Behandeling van uveitis bij kinderen

Beoordeeld: 29-09-2025

Uitgangsvraag

Wat is de meest effectieve corticosteroïd-sparende behandeling van uveitis bij kinderen?

Aanbeveling

Aanbeveling-1

Verwijs alle kinderen met uveitis (zowel infectieus als niet-infectieus) voor analyse van onderliggende systeemziekte naar de kinderreumatoloog of kinderarts.

Laat alle kinderen met uveitis ten minste één keer beoordeeld worden door een oogarts met expertise in een tertiair centrum.

Behandeling niet-infectieuze uveitis

Behandel kinderen met niet-infectieuze uveitis alleen kortdurend (maximaal 3 maanden) direct na diagnose met topicale corticosteroïden en kortwerkende mydriatica (tropicamide en fenylefrine 2,5%).

Streef hierbij naar gehele inactiviteit (dat wil zeggen geen cellen in voorste oogkamer, echter, opalescentie [Tyndall] mag wel).

Overschrijd niet de dosering van 3 keer per dag en de duur van 3 maanden vanwege het risico op het ontwikkelen van cataract en glaucoom. Bij kinderen jonger dan 8 jaar liggen de maximale duur en dosering waarschijnlijk nog lager.

Verwijs alle kinderen met uveitis die vallen onder 1 of meer van onderstaande 4 criteria, direct bij presentatie naar een multidisciplinair team bestaande uit uveitisspecialist en kinderreumatoloog (in een academisch centrum of oogziekenhuis Rotterdam) voor diagnostiek van uveitis en het opstarten van systemische behandeling.

Start (door het multidisciplinaire team) bij niet-infectieuze uveitis bij voorkeur direct met systemische immunosuppressieve therapie indien er sprake is van 1 of meer van de volgende 4 criteria:

Zeer actieve uveitis ≥ 2+ cellen in de VOK
Aanwezigheid van complicaties van de uveitis zoals cataract, glaucoom, synechiae posterior, cystoïd macula oedeem of papillitis.
Geen inactiviteit van uveitis ondanks de maximale dosering en duur van behandeling met topicale steroïden. (zie bovenstaande)
De topicale corticosteroïden na 3 maanden niet kunnen worden afgebouwd en gestopt

Hierbij is methotrexaat 10-15 mg/m² per week (oraal of subcutaan) het eerste middel van keuze bij JIA-uveitis en niet-infectieuze chronische anterieure uveitis. Bij overige vormen van uveitis hangt de keuze van medicatie af van de onderliggende systeemziekte.

Geadviseerd wordt om systemische medicatie pas af te bouwen of te stoppen als de uveitis 2 jaar inactief is.

Voeg een TNF-alfa-remmer toe, indien met systemische csDMARD’s geen inactiviteit wordt bereikt, zie ook module Behandeling met biological (b) en targeted synthetic (ts) DMARD’s.

Geef geen parabulbaire glucocorticoïd-injecties als onderhoudsbehandeling vanwege het verhoogde risico op secundair cataract en glaucoom. In een expertise centrum kan in uitzonderlijke gevallen hiertoe besloten worden.

Besteed aandacht aan eventuele psychosociale ondersteuning, zie hiervoor de kwaliteitsstandaard psychosociale zorg bij somatische aandoeningen.

Aanbeveling-2

Overweeg behandeling van niet-infectieuze uveitis bij kinderen met een targeted synthetic disease antirheumatic drug (tsDMARD) indien:

de behandeling met conventionele synthetische (cs)DMARD’s en/of biological DMARD’s niet effectief zijn gebleken of in geval van bijwerkingen voor deze middelen (zie ook module Behandeling met biological (b) en targeted synthetic (ts) DMARD’s)
subcutane of intraveneuze behandeling geen reële optie (meer) is voor de patiënt

Overwegingen

Voor- en nadelen van de interventie en de kwaliteit van het bewijs

Er is voor de module literatuuronderzoek verricht naar het effect van topicale behandeling versus systemische behandeling en naar het effect van targeted synthetic disease modifying antirheumatic drugs (tsDMARD’s) versus conventionele behandeling. De verandering in inflammatie werd gedefinieerd als cruciale uitkomstmaat voor besluitvorming. Het risico op macula oedeem, papiloedeem, oculaire complicaties zoals cataract en glaucoom, bijwerkingen van medicatie en amblyopie werden gedefinieerd als belangrijke uitkomstmaten. Uit het literatuuronderzoek kwamen geen vergelijkende studies naar voren die rapporteerden over topicale behandeling bij kinderen met uveitis in vergelijking met systemische behandeling. Er kwamen ook geen vergelijkende studies naar voren over tsDMARD’s bij kinderen met uveitis in vergelijking met conventionele behandeling. Er kon zodoende geen literatuuranalyse worden uitgevoerd en geen GRADE-conclusies worden opgesteld voor deze vergelijkingen. Wel is er gekeken naar aanpalende literatuur.

PICO 1: topicale behandeling

Topicale behandeling met corticosteroïden bij kinderen heeft een dusdanig hoog risico op cataract en glaucoom ontwikkeling dat de primaire keuze voor de lange termijn behandeling van kinderen met niet-infectieuze uveitis momenteel systemische immuunsuppressieve therapie is. Ondanks het gebrek aan gedegen gerandomiseerd onderzoek geeft de overige literatuur aan dat topicale therapie niet zo effectief is op ontstekingsactiviteit als systemische therapie (Gregory, 2013; Ramanam, 2014;

zie ook module Behandeling met biological (b) en targeted synthetic (ts) DMARD’s) en dat de bijwerkingen (cataract en glaucoom) niet opwegen tegen de nadelen van systemische therapie. Volgens internationale consensus en expertopinies worden de nadelige effecten van topische behandeling breed erkend. Het ontwikkelen van glaucoom moet ten aller tijden voorkomen worden aangezien dit de meest voorkomende oorzaak van blindheid is bij kinderen met uveitis anterior (Skarin, 2022; van Meerwijk, 2023). De vraag is dus of gerandomiseerd onderzoek in de toekomst nog uitgevoerd zal worden.

Behalve de nadelige effecten van topicale corticosteroïden, laat een prospectieve cohortstudie van 50 kinderen en jongvolwassenen (0-18 jaar) met niet-infectieuze uveitis zien dat therapietrouw van het gebruik van oogdruppels slecht is (Green, 2024). Een van de redenen voor therapieontrouw kan zijn dat mensen hun motivatie verliezen om oogdruppels volgens voorschrift te gebruiken, als de uveitis of behandeling lang duurt. Bij kinderen onder de 4 jaar lukt het vaak niet om de druppels toe te dienen vanwege weerstand van het kind.

Het risico op cataract werd onderzocht in een retrospectieve studie van 75 patiënten met juveniele idiopathische artritis geassocieerde uveitis (JIA-U) die behandeld werden met topicale corticosteroïden (Thorne, 2020). De studie beschrijft dat het gebruik van topicale corticosteroïden geassocieerd was met een verhoogd risico op cataract, onafhankelijk van actieve uveitis of aanwezigheid van posterieure synechiae. Echter bleek minder dan drie oogdruppels per dag geassocieerd met een lager risico op cataract, dan hogere doses oogdruppels. Er zijn geen studies bij kinderen die duidelijk aantonen dat topicale steroïden de oogdruk verhogen, bij volwassenen is dit wel aangetoond: Daniel (2017) beschreef dat de kans op oculaire hypertensie toenam bij 1 druppel of meer topicale steroïden per dag met toenemende kans bij hogere doseringen. Er is een associatie tussen het ontstaan van glaucoom en kinderen met uveitis, deels veroorzaakt door uveitis-activiteit, maar aannemelijk is dat het gebruik van topicale steroïden hierbij ook een rol speelt (van Meerwijk, 2023). Op een internationale consensus meeting van de Multidisciplinary Working group of uveitis in children (MIWGUC) is bepaald dat er geen plaats is voor topicale steroïden als onderhoudstherapie voor de behandeling van kinderen met uveitis (Fouldvari, 2023). De maximale dosis en duur van topicale corticosteroïden is controversieel, maar er is consensus dat de hoeveelheid van 3 keer per dag voor een maximum van 3 maanden niet mag worden overschreden vanwege het risico op cataract en glaucoom. Persisterende uveitis activiteit na 3 maanden behandeling met topicale steroïden is een harde indicatie voor het starten van systemische immunosuppressieve therapie. Meerdere MIWGUC leden vonden dat de maximale dosering van topicale steroïden lager zou moeten zijn dan 2 druppels per dag gedurende 3 maanden.

Topicale corticosteroïden worden gegeven in combinatie met kortwerkende mydriatica (tropicamide en fenylefrine 2,5%) om synechieën posteriores te voorkomen. Indien meer dan drie druppels topicale corticosteroïden per dag nodig zijn voor een langere periode, is er een verhoogde kans op cataractontwikkeling (Thorne, 2010). Tevens dient men terughoudend te zijn met het parabulbair toedienen van glucocorticoïd-injecties vanwege het verhoogde risico op secundair cataract en glaucoom. Dit is een reden om behandeling met systemische immunosuppressiva te overwegen.

PICO 2: Effectiviteit van tsDMARD’s

In een case serie bestaande uit negen kinderen met uveitis uit India (gemiddelde leeftijd van negen jaar oud), is gekeken naar het effect van tofacitinib (een tsDMARD) gedurende een gemiddelde follow-up tijd van 277,5 (183-549) dagen (Dutta Majumder, 2024). Deze negen kinderen reageerden niet op de eerste keus behandeling (immunosuppressiva + oraal corticosteroïd) en kregen daarom één keer per dag 5 mg tofacitinib (voor kinderen onder de 40 kg) of twee keer per dag 5 mg tofacitinib (voor kinderen boven de 40 kg). Na behandeling met tofacitinib, waren 7/9 kinderen met uveitis in remissie. Twee kinderen ontwikkelden een recidief en werden behandeld met topicale corticosteroïden en cycloplegie. Eén kind ging over naar behandeling met adalimumab. Aan het einde van de follow-up, hadden zes kinderen geen topicale steroïden meer nodig en hadden twee kinderen nog één keer per dag topicale steroïden nodig. Er werden geen systemische bijwerkingen geregistreerd gedurende follow-up. Samenvattend werd geconcludeerd dat tofacitinib een waardevolle optie als tweedelijnsbehandeling kan zijn, vooral ook in het geval van financiële beperkingen. Vanuit perspectief van het kind is het ook een voordeel dat tofacitinib een tablet of drank is, terwijl de biologicals subcutaan of intraveneus moeten worden toegediend.

Ook een eerder gepubliceerde case serie bestaande uit vier volwassen patiënten met JIA-U liet gunstige resultaten zien als gevolg van behandeling met baricitinib (drie gevallen, 4 mg/dag) en tofacitinib (één geval, 10 mg/dag). Alle deelnemers lieten een verbetering in uveitis zien, gedefinieerd als vermindering van oculaire inflammatie. De deelnemers hadden ook geen bijwerkingen of allergische reacties (Miserocchi, 2020).

Een nieuwe gerandomiseerde studie naar de effectiviteit en veiligheid van baricitinib (een Janus Kinase [JAK]1 en 2 remmer) bij kinderen met JIA-U of chronische antinucleair antilichaam (ANA)-positieve uveitis, is op dit moment nog lopend (Ramanan, 2021). Ten minste 20 patiënten van 2 tot 18 jaar met JIA-U of chronische ANA-positieve uveitis die niet reageren op methotrexaat (MTX), maar wel op biological disease antirheumatic drugs (bDMARD’s), zullen 1:1 worden gerandomiseerd in de groep die baricitinib krijgt of de groep die adalimumab krijgt. Nog eens 20 patiënten die niet reageren op MTX of bDMARD’s, zullen sowieso met baricitinib behandeld worden. Totale follow-up duur is vijf jaar. De primaire uitkomst is het aandeel patiënten dat succesvol reageert na 24 weken behandeling.

Ondanks dat er vanuit de case-series positieve bevinden werden vastgesteld, is het nog onzeker of tsDMARD’s als een effectieve en veilige 1^e keuze (in plaats van starten met conventionele therapie in de vorm van een conventionele synthetische (cs)DMARD en/of bDMARD) ingezet kan worden. Ten tijde dat de RCT is gepubliceerd zal dit opnieuw moeten worden beoordeeld.

Waarden en voorkeuren van patiënten (en evt. hun verzorgers)

Voor- en nadelen topicale behandeling

De diagnose uveitis komt vaak hard aan bij een kind en ouders omdat het een chronische aandoening betreft die vaak jarenlang behandeld moet worden. Het gebruik van oogdruppels heeft in de beginfase van de aandoening veelal de voorkeur van ouders en kind, omdat het minder ingrijpend lijkt dan systemische behandeling en er vrijwel geen systemische bijwerkingen zijn in vergelijking met de behandeling met tabletten, injecties of een infuus. Het is heel belangrijk dat vroegtijdig in de behandeling de schadelijke effecten van langdurige topicale behandeling onder de aandacht gebracht worden door het multidisciplinaire team van de oogarts en de kinderreumatoloog. Dit om de ouders en het kind te overtuigen van de voordelen van systemische behandeling voor de lange termijn prognose. Indien een kind geopereerd moet worden aan cataract, wordt de bloed/kamerwater barrière van het oog verstoord waardoor het kind wat betreft uveitis in een prognostisch ongunstigere groep komt. Factoren die geassocieerd zijn met een slechte prognose zoals jonge leeftijd, forse uveitis activiteit (2+ cellen of meer in de voorste oogkamer [VOK]) of de aanwezigheid van complicaties bij het eerste consult, zijn redenen om direct na diagnose te starten met immunosuppressieve therapie. Secundair glaucoom, veelal deels geïnitieerd door topicaal corticosteroïdgebruik en langdurige inflammatie, is de belangrijkste oorzaak van blindheid bij kinderen met uveitis. Hoge oogdruk is een directe reden om topicale corticosteroïden af te bouwen en te stoppen en parallel te starten met systemische immuunsuppressieve therapie.

Voor- en nadelen tsDMARD’s

Op dit moment is de beste behandeling voor anterieure uveitis een combinatie van MTX en adalimumab, met infliximab als goed alternatief (zie ook module tnf-α remmers bij uveitis). Uit het literatuuronderzoek in deze module is geen vergelijkbaar alternatief naar voren gekomen voor de behandeling. De behandeling met tsDMARD’s is mogelijk een alternatief, maar de trials om de exacte effectiviteit aan te tonen lopen nog. Daarom is het op dit moment nog niet wenselijk om de keuze van behandeling tussen tsDMARD’s of csDMARD’s en bDMARD’s zoveel mogelijk bij de patiënten en hun verzorgers te laten. Het belangrijkste doel van behandeling is om inactiviteit van de uveitis te bereiken voor behoud van visus. Omdat de uveitis bij kinderen veelal geen klachten geeft en het zicht bij anterieure uveitis vaak lang goed blijft, is het doel van de behandeling voor de patiënt en hun verzorgers lastig vast te stellen. Zij zullen vooral moeten afgaan op het oordeel van de arts. De voor- en nadelen voor de patiënt bestaan vooral uit de frequentie van toediening van medicatie, de manier van toedienen en de (subjectieve bijwerkingen) en deze dienen daarom met kind en ouders te worden besproken. Prikangst bij kinderen kan een rol spelen om niet te kiezen voor subcutane toediening maar sommige kinderen zullen weer meer moeite hebben met het slikken van tabletten. Bij kinderen waar de uveitis deel uit maakt van een systeemziekte zoals JIA of TINU, is het belangrijk dat de behandeling voor uveitis ook effectief is voor de systemische aandoening of in ieder geval niet schadelijk is voor de systeemaandoening. Voorbeelden van dit laatste zijn het TINU-syndroom waarbij de medicatie niet nefrotoxisch moet zijn of uveitis geassocieerd met (mogelijk) multipele sclerose (MS) waarbij anti-TNF-α therapie gecontra-indiceerd is. In deze gevallen moet de keuze van behandeling door het multidisciplinaire team gemaakt worden, in afstemming met de patiënt en hun verzorgers.

Impact diagnose

Een ander belangrijk aandachtspunt is dat de diagnose uveitis voor patiënten, bij de kinderen en hun ouders/verzorgers, impactvol is en veel vragen en zorgen kan oproepen. Niet alleen in de beginfase, maar ook later in het traject kunnen vragen ontstaan over (de impact van) medicatie maar ook impact op psychisch, sociaal en maatschappelijk functioneren. Voor vragen over immuunsuppressieve medicatie kunnen patiënten terecht bij de medebehandelaar. Indien in huis aanwezig, kan een oogheelkundig verpleegkundig specialist uitgebreider de tijd nemen om vragen over het ziekte-beloop, maar ook aanpalende zaken te beantwoorden. Oogartsen kunnen patiënten verwijzen naar thuisarts.nl waar veel informatie te vinden is en dienen daarnaast aandacht te besteden aan eventuele psychosociale ondersteuning, zie de kwaliteitsstandaard psychosociale zorg bij somatische aandoeningen.

Kosten (middelenbeslag)

Kosten topicale behandeling

De kosten van topicale steroïden liggen tussen de 3 en 5 euro per maand. De kosten van MTX zijn 0,18 cent per tablet van 2,5 mg. Daarmee zijn de kosten met topicale steroïden vergelijkbaar. De kosten voor bDMARD’s zijn vele malen hoger en variëren per product tussen 600-1200 euro per maand. De lage kosten van topicale steroïden wegen niet op tegen de behandeling van de bijwerkingen van cataract en glaucoom waarvoor vaak meerdere operaties nodig zijn en langdurige behandeling met anti-glaucoom druppels. De lange termijn kosten van slechtziendheid voor de maatschappij door glaucoom zouden moeten worden meegewogen.

Kosten tsDMARD’s

Op dit moment is niet vast te stellen of de hogere kosten voor een tsDMARD (meer dan 150 keer hoger) opwegen tegen de kosten voor MTX aangezien de effectiviteit van tsDMARD’s nog onvoldoende bekend is. Bij intolerantie voor MTX, wat vaak gepaard gaat met verminderde compliance, met toename van ziekte-activiteit tot gevolg, zijn de hogere kosten voor tsDMARD’s het mogelijk waard. De hogere kosten, vergoed door de zorgverzekeraar, komen ten laste van de maatschappij. Als de tsDMARD gebruikt wordt ter vervanging van subcutane bDMARD’s (adalimumab) zijn de kosten vergelijkbaar. De kosten van tsDMARD’s vergeleken met intraveneuze bDMARD’s via dagbehandeling zullen lager zijn, aangezien de opname kosten niet betaald hoeven worden vanwege het feit dat tsDMARD’s als tablet of drankje beschikbaar zijn. Het feit dat de patiënt niet opgenomen hoeft te worden is gunstig voor de bedbezetting in het ziekenhuis en ook voor het werk- en schoolverzuim van de verzorgers en van de patiënt. Indien er getwijfeld wordt aan de adherence van de behandeling door verzorgers, wordt bij minderjarige kinderen vaak gekozen voor intraveneuze behandeling in het ziekenhuis.

Aanvaardbaarheid en haalbaarheid

In de regel zijn de topicale corticosteroïden, MTX, bDMARD’s en tsDMARD’s voorradig. Bij het gebruik van topicale steroïden moet de patiënt vaker op controle komen vanwege het risico op oculaire hypertensie en secundair glaucoom wat problematisch kan zijn met de huidige lange wachtlijsten van oogartsen. Bij de systemische immunosuppressieve medicatie is er geen “extra” verhoogd risico op het ontwikkelen van oculaire hypertensie boven op het verhoogde risico van het hebben van uveitis (uitzondering systemische corticosteroïden). De systemische behandeling met immunosuppressiva met daarbij de toxiciteitsmonitoring wordt uitgevoerd door de kinderreumatoloog waar op het moment van schrijven geen capaciteitsprobleem is.

Duurzaamheid

In het kader van duurzaamheid op het vlak van milieu zijn de volgende aspecten van belang:

Schrijf medicijnen gepast voor om medicijnverspilling te beperken.
Het is niet bekend of er verschil is in milieu-impact tussen topicale en orale therapie. Van intraveneuze medicatie is wel bekend dat dit een grotere milieu-impact heeft, omdat deze behandeling veelal gebeurt in dagbehandeling. Hierbij wordt meer materiaal, veelal disposable, verbruikt dan bij orale systemische therapie.
Het productieproces van oogdruppels en tabletten is heel verschillend met mogelijk een verschil in milieu-impact. Dit is nog niet goed onderzocht. Er is wel een studie waarin verschillen in milieu-impact tussen diverse orale geneesmiddelen zijn vergeleken. Hieruit blijkt een grote variatie per medicijn: 8,47 kgCO₂eq/doos (mediaan 1,46 kgCO₂eq, 95% BI 0,34 tot 73,98) (Piffoux, 2024). Over de medicijnen uit deze richtlijn is de totale CO₂ uitstoot niet bekend.
Daarnaast zitten er tussen de diverse behandelingen verschillen in het aantal ziekenhuisbezoeken, meer reisbewegingen hebben een hogere milieu-impact.
Overweeg eenvoudige controles, zoals van oogdruk of activiteit in de VOK, te laten verrichten bij een oogarts in de regio van de patiënt. Met daarbij goede communicatie tussen subspecialist en verwijzer. Dit scheelt reisbewegingen van patiëntje en ouders.

Rationale van aanbeveling-1: weging van argumenten voor en tegen de interventie

De behandeling met topicale corticosteroïden van uveitis bij kinderen heeft in de beginfase een snel en gunstig effect op het terugdringen van de ontstekingsactiviteit. Er zijn meerdere studies die (indirect) bewijs hebben geleverd voor de nadelige effecten van behandeling met topicale steroïden bij kinderen met uveitis. Het risico op cataract en glaucoom is groot. Hoe jonger het kind, hoe gevoeliger het oog is voor deze complicaties. Dit moet ten alle tijden voorkomen worden en daarom is het vroegtijdig starten met systemische immunosuppressiva, bij voorkeur direct na de diagnose, cruciaal voor de uiteindelijke prognose. Als de topicale corticosteroïden niet tot verminderen van de uveitisactiviteit leiden, of niet snel kunnen worden afgebouwd, is dat een reden om direct te starten met systemische immunosuppressieve therapie. Het bewijs voor de aanbeveling is gebaseerd op 2 studies naar de bijwerkingen van topicaal corticosteroïdgebruik en 1 studie naar de afname van cataract en glaucoom chirurgie na de introductie van biologicals in de behandeling van uveitis bij kinderen (Wennink, 2022; Daniel, 2017; Thorne, 2020). Tevens is de maximering van topicaal steroïdengebruik vastgesteld tijdens een internationale expertmeeting met behulp van de Delphi procedure (Foeldvari, 2023). Hierbij was een aanzienlijk deel van de experts van mening dat het topicaal steroïdengebruik nog verder beperkt zou worden dan maximaal 3 keer per dag, gedurende 3 maanden, met name bij kinderen onder de 8 jaar.

Er zijn verschillende studies die de schadelijke effecten van langdurige behandeling met topicale corticosteroïden hebben beschreven. Dit betreft met name de ontwikkeling van cataract en glaucoom, die beiden de visuele prognose op lange termijn negatief beïnvloeden. Daarentegen leidt vroegtijdig starten met systemische immunosuppressiva tot een betere visuele prognose bij kinderen met uveitis.

Rationale van aanbeveling-2: weging van argumenten voor en tegen de interventies

Momenteel is er nog geen duidelijk bewijs dat de behandeling met tsDMARD’s effectiever of even effectief is voor de behandeling van uveitis bij kinderen in vergelijking met de conventionele therapie zoals beschreven in de module Behandeling met biological (b) en targeted synthetic (ts) DMARD’s voor de behandeling van uveitis bij kinderen. In kleine series van patiënten is een gunstig effect beschreven van de behandeling met tsDMARD’s op de uveitis activiteit. In deze series werden geen negatieve effecten van de behandeling beschreven. Een trial naar de effectiviteit van tsDMARD’s bij de behandeling van uveitis bij kinderen loopt nog. Daarom is er nog geen aanwijzing om te kiezen voor een tsDMARD boven de conventionele behandelopties. In geval van therapieresistentie tegen de conventionele behandelopties of een duidelijke voorkeur voor orale behandeling, kan gekozen worden voor een tsDMARD. Het bewijs voor deze onderbouwing is zeer laag en vooral gebaseerd op expert opinion en kleine case series.

Onderbouwing

Achtergrond

Uveitis in children differs in several aspects from adult uveitis. Firstly, the association with systemic diseases in children varies, with juvenile idiopathic arthritis (JIA) being the most common underlying condition, followed by tubulointerstitial nephritis and uveitis syndrome (TINU). But not always a systemic underlying disease is found. For diagnostic and therapeutic reasons, it is important to distinguish between anterior and non-anterior uveitis. For example, uveitis in JIA is anterior located whereas TINU syndrome can be anterior/intermediate uveitis or panuveitis. The pediatric eye is more susceptible to structural damage from both inflammation and medication (topical corticosteroids), which leads to an earlier onset of cataracts and glaucoma in young patients (Thorne, 2020; Wennink, 2022). Multiple studies have shown that early treatment with systemic immunosuppressive medication improves prognosis (Gregory, 2013). For systemic treatment, it is important to take the growth and development of the child into account. This necessitates a specific approach to pediatric uveitis, with caution advised regarding prolonged use of topical, periocular, and systemic corticosteroids. Therefore, a better understanding of both effectiveness and safety of topical and oral systemic conventional treatment (disease modifying antirheumatic drugs [DMARDs], biological [b]DMARDs) and novel therapy involving targeted synthetic (ts)DMARDs is required.

Conclusies / Summary of Findings

PICO 1: TOPICAL VS. SYSTEMIC TREATMENT

No GRADE

No evidence was found regarding the effect of topical treatment on the outcomes change in inflammation, macular edema, papilledema, ocular complications (cataract, glaucoma), adverse events of treatment and amblyopy when compared with systemic treatment in children with non-infectious uveitis.

PICO 2: TARGETED SYNTHETIC (TS) DISEASE MODIFYING ANTIRHEUMATIC DRUGS (DMARDs) VS. CONVENTIONAL TREATMENT

No GRADE

No evidence was found regarding the effect of tsDMARDs on the outcomes change in inflammation, macular edema, papilledema, ocular complications (cataract, glaucoma), adverse events of treatment and amblyopy when compared with conventional treatment in children with non-infectious uveitis.

Samenvatting literatuur

Description of studies

PICO 1: TOPICAL VS. SYSTEMIC TREATMENT

Due to the absence of studies meeting the selection criteria, no studies were included in the literature analysis.

PICO 2: TARGETED SYNTHETIC (TS) DISEASE MODIFYING ANTIRHEUMATIC DRUGS (DMARDs) VS. CONVENTIONAL TREATMENT

Due to the absence of studies meeting the selection criteria, no studies were included in the literature analysis.

Results

PICO 1: TOPICAL VS. SYSTEMIC TREATMENT

Due to the absence of studies meeting the selection criteria, no studies were included that reported information regarding the outcomes change in inflammation, macular edema, papilledema, ocular complications (cataract, glaucoma), adverse events of treatment and amblyopy in children with uveitis undergoing topical treatment compared with systemic treatment such as prednisolone.

PICO 2: TARGETED SYNTHETIC (TS) DISEASE MODIFYING ANTIRHEUMATIC DRUGS (DMARDs) VS. CONVENTIONAL TREATMENT

Due to the absence of studies meeting the selection criteria, no studies were included that reported information regarding the outcomes change in inflammation, macular edema, papilledema, ocular complications (cataract, glaucoma), adverse events of treatment and amblyopy in children with uveitis undergoing treatment with tsDMARDs compared with conventional treatment such as methotrexate.

Level of evidence of the literature

PICO 1: TOPICAL VS. SYSTEMIC TREATMENT

Due to a lack of data, it was not possible to grade the literature for the predefined outcomes in children with uveitis undergoing topical treatment compared with systemic treatment.

PICO 2: TARGETED SYNTHETIC (TS) DISEASE MODIFYING ANTIRHEUMATIC DRUGS (DMARDs) VS. CONVENTIONAL TREATMENT

Due to a lack of data, it was not possible to grade the literature for the predefined outcomes in children with uveitis undergoing treatment with tsDMARDs compared with conventional treatment.

Zoeken en selecteren

A systematic review of the literature was performed to answer the following questions:

PICO 1: topical vs. systemic treatment

What is the effectiveness and safety of topical treatment as compared to systemic therapy in children with non-infectious uveitis?

P: patients	Children with non-infectious uveitis
I: intervention	Topical treatment (prednisolone, dexamethasone)
C: control	Systemic treatment (steroids, conventional synthetic disease modifying antirheumatic drugs [cs]DMARDs, biological [b]DMARDs, targeted synthetic [ts]DMARDs)
O: outcomes	Change in inflammation, cystoid macular edema (CME), papilledema, ocular complications (cataract, glaucoma), adverse events of treatment, amblyopy

PICO 2: tsDMARDs vs. conventional therapy

What is the effectiveness and safety of tsDMARDs (JAK inhibitors) as compared to conventional therapy in children with non-infectious uveitis?

P: patients	Children with non-infectious uveitis
I: intervention	tsDMARDs (JAK inhibitors, e.g. tofacitinib, baricitinib)
C: control	Conventional treatment (csDMARDs: methothrexate [MTX], mycophenolate mofetil [MMF]/cellcept, azathioprine [AZA])
O: outcomes	Change in inflammation, cystoid macular edema, papilledema, ocular complications (cataract, glaucoma), adverse events of treatment, amblyopy

Relevant outcome measures

For both PICOs, the guideline development group considered change in inflammation as a critical outcome measure for decision making; and CME, papilledema, ocular complications (cataract, glaucoma), adverse events of treatment and amblyopia as important outcome measures for decision making.

The guideline development group defined change in inflammation as change in anterior chamber cells according to Standardization of Uveitis Nomenclature scale (SUN) (Hornbeak, 2014) or vitreous haze according to Miami 9-step scale (Davis, 2010).

For the outcomes CME, papilledema, ocular complications (cataract, glaucoma), adverse events of treatment, and amblyopy, the guideline development group used the definitions in the studies.

The guideline development group defined a mean difference (MD) of 10% for continuous outcomes, a relative risk (RR) of <0.80 or >1.25 for dichotomous outcomes, and a risk difference (RD) of 25% for dichotomous outcomes with a few events, as a minimal clinically (patient) important difference.

Search and select (Methods)

The databases Medline (via OVID) and Embase (via Embase.com) were searched with relevant search terms until 18-7-2024. The detailed search strategy is depicted under the tab Methods. The systematic literature search resulted in 535 hits. Studies were selected based on the following criteria: systematic reviews, RCTs and other observational studies comparing topical treatment with systemic treatment (PICO 1) and comparing tsDMARDs with conventional treatment (PICO 2) in children with non-infectious uveitis. No studies were selected after title-abstract screening; thus, no studies were included in the literature analysis.

Results

No studies were included in the analysis of the literature.

Referenties

<em>-In evidence to decision framework-
Daniel E, Pistilli M, Kothari S, Khachatryan N, Kaçmaz RO, Gangaputra SS, Sen HN, Suhler EB, Thorne JE, Foster CS, Jabs DA, Nussenblatt RB, Rosenbaum JT, Levy-Clarke GA, Bhatt NP, Kempen JH; Systemic Immunosuppressive Therapy for Eye Diseases Research Group. Risk of Ocular Hypertension in Adults with Noninfectious Uveitis. Ophthalmology. 2017 Aug;124(8):1196-1208. doi: 10.1016/j.ophtha.2017.03.041. Epub 2017 Apr 19. PMID: 28433444; PMCID: PMC5522760.
Dutta Majumder P, Abraham S, Sudharshan S, Janarthanan M, Ramanan AV. Tofacitinib for Refractory Uveitis and Scleritis in Children: A Case Series. Ocul Immunol Inflamm. 2024 Nov;32(9):2092-2095. doi: 10.1080/09273948.2024.2323671. Epub 2024 Mar 5. PMID: 38441607.
Foeldvari I, Maccora I, Petrushkin H, Rahman N, Anton J, de Boer J, Calzada-Hernández J, Carreras E, Diaz J, Edelsten C, Angeles-Han ST, Heiligenhaus A, Miserocchi E, Nielsen S, Saurenmann RK, Stuebiger N, Baquet-Walscheid K, Furst D, Simonini G. New and Updated Recommendations for the Treatment of Juvenile Idiopathic Arthritis-Associated Uveitis and Idiopathic Chronic Anterior Uveitis. Arthritis Care Res (Hoboken). 2023 May;75(5):975-982. doi: 10.1002/acr.24963. Epub 2023 Jan 10. PMID: 35638697.
Green EKY, McGrath O, Steeples L, Ashworth JL. Monitoring compliance to topical therapy in children and young people with uveitis. Eye (Lond). 2024 Feb;38(3):572-577. doi: 10.1038/s41433-023-02736-0. Epub 2023 Nov 6. PMID: 37932371; PMCID: PMC10858091.
Gregory AC 2nd, Kempen JH, Daniel E, Kaçmaz RO, Foster CS, Jabs DA, Levy-Clarke GA, Nussenblatt RB, Rosenbaum JT, Suhler EB, Thorne JE; Systemic Immunosuppressive Therapy for Eye Diseases Cohort Study Research Group. Risk factors for loss of visual acuity among patients with uveitis associated with juvenile idiopathic arthritis: the Systemic Immunosuppressive Therapy for Eye Diseases Study. Ophthalmology. 2013 Jan;120(1):186-92. doi: 10.1016/j.ophtha.2012.07.052. Epub 2012 Oct 11. PMID: 23062650; PMCID: PMC3536914.
van Meerwijk C, Kuiper J, van Straalen J, Ayuso VK, Wennink R, Haasnoot AM, Kouwenberg C, de Boer J. Uveitis Associated with Juvenile Idiopathic Arthritis. Ocul Immunol Inflamm. 2023 Dec;31(10):1906-1914. doi: 10.1080/09273948.2023.2278060. Epub 2023 Dec 14. PMID: 37966463.
Miserocchi E, Giuffrè C, Cornalba M, Pontikaki I, Cimaz R. JAK inhibitors in refractory juvenile idiopathic arthritis-associated uveitis. Clin Rheumatol. 2020 Mar;39(3):847-851. doi: 10.1007/s10067-019-04875-w. Epub 2020 Jan 2. PMID: 31897953.
Piffoux M, Le Tellier M, Taillemite Z, Ducrot C, Taillemite S. Carbon footprint of oral medicines using hybrid life cycle assessment. Journal of Cleaner Production. 2024;10-475, id.143576.
Ramanan AV, Dick AD, Benton D, Compeyrot-Lacassagne S, Dawoud D, Hardwick B, Hickey H, Hughes D, Jones A, Woo P, Edelsten C, Beresford MW; SYCAMORE Trial Management Group. A randomised controlled trial of the clinical effectiveness, safety and cost-effectiveness of adalimumab in combination with methotrexate for the treatment of juvenile idiopathic arthritis associated uveitis (SYCAMORE Trial). Trials. 2014 Jan 9;15:14. doi: 10.1186/1745-6215-15-14. PMID: 24405833; PMCID: PMC3892031.
Ramanan AV, Guly CM, Keller SY, Schlichting DE, de Bono S, Liao R, Quartier P. Clinical effectiveness and safety of baricitinib for the treatment of juvenile idiopathic arthritis-associated uveitis or chronic anterior antinuclear antibody-positive uveitis: study protocol for an open-label, adalimumab active-controlled phase 3 clinical trial (JUVE-BRIGHT). Trials. 2021 Oct 9;22(1):689. doi: 10.1186/s13063-021-05651-5. PMID: 34627340; PMCID: PMC8502273.
Skarin A, Berthold E, Rauer O, Bengtsson-Stigmar E. Uveitis associated with juvenile arthritis: a continued cohort study 40 years after uveitis onset. Pediatr Rheumatol Online J. 2022 Jul 8;20(1):47. doi: 10.1186/s12969-022-00704-8. PMID: 35804416; PMCID: PMC9264563.
Thorne JE, Woreta FA, Dunn JP, Jabs DA. Risk of Cataract Development among Children with Juvenile Idiopathic Arthritis-Related Uveitis Treated with Topical Corticosteroids. Ophthalmology. 2020 Apr;127(4S):S21-S26. doi: 10.1016/j.ophtha.2020.01.036. PMID: 32200821.
Wennink RAW, Kalinina Ayuso V, Pameijer EM, Dekkers CC, Bozkir I, de Boer JH. Improved clinical outcomes in patients with juvenile idiopathic arthritis associated uveitis in the last decade. Acta Ophthalmol. 2022 Nov;100(7):781-787. doi: 10.1111/aos.15097. Epub 2022 Jan 25. PMID: 35076174; PMCID: PMC9786763.

Evidence tabellen

Evidence tables

Due to absence of studies meeting the selection criteria, no evidence tables and risk of bias tables could be drafted.

Table of excluded studies

No articles were selected during title-abstract selection. Therefore, full-texts were not consulted and were thus also not excluded.

Verantwoording

Beoordelingsdatum en geldigheid

Laatst beoordeeld : 29-09-2025

Uiterlijk in 2020 bepaalt het bestuur van het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap of deze richtlijn nog actueel is. Zo nodig wordt een nieuwe werkgroep geïnstalleerd om de richtlijn te herzien. De geldigheid van de richtlijn komt eerder te vervallen indien nieuwe ontwikkelingen aanleiding zijn een herzieningstraject te starten.

Vanaf 2022 wordt de richtlijn modulair herzien door het cluster Oog. Deze module is toen beoordeeld als actueel.

Het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap is als houder van deze richtlijn de eerstverantwoordelijke voor de actualiteit van deze richtlijn. De andere aan deze richtlijn deelnemende wetenschappelijke verenigingen of gebruikers van de richtlijn delen de verantwoordelijkheid en informeren de eerstverantwoordelijke over relevante ontwikkelingen binnen hun vakgebied.

Initiatief en autorisatie

Initiatief:

Nederlands Oogheelkundig Gezelschap

Geautoriseerd door:

Nederlands Oogheelkundig Gezelschap
Nederlandse Internisten Vereniging
Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde
Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie
Nederlandse Vereniging voor Reumatologie
Nederlandse Oogvereniging

Algemene gegevens

De ontwikkeling/herziening van deze richtlijnmodule werd ondersteund door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (www.demedischspecialist.nl/kennisinstituut) en werd gefinancierd uit de Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS).

De financier heeft geen enkele invloed gehad op de inhoud van de richtlijnmodule.

Samenstelling werkgroep

Voor het ontwikkelen van de richtlijnmodule is in 2023 een multidisciplinaire werkgroep ingesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van alle relevante specialismen (zie hiervoor de Samenstelling van de werkgroep) die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met uveitis.

Werkgroep

Prof. Dr. J. (Joke) de Boer (voorzitter), oogarts, UMC Utrecht (NOG)
Dr. J.C.E.M. (Josianne) ten Berge, oogarts, Erasmus MC Rotterdam (NOG)
Dr. M.E.J. (Mirjam) van Velthoven, oogarts, Oogziekenhuis Rotterdam (NOG)
Dr. F. (Fahriye) Hakan-Groen, oogarts-in-opleiding, Erasmus MC Rotterdam (NOG)
Dr. A.J.W. (Anne-Mieke) Haasnoot, oogarts, Deventer Ziekenhuis (NOG)
Prof. Dr. I.E. (Irene) van der Horst-Bruinsma, reumatoloog, Radboud UMC Nijmegen (NVR)
Dr. S.M. (Saskia) Rombach, internist-allergoloog/immunoloog, Erasmus MC Rotterdam (NIV)
Drs. J.F. (Joost) Swart, kinderreumatoloog en -immunoloog, WKZ/UMC Utrecht (NVK)
Dr. J.D.F. (Jolanda) de Groot-Mijnes, klinisch microbioloog, UMC Utrecht (NVMM)
J. (Jessica) Rijnboutt, patiëntvertegenwoordiger, Oogvereniging

Klankbordgroep

Dr. J.J. (Jan-Jelrik) Oosterheert, internist-infectioloog, UMC Utrecht (NIV)
Drs. W. (Wineke) Armbrust, kinderarts-kinderreumatoloog-immunoloog, UMC Groningen (NVK)

Met ondersteuning van

D.M.J. (Debby) Tennekes, directiesecretaresse, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
E. (Esther) van der Bijl, informatiespecialist, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
Dr. A. (Astrid) Balemans, senior adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
Dr. W. (Willemijn) de Ridder, adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (tot september 2023)
Dr. A.C. (Anniek) van ‘t Veld, adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (vanaf november 2023)

Belangenverklaringen

De Code ter voorkoming van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling is gevolgd. Alle werkgroepleden hebben schriftelijk verklaard of zij in de laatste drie jaar directe financiële belangen (betrekking bij een commercieel bedrijf, persoonlijke financiële belangen, onderzoeksfinanciering) of indirecte belangen (persoonlijke relaties, reputatiemanagement) hebben gehad. Gedurende de ontwikkeling of herziening van een module worden wijzigingen in belangen aan de voorzitter doorgegeven. De belangenverklaring wordt opnieuw bevestigd tijdens de commentaarfase.

Een overzicht van de belangen van werkgroepleden en het oordeel over het omgaan met eventuele belangen vindt u in onderstaande tabel. De ondertekende belangenverklaringen zijn op te vragen bij het secretariaat van het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten.

Werkgroeplid	Hoofdfunctie	Nevenfuncties	Persoonlijke financiële belangen	Extern gefinancierd onderzoek	Intellectuele belangen en reputatie	Overige belangen	Actie
Joke de Boer (voorzitter richtlijn)	Oogarts UMCU	Voorzitter commissie kwaliteit NOG	Geen	1) Uveitis bij kinderen, financiers: Fischerstichting, ODAS stichting, ANVVB, LSBS. (Ik begeleid als PI een promovendus die onderzoek doet naar uveitis bij kinderen. De promovendus wordt gefinancierd vanuit ODAS, Fischer, LSBS en de ANVVB. Ik ontvang geen persoonlijke vergoeding. Het betreft een fundamenteel onderzoek naar uveitis bij kinderen waarbij er geen raakvlak is met de onderwerpen uit de richtlijn.) 2) Ontsteking bij retinitis pigmentosa, financier: ZonMw via Bartimeus. Ik begeleid als PI een promovendus die onderzoek doet naar retinitis pigmentosa vanuit Bartimeus. De promovendus wordt vanuit Zonmw gefinancierd. Ik ontvang geen persoonlijke vergoeding. 3) De effectiviteit van tocilizumab, financier: Rol: Lokaal PI: inclusie van 3-5 patiënten gaan includeren waar het UMC een vergoeding voor krijgt. UMC krijgt onkostenvergoeding voor gemaakte kosten in het UMCU, apotheek, lab, functie onderzoeken en personeel. 4) Copromotor bij onderzoek 'Ocular surface disease in atopic dermatitis and the effect of dupilumab treatment'. Dit proefschrift is deels gebaseerd op data uit de Registratie Bioday, gefinancierd door Sanofi Genzyme. Sanofi genzyme heeft geen producten die in de richtlijn aan bod komen.	Geen	Geen	Geen restricties
Anne-Mieke Haasnoot	Oogarts Deventer Ziekenhuis	Geen	Geen	Geen	Geen	Geen	Geen restricties
Fahriye Hakan-Groen	AIOS Erasmus MC	Geen	Geen	Geen	Geen	Geen	Geen restricties
Irene van der Horst-Bruinsma	Afdelingshoofd reumatologie, Radboud UMC	Geen	Betaalde adviseurschappen/disclosures > 2 jaar geleden gestopt: Consultant for Abbvie, UCB, MSD, Novartis, Lilly until 2021. Fees received for Lectures from BMS, AbbVie, Pfizer, MSD, UCB.	Financier 1: Reuma Nederland Financier 2: EuroSpa Inhoud onderzoek 1: Sexe and gender differences in AxSpa Inhoud onderzoek 2: Seks differences in efficacy of biologicals in AxSpA Projectleidersrol 1: ja Projectleidersrol 2: ja	Geen	Geen	Geen restricties (gefinancierde onderzoeken gaan over axiale spondyloartritis) en betaalde adviseurschappen zijn > 2 jaar geleden beeindigd.
Jolanda de Groot-Mijnes	Klinisch microbioloog/MMM UMC Utrecht	Geen	Geen	Geen	Unieke expertise op het gebied van laboratorium diagnostiek van uveitis, met name detectie van lokale antistofproductie (GWC).	Geen	Geen restricties
Mirjam van Velthoven	Oogarts – Oogziekenhuis, Rotterdam, betaald (via CMOR)	Geen	Sprekersvergoeding van Roche (2024), Bayer (2025), onderwerpen anders dan uveitis; in 2023 presentatie voor Canon over OCT beeldvorming (niet vergoed).	1) PI in Meerkat studie (Roche, intravitreaal IL-6 remmer bij uveitis maculaoedeem); inclusie 3 patienten; vergoeding voor inzet personeel en onkosten onderzoeksinstituut (ROI) en apotheek ; 2) per 2024/2025 financiering wetenschappelijk onderzoek over scleritis en multifocale choroiditis; financierders: SWOO, Henkes, RSB, Oogfonds, Fischer, LSBS en Dedert Legaat (OZR). Begeleiding als co-promotor is in-kind.	Nee	Geen	Geen restricties, presentatie houdt geen verband met de richtlijn
Josianne ten Berge	Oogarts – Erasmus MC	Geen	Presentatie (retinaquiz) verzorgd op 27-11-2023, persoonlijke vergoeding ontvangen van ABBVIE. Onderwerpen van de presentatie waren 1. dexamethasonimplantaat bij diabetisch macula oedeem, zoals vermeld in de richtlijn en 2) diagnosestelling en beloop van uveitis bij oculaire tuberculose	per 2024/2025 financiering wetenschappelijk onderzoek over scleritis; financierders: SWOO, Henkes, RSB. Begeleiding als co-promotor is in-kind.	Geen	Geen	Geen restricties, deel in presentatie dat over uveitis ging, komt niet in de richtlijn aan bod
Saskia Rombach	Internist-allergoloog/immunoloog, Erasmus MC	Geen	Geen	Geen	Geen	Geen	Geen restricties
Joost Swart	Kinderreumatoloog-immunoloog WKZ/UMC Utrecht	Geen	Betaald adviseursschap Amgen (€1400 in 2021) Betaald adviseurschap Pfizer (€3192 in 2023).	Sponsored by Pfizer (€43.000)	Geen	Geen	Geen restricties
Jessica Rijnboutt	Hogeschool Utrecht - docent en afstudeerbegeleider bij opleiding Farmakunde - betaald	Oogvereniging - lid Kernteam Uveïtis - onbetaald	Geen	Geen	Rol bij Oogvereniging als lid kernteam Uveïtis	Geen	Geen restricties
Jan-Jelrik Oosterheert	Infectioloog UMCU	Geen	Geen	Geen	Geen	Geen	Geen restricties
Wineke Armbrust	Kinderarts-kinderreumatoloog-immunoloog, UMCG	Geen	Geen	Geen	Geen	Geen	Geen restricties

Inbreng patiëntenperspectief

Er werd aandacht besteed aan het patiëntenperspectief door afvaardiging van de Oogvereniging in de werkgroep. Ze zijn uitgenodigd voor het inbrengen van knelpunten en de afgevaardigde heeft in de werkgroep plaatsgenomen. De ingebrachte knelpunten zijn besproken in de werkgroep. De verkregen input is meegenomen bij het opstellen van de uitgangsvragen, de keuze voor de uitkomstmaten en bij het opstellen van de overwegingen (zie kop ‘waarden en voorkeuren van patiënten en naasten’). De conceptmodules zijn tevens voor commentaar voorgelegd aan de Oogvereniging en de eventueel aangeleverde commentaren zijn bekeken en verwerkt.

Kwalitatieve raming van mogelijke financiële gevolgen in het kader van de Wkkgz

Bij de richtlijnmodule is conform de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) een kwalitatieve raming uitgevoerd om te beoordelen of de aanbevelingen mogelijk leiden tot substantiële financiële gevolgen. Bij het uitvoeren van deze beoordeling is de richtlijnmodule op verschillende domeinen getoetst (zie het stroomschema op de Richtlijnendatabase).

Module	Uitkomst raming	Toelichting
Behandeling van uveitis bij kinderen	Geen financiële gevolgen	Uitkomst 1

Werkwijze

AGREE

Deze richtlijnmodule is opgesteld conform de eisen vermeld in het rapport Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0 van de adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwaliteit. Dit rapport is gebaseerd op het AGREE II instrument (Appraisal of Guidelines for Research & Evaluation II; Brouwers, 2010).

Knelpuntenanalyse en uitgangsvragen

Tijdens de voorbereidende fase inventariseerde de werkgroep de knelpunten in de zorg voor patiënten met uveitis. De werkgroep beoordeelde de aanbeveling(en) uit de eerdere richtlijnmodules (NOG, 2016 en vervolgens gedeeltelijk herzien in 2020) op noodzaak tot revisie. Tevens zijn er knelpunten aangedragen door NOG, NIV, NVR, Oogvereniging, OVN, NVMM, NVK en VIG via de need-for-update van het cluster Oog. Een terugkoppeling van de need-for-update van het cluster Oog richtlijn Uveitis is opgenomen onder aanverwante producten.

Op basis van de uitkomsten van de knelpuntenanalyse zijn door de werkgroep concept-uitgangsvragen opgesteld en definitief vastgesteld.

Uitkomstmaten

Na het opstellen van de zoekvraag behorende bij de uitgangsvraag inventariseerde de werkgroep welke uitkomstmaten voor de patiënt relevant zijn, waarbij zowel naar gewenste als ongewenste effecten werd gekeken. Hierbij werd een maximum van acht uitkomstmaten gehanteerd. De werkgroep waardeerde deze uitkomstmaten volgens hun relatieve belang bij de besluitvorming rondom aanbevelingen, als cruciaal (kritiek voor de besluitvorming), belangrijk (maar niet cruciaal) en onbelangrijk. Tevens definieerde de werkgroep tenminste voor de cruciale uitkomstmaten welke verschillen zij klinisch (patiënt) relevant vonden.

Methode literatuursamenvatting

Een uitgebreide beschrijving van de strategie voor zoeken en selecteren van literatuur is te vinden onder ‘Zoeken en selecteren’ onder Onderbouwing. Indien mogelijk werd de data uit verschillende studies gepoold in een random-effects model. Review Manager 5.4 werd gebruikt voor de statistische analyses. De beoordeling van de kracht van het wetenschappelijke bewijs wordt hieronder toegelicht.

Beoordelen van de kracht van het wetenschappelijke bewijs

De kracht van het wetenschappelijke bewijs werd bepaald volgens de GRADE-methode. GRADE staat voor ‘Grading Recommendations Assessment, Development and Evaluation’ (zie http://www.gradeworkinggroup.org/). De basisprincipes van de GRADE-methodiek zijn: het benoemen en prioriteren van de klinisch (patiënt) relevante uitkomstmaten, een systematische review per uitkomstmaat, en een beoordeling van de bewijskracht per uitkomstmaat op basis van de acht GRADE-domeinen (domeinen voor downgraden: risk of bias, inconsistentie, indirectheid, imprecisie, en publicatiebias; domeinen voor upgraden: dosis-effect relatie, groot effect, en residuele plausibele confounding).

GRADE onderscheidt vier gradaties voor de kwaliteit van het wetenschappelijk bewijs: hoog, redelijk, laag en zeer laag. Deze gradaties verwijzen naar de mate van zekerheid die er bestaat over de literatuurconclusie, in het bijzonder de mate van zekerheid dat de literatuurconclusie de aanbeveling adequaat ondersteunt (Schünemann, 2013; Hultcrantz, 2017).

GRADE	Definitie
Hoog	er is hoge zekerheid dat het ware effect van behandeling dichtbij het geschatte effect van behandeling ligt; het is zeer onwaarschijnlijk dat de literatuurconclusie klinisch relevant verandert wanneer er resultaten van nieuw grootschalig onderzoek aan de literatuuranalyse worden toegevoegd.
Redelijk	er is redelijke zekerheid dat het ware effect van behandeling dichtbij het geschatte effect van behandeling ligt; het is mogelijk dat de conclusie klinisch relevant verandert wanneer er resultaten van nieuw grootschalig onderzoek aan de literatuuranalyse worden toegevoegd.
Laag	er is lage zekerheid dat het ware effect van behandeling dichtbij het geschatte effect van behandeling ligt; er is een reële kans dat de conclusie klinisch relevant verandert wanneer er resultaten van nieuw grootschalig onderzoek aan de literatuuranalyse worden toegevoegd.
Zeer laag	er is zeer lage zekerheid dat het ware effect van behandeling dichtbij het geschatte effect van behandeling ligt; de literatuurconclusie is zeer onzeker.

Bij het beoordelen (graderen) van de kracht van het wetenschappelijk bewijs in richtlijnen volgens de GRADE-methodiek spelen grenzen voor klinische besluitvorming een belangrijke rol (Hultcrantz, 2017). Dit zijn de grenzen die bij overschrijding aanleiding zouden geven tot een aanpassing van de aanbeveling. Om de grenzen voor klinische besluitvorming te bepalen moeten alle relevante uitkomstmaten en overwegingen worden meegewogen. De grenzen voor klinische besluitvorming zijn daarmee niet één op één vergelijkbaar met het minimaal klinisch relevant verschil (Minimal Clinically Important Difference, MCID). Met name in situaties waarin een interventie geen belangrijke nadelen heeft en de kosten relatief laag zijn, kan de grens voor klinische besluitvorming met betrekking tot de effectiviteit van de interventie bij een lagere waarde (dichter bij het nuleffect) liggen dan de MCID (Hultcrantz, 2017).

Overwegingen (van bewijs naar aanbeveling)

Om te komen tot een aanbeveling zijn naast (de kwaliteit van) het wetenschappelijke bewijs ook andere aspecten belangrijk en worden meegewogen, zoals aanvullende argumenten uit bijvoorbeeld de biomechanica of fysiologie, waarden en voorkeuren van patiënten, kosten (middelenbeslag), aanvaardbaarheid, haalbaarheid en implementatie. Deze aspecten zijn systematisch vermeld en beoordeeld (gewogen) onder het kopje ‘Overwegingen’ en kunnen (mede) gebaseerd zijn op expert opinion. Hierbij is gebruik gemaakt van een gestructureerd format gebaseerd op het evidence-to-decision framework van de internationale GRADE Working Group (Alonso-Coello, 2016a; Alonso-Coello 2016b). Dit evidence-to-decision framework is een integraal onderdeel van de GRADE methodiek.

Formuleren van aanbevelingen

De aanbevelingen geven antwoord op de uitgangsvraag en zijn gebaseerd op het beschikbare wetenschappelijke bewijs en de belangrijkste overwegingen, en een weging van de gunstige en ongunstige effecten van de relevante interventies. De kracht van het wetenschappelijk bewijs en het gewicht dat door de werkgroep wordt toegekend aan de overwegingen, bepalen samen de sterkte van de aanbeveling. Conform de GRADE-methodiek sluit een lage bewijskracht van conclusies in de systematische literatuuranalyse een sterke aanbeveling niet a priori uit, en zijn bij een hoge bewijskracht ook zwakke aanbevelingen mogelijk (Agoritsas, 2017; Neumann, 2016). De sterkte van de aanbeveling wordt altijd bepaald door weging van alle relevante argumenten tezamen. De werkgroep heeft bij elke aanbeveling opgenomen hoe zij tot de richting en sterkte van de aanbeveling zijn gekomen.

In de GRADE-methodiek wordt onderscheid gemaakt tussen sterke en zwakke (of conditionele) aanbevelingen. De sterkte van een aanbeveling verwijst naar de mate van zekerheid dat de voordelen van de interventie opwegen tegen de nadelen (of vice versa), gezien over het hele spectrum van patiënten waarvoor de aanbeveling is bedoeld. De sterkte van een aanbeveling heeft duidelijke implicaties voor patiënten, behandelaars en beleidsmakers (zie onderstaande tabel). Een aanbeveling is geen dictaat, zelfs een sterke aanbeveling gebaseerd op bewijs van hoge kwaliteit (GRADE gradering HOOG) zal niet altijd van toepassing zijn, onder alle mogelijke omstandigheden en voor elke individuele patiënt.

Implicaties van sterke en zwakke aanbevelingen voor verschillende richtlijngebruikers

	Sterke aanbeveling	Zwakke (conditionele) aanbeveling
Voor patiënten	De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen en slechts een klein aantal niet.	Een aanzienlijk deel van de patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen, maar veel patiënten ook niet.
Voor behandelaars	De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak moeten ontvangen.	Er zijn meerdere geschikte interventies of aanpakken. De patiënt moet worden ondersteund bij de keuze voor de interventie of aanpak die het beste aansluit bij zijn of haar waarden en voorkeuren.
Voor beleidsmakers	De aanbevolen interventie of aanpak kan worden gezien als standaardbeleid.	Beleidsbepaling vereist uitvoerige discussie met betrokkenheid van veel stakeholders. Er is een grotere kans op lokale beleidsverschillen.

Organisatie van zorg

In de knelpuntenanalyse en bij de ontwikkeling van de richtlijnmodule is expliciet aandacht geweest voor de organisatie van zorg: alle aspecten die randvoorwaardelijk zijn voor het verlenen van zorg (zoals coördinatie, communicatie, (financiële) middelen, mankracht en infrastructuur). Randvoorwaarden die relevant zijn voor het beantwoorden van deze specifieke uitgangsvraag zijn genoemd bij de overwegingen. Meer algemene, overkoepelende, of bijkomende aspecten van de organisatie van zorg worden behandeld in de module Organisatie van zorg.

Commentaar- en autorisatiefase

De conceptrichtlijnmodule werd aan de betrokken (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt) organisaties voorgelegd ter commentaar. De commentaren werden verzameld en besproken met de werkgroep. Naar aanleiding van de commentaren werd de conceptrichtlijnmodule aangepast en definitief vastgesteld door de werkgroep. De definitieve richtlijnmodule werd aan de deelnemende (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt) organisaties voorgelegd voor autorisatie en door hen geautoriseerd dan wel geaccordeerd.

Literatuur

Agoritsas T, Merglen A, Heen AF, Kristiansen A, Neumann I, Brito JP, Brignardello-Petersen R, Alexander PE, Rind DM, Vandvik PO, Guyatt GH. UpToDate adherence to GRADE criteria for strong recommendations: an analytical survey. BMJ Open. 2017 Nov 16;7(11):e018593. doi: 10.1136/bmjopen-2017-018593. PubMed PMID: 29150475; PubMed Central PMCID: PMC5701989.

Alonso-Coello P, Schünemann HJ, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Rada G, Rosenbaum S, Morelli A, Guyatt GH, Oxman AD; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 1: Introduction. BMJ. 2016 Jun 28;353:i2016. doi: 10.1136/bmj.i2016. PubMed PMID: 27353417.

Alonso-Coello P, Oxman AD, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Vandvik PO, Meerpohl J, Guyatt GH, Schünemann HJ; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 2: Clinical practice guidelines. BMJ. 2016 Jun 30;353:i2089. doi: 10.1136/bmj.i2089. PubMed PMID: 27365494.

Brouwers MC, Kho ME, Browman GP, Burgers JS, Cluzeau F, Feder G, Fervers B, Graham ID, Grimshaw J, Hanna SE, Littlejohns P, Makarski J, Zitzelsberger L; AGREE Next Steps Consortium. AGREE II: advancing guideline development, reporting and evaluation in health care. CMAJ. 2010 Dec 14;182(18):E839-42. doi: 10.1503/cmaj.090449. Epub 2010 Jul 5. Review. PubMed PMID: 20603348; PubMed Central PMCID: PMC3001530.

Hultcrantz M, Rind D, Akl EA, Treweek S, Mustafa RA, Iorio A, Alper BS, Meerpohl JJ, Murad MH, Ansari MT, Katikireddi SV, Östlund P, Tranæus S, Christensen R, Gartlehner G, Brozek J, Izcovich A, Schünemann H, Guyatt G. The GRADE Working Group clarifies the construct of certainty of evidence. J Clin Epidemiol. 2017 Jul;87:4-13. doi: 10.1016/j.jclinepi.2017.05.006. Epub 2017 May 18. PubMed PMID: 28529184; PubMed Central PMCID: PMC6542664.

Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0 (2012). Adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwalitieit. http://richtlijnendatabase.nl/over_deze_site/over_richtlijnontwikkeling.html

Neumann I, Santesso N, Akl EA, Rind DM, Vandvik PO, Alonso-Coello P, Agoritsas T, Mustafa RA, Alexander PE, Schünemann H, Guyatt GH. A guide for health professionals to interpret and use recommendations in guidelines developed with the GRADE approach. J Clin Epidemiol. 2016 Apr;72:45-55. doi: 10.1016/j.jclinepi.2015.11.017. Epub 2016 Jan 6. Review. PubMed PMID: 26772609.

Schünemann H, Brożek J, Guyatt G, et al. GRADE handbook for grading quality of evidence and strength of recommendations. Updated October 2013. The GRADE Working Group, 2013. Available from http://gdt.guidelinedevelopment.org/central_prod/_design/client/handbook/handbook.html.

Zoekverantwoording

Literature search strategy

Algemene informatie

Cluster/richtlijn: Uveitis - UV6 Behandeling van uveitis bij kinderen
Uitgangsvraag/modules: Wat is de meest effectieve corticosteroïd-sparende behandeling van uveitis bij kinderen?
Database(s): Embase.com, Ovid/Medline	Datum: 18 juli 2024
Periode: vanaf 2014	Talen: geen restrictie
Literatuurspecialist: Esther van der Bijl	Rayyan review: https://rayyan.ai/reviews/1098523
BMI-zoekblokken: voor verschillende opdrachten wordt (deels) gebruik gemaakt van de zoekblokken van BMI-Online https://blocks.bmi-online.nl/ Deduplication: voor het ontdubbelen is gebruik gemaakt van http://dedupendnote.nl/
Toelichting: Voor deze vraag is gezocht op de elementen kinderen EN uveitïs EN (JAK inhibitors OF topical treatment). De sleutelartikelen worden gevonden met deze search.
Te gebruiken voor richtlijntekst: In de databases Embase.com en Ovid/Medline is op 18 juli 2024 systematisch gezocht naar systematische reviews, RCTs en observationele studies over corticosteroïd-sparende behandeling van uveitis bij kinderen. De literatuurzoekactie leverde 535 unieke treffers op.

Zoekopbrengst

	EMBASE	OVID/MEDLINE	Ontdubbeld
SR	63	9	62
RCT	82	25	97
Observationele studies	358	67	376
Totaal	503	101	535*

*in Rayyan

Zoekstrategie Embase.com 18-7-2024

No.	Query	Results
#1	'adolescent'/exp OR 'baby'/exp OR 'boy'/exp OR 'child'/exp OR 'minors'/exp/mj OR 'pediatric patient'/exp OR 'pediatrics'/exp OR 'schoolchild'/exp OR infan:ti,ab OR newborn:ti,ab OR 'new born':ti,ab OR perinat:ti,ab OR neonat:ti,ab OR baby:ti,ab OR babies:ti,ab OR toddler:ti,ab OR minors:ti,ab OR boy:ti,ab OR boys:ti,ab OR boyfriend:ti,ab OR boyhood:ti,ab OR girl:ti,ab OR kid:ti,ab OR kids:ti,ab OR child:ti,ab OR children:ti,ab OR schoolchild:ti,ab OR adolescen:ti,ab OR juvenil:ti,ab OR youth:ti,ab OR teen:ti,ab OR pubescen:ti,ab OR pediatric:ti,ab OR paediatric:ti,ab OR peadiatric:ti,ab OR school:ti,ab OR school:ti,ab OR prematur:ti,ab OR preterm*:ti,ab	5995972
#2	'uveitis'/exp OR 'vogt koyanagi syndrome'/exp OR 'panuveitis':ti,ab,kw OR 'uveiti':ti,ab,kw OR chorioretiniti:ti,ab,kw OR retiniti:ti,ab,kw OR scleriti:ti,ab,kw OR vitriti:ti,ab,kw OR iriti:ti,ab,kw OR iridocycliti:ti,ab,kw OR 'pars planiti':ti,ab,kw OR chorioiditi:ti,ab,kw OR 'uveo meningiti':ti,ab,kw OR 'uveo meningo encephaliti':ti,ab,kw OR uveomeningiti:ti,ab,kw OR uveomeningoencephaliti:ti,ab,kw	99512
#3	'janus kinase inhibitor'/exp OR 'janus kinase'/exp OR (((jak OR janus) NEAR/3 inhibitor*):ti,ab,kw) OR 'janus kinase':ti,ab,kw OR 'tofacitinib'/exp OR 'cgb500':ti,ab,kw OR 'cp 690 550':ti,ab,kw OR 'cp 690550 10':ti,ab,kw OR 'cp690 550':ti,ab,kw OR 'cp690550':ti,ab,kw OR 'jaquinus':ti,ab,kw OR 'tasocitinib':ti,ab,kw OR 'tofacitinib':ti,ab,kw OR 'xeljanz':ti,ab,kw OR 'baricitinib'/exp OR 'baricitinib':ti,ab,kw OR 'incb028050':ti,ab,kw OR 'olumiant':ti,ab,kw	59034
#4	'topical treatment'/exp OR ((topical NEAR/3 (therap* OR treatment*)):ti,ab,kw) OR 'prednisolone'/exp OR 'adelcort':ti,ab,kw OR 'antisolon':ti,ab,kw OR 'antisolone':ti,ab,kw OR 'aprednislon':ti,ab,kw OR 'aprednislone':ti,ab,kw OR 'benisolon':ti,ab,kw OR 'benisolone':ti,ab,kw OR 'berisolon':ti,ab,kw OR 'berisolone':ti,ab,kw OR 'caberdelta':ti,ab,kw OR 'capsoid':ti,ab,kw OR 'co hydeltra':ti,ab,kw OR 'codelcortone':ti,ab,kw OR 'compresolon':ti,ab,kw OR 'cortadeltona':ti,ab,kw OR 'cortadeltone':ti,ab,kw OR 'cortalone':ti,ab,kw OR 'cortelinter':ti,ab,kw OR 'cortisolone':ti,ab,kw OR 'cotolone':ti,ab,kw OR 'dacortin':ti,ab,kw OR 'dacrotin':ti,ab,kw OR 'decaprednil':ti,ab,kw OR 'decortin h':ti,ab,kw OR 'decortril':ti,ab,kw OR 'dehydro cortex':ti,ab,kw OR 'dehydro hydrocortison':ti,ab,kw OR 'dehydro hydrocortisone':ti,ab,kw OR 'dehydrocortex':ti,ab,kw OR 'dehydrocortisol':ti,ab,kw OR 'dehydrocortisole':ti,ab,kw OR 'dehydrohydrocortison':ti,ab,kw OR 'dehydrohydrocortisone':ti,ab,kw OR 'delcortol':ti,ab,kw OR 'delta cortef':ti,ab,kw OR 'delta cortril':ti,ab,kw OR 'delta ef cortelan':ti,ab,kw OR 'delta f':ti,ab,kw OR 'delta hycortol':ti,ab,kw OR 'delta hydrocortison':ti,ab,kw OR 'delta hydrocortisone':ti,ab,kw OR 'delta ophticor':ti,ab,kw OR 'delta stab':ti,ab,kw OR 'delta1 dehydrocortisol':ti,ab,kw OR 'delta1 dehydrohydrocortisone':ti,ab,kw OR 'delta1 hydrocortisone':ti,ab,kw OR 'deltacortef':ti,ab,kw OR 'deltacortenolo':ti,ab,kw OR 'deltacortil':ti,ab,kw OR 'deltacortoil':ti,ab,kw OR 'deltacortril':ti,ab,kw OR 'deltaderm':ti,ab,kw OR 'deltaglycortril':ti,ab,kw OR 'deltahycortol':ti,ab,kw OR 'deltahydrocortison':ti,ab,kw OR 'deltahydrocortisone':ti,ab,kw OR 'deltaophticor':ti,ab,kw OR 'deltasolone':ti,ab,kw OR 'deltastab':ti,ab,kw OR 'deltidrosol':ti,ab,kw OR 'deltisilone':ti,ab,kw OR 'deltisolon':ti,ab,kw OR 'deltisolone':ti,ab,kw OR 'deltolasson':ti,ab,kw OR 'deltolassone':ti,ab,kw OR 'deltosona':ti,ab,kw OR 'deltosone':ti,ab,kw OR 'depo-predate':ti,ab,kw OR 'dermosolon':ti,ab,kw OR 'dhasolone':ti,ab,kw OR 'di adreson f':ti,ab,kw OR 'di adresone f':ti,ab,kw OR 'diadreson f':ti,ab,kw OR 'diadresone f':ti,ab,kw OR 'dicortol':ti,ab,kw OR 'domucortone':ti,ab,kw OR 'encortelon':ti,ab,kw OR 'encortelone':ti,ab,kw OR 'encortolon':ti,ab,kw OR 'equisolon':ti,ab,kw OR 'fernisolone-p':ti,ab,kw OR 'glistelone':ti,ab,kw OR 'hefasolon':ti,ab,kw OR 'hostacortin h':ti,ab,kw OR 'hydeltra':ti,ab,kw OR 'hydeltrone':ti,ab,kw OR 'hydrelta':ti,ab,kw OR 'hydrocortancyl':ti,ab,kw OR 'hydrocortidelt':ti,ab,kw OR 'hydrodeltalone':ti,ab,kw OR 'hydrodeltisone':ti,ab,kw OR 'hydroretrocortin':ti,ab,kw OR 'hydroretrocortine':ti,ab,kw OR 'inflanefran':ti,ab,kw OR 'insolone':ti,ab,kw OR 'keteocort h':ti,ab,kw OR 'key-pred':ti,ab,kw OR 'lenisolone':ti,ab,kw OR 'leocortol':ti,ab,kw OR 'liquipred':ti,ab,kw OR 'mediasolone':ti,ab,kw OR 'meprisolon':ti,ab,kw OR 'meprisolone':ti,ab,kw OR 'metacortalon':ti,ab,kw OR 'metacortalone':ti,ab,kw OR 'metacortandralon':ti,ab,kw OR 'metacortandralone':ti,ab,kw OR 'metacortelone':ti,ab,kw OR 'meti derm':ti,ab,kw OR 'meticortelone':ti,ab,kw OR 'metiderm':ti,ab,kw OR 'morlone':ti,ab,kw OR 'mydrapred':ti,ab,kw OR 'nanocort':ti,ab,kw OR 'neo delta':ti,ab,kw OR 'nisolon':ti,ab,kw OR 'nisolone':ti,ab,kw OR 'nsc 9120':ti,ab,kw OR 'nsc9120':ti,ab,kw OR 'opredsone':ti,ab,kw OR 'panafcortelone':ti,ab,kw OR 'panafcortolone':ti,ab,kw OR 'panafort':ti,ab,kw OR 'paracortol':ti,ab,kw OR 'phlogex':ti,ab,kw OR 'pre cortisyl':ti,ab,kw OR 'preconin':ti,ab,kw OR 'precortalon':ti,ab,kw OR 'precortancyl':ti,ab,kw OR 'precortisyl':ti,ab,kw OR 'pred-ject-50':ti,ab,kw OR 'predacort 50':ti,ab,kw OR 'predaject-50':ti,ab,kw OR 'predalone 50':ti,ab,kw OR 'predartrina':ti,ab,kw OR 'predartrine':ti,ab,kw OR 'predate-50':ti,ab,kw OR 'predeltilone':ti,ab,kw OR 'predisole':ti,ab,kw OR 'predisyr':ti,ab,kw OR 'predne dome':ti,ab,kw OR 'prednecort':ti,ab,kw OR 'prednedome':ti,ab,kw OR 'prednelan':ti,ab,kw OR 'predni coelin':ti,ab,kw OR 'predni h tablinen':ti,ab,kw OR 'predni-helvacort':ti,ab,kw OR 'prednicoelin':ti,ab,kw OR 'prednicort':ti,ab,kw OR 'prednicortelone':ti,ab,kw OR 'prednifor drops':ti,ab,kw OR 'predniment':ti,ab,kw OR 'predniretard':ti,ab,kw OR 'prednis':ti,ab,kw OR 'prednisil':ti,ab,kw OR 'prednisolon':ti,ab,kw OR 'prednisolona':ti,ab,kw OR 'prednisolone':ti,ab,kw OR 'prednisolone alcohol':ti,ab,kw OR 'prednivet':ti,ab,kw OR 'prednorsolon':ti,ab,kw OR 'prednorsolone':ti,ab,kw OR 'predonine':ti,ab,kw OR 'predorgasolona':ti,ab,kw OR 'predorgasolone':ti,ab,kw OR 'prelon':ti,ab,kw OR 'prelone':ti,ab,kw OR 'prenilone':ti,ab,kw OR 'prenin':ti,ab,kw OR 'prenolone':ti,ab,kw OR 'preventan':ti,ab,kw OR 'prezolon':ti,ab,kw OR 'rubycort':ti,ab,kw OR 'scherisolon':ti,ab,kw OR 'scherisolona':ti,ab,kw OR 'serilone':ti,ab,kw OR 'solondo':ti,ab,kw OR 'solone':ti,ab,kw OR 'solupren':ti,ab,kw OR 'soluprene':ti,ab,kw OR 'spiricort':ti,ab,kw OR 'spolotane':ti,ab,kw OR 'sterane':ti,ab,kw OR 'sterolone':ti,ab,kw OR 'supercortisol':ti,ab,kw OR 'supercortizol':ti,ab,kw OR 'taracortelone':ti,ab,kw OR 'walesolone':ti,ab,kw OR 'wysolone':ti,ab,kw OR 'dexamethasone'/exp OR 'adrecort':ti,ab,kw OR 'adrenocot':ti,ab,kw OR 'aeroseb dex':ti,ab,kw OR 'aeroseb-d':ti,ab,kw OR 'aeroseb-dex':ti,ab,kw OR 'aflucoson':ti,ab,kw OR 'aflucosone':ti,ab,kw OR 'alfalyl':ti,ab,kw OR 'anaflogistico':ti,ab,kw OR 'aphtasolon':ti,ab,kw OR 'arcodexan':ti,ab,kw OR 'arcodexane':ti,ab,kw OR 'artrosone':ti,ab,kw OR 'auxiron':ti,ab,kw OR 'azium':ti,ab,kw OR 'baycadron':ti,ab,kw OR 'bidexol':ti,ab,kw OR 'bisu ds':ti,ab,kw OR 'calonat':ti,ab,kw OR 'cebedex':ti,ab,kw OR 'cetadexon':ti,ab,kw OR 'colofoam':ti,ab,kw OR 'corsona':ti,ab,kw OR 'corsone':ti,ab,kw OR 'cortastat':ti,ab,kw OR 'cortidex':ti,ab,kw OR 'cortidexason':ti,ab,kw OR 'cortidrona':ti,ab,kw OR 'cortidrone':ti,ab,kw OR 'cortisumman':ti,ab,kw OR 'dacortina fuerte':ti,ab,kw OR 'dacortine fuerte':ti,ab,kw OR 'dalalone':ti,ab,kw OR 'danasone':ti,ab,kw OR 'de-sone la':ti,ab,kw OR 'decacortin':ti,ab,kw OR 'decadeltosona':ti,ab,kw OR 'decadeltosone':ti,ab,kw OR 'decaderm':ti,ab,kw OR 'decadion':ti,ab,kw OR 'decadran':ti,ab,kw OR 'decadron':ti,ab,kw OR 'decadronal':ti,ab,kw OR 'decadrone':ti,ab,kw OR 'decaesadril':ti,ab,kw OR 'decagel':ti,ab,kw OR 'decaject':ti,ab,kw OR 'decalix':ti,ab,kw OR 'decamethasone':ti,ab,kw OR 'decasone':ti,ab,kw OR 'decaspray':ti,ab,kw OR 'decasterolone':ti,ab,kw OR 'decdan':ti,ab,kw OR 'decilone':ti,ab,kw OR 'decofluor':ti,ab,kw OR 'dectancyl':ti,ab,kw OR 'dekacort':ti,ab,kw OR 'delladec':ti,ab,kw OR 'deltafluoren':ti,ab,kw OR 'deltafluorene':ti,ab,kw OR 'dergramin':ti,ab,kw OR 'deronil':ti,ab,kw OR 'desacort':ti,ab,kw OR 'desacortone':ti,ab,kw OR 'desadrene':ti,ab,kw OR 'desalark':ti,ab,kw OR 'desameton':ti,ab,kw OR 'desametone':ti,ab,kw OR 'desigdron':ti,ab,kw OR 'dexa cortisyl':ti,ab,kw OR 'dexa dabrosan':ti,ab,kw OR 'dexa korti':ti,ab,kw OR 'dexa scherosan':ti,ab,kw OR 'dexa scherozon':ti,ab,kw OR 'dexa scherozone':ti,ab,kw OR 'dexa-p':ti,ab,kw OR 'dexacen 4':ti,ab,kw OR 'dexachel':ti,ab,kw OR 'dexacollyre':ti,ab,kw OR 'dexacort':ti,ab,kw OR 'dexacortal':ti,ab,kw OR 'dexacorten':ti,ab,kw OR 'dexacortin':ti,ab,kw OR 'dexacortisyl':ti,ab,kw OR 'dexadabroson':ti,ab,kw OR 'dexadecadrol':ti,ab,kw OR 'dexadrol':ti,ab,kw OR 'dexafarma':ti,ab,kw OR 'dexagel':ti,ab,kw OR 'dexagen':ti,ab,kw OR 'dexahelvacort':ti,ab,kw OR 'dexakorti':ti,ab,kw OR 'dexalien':ti,ab,kw OR 'dexaliquid geriasan':ti,ab,kw OR 'dexalocal':ti,ab,kw OR 'dexame':ti,ab,kw OR 'dexamecortin':ti,ab,kw OR 'dexameson':ti,ab,kw OR 'dexamesone':ti,ab,kw OR 'dexametason':ti,ab,kw OR 'dexametasone':ti,ab,kw OR 'dexameth':ti,ab,kw OR 'dexamethason':ti,ab,kw OR 'dexamethasone':ti,ab,kw OR 'dexamethazon':ti,ab,kw OR 'dexamethazone':ti,ab,kw OR 'dexamethonium':ti,ab,kw OR 'dexamonozon':ti,ab,kw OR 'dexan':ti,ab,kw OR 'dexane':ti,ab,kw OR 'dexano':ti,ab,kw OR 'dexapolcort':ti,ab,kw OR 'dexapot':ti,ab,kw OR 'dexascheroson':ti,ab,kw OR 'dexascherozon':ti,ab,kw OR 'dexascherozone':ti,ab,kw OR 'dexason':ti,ab,kw OR 'dexasone':ti,ab,kw OR 'dexinoral':ti,ab,kw OR 'dexionil':ti,ab,kw OR 'dexmethsone':ti,ab,kw OR 'dexona':ti,ab,kw OR 'dexone':ti,ab,kw OR 'dexpak taperpak':ti,ab,kw OR 'dextelan':ti,ab,kw OR 'dextenza':ti,ab,kw OR 'dextrasone':ti,ab,kw OR 'dexycu':ti,ab,kw OR 'dexycu kit':ti,ab,kw OR 'dezone':ti,ab,kw OR 'dibasona':ti,ab,kw OR 'doxamethasone':ti,ab,kw OR 'esacortene':ti,ab,kw OR 'ex s1':ti,ab,kw OR 'exadion':ti,ab,kw OR 'exadione':ti,ab,kw OR 'firmalone':ti,ab,kw OR 'fluormethyl prednisolone':ti,ab,kw OR 'fluormethylprednisolon':ti,ab,kw OR 'fluormethylprednisolone':ti,ab,kw OR 'fluormone':ti,ab,kw OR 'fluorocort':ti,ab,kw OR 'fluorodelta':ti,ab,kw OR 'fluoromethylprednisolone':ti,ab,kw OR 'fortecortin':ti,ab,kw OR 'gammacorten':ti,ab,kw OR 'gammacortene':ti,ab,kw OR 'glensoludex':ti,ab,kw OR 'grosodexon':ti,ab,kw OR 'grosodexone':ti,ab,kw OR 'hemady':ti,ab,kw OR 'hexadecadiol':ti,ab,kw OR 'hexadecadrol':ti,ab,kw OR 'hexadiol':ti,ab,kw OR 'hexadrol':ti,ab,kw OR 'isicort':ti,ab,kw OR 'isnacort':ti,ab,kw OR 'isopto dex':ti,ab,kw OR 'isopto maxidex':ti,ab,kw OR 'isoptodex':ti,ab,kw OR 'isoptomaxidex':ti,ab,kw OR 'isv 305':ti,ab,kw OR 'isv305':ti,ab,kw OR 'lokalison f':ti,ab,kw OR 'loverine':ti,ab,kw OR 'luxazone':ti,ab,kw OR 'marvidione':ti,ab,kw OR 'maxidex':ti,ab,kw OR 'mediamethasone':ti,ab,kw OR 'megacortin':ti,ab,kw OR 'mephameson':ti,ab,kw OR 'mephamesone':ti,ab,kw OR 'metasolon':ti,ab,kw OR 'metasolone':ti,ab,kw OR 'methazon ion':ti,ab,kw OR 'methazone ion':ti,ab,kw OR 'methazonion':ti,ab,kw OR 'methazonione':ti,ab,kw OR 'metisone lafi':ti,ab,kw OR 'mexasone':ti,ab,kw OR 'millicorten':ti,ab,kw OR 'millicortenol':ti,ab,kw OR 'mk 125':ti,ab,kw OR 'mk125':ti,ab,kw OR 'mymethasone':ti,ab,kw OR 'neoforderx':ti,ab,kw OR 'neofordex':ti,ab,kw OR 'nisomethasona':ti,ab,kw OR 'nodexon':ti,ab,kw OR 'novocort':ti,ab,kw OR 'nsc 34521':ti,ab,kw OR 'nsc34521':ti,ab,kw OR 'oftan-dexa':ti,ab,kw OR 'opticorten':ti,ab,kw OR 'opticortinol':ti,ab,kw OR 'oradexan':ti,ab,kw OR 'oradexon':ti,ab,kw OR 'oradexone':ti,ab,kw OR 'orgadrone':ti,ab,kw OR 'oto 104':ti,ab,kw OR 'oto104':ti,ab,kw OR 'ozurdex':ti,ab,kw OR 'perazone':ti,ab,kw OR 'pidexon':ti,ab,kw OR 'policort':ti,ab,kw OR 'posurdex':ti,ab,kw OR 'predni f tablinen':ti,ab,kw OR 'predni-f':ti,ab,kw OR 'prednisolone f':ti,ab,kw OR 'prodexona':ti,ab,kw OR 'prodexone':ti,ab,kw OR 'sanamethasone':ti,ab,kw OR 'santenson':ti,ab,kw OR 'santeson':ti,ab,kw OR 'sawasone':ti,ab,kw OR 'sk 0503':ti,ab,kw OR 'sk0503':ti,ab,kw OR 'solurex':ti,ab,kw OR 'solurex la':ti,ab,kw OR 'spoloven':ti,ab,kw OR 'spt 2101':ti,ab,kw OR 'spt2101':ti,ab,kw OR 'sterasone':ti,ab,kw OR 'thilodexine':ti,ab,kw OR 'triamcimetil':ti,ab,kw OR 'vexamet':ti,ab,kw OR 'visumetazone':ti,ab,kw OR 'visumethazone':ti,ab,kw OR 'zeqmelit':ti,ab,kw OR 'prednisolone pivalate'/exp OR 'mecortolon':ti,ab,kw OR 'prednisolone 21 trimethylacetate':ti,ab,kw OR 'prednisolone pivalate':ti,ab,kw OR 'prednisolone trimethylacetate':ti,ab,kw OR 'ultracortenol':ti,ab,kw OR 'fluorometholone'/exp OR 'cortilet':ti,ab,kw OR 'delmeson':ti,ab,kw OR 'delmesone':ti,ab,kw OR 'efflumidex':ti,ab,kw OR 'eflone':ti,ab,kw OR 'flosef':ti,ab,kw OR 'fluaton':ti,ab,kw OR 'flucon':ti,ab,kw OR 'fluforte liquifilm':ti,ab,kw OR 'flulon':ti,ab,kw OR 'flumelon':ti,ab,kw OR 'flumetholon':ti,ab,kw OR 'flumetholone':ti,ab,kw OR 'flumex':ti,ab,kw OR 'flumexo':ti,ab,kw OR 'fluometholone':ti,ab,kw OR 'fluoph':ti,ab,kw OR 'fluor-op':ti,ab,kw OR 'fluorlon':ti,ab,kw OR 'fluorlon lavsan':ti,ab,kw OR 'fluormetholon':ti,ab,kw OR 'fluoromethalone':ti,ab,kw OR 'fluorometholone':ti,ab,kw OR 'fluoropos':ti,ab,kw OR 'fml damla':ti,ab,kw OR 'fml forte':ti,ab,kw OR 'fml liquifilm':ti,ab,kw OR 'fuluson':ti,ab,kw OR 'isopto flucon':ti,ab,kw OR 'loticort':ti,ab,kw OR 'methasite':ti,ab,kw OR 'oxylone':ti,ab,kw	421247
#5	#3 OR #4	476184
#6	#1 AND #2 AND #5	2051
#7	#6 AND [2014-2024]/py NOT ('conference abstract'/it OR 'editorial'/it OR 'letter'/it OR 'note'/it) NOT (('animal'/exp OR 'animal experiment'/exp OR 'animal model'/exp OR 'nonhuman'/exp) NOT 'human'/exp)	877
#8	'meta analysis'/exp OR 'meta analysis (topic)'/exp OR metaanaly:ti,ab OR 'meta analy':ti,ab OR metanaly:ti,ab OR 'systematic review'/de OR 'cochrane database of systematic reviews'/jt OR prisma:ti,ab OR prospero:ti,ab OR (((systemati OR scoping OR umbrella OR 'structured literature') NEAR/3 (review* OR overview)):ti,ab) OR ((systemic NEAR/1 review):ti,ab) OR (((systemati OR literature OR database* OR 'data base') NEAR/10 search):ti,ab) OR (((structured OR comprehensive* OR systemic) NEAR/3 search):ti,ab) OR (((literature NEAR/3 review):ti,ab) AND (search:ti,ab OR database:ti,ab OR 'data base':ti,ab)) OR (('data extraction':ti,ab OR 'data source':ti,ab) AND 'study selection':ti,ab) OR ('search strategy':ti,ab AND 'selection criteria':ti,ab) OR ('data source':ti,ab AND 'data synthesis':ti,ab) OR medline:ab OR pubmed:ab OR embase:ab OR cochrane:ab OR (((critical OR rapid) NEAR/2 (review* OR overview* OR synthes)):ti) OR ((((critical OR rapid) NEAR/3 (review OR overview* OR synthes)):ab) AND (search:ab OR database:ab OR 'data base':ab)) OR metasynthes:ti,ab OR 'meta synthes':ti,ab	1046265
#9	'clinical trial'/exp OR 'randomization'/exp OR 'single blind procedure'/exp OR 'double blind procedure'/exp OR 'crossover procedure'/exp OR 'placebo'/exp OR 'prospective study'/exp OR rct:ab,ti OR random:ab,ti OR 'single blind':ab,ti OR 'randomised controlled trial':ab,ti OR 'randomized controlled trial'/exp OR placebo:ab,ti	4071154
#10	'major clinical study'/de OR 'clinical study'/de OR 'case control study'/de OR 'family study'/de OR 'longitudinal study'/de OR 'retrospective study'/de OR 'prospective study'/de OR 'comparative study'/de OR 'cohort analysis'/de OR ((cohort NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('case control' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('follow up' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (observational NEAR/1 (study OR studies)) OR ((epidemiologic NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('cross sectional' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti)	8322470
#11	'case control study'/de OR 'comparative study'/exp OR 'control group'/de OR 'controlled study'/de OR 'controlled clinical trial'/de OR 'crossover procedure'/de OR 'double blind procedure'/de OR 'phase 2 clinical trial'/de OR 'phase 3 clinical trial'/de OR 'phase 4 clinical trial'/de OR 'pretest posttest design'/de OR 'pretest posttest control group design'/de OR 'quasi experimental study'/de OR 'single blind procedure'/de OR 'triple blind procedure'/de OR (((control OR controlled) NEAR/6 trial):ti,ab,kw) OR (((control OR controlled) NEAR/6 (study OR studies)):ti,ab,kw) OR (((control OR controlled) NEAR/1 active):ti,ab,kw) OR 'open label':ti,ab,kw OR (((double OR two OR three OR multi OR trial) NEAR/1 (arm OR arms)):ti,ab,kw) OR ((allocat NEAR/10 (arm OR arms)):ti,ab,kw) OR placebo:ti,ab,kw OR 'sham-control':ti,ab,kw OR (((single OR double OR triple OR assessor) NEAR/1 (blind* OR masked)):ti,ab,kw) OR nonrandom:ti,ab,kw OR 'non-random':ti,ab,kw OR 'quasi-experiment':ti,ab,kw OR crossover:ti,ab,kw OR 'cross over':ti,ab,kw OR 'parallel group':ti,ab,kw OR 'factorial trial':ti,ab,kw OR ((phase NEAR/5 (study OR trial)):ti,ab,kw) OR ((case* NEAR/6 (matched OR control)):ti,ab,kw) OR ((match NEAR/6 (pair OR pairs OR cohort* OR control* OR group* OR healthy OR age OR sex OR gender OR patient* OR subject* OR participant)):ti,ab,kw) OR ((propensity NEAR/6 (scor OR match)):ti,ab,kw) OR versus:ti OR vs:ti OR compar:ti OR ((compar* NEAR/1 study):ti,ab,kw) OR (('major clinical study'/de OR 'clinical study'/de OR 'cohort analysis'/de OR 'observational study'/de OR 'cross-sectional study'/de OR 'multicenter study'/de OR 'correlational study'/de OR 'follow up'/de OR cohort:ti,ab,kw OR 'follow up':ti,ab,kw OR followup:ti,ab,kw OR longitudinal:ti,ab,kw OR prospective:ti,ab,kw OR retrospective:ti,ab,kw OR observational:ti,ab,kw OR 'cross sectional':ti,ab,kw OR cross?ectional:ti,ab,kw OR multicent:ti,ab,kw OR 'multi-cent':ti,ab,kw OR consecutive:ti,ab,kw) AND (group:ti,ab,kw OR groups:ti,ab,kw OR subgroup:ti,ab,kw OR versus:ti,ab,kw OR vs:ti,ab,kw OR compar:ti,ab,kw OR 'odds ratio':ab OR 'relative odds':ab OR 'risk ratio':ab OR 'relative risk*':ab OR 'rate ratio':ab OR aor:ab OR arr:ab OR rrr:ab OR ((('or' OR 'rr') NEAR/6 ci):ab)))	15248854
#12	#7 AND #8 – SR’s	63
#13	#7 AND #9 NOT #12 – RCT’s	82
#14	#7 AND (#10 OR #11) NOT (#12 OR #13) – Observationele studies	358
#15	#12 OR #13 OR #14	503

Zoekstrategie Ovid/Medline 18-7-2024

#	Searches	Results
1	exp Infant/ or exp Child/ or exp Pediatrics/ or exp Minors/ or exp Adolescent/ or (child* or schoolchild* or infan* or adolescen* or pediatri* or paediatr* or neonat* or boy or boys or boyhood or girl or girls or girlhood or youth or youths or baby or babies or toddler* or childhood or teen or teens or teenager* or newborn* or postneonat* or postnat* or puberty or preschool* or suckling* or picu or nicu or juvenile?).tw.	5056127
2	exp Uveomeningoencephalitic Syndrome/ or exp Uveitis/ or exp Panuveitis/ or panuveitis.ti,ab,kf. or uveiti.ti,ab,kf. or chorioretiniti.ti,ab,kf. or retiniti.ti,ab,kf. or scleriti.ti,ab,kf. or vitriti.ti,ab,kf. or iriti.ti,ab,kf. or iridocycliti.ti,ab,kf. or pars planiti.ti,ab,kf. or chorioiditi.ti,ab,kf. or uveo meningiti.ti,ab,kf. or uveo meningo encephaliti.ti,ab,kf. or uveomeningiti.ti,ab,kf. or uveomeningoencephaliti.ti,ab,kf.	62054
3	exp Janus Kinase Inhibitors/ or exp Janus Kinases/ or ((jak or janus) adj3 inhibitor*).ti,ab,kf. or janus kinase.ti,ab,kf. or cgb500.ti,ab,kf. or cp 690 550.ti,ab,kf. or cp 690550 10.ti,ab,kf. or cp690 550.ti,ab,kf. or cp690550.ti,ab,kf. or jaquinus.ti,ab,kf. or tasocitinib.ti,ab,kf. or tofacitinib.ti,ab,kf. or xeljanz.ti,ab,kf. or baricitinib.ti,ab,kf. or incb028050.ti,ab,kf. or olumiant.ti,ab,kf.	26645
4	exp Prednisolone/ or exp Dexamethasone/ or exp Fluorometholone/ or adelcort.ti,ab,kf. or antisolon.ti,ab,kf. or antisolone.ti,ab,kf. or aprednislon.ti,ab,kf. or aprednislone.ti,ab,kf. or benisolon.ti,ab,kf. or benisolone.ti,ab,kf. or berisolon.ti,ab,kf. or berisolone.ti,ab,kf. or caberdelta.ti,ab,kf. or capsoid.ti,ab,kf. or co hydeltra.ti,ab,kf. or codelcortone.ti,ab,kf. or compresolon.ti,ab,kf. or cortadeltona.ti,ab,kf. or cortadeltone.ti,ab,kf. or cortalone.ti,ab,kf. or cortelinter.ti,ab,kf. or cortisolone.ti,ab,kf. or cotolone.ti,ab,kf. or dacortin.ti,ab,kf. or dacrotin.ti,ab,kf. or decaprednil.ti,ab,kf. or decortin h.ti,ab,kf. or decortril.ti,ab,kf. or dehydro cortex.ti,ab,kf. or dehydro hydrocortison.ti,ab,kf. or dehydro hydrocortisone.ti,ab,kf. or dehydrocortex.ti,ab,kf. or dehydrocortisol.ti,ab,kf. or dehydrocortisole.ti,ab,kf. or dehydrohydrocortison.ti,ab,kf. or dehydrohydrocortisone.ti,ab,kf. or delcortol.ti,ab,kf. or delta cortef.ti,ab,kf. or delta cortril.ti,ab,kf. or delta ef cortelan.ti,ab,kf. or delta f.ti,ab,kf. or delta hycortol.ti,ab,kf. or delta hydrocortison.ti,ab,kf. or delta hydrocortisone.ti,ab,kf. or delta ophticor.ti,ab,kf. or delta stab.ti,ab,kf. or delta1 dehydrocortisol.ti,ab,kf. or delta1 dehydrohydrocortisone.ti,ab,kf. or delta1 hydrocortisone.ti,ab,kf. or deltacortef.ti,ab,kf. or deltacortenolo.ti,ab,kf. or deltacortil.ti,ab,kf. or deltacortoil.ti,ab,kf. or deltacortril.ti,ab,kf. or deltaderm.ti,ab,kf. or deltaglycortril.ti,ab,kf. or deltahycortol.ti,ab,kf. or deltahydrocortison.ti,ab,kf. or deltahydrocortisone.ti,ab,kf. or deltaophticor.ti,ab,kf. or deltasolone.ti,ab,kf. or deltastab.ti,ab,kf. or deltidrosol.ti,ab,kf. or deltisilone.ti,ab,kf. or deltisolon.ti,ab,kf. or deltisolone.ti,ab,kf. or deltolasson.ti,ab,kf. or deltolassone.ti,ab,kf. or deltosona.ti,ab,kf. or deltosone.ti,ab,kf. or depo-predate.ti,ab,kf. or dermosolon.ti,ab,kf. or dhasolone.ti,ab,kf. or di adreson f.ti,ab,kf. or di adresone f.ti,ab,kf. or diadreson f.ti,ab,kf. or diadresone f.ti,ab,kf. or dicortol.ti,ab,kf. or domucortone.ti,ab,kf. or encortelon.ti,ab,kf. or encortelone.ti,ab,kf. or encortolon.ti,ab,kf. or equisolon.ti,ab,kf. or fernisolone-p.ti,ab,kf. or glistelone.ti,ab,kf. or hefasolon.ti,ab,kf. or hostacortin h.ti,ab,kf. or hydeltra.ti,ab,kf. or hydeltrone.ti,ab,kf. or hydrelta.ti,ab,kf. or hydrocortancyl.ti,ab,kf. or hydrocortidelt.ti,ab,kf. or hydrodeltalone.ti,ab,kf. or hydrodeltisone.ti,ab,kf. or hydroretrocortin.ti,ab,kf. or hydroretrocortine.ti,ab,kf. or inflanefran.ti,ab,kf. or insolone.ti,ab,kf. or keteocort h.ti,ab,kf. or key-pred.ti,ab,kf. or lenisolone.ti,ab,kf. or leocortol.ti,ab,kf. or liquipred.ti,ab,kf. or mediasolone.ti,ab,kf. or meprisolon.ti,ab,kf. or meprisolone.ti,ab,kf. or metacortalon.ti,ab,kf. or metacortalone.ti,ab,kf. or metacortandralon.ti,ab,kf. or metacortandralone.ti,ab,kf. or metacortelone.ti,ab,kf. or meti derm.ti,ab,kf. or meticortelone.ti,ab,kf. or metiderm.ti,ab,kf. or morlone.ti,ab,kf. or mydrapred.ti,ab,kf. or nanocort.ti,ab,kf. or neo delta.ti,ab,kf. or nisolon.ti,ab,kf. or nisolone.ti,ab,kf. or nsc 9120.ti,ab,kf. or nsc9120.ti,ab,kf. or opredsone.ti,ab,kf. or panafcortelone.ti,ab,kf. or panafcortolone.ti,ab,kf. or panafort.ti,ab,kf. or paracortol.ti,ab,kf. or phlogex.ti,ab,kf. or pre cortisyl.ti,ab,kf. or preconin.ti,ab,kf. or precortalon.ti,ab,kf. or precortancyl.ti,ab,kf. or precortisyl.ti,ab,kf. or pred-ject-50.ti,ab,kf. or predacort 50.ti,ab,kf. or predaject-50.ti,ab,kf. or predalone 50.ti,ab,kf. or predartrina.ti,ab,kf. or predartrine.ti,ab,kf. or predate-50.ti,ab,kf. or predeltilone.ti,ab,kf. or predisole.ti,ab,kf. or predisyr.ti,ab,kf. or predne dome.ti,ab,kf. or prednecort.ti,ab,kf. or prednedome.ti,ab,kf. or prednelan.ti,ab,kf. or predni coelin.ti,ab,kf. or predni h tablinen.ti,ab,kf. or predni-helvacort.ti,ab,kf. or prednicoelin.ti,ab,kf. or prednicort.ti,ab,kf. or prednicortelone.ti,ab,kf. or prednifor drops.ti,ab,kf. or predniment.ti,ab,kf. or predniretard.ti,ab,kf. or prednis.ti,ab,kf. or prednisil.ti,ab,kf. or prednisolon.ti,ab,kf. or prednisolona.ti,ab,kf. or prednisolone.ti,ab,kf. or prednisolone alcohol.ti,ab,kf. or prednivet.ti,ab,kf. or prednorsolon.ti,ab,kf. or prednorsolone.ti,ab,kf. or predonine.ti,ab,kf. or predorgasolona.ti,ab,kf. or predorgasolone.ti,ab,kf. or prelon.ti,ab,kf. or prelone.ti,ab,kf. or prenilone.ti,ab,kf. or prenin.ti,ab,kf. or prenolone.ti,ab,kf. or preventan.ti,ab,kf. or prezolon.ti,ab,kf. or rubycort.ti,ab,kf. or scherisolon.ti,ab,kf. or scherisolona.ti,ab,kf. or serilone.ti,ab,kf. or solondo.ti,ab,kf. or solone.ti,ab,kf. or solupren.ti,ab,kf. or soluprene.ti,ab,kf. or spiricort.ti,ab,kf. or spolotane.ti,ab,kf. or sterane.ti,ab,kf. or sterolone.ti,ab,kf. or supercortisol.ti,ab,kf. or supercortizol.ti,ab,kf. or taracortelone.ti,ab,kf. or walesolone.ti,ab,kf. or wysolone.ti,ab,kf. or adrecort.ti,ab,kf. or adrenocot.ti,ab,kf. or aeroseb dex.ti,ab,kf. or aeroseb-d.ti,ab,kf. or aeroseb-dex.ti,ab,kf. or aflucoson.ti,ab,kf. or aflucosone.ti,ab,kf. or alfalyl.ti,ab,kf. or anaflogistico.ti,ab,kf. or aphtasolon.ti,ab,kf. or arcodexan.ti,ab,kf. or arcodexane.ti,ab,kf. or artrosone.ti,ab,kf. or auxiron.ti,ab,kf. or azium.ti,ab,kf. or baycadron.ti,ab,kf. or bidexol.ti,ab,kf. or bisu ds.ti,ab,kf. or calonat.ti,ab,kf. or cebedex.ti,ab,kf. or cetadexon.ti,ab,kf. or colofoam.ti,ab,kf. or corsona.ti,ab,kf. or corsone.ti,ab,kf. or cortastat.ti,ab,kf. or cortidex.ti,ab,kf. or cortidexason.ti,ab,kf. or cortidrona.ti,ab,kf. or cortidrone.ti,ab,kf. or cortisumman.ti,ab,kf. or dacortina fuerte.ti,ab,kf. or dacortine fuerte.ti,ab,kf. or dalalone.ti,ab,kf. or danasone.ti,ab,kf. or de-sone la.ti,ab,kf. or decacortin.ti,ab,kf. or decadeltosona.ti,ab,kf. or decadeltosone.ti,ab,kf. or decaderm.ti,ab,kf. or decadion.ti,ab,kf. or decadran.ti,ab,kf. or decadron.ti,ab,kf. or decadronal.ti,ab,kf. or decadrone.ti,ab,kf. or decaesadril.ti,ab,kf. or decagel.ti,ab,kf. or decaject.ti,ab,kf. or decalix.ti,ab,kf. or decamethasone.ti,ab,kf. or decasone.ti,ab,kf. or decaspray.ti,ab,kf. or decasterolone.ti,ab,kf. or decdan.ti,ab,kf. or decilone.ti,ab,kf. or decofluor.ti,ab,kf. or dectancyl.ti,ab,kf. or dekacort.ti,ab,kf. or delladec.ti,ab,kf. or deltafluoren.ti,ab,kf. or deltafluorene.ti,ab,kf. or dergramin.ti,ab,kf. or deronil.ti,ab,kf. or desacort.ti,ab,kf. or desacortone.ti,ab,kf. or desadrene.ti,ab,kf. or desalark.ti,ab,kf. or desameton.ti,ab,kf. or desametone.ti,ab,kf. or desigdron.ti,ab,kf. or dexa cortisyl.ti,ab,kf. or dexa dabrosan.ti,ab,kf. or dexa korti.ti,ab,kf. or dexa scherosan.ti,ab,kf. or dexa scherozon.ti,ab,kf. or dexa scherozone.ti,ab,kf. or dexa-p.ti,ab,kf. or dexacen 4.ti,ab,kf. or dexachel.ti,ab,kf. or dexacollyre.ti,ab,kf. or dexacort.ti,ab,kf. or dexacortal.ti,ab,kf. or dexacorten.ti,ab,kf. or dexacortin.ti,ab,kf. or dexacortisyl.ti,ab,kf. or dexadabroson.ti,ab,kf. or dexadecadrol.ti,ab,kf. or dexadrol.ti,ab,kf. or dexafarma.ti,ab,kf. or dexagel.ti,ab,kf. or dexagen.ti,ab,kf. or dexahelvacort.ti,ab,kf. or dexakorti.ti,ab,kf. or dexalien.ti,ab,kf. or dexaliquid geriasan.ti,ab,kf. or dexalocal.ti,ab,kf. or dexame.ti,ab,kf. or dexamecortin.ti,ab,kf. or dexameson.ti,ab,kf. or dexamesone.ti,ab,kf. or dexametason.ti,ab,kf. or dexametasone.ti,ab,kf. or dexameth.ti,ab,kf. or dexamethason.ti,ab,kf. or dexamethasone.ti,ab,kf. or dexamethazon.ti,ab,kf. or dexamethazone.ti,ab,kf. or dexamethonium.ti,ab,kf. or dexamonozon.ti,ab,kf. or dexan.ti,ab,kf. or dexane.ti,ab,kf. or dexano.ti,ab,kf. or dexapolcort.ti,ab,kf. or dexapot.ti,ab,kf. or dexascheroson.ti,ab,kf. or dexascherozon.ti,ab,kf. or dexascherozone.ti,ab,kf. or dexason.ti,ab,kf. or dexasone.ti,ab,kf. or dexinoral.ti,ab,kf. or dexionil.ti,ab,kf. or dexmethsone.ti,ab,kf. or dexona.ti,ab,kf. or dexone.ti,ab,kf. or dexpak taperpak.ti,ab,kf. or dextelan.ti,ab,kf. or dextenza.ti,ab,kf. or dextrasone.ti,ab,kf. or dexycu.ti,ab,kf. or dexycu kit.ti,ab,kf. or dezone.ti,ab,kf. or dibasona.ti,ab,kf. or doxamethasone.ti,ab,kf. or esacortene.ti,ab,kf. or exp s1:ti,ab,kw/ or exadion.ti,ab,kf. or exadione.ti,ab,kf. or firmalone.ti,ab,kf. or fluormethyl prednisolone.ti,ab,kf. or fluormethylprednisolon.ti,ab,kf. or fluormethylprednisolone.ti,ab,kf. or fluormone.ti,ab,kf. or fluorocort.ti,ab,kf. or fluorodelta.ti,ab,kf. or fluoromethylprednisolone.ti,ab,kf. or fortecortin.ti,ab,kf. or gammacorten.ti,ab,kf. or gammacortene.ti,ab,kf. or glensoludex.ti,ab,kf. or grosodexon.ti,ab,kf. or grosodexone.ti,ab,kf. or hemady.ti,ab,kf. or hexadecadiol.ti,ab,kf. or hexadecadrol.ti,ab,kf. or hexadiol.ti,ab,kf. or hexadrol.ti,ab,kf. or isicort.ti,ab,kf. or isnacort.ti,ab,kf. or isopto dex.ti,ab,kf. or isopto maxidex.ti,ab,kf. or isoptodex.ti,ab,kf. or isoptomaxidex.ti,ab,kf. or isv 305.ti,ab,kf. or isv305.ti,ab,kf. or lokalison f.ti,ab,kf. or loverine.ti,ab,kf. or luxazone.ti,ab,kf. or marvidione.ti,ab,kf. or maxidex.ti,ab,kf. or mediamethasone.ti,ab,kf. or megacortin.ti,ab,kf. or mephameson.ti,ab,kf. or mephamesone.ti,ab,kf. or metasolon.ti,ab,kf. or metasolone.ti,ab,kf. or methazon ion.ti,ab,kf. or methazone ion.ti,ab,kf. or methazonion.ti,ab,kf. or methazonione.ti,ab,kf. or metisone lafi.ti,ab,kf. or mexasone.ti,ab,kf. or millicorten.ti,ab,kf. or millicortenol.ti,ab,kf. or mk 125.ti,ab,kf. or mk125.ti,ab,kf. or mymethasone.ti,ab,kf. or neoforderx.ti,ab,kf. or neofordex.ti,ab,kf. or nisomethasona.ti,ab,kf. or nodexon.ti,ab,kf. or novocort.ti,ab,kf. or nsc 34521.ti,ab,kf. or nsc34521.ti,ab,kf. or oftan-dexa.ti,ab,kf. or opticorten.ti,ab,kf. or opticortinol.ti,ab,kf. or oradexan.ti,ab,kf. or oradexon.ti,ab,kf. or oradexone.ti,ab,kf. or orgadrone.ti,ab,kf. or oto 104.ti,ab,kf. or oto104.ti,ab,kf. or ozurdex.ti,ab,kf. or perazone.ti,ab,kf. or pidexon.ti,ab,kf. or policort.ti,ab,kf. or posurdex.ti,ab,kf. or predni f tablinen.ti,ab,kf. or predni-f.ti,ab,kf. or prednisolone f.ti,ab,kf. or prodexona.ti,ab,kf. or prodexone.ti,ab,kf. or sanamethasone.ti,ab,kf. or santenson.ti,ab,kf. or santeson.ti,ab,kf. or sawasone.ti,ab,kf. or "sk 0503".ti,ab,kf. or sk0503.ti,ab,kf. or solurex.ti,ab,kf. or solurex la.ti,ab,kf. or spoloven.ti,ab,kf. or spt 2101.ti,ab,kf. or spt2101.ti,ab,kf. or sterasone.ti,ab,kf. or thilodexine.ti,ab,kf. or triamcimetil.ti,ab,kf. or vexamet.ti,ab,kf. or visumetazone.ti,ab,kf. or visumethazone.ti,ab,kf. or zeqmelit.ti,ab,kf. or mecortolon.ti,ab,kf. or prednisolone 21 trimethylacetate.ti,ab,kf. or prednisolone pivalate.ti,ab,kf. or prednisolone trimethylacetate.ti,ab,kf. or ultracortenol.ti,ab,kf. or cortilet.ti,ab,kf. or delmeson.ti,ab,kf. or delmesone.ti,ab,kf. or efflumidex.ti,ab,kf. or eflone.ti,ab,kf. or flosef.ti,ab,kf. or fluaton.ti,ab,kf. or flucon.ti,ab,kf. or fluforte liquifilm.ti,ab,kf. or flulon.ti,ab,kf. or flumelon.ti,ab,kf. or flumetholon.ti,ab,kf. or flumetholone.ti,ab,kf. or flumex.ti,ab,kf. or flumexo.ti,ab,kf. or fluometholone.ti,ab,kf. or fluoph.ti,ab,kf. or fluor-op.ti,ab,kf. or fluorlon.ti,ab,kf. or fluorlon lavsan.ti,ab,kf. or fluormetholon.ti,ab,kf. or fluoromethalone.ti,ab,kf. or fluorometholone.ti,ab,kf. or fluoropos.ti,ab,kf. or fml damla.ti,ab,kf. or fml forte.ti,ab,kf. or fml liquifilm.ti,ab,kf. or fuluson.ti,ab,kf. or isopto flucon.ti,ab,kf. or loticort.ti,ab,kf. or methasite.ti,ab,kf. or oxylone.ti,ab,kf.	151503
5	3 or 4	177750
6	1 and 2 and 5	564
7	limit 6 to yr="2014 -Current"	203
8	7 not (comment/ or editorial/ or letter/) not ((exp animals/ or exp models, animal/) not humans/)	194
9	meta-analysis/ or meta-analysis as topic/ or (metaanaly* or meta-analy* or metanaly).ti,ab,kf. or systematic review/ or cochrane.jw. or (prisma or prospero).ti,ab,kf. or ((systemati or scoping or umbrella or "structured literature") adj3 (review* or overview)).ti,ab,kf. or (systemic adj1 review).ti,ab,kf. or ((systemati or literature or database* or data-base) adj10 search).ti,ab,kf. or ((structured or comprehensive* or systemic) adj3 search).ti,ab,kf. or ((literature adj3 review) and (search or database* or data-base)).ti,ab,kf. or (("data extraction" or "data source") and "study selection").ti,ab,kf. or ("search strategy" and "selection criteria").ti,ab,kf. or ("data source" and "data synthesis").ti,ab,kf. or (medline or pubmed or embase or cochrane).ab. or ((critical or rapid) adj2 (review or overview* or synthes)).ti. or (((critical or rapid) adj3 (review or overview* or synthes)) and (search or database* or data-base)).ab. or (metasynthes or meta-synthes*).ti,ab,kf.	760223
10	exp clinical trial/ or randomized controlled trial/ or exp clinical trials as topic/ or randomized controlled trials as topic/ or Random Allocation/ or Double-Blind Method/ or Single-Blind Method/ or (clinical trial, phase i or clinical trial, phase ii or clinical trial, phase iii or clinical trial, phase iv or controlled clinical trial or randomized controlled trial or multicenter study or clinical trial).pt. or random.ti,ab. or (clinic adj trial).tw. or ((singl or doubl* or treb* or tripl) adj (blind$3 or mask$3)).tw. or Placebos/ or placebo.tw.	2751995
11	Epidemiologic studies/ or case control studies/ or exp cohort studies/ or Controlled Before-After Studies/ or Case control.tw. or cohort.tw. or Cohort analy$.tw. or (Follow up adj (study or studies)).tw. or (observational adj (study or studies)).tw. or Longitudinal.tw. or Retrospective.tw. or prospective.tw. or consecutive*.tw. or Cross sectional.tw. or Cross-sectional studies/ or historically controlled study/ or interrupted time series analysis/ [Onder exp cohort studies vallen ook longitudinale, prospectieve en retrospectieve studies]	4778162
12	Case-control Studies/ or clinical trial, phase ii/ or clinical trial, phase iii/ or clinical trial, phase iv/ or comparative study/ or control groups/ or controlled before-after studies/ or controlled clinical trial/ or double-blind method/ or historically controlled study/ or matched-pair analysis/ or single-blind method/ or (((control or controlled) adj6 (study or studies or trial)) or (compar* adj (study or studies)) or ((control or controlled) adj1 active) or "open label" or ((double or two or three or multi or trial) adj (arm or arms)) or (allocat adj10 (arm or arms)) or placebo* or "sham-control" or ((single or double or triple or assessor) adj1 (blind or masked)) or nonrandom* or "non-random" or "quasi-experiment" or "parallel group" or "factorial trial" or "pretest posttest" or (phase adj5 (study or trial)) or (case adj6 (matched or control)) or (match adj6 (pair or pairs or cohort* or control* or group* or healthy or age or sex or gender or patient* or subject* or participant)) or (propensity adj6 (scor or match))).ti,ab,kf. or (confounding adj6 adjust).ti,ab. or (versus or vs or compar).ti. or ((exp cohort studies/ or epidemiologic studies/ or multicenter study/ or observational study/ or seroepidemiologic studies/ or (cohort or 'follow up' or followup or longitudinal* or prospective* or retrospective* or observational* or multicent* or 'multi-cent' or consecutive).ti,ab,kf.) and ((group or groups or subgroup* or versus or vs or compar).ti,ab,kf. or ('odds ratio' or 'relative odds' or 'risk ratio' or 'relative risk' or aor or arr or rrr).ab. or (("OR" or "RR") adj6 CI).ab.))	5738661
13	8 and 9 – SR’s	9
14	(8 and 10) not 13 – RCT’s	25
15	(8 and (11 or 12)) not (13 or 14) – Observationele studies	67
16	13 or 14 or 15	101

Uveitis

Uveitis

Uitgangsvraag

Aanbeveling

Overwegingen

Onderbouwing

Achtergrond

Conclusies / Summary of Findings

Samenvatting literatuur

Zoeken en selecteren

Referenties

Evidence tabellen

Verantwoording

Beoordelingsdatum en geldigheid

Initiatief en autorisatie

Algemene gegevens

Samenstelling werkgroep

Belangenverklaringen

Inbreng patiëntenperspectief

Module

Werkwijze

Zoekverantwoording

Bijlagen

De Federatie Medisch Specialisten maakt gebruik van cookies