Personeelsbeleid en -behoud
Uitgangsvraag
- Wat zijn redenen dat IC-professionals het vak(gebied) van IC verlaten?
- Wat zijn adequate (organisatorische) condities voor duurzame inzet van IC-professionals?
Aanbeveling
Het is verstandig dat IC-afdelingen werken aan het bevorderen van het mentaal welzijn van zorgverleners. Overweeg hierbij:
- maatregelen om de ervaren werkdruk te verlagen;
- het aanbieden van ontwikkelingsmogelijkheden;
- het bevorderen van interprofessionele communicatie en samenwerking;
- het verlagen van emotionele en morele stress door psychosociale ondersteuning voor IC-professionals en voorkomen van niet passende zorg (o.a. peer support, ondersteuning vanuit het management en moreel beraad);
- het stimuleren van zelfzorg (o.a. vitaliteitsprogramma’s) in gedeelde verantwoordelijkheid (zowel individu als organisatie);
- interventies gericht op het beperken van de gevolgen van nachtwerk (o.a. voorwaarts roterend roosteren en herstelperiodes voor de circadiane klok, adviezen over voeding en slaaphygiëne en het faciliteren van powernaps op het werk);
- het reduceren van administratieve lasten.
Overweeg het structureel meten van mentaal welzijn van zorgverleners voor het (vroegtijdig) signaleren van klachten en voorkomen van uitval.
Overwegingen
(Samenvatting) resultaten [methode onderbouwing]
Er is een breed systematisch literatuuronderzoek uitgevoerd naar factoren (PICO 1) en interventies (PICO 2) die van invloed zijn op werkplezier en het behoud van zorgverleners op de IC. Door de grote zoekopbrengst is ervoor gekozen om alleen systematische reviews te includeren die factoren of interventies hieromtrent beschrijven, zonder deze resultaten te graderen. De bevindingen zijn samengevat in tabellen in de literatuursamenvatting.
Voor een optimale behandeling op de IC zijn voldoende goed opgeleide en duurzaam inzetbare zorgprofessionals een belangrijk fundament. Met een verhoogd tekort op de arbeidsmarkt aan professionals in de gezondheidszorg is de verwachting dat ook voor de IC een (te) grote discrepantie ontstaat ten opzichte van een toegenomen zorgvraag. Het behoud van huidige beroepsbeoefenaren en het vergroten van de instroom zijn daarmee nog crucialer om de werkdruk niet verder te laten toenemen (Capaciteitsorgaan 2023).
Wat zijn de redenen om het beroep te verlaten?
Over het algemeen zijn de werkomstandigheden en het teamklimaat belangrijke factoren in de overwegingen van IC-professionals om het beroep te verlaten (Adnan, 2022; Cucolo, 2024; Dilig-Ruiz, 2019; Khan, 2019). In de systematische literatuurstudie is een breed scala aan factoren geïdentificeerd die (in verschillende combinaties) van invloed kunnen zijn op werkplezier en behoud van personeel op de IC. Deze factoren zijn in te delen in vier categorieën: werktijden, werkomstandigheden, normen en waarden en organisatie. Een overzicht van alle factoren is weergegeven in tabel 1. Leeftijd, geslacht, opleiding en werkervaring lijken niet geassocieerd met werkplezier (Dilig-Ruiz 2019).
Tabel 1. Factoren die van invloed zijn op werkplezier
|
Werktijden |
overwerken |
|
onregelmatig werken en nachtdiensten |
|
|
flexibiliteit in het werkrooster |
|
|
12-uurs of 24-uurs diensten of bereikbaarheidsdiensten |
|
|
Werkomstandigheden |
werkdruk |
|
interrupties |
|
|
personele bezetting |
|
|
heldere taken en verantwoordelijkheden |
|
|
ervaren autonomie |
|
|
zorgzwaarte |
|
|
conflicten met familie of collega’s |
|
|
Normen en waarden |
erkenning en waardering |
|
morele stress |
|
|
coping stijl |
|
|
Organisatie |
samenwerking en teamcohesie |
|
werkomgeving |
|
|
gezamenlijk doel |
|
|
ontwikkelmogelijkheden |
|
|
leiderschap |
|
|
organisatiecultuur |
Bevorderen van werkplezier verlaagt de kans op burnout klachten. Een recent onderzoek liet een variatie in prevalentie op burnout zien (range 4.3% in Finland tot 20.6% in Slovenië) onder gezondheidsprofessionals in EU landen (De Hert 2020). Voor IC-verpleegkundigen varieert dit percentage internationaal van 25% tot 33% (Moss, 2016). In een recente systematische review is de prevalentie van burnout bij IC-artsen 41% en voor IC-verpleegkundigen 44% (Papazian, 2023). In Nederland varieert de burnout prevalentie van 8% bij intensivisten (Meynaar, 2021) tot 22,7% bij IC-verpleegkundigen en -artsen (Kok, 2023). Factoren die burnout beïnvloeden zijn (1) persoonlijke eigenschappen, (2) organisatie cultuur, (3) morele stress, (4) leveren van niet passende zorg en (5) work-home spillover: incidenten op het werk en/of complexe patiënt casuïstiek niet kunnen loslaten na het werk. De factoren zijn vaak multifactorieel en vragen daarmee om een multi-interventie aanpak (Kok, 2023).
Wat zijn adequate (organisatorische) condities voor werkplezier en behoud van zorgverleners op de IC?
De associatie tussen werktevredenheid en uitval door burnout is veelvuldig aangetoond (Tabel 2; Quesada-Puga, 2024). Echter, de variatie in interventies om werktevredenheid positief te beïnvloeden is groot, waarbij de (kosten)effectiviteit nauwelijks met robuuste studies is aangetoond. Organisatorische interventies zoals goede opleidings- en ontwikkelmogelijkheden afgestemd op individuele behoeften, autonomie van de professional stimuleren, en psychosociale ondersteuning zijn het meest belangrijk (Tabel 3; Alkhawaldeh, 2020; Imbulana, 2021). Daarnaast kunnen moral empowerment (Abassi, 2019; Molazam, 2013), reflectie op morele dilemma’s door middel van narrative writing (Saeedi, 2019), multidisciplinaire discussies over morele dilemma’s (Reiley, 2017), mindfulness (Gholizadeh, 2017; Lan, 2014), yoga (Bernstein, 2015), training in emotie regulatie (Saedpanah, 2016) en een rustige (werk)ruimte het werkplezier verhogen.
Specifiek voor de Nederlandse situatie
Naast de internationale literatuur is specifiek voor Nederland het rapport van de ‘Adviescommissie Werken in de Zorg’ over behoud en betrokkenheid van zorgprofessionals verschenen. Dit rapport is niet specifiek voor de IC, maar geeft zorgorganisaties concrete en gerichte adviezen over modern werkgeverschap: autonomie en regie stimuleren, invloed op werktijden en roostering, hersteltijd, werkzekerheid en ontwikkelmogelijkheden (Gezondheidsraad, 2017). Een pilotstudie op een Nederlandse IC laat zien dat met een aantal interventies (o.a. voeding, powernap en speciale brillen) klachten die samenhangen met nachtwerk gereduceerd kunnen worden (Salet, 2020).
Alhoewel er een relatie is tussen administratieve last en motivatie van zorgprofessionals (Zegers, 2020), heeft een sterke reductie van administratieve last geen effect op werkbeleving (Hesselink, 2024).
Het is belangrijk dat iedere IC-afdeling beleid opstelt dat is gericht op het bevorderen van de gezondheid van zorgprofessionals, waarbij zorgprofessionals gehoord en betrokken worden. Daarnaast moeten zorgprofessionals klachten vroegtijdig kunnen herkennen en dit bespreekbaar maken met de leidinggevende om verergering van klachten te voorkomen (Moss, 2016). Het structureel meten van het welzijn van medewerkers kan onderdeel zijn van het beleid. Hiervoor zijn diverse meetinstrumenten beschikbaar voor verschillende constructen, zoals burnout, morele stress, vitaliteit en werktevredenheid (Boskma, 2024).
Waarden en voorkeuren van patiënten (en evt. hun verzorgers)
Vanuit het perspectief van de IC-patiënt en diens naasten, betekent ‘optimale zorg’ en personeelsbeleid:
- optimale werkomstandigheden voor IC-professionals, met aandacht voor organisatie en individuele factoren die van invloed zijn op werkplezier;
- structurele maatregelen implementeren om psychosociale ondersteuning voor IC-professionals mogelijk te maken (Richtlijn psychosociale ondersteuning zorgprofessionals, 2022).
Het is essentieel om werkomstandigheden te creëren en interventies te implementeren voor het behouden en vergroten van het werkplezier van IC-professionals. Hierdoor zijn zij beter gemotiveerd en toegerust om goede zorg voor de patiënt en diens naasten te leveren.
Kosten (middelenbeslag)
De kosten van interventies omvatten met name personele kosten zoals salaris en kosten voor scholing of ontwikkeling. Deze kosten hangen mede af van de mate waarin expertise buiten de ziekenhuisorganisatie wordt ingehuurd. Aan de batenkant kan men redeneren dat het bevorderen van meer werkplezier en voorkomen van uitval van personeel door mentale klachten leidt tot minder faalkosten (behandelen mentale klachten en inhuren invalkrachten) en tot het behoud van IC-zorg capaciteit.
Aanvaardbaarheid, haalbaarheid en implementatie
In een periode waarin er door omstandigheden een keuze moet worden gemaakt tussen de belastbaarheid van het personeel en de patiëntenzorg die vaak voor gaat, kan er op termijn een spanningsveld ontstaan tussen de acute patiëntenzorg en de mogelijkheden om lange termijn beleid vorm te geven dat bijdraagt aan het behoud van zorgprofessionals. De verpleegkundige en medisch leidinggevende van de IC-afdeling moeten hierin gezamenlijk beleid formuleren. Dit varieert per organisatie.
Rationale van de aanbeveling: weging van argumenten voor en tegen de interventies
Werkomstandigheden en teamklimaat zijn geassocieerd met werkplezier. Dit zijn belangrijke factoren in de overweging van IC-professionals om het beroep te verlaten.
Onderbouwing
Achtergrond
Er is al enige jaren een tekort aan professionals in de acute zorg en verwacht wordt dat dit in de aankomende jaren zo blijft of zelfs toeneemt (European Commission). De onderliggende redenen worden steeds meer inzichtelijk, zoals hoge werkdruk, administratieve lasten, andere verwachtingen, werk-privé balans, conflicten, morele stress en perceptie van niet passende zorg (Kox, 2022; Hesselink, 2023). Deze factoren kunnen leiden tot burnout, ziekteverzuim en vroegtijdige uitstroom. Er ontstaat een vicieuze cirkel, waarin werkgerelateerde stress toeneemt bij degenen die overblijven, met een negatieve impact op de kwaliteit van de zorg voor de patiënt en naasten (Hodkinson 2022).
Inmiddels worden diverse strategiën ingezet voor het behoud van professionals in de gezondheidszorg, waarbij het soms onduidelijk is wat de effectiviteit is en of dit ook van toepassing is in de context van een IC-afdeling.
Zoeken en selecteren
A systematic review of the literature was performed to answer the following question:
Which (adjustable) factors and interventions affect workforce sustainability in intensive care?
Two PICO’s were formulated and a broad search was performed to include both PICO’s.
PICO 1 (prognostic)
| P (Population): | ICU healthcare professionals (particularly nurses and doctors) |
| I (Intervention): | Factors affecting professional satisfaction and well-being |
| C (Control): | None |
| O (Outcome): | Workforce sustainability, intention to leave, vitality, burnout, teamwork |
PICO 2 (intervention)
| P (Population): |
ICU healthcare professionals (particularly nurses and doctors) |
| I (Intervention): | Intervention X that aims to affect professional satisfaction and well-being |
| C (Control): | Intervention Y or no intervention |
| O (Outcome): | Workforce sustainability, intention to leave, vitality, burnout, teamwork |
A broad search was conducted in Embase.com, Ovid/Medline, Ovid/PsycInfo and Cinahl to include both PICO’s. These databases were searched from 2000 until November 16th, 2023. The search was updated on March 6th, 2024. The detailed search strategy is depicted under the tab Methods. The systematic literature search resulted in 1889 hits, of which 390 studies were systematic reviews. The search aimed to find studies describing factors affecting professional satisfaction and well-being in ICU healthcare professionals. Because of the high search load, the decision was made to focus only on systematic reviews. Therefore, 390 studies were included for title and abstract screening.
A total of 25 of the 390 systematic reviews were initially selected based on title and abstract screening. After reading the full text, 19 were excluded (see the table with reasons for exclusion under the tab Methods), and seven systematic reviews were included. However, these results were not graded, due to the fact that it were systematic reviews. An overview of these results without GRADE assessment is given in tables.
Results
Results of desired general working conditions and reasons to leave are outlined in Table 1. Associations between burnout and job satisfaction are outlined in Table 2. Results of specific interventions concerning ICU working conditions are summarized in Table 3.
Referenties
- Adnan NBB, Dafny HA, Baldwin C, Jakimowitz S, Chalmers D, Aroury AMA, Chamberlain D. What are the solutions for well-being and burn-out for healthcare professionals? An umbrella realist review of learnings of individual-focused interventions for critical care. BMJ Open. 2022 Sep 8;12(9):e060973. doi: 10.1136/bmjopen-2022-060973. PMID: 36691206; PMCID: PMC9462087.
- Alkhawaldeh JMA, Soh KL, Mukhtar FBM, Peng OC, Anshasi HA. Stress management interventions for intensive and critical care nurses: A systematic review. Nurs Crit Care. 2020 Mar;25(2):84-92. doi: 10.1111/nicc.12489. Epub 2019 Dec 15. PMID: 31840391.
- Boskma A, Braak K, Demenaga K, Idema D, Hooft L, Wietasch G, Franx A, van der Laan MJ. Prioritising nurses' and doctors' health at work: a scoping review of monitoring instruments. BMJ Open. 2024 Aug 17;14(8):e079861. doi: 10.1136/bmjopen-2023-079861. PMID: 39153793; PMCID: PMC11331843.
- Capaciteitsorgaan, Capaciteitsplan 2022-2025 Deelrapport 8 FZO beroepen & Ambulanceverpleegkundigen, januari 2023 https://capaciteitsorgaan.nl/capaciteitsplan Ambulanceverpleegkundigen, januari 2023 https://capaciteitsorgaan.nl/capaciteitsplan 2022-2025-deelrapport-8-fzo-beroepen-ambulanceverpleegkundigen/
- Cucolo DF, de Campos Oliveira JL, Rossit RAS, Mininel VA, Perroca MG, Silva JAMD. Effects of interprofessional practice on nursing workload in hospitals: A systematic review. Int J Health Plann Manage. 2024 Feb 14. doi: 10.1002/hpm.3779. Epub ahead of print. PMID: 38353613.
- De Hert S. Burnout in Healthcare Workers: Prevalence, Impact and Preventative Strategies. Local Reg Anesth. 2020 Oct 28;13:171-183. doi: 10.2147/LRA.S240564. PMID: 33149664; PMCID: PMC7604257.
- Dilig-Ruiz A, MacDonald I, Demery Varin M, Vandyk A, Graham ID, Squires JE. Job satisfaction among critical care nurses: A systematic review. Int J Nurs Stud. 2018 Dec;88:123-134. doi:10.1016/j.ijnurstu.2018.08.014. Epub 2018 Sep 1. PMID: 30292878.
- European Commission. Health-EU newsletter 250 – Focus. htps://health.ec.europa.eu/other pages/basic-page/health-eu-newsleter-250-focus_en (accessed 22-01-2024).
- Gezondheidsraad, Rapport Behoud en betrokkenheid van zorgprofessional en Gezondheidsrisico’s door nachtwerk, Nr. 2017/17m, Den Haag, 2017. https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2017/10/24/gezondheidsrisicos-door-nachtwerk
- Hesselink, Gijs, Branje, Floor, Zegers, Marieke, What Are the Factors That Influence Job Satisfaction of Nurses Working in the Intensive Care Unit? A Multicenter Qualitative Study, Journal of Nursing Management, 2023, 6674773.
- Hesselink G, Verhage R, Westerhof B, Verweij E, Fuchs M, Janssen I, van der Meer C, van der Horst ICC, de Jong P, van der Hoeven JG, Zegers M. Reducing administrative burden by implementing a core set of quality indicators in the ICU: a multicentre longitudinal intervention study. BMJ Qual Saf. 2024 Aug 30:bmjqs-2024-017481. Doi: 10.1136/bmjqs 2024-017481. Epub ahead of print. PMID: 39214680.
- Hodkinson A, Zhou A, Johnson J, Geraghty K, Riley R, Zhou A, Panagopoulou E, Chew-Graham CA, Peters D, Esmail A, Panagioti M. Associations of physician burnout with career engagement and quality of patient care: systematic review and meta-analysis. BMJ. 2022 Sep 14;378:e070442. Doi: 10.1136/bmj-2022-070442. PMID: 36104064; PMCID:PMC9472104.
- Imbulana DI, Davis PG, Prentice TM. Interventions to reduce moral distress in clinicians working in intensive care: A systematic review. Intensive Crit Care Nurs. 2021 Oct;66:103092. Doi: 10.1016/j.iccn.2021.103092. Epub 2021 Jun 17. PMID: 34147334.
- Khan N, Jackson D, Stayt L, Walthall H. Factors influencing nurses’ intentions to leave adult critical care settings. Nurs Crit Care. 2019 Jan;24(1):24-32. Doi: 10.1111/nicc.12348. Epub 2018 Apr 10. PMID: 29635820.
- Kok N, Van Gurp J, van der Hoeven JG, Fuchs M, Hoedemaekers C, Zegers M. Complex interplay between moral distress and other risk factors of burnout in ICU professionals: findings from a cross-sectional survey study. BMJ Qual Saf. 2023 Apr;32(4):225-234. Doi:10.1136/bmjqs-2020-012239. Epub 2021 Jun 29. PMID: 34187883; PMCID: PMC10086276.
- Kox J.H.A.M., J.H. Groenewoud, E.J.M. Bakker, S.M.A. Bierma-Zeinstra, J. Runhaar, H.S. Miedema, P.D.D.M. Roelofs, Reasons why Dutch novice nurses leave nursing: A qualitative approach, Nurse Education in Practice, Volume 47, 2020, 102848, ISSN 1471-5953, https://doi.org/10.1016/j.nepr.2020.102848.
- Meynaar, I. A., Ottens, T., Zegers, M., van Mol, M. M., & Van Der Horst, I. C. (2021). Burnout, resilience and work engagement among Dutch intensivists in the aftermath of the COVID-19 crisis: A nationwide survey. Journal of critical care, 62, 1-5.
- Moss M, Good VS, Gozal D, Kleinpell R, Sessler CN. A Critical Care Societies Collaborative Statement: Burnout Syndrome in Critical Care Health-care Professionals. A Call for Action. Am J Respir Crit Care Med. 2016 Jul 1;194(1):106-13. Doi: 10.1164/rccm.201604-0708ST. PMID: 27367887.
- Papazian, L., Hraiech, S., Loundou, A., Herridge, M. S., & Boyer, L. (2023). High-level burnout in physicians and nurses working in adult ICUs: a systematic review and meta analysis. Intensive Care Medicine, 49(4), 387-400.
- Quesada-Puga, C. and Izquierdo-Espin, F. J. and Membrive-Jiménez, M. J. and Aguayo Estremera, R. and Cañadas-De La Fuente, G. A. and Romero-Béjar, J. L. and Gómez-Urquiza, J. L. Job satisfaction and burnout syndrome among intensive-care unit nurses: A systematic review and meta-analysis. Intensive & critical care nursing. 2024; 82 :103660.
- Richtlijn Psychosociale Ondersteuning Zorgprofessionals. Een handreiking voor de praktijk bij ingrijpende gebeurtenissen. 2022 https://arq.org/diensten/richtlijn-psychosociale ondersteuning-zorgprofessionals.
- Rapport behoud en betrokkenheid zorgprofessionals, Commissie werken in de zorg, Commissie https://flever.nl/kennisbank/commissie-werken-in-de-zorg-over-behoud-en betrokkenheid-van-zorgprofessionals/ https://open.overheid.nl/documenten/ronl-94fd7f6f-948a-45cf-8b77-da9c385ec202/pdf
- Ruggiero, J.S. and N.S. Redeker, Effects of napping on sleepiness and sleep-related performance deficits in night-shift workers: a systematic review. Biol Res Nurs, 2014. 16(2):p. 134-42.
- Salet, A. et al. Nachtwerk verstoort bioritme: houd de schade beperkt. https://www.medischcontact.nl/actueel/laatste-nieuws/artikel/nachtwerk-verstoort-bioritme-houd-de-schade-beperkt#:~:text=Deze%20nachtelijke%20werkzaamheden%2C%20die%20door,fysiologisch%2C%20psychisch%20en%20sociaal%20functioneren.
- Zegers M, Veenstra GL, Gerritsen G, Verhage R, van der Hoeven HJG, Welker GA. Perceived Burden Due to Registrations for Quality Monitoring and Improvement in Hospitals: A Mixed Methods Study. Int J Health Policy Manag. 2022 Feb 1;11(2):183-196. doi:10.34172/ijhpm.2020.96. PMID: 32654430; PMCID: PMC9278598.
Evidence tabellen
Table of excluded studies
|
Reference |
Reason for exclusion |
|
Smith, Stephanie A. and Kokoczka, Lynne and Cottrell, Constance Utility of a "Lavender Lounge" to Reduce Stress Among Critical Care Registered Nurses: A Cross-Sectional Study. American Journal of Critical Care. 2023; 32 (3) :198-204 |
Fulltext not available |
|
Iraizoz-Iraizoz, Andrea and García-García, Raquel and Navarrete-Muro, Andrea and Blasco-Zafra, Ana and Rodríguez-Beperet, Ane and Vázquez-Calatayud, Mónica Nurses' clinical leadership in the intensive care unit: A scoping review. Intensive & Critical Care Nursing. 2023; 75 :N.PAG-N.PAG |
Wrong study design (scoping review) |
|
Toscano F, Tommasi F, Giusino D. Burnout in Intensive Care Nurses during the COVID-19 Pandemic: A Scoping Review on Its Prevalence and Risk and Protective Factors. Int J Environ Res Public Health. 2022 Oct 9;19(19):12914. doi: 10.3390/ijerph191912914. PMID: 36232211; PMCID: PMC9564773. |
Wrong study design (scoping review) |
|
Koy, Virya and Yunibhand, Jintana and Turale, Sue Comparison of 12 and 24‐hours shift impacts on ICU nursing care, efficiency, safety, and work‐life quality. International Nursing Review. 2022; 69 (1) :38-46 |
Wrong study design (focus group discussions) |
|
Chipu, M. and Downing, C. Professional nurses’ facilitation of self-care in intensive care units: A concept analysis. International Journal of Nursing Sciences. 2020; 7 (4) :446-452
|
Wrong study design (concept analysis)
|
|
Beltrán, J. M. and Carvajal, A. B. Professional exhaustion in nursing staff and psychosocial risk factors. Archivos Venezolanos de Farmacologia y Terapeutica. 2019; 38 (4) :501-508 |
Wrong study design and wrong population (descriptive study, no intensive care nurses) |
|
Adams, A. M. N. and Chamberlain, D. and Giles, T. M. The perceived and experienced role of the nurse unit manager in supporting the wellbeing of intensive care unit nurses: An integrative literature review. Australian critical care : official journal of the Confederation of Australian Critical Care Nurses. 2019; 32 (4) :319-329 |
Wrong study design (integrative review) |
|
Karanikola, Maria N. K. and Mpouzika, Meropi D. A. Time to create a healthy work environment in ICU: a review of current evidence and commentary. CONNECT: The World of Critical Care Nursing. 2018; 12 (2) :44-47 |
Wrong study design (commentary) |
|
Schroyer, Coreena C. and Zellers, Rebecca and Abraham, Sam Increasing registered nurse retention using mentors in critical care services. The Health Care Manager. 2016; 35 (3) :251-265 |
Wrong study design (retrospective) |
|
Mullarkey, M. and Duffy, A. and Timmins, F. Trust between nursing management and staff in critical care: a literature review. Nursing in Critical Care. 2011; 16 (2) :85-91 |
Wrong study design (non-systematic review) |
|
Despres, Kimberly Katherine Perceived leadership styles of nurse managers' and nurses' job satisfaction: A correlational study. . 2011; :126 p-126 p |
Wrong study design (doctoral degree) |
|
Sandau, K. E. and Halm, M. A. Preceptor-based orientation programs: effective for nurses and organizations?. American Journal of Critical Care. 2010; 19 (2) :184-188 |
Wrong study design (non-systematic review) |
|
Robnett, Michelle K. Critical care nursing: workforce issues and potential solutions. Critical care medicine. 2006; 34 (3) :S25-31 |
Wrong study design (non-systematic review) |
|
Gibson, V. Does nurse turnover mean nurse wastage in intensive care units. Intensive & Critical Care Nursing. 1994; 10 (1) :32-40 |
Study published before 2000 |
|
Liu, Shuyang and Zhang, Yu and Liu, Yue and Han, Peng and Zhuang, Yugang and Jiang, Jinxia The resilience of emergency and critical care nurses: a qualitative systematic review and meta-synthesis. Frontiers in psychology. 2023; 14 :1226703 |
Wrong population (critical care) |
|
da Silva, M. A. X. and Santos, M. M. A. and Araújo, A. B. and Galvão, C. R. C. and de Barros, M. M. M. and E Silva, A. C. O. and de Souza, M. B. C. A. and Bar Roso, B. I. L. Risk factors for healthcare professionals’ mental health during the COVID-19 pandemic: a systematic review. Ciencia e Saude Coletiva. 2023; 28 (10) :3033-3044 |
wrong population (health professionals who care for or assist |
|
Alshammari, W. S. T. and Alshammari, A. S. M. and Alshammari, T. K. D. and Alresheedi, R. A. A. and Alshammari, O. B. T. SITUATIONAL LEADERSHIP STYLE IN NURSING MANAGEMENT IN CRITICAL CARE UNITS. Journal of Population Therapeutics and Clinical Pharmacology. 2024; 31 (2) :8-26 |
Wrong outcome (he effects of nurse leadership philosophies on the quality indicators for intensive care units) |
|
Somville, F. and Van Bogaert, P. and Wellens, B. and De Cauwer, H. and Franck, E. Work stress and burnout among emergency physicians: a systematic review of last 10 years of research. Acta Clinica Belgica: International Journal of Clinical and Laboratory Medicine. 2024; 79 (1) :52-61 |
Wrong population (emergency physicians) |
Verantwoording
Beoordelingsdatum en geldigheid
Laatst beoordeeld : 16-10-2025
Algemene gegevens
Voor meer details over de gebruikte richtlijnmethodologie verwijzen wij u naar de Werkwijze. Relevante informatie voor de ontwikkeling/herziening van deze leidraad is hieronder weergegeven.
De ontwikkeling/herziening van deze module werd ondersteund door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (www.demedischspecialist.nl/kennisinstituut) en werd gefinancierd uit de Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS). De financier heeft geen enkele invloed gehad op de inhoud van de module.
Samenstelling werkgroep
Voor het ontwikkelen van de module is in 2023 een multidisciplinaire werkgroep ingesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van alle relevante specialismen (zie hiervoor de Samenstelling van de werkgroep) die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten die zijn opgenomen op de Intensive Care.
Werkgroep
Dr. I.A. (Iwan) Meynaar (voorzitter), internist-intensivist, HagaZiekenhuis, NVIC
Drs. B. (Ben) de Jong, internist-intensivist, Saxenburgh Medisch Centrum, NVIC
Dr. M. (Marieke) Zegers, Associate Professor, Radboudumc, NVIC
Drs. T.C. (Corien) Veenstra, longarts-intensivist, UMCG, NVIC
Dr. J. (Jasper) van Bommel, anesthesioloog-intensivist, Erasmus MC, NVIC
Dr. P. (Peter) van Vliet, neuroloog-intensivist, Haaglanden Medisch Centrum, NVN/NVIC
Dr. G.J. (Jan) Zijlstra, longarts-intensivist, Amsterdam UMC, NVALT
Dr. M.A.M. (Miriam) Moviat, internist-intensivist, Jeroen Bosch Ziekenhuis, NIV
Dr. M.V. (Mark) Koning, anesthesioloog-intensivist, Rijnstate Ziekenhuis, NVA
Drs. R.W.L. (Rens) van de Weyer, cardioloog-intensivist, Elkerliek Ziekenhuis, NVVC
Drs. J.M.R. (Joost) Meijer, chirurg-intensivist, Noordwest Ziekenhuisgroep, NVvH
Drs. L. (Lea) van Duijvenbode-den Dekker, IC verpleegkundige, Amphia Ziekenhuis, V&VN-IC
Dr. W. (Willemke) Stilma (vanaf maart 2024), Hoofddocent en postdoc onderzoeker, Hogeschool van Amsterdam, V&VN-IC
Dr. P.J.T. (Paul) Rood (tot maart 2024), bestuurder V&VN-IC, senior onderzoeker HAN University of applied sciences & Ziekenhuis Rijnstate
Dr. M.M.C. (Margo) van Mol, Assistant Professor, Erasmus MC, FCIC/IC-Connect
Klankbordgroep
Mevr. J.E. (Janine) de Kleijn, MSc, Physician Assistant, Catharina Ziekenhuis, NAPA
Dr. J.M. (Joep) Droogh, intensivist, UMCG, NVIC (namens de transportcommissie)
Dr. D.J. (David) van Westerloo, intensivist, LUMC, NVIC (namens de LHIC)
Drs. C.J.G.M. (Crétien) Jacobs, anesthesioloog-intensivist, Elkerliek Ziekenhuis, NVIC (namens de werkgroep beroepsprofiel intensivisten)
Drs. C. (Coby) Heij, anesthesioloog-intensivist, Spaarne Gasthuis, NVIC (namens de commissie beroepsbelangen intensivisten)
Drs. J. (Jacco) Rozendaal, Verpleegkundig Specialist IC/MC, St. Antonius Ziekenhuis, V&VN-VS
Met dank aan
Dr J. J. Spijkstra, intensivist, AmsterdamUMC (namens de taakgroep formatie)
Drs. A. (Arianne) Doorduin-Schmeets, Unithoofd Intensive Care, Jeroen Bosch Ziekenhuis, ’s-Hertogenbosch (namens het LHIC)
Dhr. F. (Frank) van der Zee, IC verpleegkundige/Avond-nacht-weekend Hoofd, Frisius MC locatie Leeuwarden, Leeuwarden (namens LNICV)
Mw. I. (Iepie) Plagge van der Vliet, manager intensive care en medium care, Martini ziekenhuis, Groningen (namens LHIC)
Dhr. D.R. (Dick) Streefkerk, hoofd IC, Alrijne ziekenhuis, Leiderdorp, namens LHIC
Drs. T. (Toine) Klarenbeek, Intensive Care Verpleegkundige/Klinisch epidemioloog, Maxima medisch centrum, Veldhoven (namens LNICV)
Mevr, L. (Lisette) Epping - Tijdhof, Adviseur Kwaliteit en Veiligheid / niet-praktiserende IC verpleegkundige, Medisch Spectrum Twente, Enschede (namens V&VN IC expertise kwaliteit en veiligheid)
Dhr. R. (Renze) Jongstra, IC-verpleegkundige volwassenen en kinderen, Circulation Practitioner (namens bestuur V&VN-IC)
Met ondersteuning van
Drs. F.M. (Femke) Janssen, adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
Dr. S.N. (Stefanie) Hofstede, senior adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
Belangenverklaringen
Een overzicht van de belangen van werkgroepleden en het oordeel over het omgaan met eventuele belangen vindt u in onderstaande tabel. De ondertekende belangenverklaringen zijn op te vragen bij het secretariaat van het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten via secretariaat@kennisinstituut.nl.
|
Werkgroeplid |
Functie |
Nevenfuncties |
Gemelde belangen |
Ondernomen actie |
|
Meynaar, voorzitter |
Intensivist, HagaZiekenhuis |
Bestuurslid Nederlandse Vereniging voor Intensive Care, onbetaald behoudens een onkostenvergoeding, onderzoeker |
Leren van Juiste Diagnoses, door ZonMw gesubsidieerd onderzoek 160.000 euro (inmiddels afgerond 2021-2023)
|
Geen restricties |
|
De Jong |
Internist-intensivist |
- Cliëntenraad Prinses Maxima Centrum (onkostenvergoeding) |
Eenmalige deelname binnen adviesraad voor Paion t.a.v. positionering van giapreza binnen intensive care geneeskunde
|
Geen restricties |
|
Veenstra |
Intensivist
|
Instructeur NVIC bronchoscopie cursus (onbetaald) Lid NVIC commissie pulmonale diagnostiek en interventies (onbetaald) Lid NVIC commissie simulatie (onbetaald) FCCS instructeur (vergoeding wordt overgemaakt naar het UMCG) Medisch visiteur externe kwaliteitsvisitaties NVIC (vergoeding wordt overgemaakt naar het UMCG) Lid Zinnige Zorg traject Zorginstituut VTE (NVIC afgevaardigde, onbetaald) Secretaris sectie IC, NVALT (onbetaald) Lid sectie pulmonale interventies, NVALT (onbetaald) |
Geen |
Geen restricties |
|
Zijlstra |
Longarts-Intensivist, Dijklander Ziekenhuis, betaald |
Geen |
Geen |
Geen restricties |
|
Van Bommel |
Intensivist, Erasmus Medisch Centrum Rotterdam. Werkzaam als staflid op de Intensive Care Volwassenen (betaald). |
Geen |
Geen |
Geen restricties |
|
Meijer |
Chirurg-intensivist bij de Noordwest Ziekenhuisgroep (1,0 FTE) |
Lid toelatingscommissie binnen Noordwestziekenhuisgroep (onbetaald) |
Geen |
Geen restricties |
|
Van Duijvenbode – den Dekker |
IC verpleegkundige, Amphia Ziekenhuis |
Docent Erasmus MC Academie |
Geen |
Geen restricties |
|
Van Mol |
Assistant Professor |
Bestuurslid Stichting FCIC (onbezoldigd) |
1. ZonMw - hoofdonderzoeker van de ICNaVen-studie, ontwikkelen digitale ondersteuning in IC-nazorg voor naasten van een IC-patiënt. Dit is een multicenter studie (nationale en internationale samenwerking) waarbij eerst de behoeften en prioritering wordt verkend en vervolgens een daarop aangepaste interventie wordt ontwikkeld. (Projectleider) 2. ZonMw - hoofdonderzoeker van de DIPIC-studie, een implementatiestudie voor een digitaal dagboek op de IC, als opmaat naar persoonsgerichte zorg. Dit is een multicenter studie in een multi-methods benadering, om het gebruik van een digitaal dagboek op de IC te stimuleren. (Projectleider) 3. ZonMw - Ik ben mede-onderzoeker bij het ontwikkelen van een PGO-IC(na)zorg. Hierbij wordt in co-creatie met verschillende stakholders en Quli een digitale omgeving specifiek ingericht op de voormalig IC-patiënt. Stichting FCIC is penvoerder. (Projectleider) |
Geen restricties |
|
Zegers |
Associate Professor Radboudumc |
Geen |
1. Zorginstituut - Evaluatie van IC Nazorg (Projectleider) 2. ZonMw/NWO- Evaluatie van de kosten-effectivieti van IC-zorg (Projectleider) 3. NFU-Zire (Projectleider) 4. ZonMw - Safety 2 (Projectleider) |
Geen restricties |
|
Koning |
Anesthesioloog-intensivist, Rijnstate Ziekenhuis, Arnhem |
Geen
|
Geen |
Geen restricties |
|
Moviat |
Intensivist Jeroen Bosch ziekenhuis
|
FCCS instructeur
|
Geen |
Geen restricties |
|
Rood (tot 11-03-2024) |
Senior onderzoeker - Projectleider, HAN University of applied sciences |
Vicevoorzitter, V&VN-IC, beroepsvereniging van IC verpleegkundigen |
Ja, NWO Raak SIA |
Geen restricties |
|
Stilma (vanaf 11-03-2024) |
Hogeschool hoofddocent bij cluster verpleegkunde, Hogeschool van Amsterdam, Amsterdam (0,8 FTE) |
Bestuurslid V&VN-IC |
1. NWO - NWO docentenbeurs - promotietraject (Projectleider) 2. KIEM-MV - Circulaire kansen beademingszorg (Projectleider) |
Geen restricties |
|
Van Vliet |
Intensivist / Haaglanden Medisch Centrum |
Bestuursvoorzitter MuzIC (onbetaald) ATLS instructeur (onbetaald) Docent bij de Hogeschool Utrecht bij de PA-opleiding (betaald) |
Geen |
Geen restricties |
|
Weyer |
Cardioloog-intensivist Elkerliek ziekenhuis Helmond |
FCCS instructeur |
Geen |
Geen restricties |
|
De Kleijn |
Physician assistant Intensive care Catharina ziekenhuis Eindhoven |
Commissielid NVIC richtlijnontwikkeling lid NAPA vakgroep intensive care |
Geen |
Geen restricties |
|
Droogh |
Intensivist, UMCG |
Voorzitter commissie transport NVIC, onbetaald Hoofd MICU UMCG |
Geen |
Geen restricties |
|
Van Westeloo |
Intensivist LUMC |
MICU Zuidwest Nederland Eurocross |
Circadiaan onderzoek Philips |
Geen restricties |
|
Jacobs |
Intensivist |
Geen |
Geen |
Geen restricties |
|
Heij |
Intensivist, Spaarne Gasthuis |
Bestuurslid NVIC, onkostenvergoeding Voorzitter cie Beroepsbelangen NVIC Lid ledenraad LAD, onkostenvergoeding |
Geen |
Geen restricties |
|
Rozendaal |
Verpleegkundig Specialist IC/MC |
Docent respiratie en beademing, St. Antoniusacademie (parttime) |
Geen |
Geen restricties |
|
Janssen |
Adviseur Kennisinstituut FMS |
Promovendus UMCU |
Geen |
Geen restricties |
|
Hofstede |
Senior adviseur Kennisinstituut FMS |
Geen |
Geen |
Geen restricties |
Inbreng patiëntenperspectief
Er werd aandacht besteed aan het patiëntenperspectief door een afgevaardigde patiëntenvereniging in de werkgroep (FCIC/IC-Connect). De verkregen input is meegenomen bij het opstellen van de uitgangsvragen, de keuze voor de uitkomstmaten en bij het opstellen van de overwegingen. De conceptleidraad is tevens voor commentaar voorgelegd aan de FCIC/IC-Connect en de eventueel aangeleverde commentaren zijn bekeken en verwerkt.
Kwalitatieve raming van mogelijke financiële gevolgen in het kader van de Wkkgz
Bij de leidraad voerde de werkgroep conform de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) een kwalitatieve raming uit om te beoordelen of de aanbevelingen mogelijk leiden tot substantiële financiële gevolgen. Bij het uitvoeren van deze beoordeling is de richtlijnmodule op verschillende domeinen getoetst (zie het stroomschema bij Werkwijze).
| Module |
Uitkomst raming |
Toelichting |
|
Personeelsbeleid en -behoud |
geen financiële gevolgen |
De leidraad is een aanpassing van bestaande aanbevelingen en regels. Deze aanbevelingen zijn ter overweging. |
Werkwijze
Achtergrond voor de herziening
In 2006 is de eerste kwaliteitsstandaard over de organisatie van de intensive care gepubliceerd en in werking getreden (NVA, 2006). In 2016 werd een herziene kwaliteitsstandaard gepubliceerd door het Zorginstituut Nederland (2016). Deze kwaliteitsstandaard werd vanuit de NVIC aangevuld met de zogenaamde blauwdruk (NVIC, 2021). Daaruit werd een visitatie normenkader ontwikkeld, wat deel uit maakt van de feitelijke handhaving en controle op de kwaliteit door de NVIC (NVIC, 2022).
De kwaliteitsstandaard uit 2016 had een looptijd van vijf jaar en moest na vijf jaar worden geëvalueerd en herzien. Door de COVID-19 pandemie kon de evaluatie pas in 2022 plaatsvinden. De NVIC benoemde een werkgroep die de evaluatie uitvoerde door middel van een enquête die werd gevolgd door interviews (NVIC, 2023). Het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten ondersteunde deze evaluatie. In 2023 is gestart met de herziening van de kwaliteitsstandaard. Gezien de organisatorische aard van de uitgangsvragen, wordt de herziene versie een leidraad genoemd. Dit sluit aan bij de beschreven definities in het rapport Medisch Specialistische Richtlijnen 3.0.
Tijdens de voorbereidende fase voor deze herziening inventariseerde de werkgroep middels de evaluatie van kwaliteitsstandaard en een invitational conference de knelpunten met betrekking tot de organisatie van intensive care afdelingen. Op basis van de uitkomsten van de knelpuntenanalyse zijn door de werkgroep concept-uitgangsvragen opgesteld en definitief vastgesteld.
Aan de start van het proces is met de werkgroep besproken hoe de uitgangsvragen onderbouwd kunnen worden. De werkgroep heeft gekozen voor een combinatie van uitgangsvragen met en zonder literatuursearch. Dit vanwege het organisatorische karakter van de leidraad en specifieke situaties die alleen in Nederland van toepassing zijn. Een uitgebreide beschrijving van de strategie voor zoeken en selecteren van literatuur is te vinden onder ‘Zoeken en selecteren’ onder Onderbouwing. De beoordeling van de kracht van het wetenschappelijke bewijs wordt hieronder toegelicht. Daar waar de literatuur geen antwoord leverde, werd gebruik gemaakt van expert opinie.
Relevante conceptmodules zijn vóór de commentaar- en autorisatiefase eerst nog langs partijen uit de klankbordgroep gestuurd voor input. Binnen de NVIC en de V&VN betrof het de beroepsbelangen commissie, de visitatiecommissie NKIC, de richtlijncommissie, de werkgroep beroepsprofiel, het landelijk netwerk van ICs, de transportcommissie van de NVIC, de V&VN-IC, de V&VN-VS en de besturen van NVIC en V&VN. Buiten de NVIC betrof het, VPned (de vereniging voor practitioners) en NAPA (Nederlandse Associatie Physician Assistants), de NICE (Nationale Intensive Care Evaluatie), en de LHIC (landelijke IC hoofden overleg).
De conceptleidraadmodule werd aan de betrokken (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt) organisaties voorgelegd ter commentaar. De commentaren werden verzameld en besproken met de werkgroep. Tijdens de commentaarfase heeft tevens een Webinar plaatsgevonden (d.d. 07-01-2025). Naar aanleiding van de commentaren werd de conceptleidraadmodule aangepast en definitief vastgesteld door de werkgroep. De definitieve leidraadmodule werd aan de deelnemende (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt) organisaties voorgelegd voor autorisatie en door hen geautoriseerd dan wel geaccordeerd.
Voor meer details over de gebruikte richtlijnmethodologie verwijzen wij u naar de Werkwijze.
Zoekverantwoording
Algemene informatie
|
Cluster/richtlijn: NVIC Organisatie van zorg op de IC |
|
|
Uitgangsvraag/modules: UV3 werkplezier en behoud |
|
|
Database(s): Embase.com, Ovid/Medline, Cinahl, PsycInfo |
Datum: 16-10-2023, 6-3-2024 |
|
Periode: vanaf 2000 |
Talen: geen restrictie |
|
Literatuurspecialist:Ingeborg van Dusseldorp |
Rayyan review: https://rayyan.ai/reviews/811782 , |
|
BMI-zoekblokken: voor verschillende opdrachten wordt (deels) gebruik gemaakt van de zoekblokken van BMI-Online https://blocks.bmi-online.nl/ Bij gebruikmaking van een volledig zoekblok zal naar de betreffende link op de website worden verwezen. |
|
|
Toelichting: Voor deze vraag is gezocht met de concepten:
Werkplezier EN IC EN zorgpersoneel
Vanwege de hoge aantallen wordt gestart met de SRs.
Drie van de vijf sleutelartikelen worden niet gevonden omdat het geen artikelen betreft die over de IC setting gaan. 3. Hayes B, Bonner A, Pryor J. Factors contributing to nurse job satisfaction in the acute hospital setting: a review of recent literature. J Nurs Manag. 2010;18:804-14. 4. Li H, Shi Y, Li Y, Xing Z, Wang S, Ying J, et al. Relationship between nurse psychological empowerment and job satisfaction: A systematic review and meta-analysis. J Adv Nurs. 2018;74:1264-77. 5. Tett RP, Meyer JP. Job satisfaction, organizational commitment, turnover intention, and turnover: path analyses based on meta-analysis findings. Pers Psychol. 2010;46:259–93
|
|
|
Te gebruiken voor richtlijntekst: In de databases Embase.com, Ovid/Medline, Ovid/PsycInfo en Cinahl, is systematisch gezocht vanaf 2000 naar systematische reviews en clinical trials over werkplezier bij IC personeel. De literatuurzoekactie leverde 1889 unieke treffers op. |
|
Zoekopbrengst
|
4-3-2024 |
EMBASE |
OVID/MEDLINE |
OVID/PSYCINFO |
CINAHL |
Ontdubbeld t.o.v. 16-10-2023 |
|
SR |
198 |
88 |
37 |
159 |
30 |
|
RCT |
599 |
234 |
16 |
957 |
1499 |
|
Observationele studies |
|
|
|
|
|
|
Totaal |
|
|
|
|
1889 |
|
16-10-2023 |
EMBASE |
OVID/MEDLINE |
OVID/PSYCINFO |
CINAHL |
Ontdubbeld |
|
SR |
181 |
80 |
35 |
183 |
360 |
|
RCT |
|
|
|
|
|
|
Observationele studies |
|
|
|
|
|
|
Totaal |
|
|
|
|
*360 |
*in Rayyan
Zoekstrategie
Embase.com 6-3-2024
|
No. |
Query |
Results |
|
#1 |
'the relationship between practice environment, job satisfaction and intention to leave in critical care nurses' |
1 |
|
#2 |
'job satisfaction among critical care nurses: a systematic review' |
1 |
|
#3 |
'factors contributing to nurse job satisfaction in the acute hospital setting: a review of recent literature' |
1 |
|
#4 |
'relationship between nurse psychological empowerment and job satisfaction: a systematic review and meta-analysis' |
1 |
|
#5 |
'job satisfaction, organizational commitment, turnover intention, and turnover: path analyses based on meta-analysis findings' |
0 |
|
#6 |
'health care personnel'/exp OR 'critical care nurse*':ti,ab,kw OR physician*:ti,ab,kw OR intensivist*:ti,ab,kw OR nurse*:ti,ab,kw |
2518484 |
|
#7 |
'intensive care unit'/exp OR 'intensive care'/exp OR 'intensive care':ti,kw OR 'critical care':ti,kw |
1109142 |
|
#8 |
#6 AND #7 |
125578 |
|
#9 |
'job satisfaction'/exp OR 'workload'/exp OR 'turnover rate'/exp OR (('morality'/exp OR 'leadership'/exp OR leadership:ti,ab,kw OR 'immoral*':ti,ab,kw OR 'moral*':ti,ab,kw OR motivat*:ti,ab,kw OR demotivat*:ti,ab,kw OR ((ethic* NEAR/3 (dilemma* OR problem*)):ti,ab,kw) OR appreciat*:ti,ab,kw) AND ('work'/exp OR job:ti,ab,kw)) OR ((job NEAR/3 (satisfaction OR dissatisfaction)):ti,ab,kw) OR turnover:ti,ab,kw OR workload:ti,ab,kw OR 'autonomy'/exp OR autonomy:ti,ab,kw OR 'solid team*':ti,ab,kw OR (((recognition OR satisf*) NEAR/6 (work OR job)):ti,ab,kw) |
327152 |
|
#10 |
#8 AND #9 |
6327 |
|
#11 |
'meta analysis'/exp OR 'meta analysis (topic)'/exp OR metaanaly*:ti,ab OR 'meta analy*':ti,ab OR metanaly*:ti,ab OR 'systematic review'/de OR 'cochrane database of systematic reviews'/jt OR prisma:ti,ab OR prospero:ti,ab OR (((systemati* OR scoping OR umbrella OR 'structured literature') NEAR/3 (review* OR overview*)):ti,ab) OR ((systemic* NEAR/1 review*):ti,ab) OR (((systemati* OR literature OR database* OR 'data base*') NEAR/10 search*):ti,ab) OR (((structured OR comprehensive* OR systemic*) NEAR/3 search*):ti,ab) OR (((literature NEAR/3 review*):ti,ab) AND (search*:ti,ab OR database*:ti,ab OR 'data base*':ti,ab)) OR (('data extraction':ti,ab OR 'data source*':ti,ab) AND 'study selection':ti,ab) OR ('search strategy':ti,ab AND 'selection criteria':ti,ab) OR ('data source*':ti,ab AND 'data synthesis':ti,ab) OR medline:ab OR pubmed:ab OR embase:ab OR cochrane:ab OR (((critical OR rapid) NEAR/2 (review* OR overview* OR synthes*)):ti) OR ((((critical* OR rapid*) NEAR/3 (review* OR overview* OR synthes*)):ab) AND (search*:ab OR database*:ab OR 'data base*':ab)) OR metasynthes*:ti,ab OR 'meta synthes*':ti,ab |
969166 |
|
#12 |
#10 AND [2000-2024]/py NOT ('conference abstract'/it OR 'editorial'/it OR 'letter'/it OR 'note'/it) NOT (('animal'/exp OR 'animal experiment'/exp OR 'animal model'/exp OR 'nonhuman'/exp) NOT 'human'/exp) |
4000 |
|
#13 |
'clinical trial'/exp OR 'randomization'/exp OR 'single blind procedure'/exp OR 'double blind procedure'/exp OR 'crossover procedure'/exp OR 'placebo'/exp OR 'prospective study'/exp OR rct:ab,ti OR random*:ab,ti OR 'single blind':ab,ti OR 'randomised controlled trial':ab,ti OR 'randomized controlled trial'/exp OR placebo*:ab,ti |
3982786 |
|
#14 |
#11 AND #12 SR |
198 |
|
#15 |
#13 AND #12 NOT #14 Clinical trials |
599 |
16-10-2023
|
No. |
Query |
Results |
|
#1 |
'the relationship between practice environment, job satisfaction and intention to leave in critical care nurses' |
1 |
|
#2 |
'job satisfaction among critical care nurses: a systematic review' |
1 |
|
#3 |
'factors contributing to nurse job satisfaction in the acute hospital setting: a review of recent literature' |
1 |
|
#4 |
'relationship between nurse psychological empowerment and job satisfaction: a systematic review and meta-analysis' |
1 |
|
#5 |
'job satisfaction, organizational commitment, turnover intention, and turnover: path analyses based on meta-analysis findings' |
0 |
|
#6 |
'health care personnel'/exp OR 'critical care nurse*':ti,ab,kw OR physician*:ti,ab,kw OR intensivist*:ti,ab,kw OR nurse*:ti,ab,kw |
2518484 |
|
#7 |
'intensive care unit'/exp OR 'intensive care'/exp OR 'intensive care':ti,kw OR 'critical care':ti,kw |
1109142 |
|
#8 |
#6 AND #7 |
125578 |
|
#9 |
'job satisfaction'/exp OR 'workload'/exp OR 'turnover rate'/exp OR (('morality'/exp OR 'leadership'/exp OR leadership:ti,ab,kw OR 'immoral*':ti,ab,kw OR 'moral*':ti,ab,kw OR motivat*:ti,ab,kw OR demotivat*:ti,ab,kw OR ((ethic* NEAR/3 (dilemma* OR problem*)):ti,ab,kw) OR appreciat*:ti,ab,kw) AND ('work'/exp OR job:ti,ab,kw)) OR ((job NEAR/3 (satisfaction OR dissatisfaction)):ti,ab,kw) OR turnover:ti,ab,kw OR workload:ti,ab,kw OR 'autonomy'/exp OR autonomy:ti,ab,kw OR 'solid team*':ti,ab,kw OR (((recognition OR satisf*) NEAR/6 (work OR job)):ti,ab,kw) |
327152 |
|
#10 |
#8 AND #9 |
6327 |
|
#11 |
'meta analysis'/exp OR 'meta analysis (topic)'/exp OR metaanaly*:ti,ab OR 'meta analy*':ti,ab OR metanaly*:ti,ab OR 'systematic review'/de OR 'cochrane database of systematic reviews'/jt OR prisma:ti,ab OR prospero:ti,ab OR (((systemati* OR scoping OR umbrella OR 'structured literature') NEAR/3 (review* OR overview*)):ti,ab) OR ((systemic* NEAR/1 review*):ti,ab) OR (((systemati* OR literature OR database* OR 'data base*') NEAR/10 search*):ti,ab) OR (((structured OR comprehensive* OR systemic*) NEAR/3 search*):ti,ab) OR (((literature NEAR/3 review*):ti,ab) AND (search*:ti,ab OR database*:ti,ab OR 'data base*':ti,ab)) OR (('data extraction':ti,ab OR 'data source*':ti,ab) AND 'study selection':ti,ab) OR ('search strategy':ti,ab AND 'selection criteria':ti,ab) OR ('data source*':ti,ab AND 'data synthesis':ti,ab) OR medline:ab OR pubmed:ab OR embase:ab OR cochrane:ab OR (((critical OR rapid) NEAR/2 (review* OR overview* OR synthes*)):ti) OR ((((critical* OR rapid*) NEAR/3 (review* OR overview* OR synthes*)):ab) AND (search*:ab OR database*:ab OR 'data base*':ab)) OR metasynthes*:ti,ab OR 'meta synthes*':ti,ab |
969166 |
|
#12 |
#10 AND #11 |
227 |
|
#13 |
#12 AND [2000-2023]/py NOT ('conference abstract'/it OR 'editorial'/it OR 'letter'/it OR 'note'/it) NOT (('animal'/exp OR 'animal experiment'/exp OR 'animal model'/exp OR 'nonhuman'/exp) NOT 'human'/exp) SR |
181 |
|
#14 |
#1 OR #2 OR #3 OR #4 OR #5 sleutelartikelen |
4 |
|
#15 |
#10 AND #14 2 sleutelartikelen gevonden |
2 |
Ovid/Medline 6-3-2024
|
# |
Searches |
Results |
|
1 |
Job Satisfaction/ or Workload/ or Work Schedule Tolerance/ or Personnel Turnover/ or ((Morals/ or Leadership/ or leadership.ti,ab,kf. or immoral*.ti,ab,kf. or moral*.ti,ab,kf. or motivat*.ti,ab,kf. or demotivat*.ti,ab,kf. or (ethic* adj3 (dilemma* or problem*)).ti,ab,kf. or appreciat*.ti,ab,kf.) and (exp Work/ or job.ti,ab,kf.)) or turnover.ti,ab,kf. or workload.ti,ab,kf. or autonomy.ti,ab,kf. or solid team*.ti,ab,kf. or ((recognition or satisf*) adj6 (work or job)).ti,ab,kf. |
247752 |
|
2 |
exp Critical Care/ or exp Intensive Care Units/ or 'intensive care'.ti,kf. or 'critical care'.ti,kf. |
187034 |
|
3 |
exp Health Personnel/ or (health personnel or nurse* or physician* or intensivist*).ti,ab,kf. |
1207609 |
|
4 |
1 and 2 and 3 |
2473 |
|
5 |
limit 4 to yr="2000 -Current" |
2100 |
|
6 |
meta-analysis/ or meta-analysis as topic/ or (metaanaly* or meta-analy* or metanaly*).ti,ab,kf. or systematic review/ or cochrane.jw. or (prisma or prospero).ti,ab,kf. or ((systemati* or scoping or umbrella or "structured literature") adj3 (review* or overview*)).ti,ab,kf. or (systemic* adj1 review*).ti,ab,kf. or ((systemati* or literature or database* or data-base*) adj10 search*).ti,ab,kf. or ((structured or comprehensive* or systemic*) adj3 search*).ti,ab,kf. or ((literature adj3 review*) and (search* or database* or data-base*)).ti,ab,kf. or (("data extraction" or "data source*") and "study selection").ti,ab,kf. or ("search strategy" and "selection criteria").ti,ab,kf. or ("data source*" and "data synthesis").ti,ab,kf. or (medline or pubmed or embase or cochrane).ab. or ((critical or rapid) adj2 (review* or overview* or synthes*)).ti. or (((critical* or rapid*) adj3 (review* or overview* or synthes*)) and (search* or database* or data-base*)).ab. or (metasynthes* or meta-synthes*).ti,ab,kf. |
730742 |
|
7 |
exp clinical trial/ or randomized controlled trial/ or exp clinical trials as topic/ or randomized controlled trials as topic/ or Random Allocation/ or Double-Blind Method/ or Single-Blind Method/ or (clinical trial, phase i or clinical trial, phase ii or clinical trial, phase iii or clinical trial, phase iv or controlled clinical trial or randomized controlled trial or multicenter study or clinical trial).pt. or random*.ti,ab. or (clinic* adj trial*).tw. or ((singl* or doubl* or treb* or tripl*) adj (blind$3 or mask$3)).tw. or Placebos/ or placebo*.tw. |
2698590 |
|
8 |
5 not ((exp animals/ or exp models, animal/) not humans/) not (letter/ or comment/ or editorial/) |
2029 |
|
9 |
6 and 8 SR |
88 |
|
10 |
(7 and 8) not 9 Clinical trials |
234 |
16-10-2023
|
# |
Searches |
Results |
|
1 |
exp Job Satisfaction/ or Work Satisfaction/ or Personnel Turnover/ or Employee Turnover/ or Turnover/ or ((Morality/ or exp Leadership/ or leadership.ti,ab,id. or immoral*.ti,ab,id. or moral*.ti,ab,id. or motivat*.ti,ab,id. or demotivat*.ti,ab,id. or (ethic* adj3 (dilemma* or problem*)).ti,ab,id. or appreciat*.ti,ab,id.) and ("Work (Attitudes Toward)"/ or job.ti,ab,id.)) or turnover.ti,ab,id. or workload.ti,ab,id. or autonomy.ti,ab,id. or solid team*.ti,ab,id. or ((recognition or satisf*) adj6 (work or job)).ti,ab,id. |
219153 |
|
2 |
(intensive care or critical care).ti,ab,id. |
217317 |
|
3 |
exp Health Personnel/ or (health personnel or nurse* or physician* or intensivist*).ti,ab,id. |
1179946 |
|
4 |
1 and 2 and 3 |
2079 |
|
5 |
limit 4 to yr="2000 -Current" |
1836 |
|
6 |
[((literature review or systematic review or meta analysis).md. or "literature review"/ or meta analysis/ or (((meta adj2 analy*) or metaanaly* or (synthes* adj2 (literature* or research* or studies or data)) or (pooled and analys*) or ((data adj1 pool*) and studies) or medline or medlars or embase or cinahl or scisearch or psychlit or psyclit or cinhal or cancerlit or cochrane or bids or pubmed or ovid or ((hand or manual or database* or computer*) adj1 search*) or (electronic adj1 (database* or data base or data bases))).ti,ab,id. or (review* or overview).ti. or (bibliograph* or relevant journals or ((review* or overview*) adj9 (systematic* or methodologic* or quantitativ* or research* or literature* or studies or trial* or effective*))).ab.)) not (((retrospective* or record* or case* or patient*) adj1 review*) or ((patient* or review*) adj1 chart*)).ti,ab,id.] |
0 |
|
7 |
5 and 6 |
0 |
|
8 |
(job satisfaction, organizational commitment, turnover intention, and turnover).mp. sleutelartikel |
1 |
|
9 |
7 and 8 sleutelartikel niet gevonden vanwege ontbreken setting IC |
0 |
|
16 |
14 and 15 |
80 |
|
17 |
16 not ((exp animals/ or exp models, animal/) not humans/) not (letter/ or comment/ or editorial/)SR |
80 |
Ovid/PsychInfo 6-3-2024
|
# |
Searches |
Results |
|
1 |
exp Job Satisfaction/ or Work Satisfaction/ or Personnel Turnover/ or Employee Turnover/ or Turnover/ or ((Morality/ or exp Leadership/ or leadership.ti,ab,id. or immoral*.ti,ab,id. or moral*.ti,ab,id. or motivat*.ti,ab,id. or demotivat*.ti,ab,id. or (ethic* adj3 (dilemma* or problem*)).ti,ab,id. or appreciat*.ti,ab,id.) and ("Work (Attitudes Toward)"/ or job.ti,ab,id.)) or turnover.ti,ab,id. or workload.ti,ab,id. or autonomy.ti,ab,id. or solid team*.ti,ab,id. or ((recognition or satisf*) adj6 (work or job)).ti,ab,id. |
102806 |
|
2 |
(intensive care or critical care).ti,ab,id. |
12391 |
|
3 |
exp Health Personnel/ or (health personnel or nurse* or physician* or intensivist*).ti,ab,id. |
279081 |
|
4 |
1 and 2 and 3 |
477 |
|
5 |
limit 4 to yr="2000 -Current" |
436 |
|
6 |
((literature review or systematic review or meta analysis).md. or "literature review"/ or meta analysis/ or (((meta adj2 analy*) or metaanaly* or (synthes* adj2 (literature* or research* or studies or data)) or (pooled and analys*) or ((data adj1 pool*) and studies) or medline or medlars or embase or cinahl or scisearch or psychlit or psyclit or cinhal or cancerlit or cochrane or bids or pubmed or ovid or ((hand or manual or database* or computer*) adj1 search*) or (electronic adj1 (database* or data base or data bases))).ti,ab,id. or (review* or overview).ti. or (bibliograph* or relevant journals or ((review* or overview*) adj9 (systematic* or methodologic* or quantitativ* or research* or literature* or studies or trial* or effective*))).ab.)) not (((retrospective* or record* or case* or patient*) adj1 review*) or ((patient* or review*) adj1 chart*)).ti,ab,id. |
489361 |
|
7 |
5 and 6 SR |
37 |
|
8 |
exp clinical trial/ or randomized controlled trial/ or randomized controlled trials as topic/ or Random Allocation/ or Double-Blind Method/ or Single-Blind Method/ or (clinical trial, phase i or clinical trial, phase ii or clinical trial, phase iii or clinical trial, phase iv or controlled clinical trial or randomized controlled trial or multicenter study or clinical trial).pt. or random*.ti,ab. or (clinic* adj trial*).tw. or ((singl* or doubl* or treb* or tripl*) adj (blind$3 or mask$3)).tw. or Placebos/ or placebo*.tw. |
298072 |
|
9 |
(5 and 8) not 7 Clinical trials |
16 |
16-10-2023
|
# |
Searches |
Results |
|
1 |
exp Job Satisfaction/ or Work Satisfaction/ or Personnel Turnover/ or Employee Turnover/ or Turnover/ or ((Morality/ or exp Leadership/ or leadership.ti,ab,id. or immoral*.ti,ab,id. or moral*.ti,ab,id. or motivat*.ti,ab,id. or demotivat*.ti,ab,id. or (ethic* adj3 (dilemma* or problem*)).ti,ab,id. or appreciat*.ti,ab,id.) and ("Work (Attitudes Toward)"/ or job.ti,ab,id.)) or turnover.ti,ab,id. or workload.ti,ab,id. or autonomy.ti,ab,id. or solid team*.ti,ab,id. or ((recognition or satisf*) adj6 (work or job)).ti,ab,id. |
100466 |
|
2 |
(intensive care or critical care).ti,ab,id. |
12072 |
|
3 |
exp Health Personnel/ or (health personnel or nurse* or physician* or intensivist*).ti,ab,id. |
273940 |
|
4 |
1 and 2 and 3 |
463 |
|
5 |
limit 4 to yr="2000 -Current" |
422 |
|
6 |
((literature review or systematic review or meta analysis).md. or "literature review"/ or meta analysis/ or (((meta adj2 analy*) or metaanaly* or (synthes* adj2 (literature* or research* or studies or data)) or (pooled and analys*) or ((data adj1 pool*) and studies) or medline or medlars or embase or cinahl or scisearch or psychlit or psyclit or cinhal or cancerlit or cochrane or bids or pubmed or ovid or ((hand or manual or database* or computer*) adj1 search*) or (electronic adj1 (database* or data base or data bases))).ti,ab,id. or (review* or overview).ti. or (bibliograph* or relevant journals or ((review* or overview*) adj9 (systematic* or methodologic* or quantitativ* or research* or literature* or studies or trial* or effective*))).ab.)) not (((retrospective* or record* or case* or patient*) adj1 review*) or ((patient* or review*) adj1 chart*)).ti,ab,id. |
479871 |
|
7 |
5 and 6 SR |
35 |
|
8 |
(job satisfaction, organizational commitment, turnover intention, and turnover).mp. |
16 |
|
9 |
7 and 8 |
0 |
Ebsco/ Cinahl 6-3-2024
|
# |
Query |
Results |
|
|
S1 |
MH ("Job Satisfaction+" OR "Workload" OR "Personnel Turnover") OR ((MH "Morals+" OR MH "Leadership" OR TI (leadership OR 'immoral*' OR 'moral*' OR motivat* OR demotivat* OR ((ethic* N3 (dilemma* OR problem*))) OR appreciat*) AND (work OR job)) OR ((job NEAR/3 (satisfaction OR dissatisfaction))) OR turnover OR workload OR 'autonomy'/exp OR autonomy OR 'solid team*' OR (((recognition OR satisf*) N6 (work OR job))) OR AB (leadership OR 'immoral*' OR 'moral*' OR motivat* OR demotivat* OR ((ethic* N3 (dilemma* OR problem*))) OR appreciat*) AND (work OR job)) OR ((job NEAR/3 (satisfaction OR dissatisfaction))) OR turnover OR workload OR 'autonomy'/exp OR autonomy OR 'solid team*' OR (((recognition OR satisf*) N6 (work OR job))) |
230,882 |
|
|
S2 |
(MH "Intensive Care Units+") OR (MH "Critical Care Nursing+") OR (MH "Critical Care+") OR TI ("critical care" OR "intensive care) OR AB ("critical care" OR "intensive care) |
119,768 |
|
|
S3 |
(MH "Health Personnel+") OR TI (nurse* OR physician* OR intensivist*) OR AB (nurse* OR physician* OR intensivist*) |
987,128 |
|
|
S4 |
S1 AND S2 AND S3 |
2,827 |
|
|
S5 |
(MH "Meta Analysis") or TX (meta-analy* or metanaly* or metaanaly* or meta analy*) or TX (systematic* N5 review*) or (evidence* N5 review*) or (methodol* N5 review*) or (quantitativ* N5 review*) or TX (systematic* N5 overview*) or (evidence* N5 overview*) or (methodol* N5 overview*) or (quantitativ* N5 overview*) or TX (systematic* N5 survey*) or (evidence* N5 survey*) or (methodol* N5 survey*) or (quantitativ* N5 survey*) or TX (systematic* N5 overview*) or (evidence* N5 overview*) or (methodol* N5 overview*) or (quantitativ* N5 overview*) or TX (pool* N2 data) or (combined N2 data) or (combining N2 data) or (pool* N2 trials) or (combined N2 trials) or (combining N2 trials) or (pool* N2 studies) or (combined N2 studies) or (combining N2 studies) or (pool* N2 results) or (combined N2 results) or (combining N2 results) |
326,547 |
|
|
S6 |
(MH "Clinical Trials+") OR (PT (Clinical trial)) OR (MH "Random Assignment") OR (MH "Quantitative Studies") OR (TX ((clini* N1 trial*) OR (singl* N1 blind*) OR (singl* N1 mask*) OR (doubl* N1 blind*) OR (doubl* N1 mask*) OR (tripl* N1 blind*) OR (tripl* N1 mask*) OR (random* N1 allocat*) OR placebo* OR ((waitlist* OR (wait* and list*)) and (control* OR group)) OR "treatment as usual" OR tau OR (control* N3 (trial* OR study OR studies OR group*)) OR randomized OR randomised)) |
2,004,701 |
|
|
S7 |
S4 AND S5 SR |
159 |
|
|
S8 |
S4 AND S6 NOT S7 Clinical trials |
957 |
|
23-10-2023
|
# |
Query |
Results |
|
S1 |
MH ("Job Satisfaction+" OR "Workload" OR "Personnel Turnover") OR ((MH "Morals+" OR MH "Leadership" OR TI (leadership OR 'immoral*' OR 'moral*' OR motivat* OR demotivat* OR ((ethic* N3 (dilemma* OR problem*))) OR appreciat*) AND (work OR job)) OR ((job NEAR/3 (satisfaction OR dissatisfaction))) OR turnover OR workload OR 'autonomy'/exp OR autonomy OR 'solid team*' OR (((recognition OR satisf*) N6 (work OR job))) OR AB (leadership OR 'immoral*' OR 'moral*' OR motivat* OR demotivat* OR ((ethic* N3 (dilemma* OR problem*))) OR appreciat*) AND (work OR job)) OR ((job NEAR/3 (satisfaction OR dissatisfaction))) OR turnover OR workload OR 'autonomy'/exp OR autonomy OR 'solid team*' OR (((recognition OR satisf*) N6 (work OR job))) |
228,029 |
|
S2 |
(MH "Intensive Care Units+") OR (MH "Critical Care Nursing+") OR (MH "Critical Care+") OR TI ("critical care" OR "intensive care) OR AB ("critical care" OR "intensive care) |
117,466 |
|
S3 |
(MH "Health Personnel+") OR TI (nurse* OR physician* OR intensivist*) OR AB (nurse* OR physician* OR intensivist*) |
1,003,096 |
|
S4 |
S1 AND S2 AND S3 |
4,547 |
|
S5 |
(MH "Meta Analysis") or TX (meta-analy* or metanaly* or metaanaly* or meta analy*) or TX (systematic* N5 review*) or (evidence* N5 review*) or (methodol* N5 review*) or (quantitativ* N5 review*) or TX (systematic* N5 overview*) or (evidence* N5 overview*) or (methodol* N5 overview*) or (quantitativ* N5 overview*) or TX (systematic* N5 survey*) or (evidence* N5 survey*) or (methodol* N5 survey*) or (quantitativ* N5 survey*) or TX (systematic* N5 overview*) or (evidence* N5 overview*) or (methodol* N5 overview*) or (quantitativ* N5 overview*) or TX (pool* N2 data) or (combined N2 data) or (combining N2 data) or (pool* N2 trials) or (combined N2 trials) or (combining N2 trials) or (pool* N2 studies) or (combined N2 studies) or (combining N2 studies) or (pool* N2 results) or (combined N2 results) or (combining N2 results) |
318,379 |
|
S6 |
S4 AND S5 SR |
183 |