om materialen (zoals katheternachtzakken) te kunnen hergebruiken, mits dit niet leidt tot meer urineweginfecties.
Rationale van de aanbeveling
Aanbeveling 1
Door te voldoen aan de maatregelen voor dagelijkse verzorging zoals beschreven in deze module wordt het risico op een urineweginfectie bij de patiënt met een transurethrale katheter zoveel mogelijk beperkt.
Aanbeveling 2
Uit het literatuuronderzoek konden geen studies worden geïncludeerd over het hergebruik van katheter(nacht)zakken omdat er geen studies waren die de vergelijking maakten tussen eenmalig gebruik en hergebruik.
Aanbeveling 3
Uit het literatuuronderzoek kwamen geen studies naar voren die voldeden aan de PICO.
Onderbouwing
Achtergrond
Er zijn diverse maatregelen voor de dagelijkse verzorging van een transurethrale verblijfskatheter (TUC) die toegepast dienen te worden om het risico op een urineweginfectie bij de patiënt te verkleinen.
Er bestaat praktijkvariatie voor het gebruik van een katheter(nacht)zak. Er wordt tot nu toe geadviseerd om een gesloten urineopvangsysteem te handhaven en geen onderdelen te hergebruiken om infecties te voorkomen. In de dagelijkse praktijk wordt echter het aftapkraantje van de urineopvangzak gedurende de nacht vaak door gekoppeld aan een tweede zak om zo gedurende de nacht de katheterzak niet te hoeven legen. Een tweede optie die toegepast wordt is het omwisselen van de dag- en nachtzak, waarbij deze laatste soms bewaard wordt en opnieuw wordt gebruikt. Dit gebeurt veelal om kosten te besparen. Het is tot nu toe onduidelijk wat het effect van deze twee manieren is op het ontstaan van urineweginfecties.
In deze module worden zowel de maatregelen voor de dagelijkse verzorging van patiënten met een TUC als het omgaan met katheter(nacht)zakken besproken.
Voor algemene voorzorgsmaatregelen zie de richtlijnen Handhygiëne en persoonlijke hygiëne medewerker en Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM).
Samenvatting literatuur
Not applicable.
Zoeken en selecteren
Sub-question 1 Infection control measures in the daily care for transurethral urinary catheters
For this question the WIP-guideline Preventie van infecties als gevolg van blaaskatheterisatie via de urethra was examined to answer the clinical question. For sub-question two and three, a systematic review of the literature was performed.
Sub-question 2 Single use versus re-use of urinary bags
A systematic review of the literature was performed to answer the following question: For patients with a transurethral catheter, what is the effect of the re-use of a urinary (night) bag compared to single use of a urinary (night) bag on the occurrence of a urinary tract infection or bacteriuria?
P: Patient with a transurethral catheter
I: Single use of urinary (night) bags
C: Re-use of urinary (night) bags
O: Urinary tract infection, bacteriuria
Sub-question 3 Connecting a night bag
A systematic review of the literature was performed to answer the following question: For patients with a transurethral catheter, what is the effect of connecting a high-volume catheter bag (night bag) to the drain valve of a catheter leg bag compared to swapping the day and night urinary bag for the night on the occurrence of a urinary tract infection or bacteriuria?
P: Patient with a transurethral catheter
I: Connecting a high-volume catheter bag (night bag) to the drain valve of a catheter leg bag (open system)
C: Swap the day and night urinary bag for the night and in the morning (closed system)
O: Urinary tract infection, bacteriuria
Relevant outcome measures
For all sub-questions, the guideline development group considered urinary tract infection as a critical outcome measure for decision making; and bacteriuria as an important outcome measure for decision making.
A priori, the working group did not define the outcome measures listed above but used the definitions used in the studies. The working group defined a limit of 25% relative difference for dichotomous outcomes (RR < 0.8 or > 1.25) as a minimal clinically (patient) important difference.
Search and select (methods)
1. Daily care for patients with a urinary catheter
For sub-question one, the WIP-guideline Preventie van infecties als gevolg van blaaskatheterisatie via de urethra was examined to answer the clinical question. No systematic search was performed.
2. Single use versus re-use of urinary bags
The databases Medline (via OVID), Cinahl and Embase (via embase.com) were searched with relevant search terms from 2005 until 7 November 2022. The systematic literature search resulted in 104 hits. Studies were selected if they complied with the PICO, were systematic reviews, RCTs or observational comparative studies, full text of the study was available, and full text was written in English or Dutch. Nine studies were initially selected based on title and abstract screening. After reading the full text, all nine studies were excluded (see table of excluded studies).
3. Connecting a night bag
The databases Medline (via OVID), Cinahl and Embase (via embase.com) were searched with relevant search terms from 2005 until 8 November 2022. The systematic literature search resulted in 663 hits. Studies were selected if they complied with the PICO, were systematic reviews, RCTs or observational comparative studies, full text of the study was available, and full text was written in English or Dutch. Thirty-two studies were initially selected based on title and abstract screening. After reading the full text, all 32 studies were excluded (see table of excluded studies).
Referenties
- Bradley, Sharon M. and Schweon, Steven J. and Mody, Lona and Mahajan, Dheeraj and Olmsted, Russell N. Identifying safe practices for use of the urinary leg bag drainage system in the postacute and long-term care setting: An integrative review. American journal of infection control. 2018; 46 (9) :973-979.
- Flores-Mireles AL, Walker JN, Caparon M, Hultgren SJ. Urinary tract infections: epidemiology, mechanisms of infection and treatment options. Nat Rev Microbiol. 2015 May;13(5):269-84. doi: 10.1038/nrmicro3432. Epub 2015 Apr 8. PMID: 25853778; PMCID: PMC4457377.
- Gould CV, Umscheid CA, Agarwal RK, Kuntz G, Pegues DA; Healthcare Infection Control Practices Advisory Committee. Guideline for prevention of catheter-associated urinary tract infections 2009. Infect Control Hosp Epidemiol. 2010 Apr;31(4):319-26. doi: 10.1086/651091. PMID: 20156062.
- Gray M, Joseph AC, Mercer DM, Newman DK, Rovner E. Symposium: consensus and controversy in urinary drainage systems: implications for improving patient safety. Safe Practices. 2010. Available from: https://www.vitalitymedical.com/pdf/urinary-drainage-bags-safety.pdf.
- Hooton TM, Vecchio M, Iroz A, Tack I, Dornic Q, Seksek I, Lotan Y. Effect of Increased Daily Water Intake in Premenopausal Women With Recurrent Urinary Tract Infections: A Randomized Clinical Trial. JAMA Intern Med. 2018 Nov 1;178(11):1509-1515. doi: 10.1001/jamainternmed.2018.4204. PMID: 30285042; PMCID: PMC6584323.
- Loveday HP, Wilson JA, Pratt RJ, Golsorkhi M, Tingle A, Bak A, Browne J, Prieto J, Wilcox M, UK Department of Health. epic3: national evidence-based guidelines for preventing healthcare-associated infections in NHS hospitals in England. J Hosp Infect. 2014 Jan;86 Suppl 1:S1-70. doi: 10.1016/S0195-6701(13)60012-2. PMID: 24330862; PMCID: PMC7114876.
- Pratt RJ, Pellowe C, Loveday HP, Robinson N, Smith GW, Barrett S et al. The epic project: developing national evidence-based guideline for preventing healthcare associated infections. Phase I: Guidelines for preventing hospitalacquired infections. Department of Health (England). J Hosp Infect 2001; 47(S3-S4).
- Underhill L. A versatile range of leg bags for use in community patients. J Commun Nurs 2014;28:64-8.
- Wilde, M. H. and Fader, M. and Ostaszkiewicz, J. and Prieto, J. and Moore, K. Urinary bag decontamination for long-term use: A systematic review. Journal of Wound, Ostomy and Continence Nursing. 2013; 40 (3) :299-308.
Evidence tabellen
Exclusie-tabel
Sub-question 2
|
Reference |
Reason for exclusion |
|
Bradley SM, Schweon SJ, Mody L, Mahajan D, Olmsted RN. Identifying safe practices for use of the urinary leg bag drainage system in the postacute and long-term care setting: An integrative review. Am J Infect Control. 2018 Sep;46(9):973-979. |
Wrong I/C |
|
Research update. Catheters & UTIs. PN. 2018; 72 (3) :46-47 |
No full text available |
|
Wilde, M. H. and Fader, M. and Ostaszkiewicz, J. and Prieto, J. and Moore, K. Urinary bag decontamination for long-term use: A systematic review. Journal of Wound, Ostomy and Continence Nursing. 2013; 40 (3) :299-308 |
Wrong I/C (focusses on decontamination methods) |
|
Ostaszkiewicz, J. and Paterson, J. Nurses' advice regarding sterile or clean urinary drainage bags for individuals with a long-term indwelling urinary catheter. Journal of Wound, Ostomy and Continence Nursing. 2012; 39 (1) :77-83 |
Not a comparative study, focusses on nurses advice regarding sterile or clean bags |
|
Ostaszkiewicz, J. ANFC news. Position statement: patient re-use of urinary catheters for intermittent catheterisation and urinary drainage bags (2008). Australian & New Zealand Continence Journal. 2009; 15 (1) :18-20 |
Position statement |
|
Pomfret, I. and Jones, S. Continence journal. We need clarification about reusable drainage bags...(Continence Journal, 16 October 2007, p48-50). Nursing Times. 2008; 104 (5) :51-51 |
No full text available |
|
Medicare and catheters. PN. 2008; 62 (11) :67-67 |
No full text available |
|
Jones, S. and Brooks, A. and Foxley, S. and Dunkin, J. Continence journal. Care of urinary catheters and drainage systems. Nursing Times. 2007; 103 (42) :48-50 |
Poor quality review (no search strategy available, no overview of included studies, no in- and exclusion criteria, no outcome measures reported) |
|
Jones, Sarah and Brooks, Anthony and Foxley, Sue and Dunkin, Judith Care of urinary catheters and drainage systems. Nursing times. 2007; 103 (42) :48-50 |
Double |
Sub-question 3
|
Reference |
Reason for exclusion |
|
Siregar, Safendra and Mustafa, Akhmad and Batista, Baskara Strategies for Preventing Catheter-Associated Urinary Tract Infection in Pediatric: A Systematic Review. International Medical Journal. 2021; 28 (4) :411-416 |
No info on I/C |
|
Reid, Sheilagh and Brocksom, Jane and Hamid, Rizwan and Ali, Ased and Thiruchelvam, Nikesh and Sahai, Arun and Harding, Chris and Biers, Suzanne and Belal, Mo and Barrett, Rachel and Taylor, Julia and Parkinson, Richard British Association of Urological Surgeons (BAUS) and Nurses (BAUN) consensus document: management of the complications of long-term indwelling catheters. BJU international. 2021; 128 (6) :667-677 |
No info on I/C |
|
Chen, Y. Y. and Chen, C. S. and Chen, I. H. and Lin, C. C. Comparison of the Incidence of Urinary Tract Infection by Replacement Time of the Urinary Drainage System. The journal of nursing research : JNR. 2021; 29 (4) :e157 |
Wrong I/C (compares replacement time of drainage system) |
|
Bradley, Sharon M. and Schweon, Steven J. and Mody, Lona and Mahajan, Dheeraj and Olmsted, Russell N. Identifying safe practices for use of the urinary leg bag drainage system in the postacute and long-term care setting: An integrative review. American journal of infection control. 2018; 46 (9) :973-979 |
No studies included that compare I/C |
|
Panitchote, A. and Charoensri, S. and Chetchotisakd, P. and Hurst, C. Pilot study of a non-return catheter valve for reducing catheter-associated urinary tract infections in critically ill patients. Journal of the Medical Association of Thailand. 2015; 98 (2) :150-155 |
Wrong I/C, studies no-return valve |
|
Conway, Laurie J. and Larson, Elaine L. Guidelines to prevent catheter-associated urinary tract infection: 1980 to 2010. Heart & lung : the journal of critical care. 2012; 41 (3) :271-83 |
Comparison of guidelines |
|
Moola, Sandeep and Konno, Rie A systematic review of the management of short-term indwelling urethral catheters to prevent urinary tract infections. JBI library of systematic reviews. 2010; 8 (17) :695-729 |
Wrong I/C |
|
Willson, Margaret and Wilde, Mary and Webb, Marilyn-Lu and Thompson, Donna and Parker, Diana and Harwood, Judith and Callan, Laurie and Gray, Mikel Nursing interventions to reduce the risk of catheter-associated urinary tract infection: part 2: staff education, monitoring, and care techniques. Journal of wound, ostomy, and continence nursing : official publication of The Wound, Ostomy and Continence Nurses Society. 2009; 36 (2) :137-54 |
Not original research or SR, no info on I |
|
Van den Eijkel, Esther and Griffiths, Peter Catheter valves for indwelling urinary catheters: a systematic review. British journal of community nursing. 2006; 11 (3) :111-114 |
Wrong I/C (compares free drainage versus using valve and store urine in bladder)
|
|
Yates, Ann Urinary catheters 3: catheter drainage and support systems. Nursing Times. 2017; 113 (2) :1-8 |
Not original research or SR, no info on I |
|
Piechota, H. [Prevention of Catheter-Associated Urinary Tract Infections]. Infektionspravention bei der Katheterdrainage der Harnblase.. 2016; 47 (3) :220-8 |
Description of overall recommendations
|
|
Wilson, Mary Urine-drainage leg bags: an overview. British Journal of Nursing. 2015; 24 :S30-S35 |
Not original research or SR, no info on I |
|
Ma, Jinfeng and Wang, Hongguo and Ali, Tushakegong Application of bionic drainage of urine bags for patients with long-term indwelling urinary catheter. Chinese Nursing Research. 2015; 29 (9) :3304-3305 |
Full text not available |
|
Mangnall, Joanne Selecting the right urinary leg bag drainage system for patient needs. British Journal of Nursing. 2011; 20 (13) :797-802 |
Wrong I/C
|
|
Madeo, M. and Barr, B. and Owen, E. A study to determine whether the use of a preconnect urinary catheter system reduces the incidence of nosocomial urinary tract infections. Journal of Infection Prevention. 2009; 10 (2) :76-80 |
Wrong I/C (compares preconnected catheter system to traditional system) |
|
Lü, J. and Fang, W. and Li, X. Study on time of changing urine bag for patients accepting detaining urinary catheter. Chinese Nursing Research. 2009; 23 (4) :975-976 |
Full text not available |
|
Yates, A. Clinical. Urinary catheters: part 5 - catheter drainage and support systems. Nursing Times. 2008; 104 (43) :22-23 |
Not original research or SR, no info on I |
|
Pomfret, I. and Jones, S. Continence journal. We need clarification about reusable drainage bags...(Continence Journal, 16 October 2007, p48-50). Nursing Times. 2008; 104 (5) :51-51 |
Full text not available |
|
Jones, S. and Brooks, A. and Foxley, S. and Dunkin, J. Continence journal. Care of urinary catheters and drainage systems. Nursing Times. 2007; 103 (42) :48-50 |
Double |
|
Robinson, J. Urinary catheters. Selecting a urinary catheter and drainage system. British Journal of Nursing. 2006; 15 (19) :1045-1050 |
Wrong O (patient preferences) |
|
Madeo, M. and Barr, B. and Owen, E. A study to determine whether the use of a pre-connect urinary catheter system reduces the incidence of nosocomial urinary tract infections. British Journal of Infection Control. 2005; 6 (4) :22-25 |
Double |
|
Powers, Jan Impact of an aseptic procedure for breaking the integrity of the urinary drainage system on the development of catheter-associated urinary tract infections in the intensive care unit. Intensive & critical care nursing. 2016; 37 :82-85 |
Describes a specific aseptic technique when breaking the closed system. Wrong I/C |
|
Septimus EJ, Moody J. Prevention of Device-Related Healthcare-Associated Infections. F1000Res. 2016 Jan 14;5:F1000 Faculty Rev-65. doi: 10.12688/f1000research.7493.1. |
Not a comparative study, wrong I/C |
|
Omar, M. A. and Ghei, M. and Maraj, B. A simple technique of managing a urine bag. Annals of the Royal College of Surgeons of England. 2015; 97 (2) :159 |
Correspondence
|
|
Shbeeb, Amir and Young, Jennifer L. and Hart, Scott A. and Hart, Juliet C. and Gelman, Joel Lock-out valve to decrease catheter-associated urinary tract infections. Advances in urology. 2014; 2014 :765756 |
Case-report |
|
Anonymous Hygiene for invasive procedures. Nursing older people. 2012; 24 (8) :11 |
No original research, not a comparative study |
|
Chenoweth, Carol E. and Saint, Sanjay Urinary tract infections. Infectious disease clinics of North America. 2011; 25 (1) :103-15 |
No original research, not a comparative study |
|
Mody, Lona and Saint, Sanjay and Galecki, Andrzej and Chen, Shu and Krein, Sarah L. Knowledge of evidence-based urinary catheter care practice recommendations among healthcare workers in nursing homes. Journal of the American Geriatrics Society. 2010; 58 (8) :1532-7 |
Survey |
|
Skrepetis, K. M. and Makris, A. Catheter-associated urinary tract infections: Pathogenesis and prevention. Archives of Hellenic Medicine. 2009; 26 (6) :741-750 |
No full text available |
|
Patey, D. CAUTION: a program to decrease hospital-acquired catheter-associated urinary tract infections...41st Annual Wound, Ostomy and Continence Nurses Annual Conference, St. Louis, Missouri, June 6-10, 2009...Closed system, catheter selection; Aseptic management; Universal/Standard precautions; Tie/Secure catheter to body, tubing to bed; Indications; Obstruction free; No dependent loops. Journal of Wound, Ostomy & Continence Nursing. 2009; 36 :S33-S33 |
Conference abstract |
|
Ostaszkiewicz, J. ANFC news. Position statement: patient re-use of urinary catheters for intermittent catheterisation and urinary drainage bags (2008). Australian & New Zealand Continence Journal. 2009; 15 (1) :18-20 |
Not a research paper but position statement |
|
Jones, S. and Brooks, A. and Foxley, S. and Dunkin, J. Care of urinary catheters and drainage systems. Nursing times. 2007; 103 (42) :48-50 |
Not a comparative study, wrong I/C |
Verantwoording
Beoordelingsdatum en geldigheid
Laatst beoordeeld : 25-06-2024
Algemene gegevens
De ontwikkeling/herziening van deze richtlijnmodule is ondersteund door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten en is gefinancierd door het ministerie van ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). De financier heeft geen enkele invloed gehad op de inhoud van de richtlijnmodule.
Samenstelling werkgroep
Voor het ontwikkelen van de richtlijnmodule is in 2022 een multidisciplinaire werkgroep ingesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van alle relevante specialismen die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met een urinekatheter.
De werkgroep bestaat uit de volgende leden:
- Janneke Stalenhoef, Nederlandse Internisten Vereniging (NIV), Nederlandse Vereniging van Internist-Infectiologen (NVII), voorzitter
- Robbert Bentvelsen, Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie (NVMM)
- Lauren Bullens Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG)
- Joris Ploegmakers, Nederlandse Orthopaedische Vereniging (NOV)
- Lara Gerbrandy-Schreuders, Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU)
- Jolien Schuttevaar, Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen (VRA)
- Gea van der Wal, Vereniging voor Hygiëne & Infectiepreventie in de Gezondheidszorg (VHIG)
- Anne Mutsaers-van Oudheusden, Vereniging voor Hygiëne & Infectiepreventie in de Gezondheidszorg (VHIG)
- Klaartje Spijkers, Patiëntenvereniging (PFNL)
- Ingrid Wijckmans-Kengen, Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN)
Met ondersteuning van:
- Ingeborg van Dusseldorp, literatuurspecialist, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
- Drs. A. Eikelenboom-Boskamp, adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
- Dr. E. Belfroid, adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
Belangenverklaringen
De Code ter voorkoming van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling is gevolgd. Alle werkgroepleden hebben schriftelijk verklaard of zij in de laatste drie jaar directe financiële belangen (betrekking bij een commercieel bedrijf, persoonlijke financiële belangen, onderzoeksfinanciering) of indirecte belangen (persoonlijke relaties, reputatiemanagement) hebben gehad. Gedurende de ontwikkeling of herziening van een module worden wijzigingen in belangen aan de voorzitter doorgegeven. De belangenverklaring wordt opnieuw bevestigd tijdens de commentaarfase.
Een overzicht van de belangen van werkgroepleden en het oordeel over het omgaan met eventuele belangen vindt u in onderstaande tabel. De ondertekende belangenverklaringen zijn op te vragen bij het secretariaat van het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten.
|
Werkgroeplid |
Functie |
Nevenfuncties |
Gemelde belangen |
Ondernomen actie |
|
Janneke Stalenhoef (voorzitter) |
Internist, OLVG |
Geen |
Geen |
|
|
Anne Mutsaers - van Oudheusden |
Deskundige infectiepreventie, Elisabeth Tweesteden Ziekenhuis (ETZ) |
Geen |
Geen |
Geen restricties |
|
Gea van der Wal |
Deskundige infectiepreventie, Deventer Ziekenhuis |
Lid werkgroep voor een handreiking outbreakmanagement (Verenso), lid werkgroep richtlijn zorginfecties (V&VN) |
Geen |
Geen restricties |
|
Ingrid Wijckmans-Kengen |
Wijkverpleegkundige Envida |
Geen |
Geen |
Geen restricties |
|
Jolien Schuttevaar |
Revalidatiearts op dwarslaesieafdeling |
Lid van NVDG |
Geen |
Geen restricties |
|
Joris Ploegmakers |
Orthopedisch chirurg UMCG fulltime |
Geen |
Geen |
Geen restricties |
|
Lara Gerbrandy-Schreuders |
Medisch specialist (uroloog) |
Geen |
Geen |
Geen restricties |
|
Robbert Bentvelsen |
Arts-microbioloog, Maatschap medische microbiologie Brabant Zeeland |
Docent Samenwerkende Opleidingen tot specialist Ouderengeneeskunde Nederland |
Geen |
Geen restricties |
|
Klaartje Spijkers |
Senior-adviseur Patiëntenfederatie |
Geen |
Geen |
Geen restricties |
|
Lauren Bullens |
Gynaecoloog SKB Winterswijk |
Stuurgroep Duurzaamheid SKB (onbetaald) |
Geen |
Geen restricties |
Inbreng patiëntenperspectief
Inbreng patiëntenperspectief
Er werd aandacht besteed aan het patiëntenperspectief door uitnodigen van de Patiëntenfederatie Nederland (PFNL) voor de knelpunteninventarisatie. De verkregen input is meegenomen bij het opstellen van de uitgangsvragen, de keuze voor de uitkomstmaten en bij het opstellen van de overwegingen. De conceptrichtlijn is tevens voor commentaar voorgelegd aan PFNL en de eventueel aangeleverde commentaren zijn bekeken en verwerkt.
Wkkgz & Kwalitatieve raming van mogelijke substantiële financiële gevolgen
Bij de richtlijn is conform de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) een kwalitatieve raming uitgevoerd of de aanbevelingen mogelijk leiden tot substantiële financiële gevolgen. Bij het uitvoeren van deze beoordeling zijn richtlijnmodules op verschillende domeinen getoetst (zie het stroomschema op de Richtlijnendatabase).
Uit de kwalitatieve raming blijkt dat er waarschijnlijk geen substantiële financiële gevolgen zijn, zie onderstaande tabel.
|
Module |
Uitkomst raming |
Toelichting |
|
Dagelijkse verzorging |
Geen financiële gevolgen |
Hoewel uit de toetsing volgt dat de aanbeveling(en) breed toepasbaar zijn (> 40.000 patiënten), volgt uit de toetsing dat het overgrote deel (± 90%) van de zorgaanbieders en zorgverleners al aan de norm voldoet. Er worden daarom geen financiële gevolgen verwacht |
Werkwijze
Deze richtlijnmodule is opgesteld conform de eisen vermeld in het rapport Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0 van de adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwaliteit. Dit rapport is gebaseerd op het AGREE II instrument (Appraisal of Guidelines for Research & Evaluation II; Brouwers, 2010).
Knelpuntenanalyse en uitgangsvragen
Tijdens de voorbereidende fase inventariseerde de werkgroep de knelpunten in de zorg voor patiënten met een blaaskatheter. De werkgroep beoordeelde de aanbeveling(en) uit de eerdere WIP-richtlijn Blaaskatheterisatie op noodzaak tot revisie. Tevens zijn er knelpunten aangedragen door NOV, NVZ, Verenso, VHIG, PFNL, NVMM, NVOG, NVU, VRA, VCCN via een schriftelijke knelpunteninventarisatie. Een verslag hiervan is opgenomen onder aanverwante producten.
Op basis van de uitkomsten van de knelpuntenanalyse zijn door de werkgroep concept-uitgangsvragen opgesteld en definitief vastgesteld.
Uitkomstmaten
Na het opstellen van de zoekvraag behorende bij de uitgangsvraag inventariseerde de werkgroep welke uitkomstmaten voor de patiënt relevant zijn, waarbij zowel naar gewenste als ongewenste effecten werd gekeken. Hierbij werd een maximum van acht uitkomstmaten gehanteerd. De werkgroep waardeerde deze uitkomstmaten volgens hun relatieve belang bij de besluitvorming rondom aanbevelingen, als cruciaal (kritiek voor de besluitvorming), belangrijk (maar niet cruciaal) en onbelangrijk. Ook definieerde de werkgroep tenminste voor de cruciale uitkomstmaten welke verschillen zij klinisch (patiënt) relevant vonden.
Methode literatuursamenvatting
Een uitgebreide beschrijving van de strategie voor zoeken en selecteren van literatuur is te vinden onder ‘Zoeken en selecteren’ onder Onderbouwing. Indien mogelijk werd de data uit verschillende studies gepoold in een random-effects model. Review Manager 5.4 werd gebruikt voor de statistische analyses. De beoordeling van de kracht van het wetenschappelijke bewijs wordt hieronder toegelicht.
Beoordelen van de kracht van het wetenschappelijke bewijs
De kracht van het wetenschappelijke bewijs werd bepaald volgens de GRADE-methode. GRADE staat voor Grading Recommendations Assessment, Development and Evaluation (zie www.gradeworkinggroup.org). De basisprincipes van de GRADE-methodiek zijn: het benoemen en prioriteren van de klinisch (patiënt) relevante uitkomstmaten, een systematische review per uitkomstmaat, en een beoordeling van de bewijskracht per uitkomstmaat op basis van de acht GRADE-domeinen (domeinen voor downgraden: risk of bias, inconsistentie, indirectheid, imprecisie, en publicatiebias; domeinen voor upgraden: dosis-effect relatie, groot effect, en residuele plausibele confounding).
GRADE onderscheidt vier gradaties voor de kwaliteit van het wetenschappelijk bewijs: hoog, redelijk, laag en zeer laag. Deze gradaties verwijzen naar de mate van zekerheid die er bestaat over de literatuurconclusie, in het bijzonder de mate van zekerheid dat de literatuurconclusie de aanbeveling adequaat ondersteunt (Schünemann, 2013; Hultcrantz, 2017).
|
GRADE |
Definitie |
|
Hoog |
|
|
Redelijk |
|
|
Laag |
|
|
Zeer laag |
|
Bij het beoordelen (graderen) van de kracht van het wetenschappelijk bewijs in richtlijnen volgens de GRADE-methodiek spelen grenzen voor klinische besluitvorming een belangrijke rol (Hultcrantz, 2017). Dit zijn de grenzen die bij overschrijding aanleiding zouden geven tot een aanpassing van de aanbeveling. Om de grenzen voor klinische besluitvorming te bepalen moeten alle relevante uitkomstmaten en overwegingen worden meegewogen. De grenzen voor klinische besluitvorming zijn daarmee niet één op één vergelijkbaar met het minimaal klinisch relevant verschil (Minimal Clinically Important Difference, MCID). Met name in situaties waarin een interventie geen belangrijke nadelen heeft en de kosten relatief laag zijn, kan de grens voor klinische besluitvorming met betrekking tot de effectiviteit van de interventie bij een lagere waarde (dichter bij het nuleffect) liggen dan de MCID (Hultcrantz, 2017).
Overwegingen (van bewijs naar aanbeveling)
Om te komen tot een aanbeveling zijn naast (de kwaliteit van) het wetenschappelijke bewijs ook andere aspecten belangrijk en worden meegewogen, zoals aanvullende argumenten uit bijvoorbeeld de biomechanica of fysiologie, waarden en voorkeuren van patiënten, kosten (middelenbeslag), aanvaardbaarheid, haalbaarheid en implementatie. Deze aspecten zijn systematisch vermeld en beoordeeld (gewogen) onder het kopje ‘Overwegingen’ en kunnen (mede) gebaseerd zijn op expert opinion. Hierbij is gebruik gemaakt van een gestructureerd format gebaseerd op het evidence-to-decision framework van de internationale GRADE Working Group (Alonso-Coello, 2016a; Alonso-Coello 2016b). Dit evidence-to-decision framework is een integraal onderdeel van de GRADE methodiek.
Formuleren van aanbevelingen
De aanbevelingen geven antwoord op de uitgangsvraag en zijn gebaseerd op het beschikbare wetenschappelijke bewijs en de belangrijkste overwegingen, en een weging van de gunstige en ongunstige effecten van de relevante interventies. De kracht van het wetenschappelijk bewijs en het gewicht dat door de werkgroep wordt toegekend aan de overwegingen, bepalen samen de sterkte van de aanbeveling. Conform de GRADE-methodiek sluit een lage bewijskracht van conclusies in de systematische literatuuranalyse een sterke aanbeveling niet a priori uit, en zijn bij een hoge bewijskracht ook zwakke aanbevelingen mogelijk (Agoritsas, 2017; Neumann, 2016). De sterkte van de aanbeveling wordt altijd bepaald door weging van alle relevante argumenten tezamen. De werkgroep heeft bij elke aanbeveling opgenomen hoe zij tot de richting en sterkte van de aanbeveling zijn gekomen.
In de GRADE-methodiek wordt onderscheid gemaakt tussen sterke en zwakke (of conditionele) aanbevelingen. De sterkte van een aanbeveling verwijst naar de mate van zekerheid dat de voordelen van de interventie opwegen tegen de nadelen (of vice versa), gezien over het hele spectrum van patiënten waarvoor de aanbeveling is bedoeld. De sterkte van een aanbeveling heeft duidelijke implicaties voor patiënten, behandelaars en beleidsmakers (zie onderstaande tabel). Een aanbeveling is geen dictaat, zelfs een sterke aanbeveling gebaseerd op bewijs van hoge kwaliteit (GRADE gradering HOOG) zal niet altijd van toepassing zijn, onder alle mogelijke omstandigheden en voor elke individuele patiënt.
|
Implicaties van sterke en zwakke aanbevelingen voor verschillende richtlijngebruikers |
||
|
|
||
|
|
Sterke aanbeveling |
Zwakke (conditionele) aanbeveling |
|
Voor patiënten |
De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen en slechts een klein aantal niet. |
Een aanzienlijk deel van de patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen, maar veel patiënten ook niet. |
|
Voor behandelaars |
De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak moeten ontvangen. |
Er zijn meerdere geschikte interventies of aanpakken. De patiënt moet worden ondersteund bij de keuze voor de interventie of aanpak die het beste aansluit bij zijn of haar waarden en voorkeuren. |
|
Voor beleidsmakers |
De aanbevolen interventie of aanpak kan worden gezien als standaardbeleid. |
Beleidsbepaling vereist uitvoerige discussie met betrokkenheid van veel stakeholders. Er is een grotere kans op lokale beleidsverschillen. |
Organisatie van zorg
In de knelpuntenanalyse en bij de ontwikkeling van de richtlijnmodule is expliciet aandacht geweest voor de organisatie van zorg: alle aspecten die randvoorwaardelijk zijn voor het verlenen van zorg (zoals coördinatie, communicatie, (financiële) middelen, mankracht en infrastructuur). Randvoorwaarden die relevant zijn voor het beantwoorden van deze specifieke uitgangsvraag zijn genoemd bij de overwegingen.
Commentaar- en autorisatiefase
De conceptrichtlijnmodule werd aan de betrokken (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt) organisaties voorgelegd ter commentaar. De commentaren werden verzameld en besproken met de werkgroep. Naar aanleiding van de commentaren werd de conceptrichtlijnmodule aangepast en definitief vastgesteld door de werkgroep. De definitieve richtlijnmodule werd aan de deelnemende (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt) organisaties voorgelegd voor autorisatie en door hen geautoriseerd dan wel geaccordeerd.
Literatuur
Agoritsas T, Merglen A, Heen AF, Kristiansen A, Neumann I, Brito JP, Brignardello-Petersen R,Alexander PE, Rind DM, Vandvik PO, Guyatt GH. UpToDate adherence to GRADE criteria for strong recommendations: an analytical survey. BMJ Open. 2017 Nov 16;7(11):e018593. doi: 10.1136/bmjopen-2017-018593. PubMed PMID: 29150475; PubMed Central PMCID: PMC5701989.
Alonso-Coello P, Schünemann HJ, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Rada G, Rosenbaum S, Morelli A, Guyatt GH, Oxman AD; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 1: Introduction. BMJ. 2016 Jun 28;353:i2016. doi: 10.1136/bmj.i2016. PubMed PMID: 27353417.
Alonso-Coello P, Oxman AD, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S,Mustafa RA, Vandvik PO, Meerpohl J, Guyatt GH, Schünemann HJ; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 2: Clinical practice guidelines. BMJ. 2016 Jun 30;353:i2089. doi: 10.1136/bmj.i2089. PubMed PMID: 27365494.
Brouwers MC, Kho ME, Browman GP, Burgers JS, Cluzeau F, Feder G, Fervers B, Graham ID, Grimshaw J, Hanna SE, Littlejohns P, Makarski J, Zitzelsberger L; AGREE Next Steps Consortium. AGREE II: advancing guideline development, reporting and evaluation in healthcare. CMAJ. 2010 Dec 14;182(18):E839-42. doi: 10.1503/cmaj.090449. Epub 2010 Jul 5. Review. PubMed PMID: 20603348; PubMed Central PMCID: PMC3001530.
Hultcrantz M, Rind D, Akl EA, Treweek S, Mustafa RA, Iorio A, Alper BS, Meerpohl JJ, Murad MH, Ansari MT, Katikireddi SV, Östlund P, Tranæus S, Christensen R, Gartlehner G, Brozek J, Izcovich A, Schünemann H, Guyatt G. The GRADE Working Group clarifies the construct of certainty of evidence. J Clin Epidemiol. 2017 Jul;87:4-13. doi: 10.1016/j.jclinepi.2017.05.006. Epub 2017 May 18. PubMed PMID: 28529184; PubMed Central PMCID: PMC6542664.
Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0 (2012). Adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwalitieit
Neumann I, Santesso N, Akl EA, Rind DM, Vandvik PO, Alonso-Coello P, Agoritsas T, Mustafa RA, Alexander PE, Schünemann H, Guyatt GH. A guide for health professionals to interpret and use recommendations in guidelines developed with the GRADE approach. J Clin Epidemiol. 2016 Apr;72:45-55. doi: 10.1016/j.jclinepi.2015.11.017. Epub 2016 Jan 6. Review. PubMed PMID: 26772609.
Schünemann H, Brożek J, Guyatt G, et al. GRADE handbook for grading quality of evidence and strength of recommendations. Updated October 2013. The GRADE Working Group,
2013.
Zoekverantwoording
Zoekacties zijn opvraagbaar. Neem hiervoor contact op met de Richtlijnendatabase.