Waar gaat deze richtlijn over?

Micro-organismen kunnen de longen bereiken door aspiratie (primair endogeen), hematogeen (secundair endogeen) of van buitenaf, inhalatie, via instrumenten of tijdens luchtwegverzorging (exogeen). Door intubatie van een patiënt wordt een aantal belangrijke verdedigingsmechanismen van de gastheer belemmerd, onder andere de trilhaarfunctie en de hoestreflex. De eerste stap op weg naar een beademingslongontsteking is meestal aspiratie van orofaryngeaal secreet, waardoor bacteriën in de onderste luchtwegen komen. Bacteriën kunnen ook geïntroduceerd worden in de lagere luchtwegen door niet schoon werken tijdens luchtwegverzorging of instrumenten (bijvoorbeeld bronchoscoop, maar ook uitzuigkatheter). Minder vaak gebeurt dit door besmetting met micro-organismen vanuit de beademingsapparatuur. Nadat de bacterie in de onderste luchtwegen is gekomen, moet zij de afweer weerstaan en zich vermenigvuldigen om tot ontsteking te kunnen leiden.

De richtlijn Invasieve beademing is primair gericht op verminderde morbiditeit door longontsteking bij invasief beademde patiënten en is beperkt tot niet-medicamenteuze infectiepreventiemaatregelen ter preventie van longontsteking bij invasief beademde patiënten. In de richtlijn komen de volgende onderwerpen aan de orde:

• Uitgangspunten voorkomen van longontsteking
• Beademingssysteem
• Luchtbevochtiging
• Verzorgen tracheacanule
• Verwijderen luchtwegsecreet

Niet-invasieve beademing oftewel beademing via bijvoorbeeld een neusmasker of mondstuk valt buiten het bestek van deze richtlijn (zie hiervoor de richtlijnen Non-invasieve beademing bij COPD en Chronische beademing). Voor meer informatie over vernevelaars en bevochtigers, zie de richtlijn Vernevelaars & bevochtigers (in ontwikkeling). 

Voor wie is deze richtlijn bedoeld?

De beoogde gebruikers van de richtlijn zijn zorgmedewerkers die betrokken zijn bij invasieve beademing op de intensive care in het ziekenhuis en diegenen die verantwoordelijk zijn voor het opstellen van het infectiepreventiebeleid in het ziekenhuis.

Voor patiënten

Infectiepreventiemaatregelen bij invasieve beademing zijn belangrijk om longontsteking te voorkomen. Tijdens beademing kan er namelijk makkelijker een infectie in de longen ontstaan, omdat de natuurlijke bescherming van uw lichaam wordt omzeild. Goede hygiëne, zoals het schoonhouden van apparatuur en het regelmatig controleren van uw toestand, helpt om bacteriën en virussen buiten te houden. Deze maatregelen verkleinen de kans op complicaties en bevorderen een sneller herstel.

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?

De richtlijn betreft de herziening van de WIP-richtlijn Longontsteking bij beademde patiënten: niet-medicamenteuze preventie [ZKH]. Met het uitbrengen van deze richtlijn komt de bovengenoemde richtlijn te vervallen.

De richtlijn is opgesteld door een multidisciplinaire werkgroep met vertegenwoordigers van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care (NVIC), Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie (NVMM), Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN), Vereniging voor Hygiëne & Infectiepreventie in de Gezondheidszorg (VHIG) en Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT). De richtlijn is in de commentaarfase voorgelegd aan onder andere de Patiëntenfederatie, de koepels van ziekenhuizen en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd.

Het SRI is als houder van deze richtlijn de eerstverantwoordelijke voor de actualiteit van deze richtlijn. De Federatie Medisch Specialisten heeft namens het SRI de leidende rol gehad bij de richtlijnontwikkeling. De richtlijnontwikkeling wordt ondersteund door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten. De andere aan deze richtlijn deelnemende wetenschappelijk verenigingen of gebruikers van de richtlijn delen de verantwoordelijkheid en informeren de eerstverantwoordelijke over relevante ontwikkelingen binnen hun vakgebied.