Startpagina - Geweld in afhankelijkheidsrelaties bij volwassenen

Opties

Beoordeeld: 15-07-2025

Deze richtlijn valt onder het cluster Mishandeling.

Waar gaat deze richtlijn over?

Deze richtlijn gaat over geweld in afhankelijkheidsrelaties bij volwassenen van 18 tot 65 jaar. Geweld dat gepleegd wordt door iemand uit de ‘huiselijke kring’ wordt geweld in afhankelijkheidsrelaties genoemd. Het gaat om geweld dat gepleegd wordt door iemand waarvan het slachtoffer afhankelijk is. Dit kunnen zijn: partners, ex-partners, familieleden, huisvrienden. Er is meestal sprake van een machtsverschil. Het geweld kan fysiek, psychisch of seksueel van aard zijn. In onderzoeken zijn verschillende prevalenties van geweld in afhankelijkheidsrelaties te vinden. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gaf in 2024 9% van de mensen in Nederland van 16 jaar of ouder aan in het afgelopen jaar slachtoffer te zijn van geweld in afhankelijkheidsrelaties (CBS, 2024). De cijfers in andere landen variëren sterk, van 15% tot 71% (Garcia-Morena, 2006). De meeste prevalentie cijfers die gegeven worden, gaan over vrouwen in heteroseksuele relaties. Getallen bij andere vormen van geweld, zoals mannen in homoseksuele relaties, zijn minder goed bekend.

Indien er kinderen bij betrokken zijn (ook alleen als getuigen), valt dit onder de richtlijn kindermishandeling. Indien het slachtoffer boven de 65 jaar is, spreken we van ouderenmishandeling. Dit valt onder de richtlijn Vermoeden van ouderenmishandeling in het medisch-specialistische zorgdomein.

Voor wie is deze richtlijn bedoeld?

Deze richtlijn is bestemd voor zorgverleners op de spoedeisende hulp die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten die mogelijk te maken hebben met geweld in afhankelijkheidsrelaties. Het is van belang als zorgverlener om de signalen van dit geweld op tijd te herkennen en vervolgens de juiste hulp op te starten om meer schade en letsel aan de patiënten en hun omgeving te voorkomen.

Voor patiënten

Geweld in afhankelijkheidsrelaties bij volwassenen is geweld dat wordt gepleegd door iemand uit de directe omgeving van het slachtoffer. Dit kunnen partners, ex-partners, familieleden of vrienden zijn. Slachtoffers zijn vaak afhankelijk van de persoon die het geweld pleegt. Het kan gaan om lichamelijk, geestelijk en/of seksueel geweld tussen volwassenen. Dit geweld wordt met opzet gepleegd of komt door onmacht of een impuls. Deze richtlijn helpt zorgverleners om de signalen van dit geweld te herkennen en om de juiste hulp te bieden als dat nodig is.

Meer informatie over geweld in afhankelijkheidsrelaties is te vinden op Thuisarts: https://www.thuisarts.nl/geweld-thuis

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?

Het initiatief voor deze richtlijn is afkomstig van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP). De eerste versie van de richtlijn is verschenen in 2009. De richtlijn wordt vanaf 2023 modulair herzien door het cluster Mishandeling. De richtlijn is opgesteld door een multidisciplinaire commissie met vertegenwoordigers vanuit de VVAK en NVSHA.

Modulair onderhoud

Vanaf 2023 wordt de richtlijn modulair herzien door het cluster Mishandeling. Onder de ‘samenstelling van het cluster’ (zie verantwoording) staat beschreven welke organisaties deelnemen aan het cluster. Meer informatie over werken in clusters en modulair onderhoud vindt u hier.

Onderhoudsplan

De richtlijnen in het cluster Mishandeling worden modulair onderhouden. Het cluster omvat de richtlijnen: Blauwe plekken bij kinderen, Diagnostiek seksueel misbruik bij kinderen, Geweld in afhankelijkheidsrelaties bij volwassenen, Signalering kindermishandeling op de spoedeisende hulp, Vermoeden van ouderenmishandeling en Kindermishandeling door Falsificatie.

In onderstaande tabel is te zien wat de geldigheid is van de richtlijnmodules voor de richtlijn Geweld in afhankelijkheidsrelaties bij volwassenen. 

Tabel 1. Onderhoudsplan richtlijn Geweld in afhankelijkheidsrelaties bij volwassenen