Terug naar zoekresultaten

Dementie

Volgen
Initiatief: Cluster Cognitieve stoornissen en dementie Aantal modules: 64
Bijlagen
Download richtlijn

Tolken

Beoordeeld: 15-10-2024

Uitgangsvraag

Wat is de rol van tolken bij screening op een cognitieve stoornis bij mensen met een migratieachtergrond?

Aanbeveling

Schakel bij voorkeur een formele tolk in bij de afname van cognitieve screeningstesten en (auto)anamnese bij patiënten met een migratieachtergrond indien er sprake is van een taalbarrière.

Overwegingen

Voor- en nadelen van de interventie en de kwaliteit van het bewijs

Er werd geen bewijs gevonden over de (toegevoegde) waarde van de inzet van een tolk bij een Neuropsychologisch onderzoek (NPO) en/of (hetero-) anamnese om te screenen op cognitieve stoornis bij mensen met een migratieachtergrond en anderstaligen en/of met een lage opleiding. Er werden geen studies gevonden die voldoen aan de PICO en dus is er geen GRADE beoordeling uitgevoerd. Het cluster heeft de overwegingen geformuleerd op basis van bestaande rapporten, kwaliteitsnormen en expert opinion.

 

Een taalbarrière komt frequent voor bij (eerste generatie) ouderen met een migratieachtergrond en de aanwezigheid van een taalbarrière leidt tot lagere kwaliteit van zorg. Er worden meer fouten gemaakt, patiënten krijgen minder uitleg en zijn minder tevreden. De inzet van professionele tolken kan de uitkomsten van zorg aantoonbaar te verbeteren (Fernández & Evans, 2022; Franzen, 2022).

 

In 2014 schreef de KNMG de kwaliteitsnorm ‘Tolkgebruik bij anderstaligen in de zorg’. Op dit moment ontwikkelt de patiënten federatie Nederland de richtlijn “Omgaan met taalbarrières in de zorg en het sociaal domein” (deze richtlijn wordt eind 2024 verwacht).

 

De KNMG kwaliteitsnorm adviseert in het geval van een taalbarrière de zorgverlener maatregelen te laten treffen om deze op te heffen, bijvoorbeeld het inschakelen van een tolk. En indien er een tolk wordt ingeschakeld te beoordelen of dit een professionele of informele tolk (familie, vrienden of kennissen) kan zijn. Bij die beoordeling dient de wens van de patiënt natuurlijk meegewogen te worden. In de KNMG kwaliteitsnorm zijn wegingsfactoren opgenomen om te beoordelen of er voor een formele of informele tolk moet worden gekozen. Bepaalde onderwerpen lenen zich niet goed voor vertolking door een informele tolk bijvoorbeeld onderwerpen in de taboe sfeer en emotionele onderwerpen waaronder ongeneeslijke ziekten, psychische problematiek, vermoeden huiselijk geweld en relatie- en gezinsproblemen. Dementie bij ouderen met een migratie achtergrond is vaak zo een taboe onderwerp en emotioneel geladen. Mede om deze reden heeft het bij de aanwezigheid van een taalbarrière vaak de voorkeur een professionele of formele tolk in te schakelen bij een consult op de geheugenpoli. Bovendien behoeven de cognitieve testen veel uitleg wat een extra reden is om een professionele in te schakelen. Zie ook ‘Zo schakel je een tolk in’ van de Johannes Wierstichting.

 

Waarden en voorkeuren van patiënten (en evt. hun verzorgers)

De inzet van professionele tolken leidt in het algemeen tot meer patiënttevredenheid (Fernández & Evans, 2022). Ook bestaat er evidence dat de inzet van professionele tolken de kwaliteit van zorg meer verbetert dan de inzet van informele tolken (Karliner, 2007). Desalniettemin kan het voorkomen dat de patiënt of familie liever zelf tolkt. Soms komt dit voort uit wantrouwen, angst voor een bekende tolk uit de kennissenkring of onbekendheid met de geheimhoudingcode van een professionele tolk (Fernández & Evans, 2022). Als dit het geval is, is goede uitleg over de rol en positie van de professionele tolk belangrijk. De inzet van informele tolken (vrienden/kinderen) kan als bezwaren hebben dat de vertaling minder betrouwbaar is. Zo kan het bijvoorbeeld voorkomen dat vrienden of kinderen zelf niet weten hoe medisch jargon vertaald moet worden, omdat zij deze taal nooit geleerd hebben in de taal van herkomst. Daarnaast is het mogelijk dat de vertaler in een ongemakkelijke positie kan komen bij beladen onderwerpen (Fernández & Evans, 2022).

 

Kosten (middelenbeslag)

Zorgprofessionals verwachten dat het gebruik van tolken zich terugbetaalt, zowel in effectiviteit van zorg (gezondheidswinst) en efficiëntie van zorg (tijdswinst voor zorgverleners). Hoewel deze effecten lastig te kwantificeren zijn in de praktijk, zijn ze deels wel aangetoond in wetenschappelijk onderzoek (Berenschot, 2022)

 

Aanvaardbaarheid, haalbaarheid en implementatie

Ondanks de wenselijkheid om vaker tolken in te zetten op de geheugenpoli bij eerste generatie migranten bestaan er ook barrières. Een belangrijke barrière is het ontbreken van structurele bekostiging van tolken in de ziekenhuis setting. In een brief van de minister van VWS december 2022 en november 2023 schrijft hij hierover “In het domein van de zorgverzekeringswet (Zvw) kan de inzet van een tolk bekostigd worden uit de tarieven of kunnen hierover extra afspraken gemaakt worden tussen zorgverzekeraar en zorgaanbieder.” (Kuipers, 2022; Kuipers, 2023). De praktijk leert dat dit wordt beschouwd als barrière om een tolk in te schakelen. Andere mogelijke barrières zijn de tijd die het kost om een tolk in te zetten en het bewustzijn bij zorgverleners over het belang van het inzetten van een tolk. Ook is het aanbod van (medisch geschoolde) tolken in de huidige praktijk niet altijd voldoende en dit lijkt verder af te nemen (Berenschot, 2022).

 

Rationale van de aanbeveling: weging van argumenten voor en tegen de interventies

Er werden geen studies gevonden die voldoen aan de PICO en dus is er geen GRADE beoordeling uitgevoerd. Het cluster heeft de overwegingen geformuleerd op basis van bestaande rapporten, kwaliteitsnormen en expert opinion. Het cluster adviseert om een formele tolk in te zetten bij de afname van cognitieve screeningstesten bij patiënten met een migratieachtergrond indien er sprake is van een taalbarrière.

Onderbouwing

The number of elderly people in the Netherlands increased in recent years. This increase also results in a higher number of elderly people with a migration background. The prevalence of dementia among migrants is higher than among Dutch people without a migration background. To provide them with the necessary care, recognizing cognitive disorders is extremely important.

Migration background may create barriers in healthcare in various ways (e.g., education, language, culture). A significant proportion of (generally) first generation patients with a migration background are not fully proficient in Dutch. Illiteracy, a low-level of education and cultural aspects further complicate the process of conducting adequate screening to diagnose cognitive disorders.

Partly due to the migration background, certain screening instruments may not always be applicable. For example, translated versions (e.g., MMSE, MOCA) cannot be administered to all people. Currently various screening instruments are used in clinical practice, and it is unclear which instrument is the most beneficial.

Another question is the desirability of a professional interpreter during the appointment including cognitive screening and/or (auto) anamnesis. However, there is a lot of variation in clinical practice regarding the use of interpreters. In some disciplines the use of interpreters is reimbursed, but this is not standard. It is expected that a professional interpreter is essential for good information provision.

To summarize, the cluster considers it desirable to standardize the method for screening cognitive disorders in the memory clinic. First, the cluster evaluates the various screening instruments (sub-question 1) and then the cluster evaluates the use of an interpreter (sub-question 2). Please note that the evaluation of screening instruments for cognitive disorders in this module is based on diagnostic accuracy values as provided in the utilized literature.

No GRADE

No evidence was found for using a professional interpreter for a neuropsychological examination and/or (hetero) anamnesis to screen for cognitive impairment in people with a migration background and non-native speakers and/or with a low-level education.

 

Source: -

Results

No studies were included in the analysis of the literature.

 

Level of evidence of the literature

No studies were included in the analysis of the literature.

A systematic review of the literature was performed to answer the following question:

PICO2: What is the effectiveness of using a professional interpreter for a neuropsychological examination and/or (hetero) anamnesis to screen for cognitive impairment in people with a migration background and non-native speakers and/or with a low-level education?

 

P: people with a migration background and non-native speakers and/or with a low-level of education

I: usage of a professional interpreter for a neuropsychological examination and/or (hetero) anamnesis

C: no usage a professional interpreter for a neuropsychological examination and/or (hetero) anamnesis

O: patient satisfaction

 

The working group did not a priori define the minimal clinically (patient) important difference for the outcome measures, given the variety in methods to determine and report on the effectiveness. The differences between the groups were evaluated by the working group after data extraction.

 

A priori, the working group did not define the outcome measures listed above but used the definitions used in the studies.

 

Search and select (Methods)

Regarding PICO 2 Professional interpreter, the databases Medline (via OVID) and Embase (via Embase.com) were searched from 2005 until 4 July 2023. The systematic literature search resulted in 231 unique hits. The detailed search strategy is depicted under the tab Methods. Studies were selected based on the following criteria:

  • Systematic review (searched in at least two databases, and detailed search strategy, risk of bias assessment and results of individual studies available) or randomized controlled trial;
  • Patients aged ≥ 18 years;
  • Full-text English language publication;
  • Studies including ≥ 20 patients (ten in each study arm); and
  • Studies according to PICO.

Initially, 20 studies were selected based on title and abstract screening. After reading the full text, all studies were excluded (see the table with reasons for exclusion under the tab Methods), and no studies were included.

 

Results

Regarding PICO 2 Professional interpreter, no studies were included in the analysis of the literature.

  1. Berenschot. (2022). Tolken in de zorg – een overzicht van huidige inzet, financiering en knelpunten. Retrieved from https://open.overheid.nl/repository/ronl-9995daa4a75cf7c65a601562332f6db5a6c03d43/1/pdf/tolken-in-de-zorg-een-overzicht-van-huidige-inzet-financiering-en-knelpunten.pdf
  2. Bourke, J., Castleden, C.M., Stephen, R. and Dennis, M. (1995), A comparison of clock and pentagon drawing in Alzheimer's disease. Int. J. Geriat. Psychiatry, 10: 703-705. https://doi.org/10.1002/gps.930100811
  3. Chaaya M, Phung TK, El Asmar K, Atweh S, Ghusn H, Khoury RM, Prince M, Nielsen TR, Waldemar G. Validation of the Arabic Rowland Universal Dementia Assessment Scale (A-RUDAS) in elderly with mild and moderate dementia. Aging Ment Health. 2016 Aug;20(8):880-7. doi: 10.1080/13607863.2015.1043620. Epub 2015 May 18. PMID: 25984584.
  4. Fernández AL, Evans J (editors). (2022). Understanding Cross-Cultural Neuropsychology (1st ed.). Taylor and Francis. Retrieved from https://www.perlego.com/book/3240663/understanding-crosscultural-neuropsychology-science-testing-and-challenges-pdf (Original work published 2022)
  5. Folstein MF, Folstein SE, McHugh PR. "Mini-mental state". A practical method for grading the cognitive state of patients for the clinician. J Psychiatr Res. 1975 Nov;12(3):189-98. doi: 10.1016/0022-3956(75)90026-6. PMID: 1202204.
  6. Franzen S; European Consortium on Cross-Cultural Neuropsychology (ECCroN); Watermeyer TJ, Pomati S, Papma JM, Nielsen TR, Narme P, Mukadam N, Lozano-Ruiz Á, Ibanez-Casas I, Goudsmit M, Fasfous A, Daugherty JC, Canevelli M, Calia C, van den Berg E, Bekkhus-Wetterberg P. Cross-cultural neuropsychological assessment in Europe: Position statement of the European Consortium on Cross-Cultural Neuropsychology (ECCroN). Clin Neuropsychol. 2022 Apr;36(3):546-557. doi: 10.1080/13854046.2021.1981456. Epub 2021 Oct 6. PMID: 34612169.
  7. Franzen S, van den Berg E, Bossenbroek W, Kranenburg J, Scheffers EA, van Hout M, van de Wiel L, Goudsmit M, van Bruchem-Visser RL, van Hemmen J, Jiskoot LC, Papma JM. Neuropsychological assessment in the multicultural memory clinic: Development and feasibility of the TULIPA battery. Clin Neuropsychol. 2023 Jan;37(1):60-80. doi: 10.1080/13854046.2022.2043447. Epub 2022 Feb 27. PMID: 35225154.
  8. Goudsmit M, Uysal-Bozkir Ö, Parlevliet JL, van Campen JP, de Rooij SE, Schmand B. The Cross-Cultural Dementia Screening (CCD): A new neuropsychological screening instrument for dementia in elderly immigrants. J Clin Exp Neuropsychol. 2017 Mar;39(2):163-172. doi: 10.1080/13803395.2016.1209464. Epub 2016 Aug 8. PMID: 27501011.
  9. Goudsmit M, van Campen J, Schilt T, Hinnen C, Franzen S, Schmand B. One Size Does Not Fit All: Comparative Diagnostic Accuracy of the Rowland Universal Dementia Assessment Scale and the Mini Mental State Examination in a Memory Clinic Population with Very Low Education. Dement Geriatr Cogn Dis Extra. 2018 Aug 29;8(2):290-305. doi: 10.1159/000490174. PMID: 30323830; PMCID: PMC6180264.
  10. Goudsmit M, van Campen J, Franzen S, van den Berg E, Schilt T, Schmand B. Dementia detection with a combination of informant-based and performance-based measures in low-educated and illiterate elderly migrants. Clin Neuropsychol. 2021 Apr;35(3):660-678. doi: 10.1080/13854046.2020.1711967. Epub 2020 Jan 17. PMID: 31951511.
  11. Karliner LS, Jacobs EA, Chen AH, Mutha S. Do professional interpreters improve clinical care for patients with limited English proficiency? A systematic review of the literature. Health Serv Res. 2007 Apr;42(2):727-54. doi: 10.1111/j.1475-6773.2006.00629.x. PMID: 17362215; PMCID: PMC1955368.
  12. Kuipers, E. (2022, 4 december). Motie en rapport over tolken in de zorg [Kamerbrief]. Geraadpleegd van https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2022/12/16/kamerbrief-over-verzoek-om-reactie-op-motie-van-de-leden-paulusma-en-bikker-35925-xvi-50-en-het-rapport-tolken-in-de-zorg-een-overzicht-van-huidige-inzet-financiering-en-knelpunten
  13. Kuipers, E. (2023, 27 november). Tolken in de zorg [Kamerbrief]. Geraadpleegd van https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2023/11/27/kamerbrief-over-tolken-in-de-zorg
  14. Maestri G, Nicotra A, Pomati S, Canevelli M, Pantoni L, Cova I. Cultural influence on clock drawing test: A systematic review. J Int Neuropsychol Soc. 2023 Aug;29(7):704-714. doi: 10.1017/S1355617722000662. Epub 2022 Nov 25. PMID: 36426579.
  15. Nielsen TR, Jørgensen K. Visuoconstructional abilities in cognitively healthy illiterate Turkish immigrants: a quantitative and qualitative investigation. Clin Neuropsychol. 2013;27(4):681-92. doi: 10.1080/13854046.2013.767379. Epub 2013 Feb 4. PMID: 23379740.
  16. Nielsen TR, Phung TK, Chaaya M, Mackinnon A, Waldemar G. Combining the Rowland Universal Dementia Assessment Scale and the Informant Questionnaire on Cognitive Decline in the Elderly to Improve Detection of Dementia in an Arabic-Speaking Population. Dement Geriatr Cogn Disord. 2016;41(1-2):46-54. doi: 10.1159/000441649. Epub 2015 Nov 28. PMID: 26613533.
  17. Nielsen TR, Segers K, Vanderaspoilden V, Bekkhus-Wetterberg P, Bjørkløf GH, Beinhoff U, Minthon L, Pissiota A, Tsolaki M, Gkioka M, Waldemar G. Validation of the Rowland Universal Dementia Assessment Scale (RUDAS) in a multicultural sample across five Western European countries: diagnostic accuracy and normative data. Int Psychogeriatr. 2019 Feb;31(2):287-296. doi: 10.1017/S1041610218000832. Epub 2018 Jul 18. PMID: 30017010.
  18. Phung TK, Chaaya M, Asmar K, Atweh S, Ghusn H, Khoury RM, Prince M, Waldemar G. Performance of the 16-Item Informant Questionnaire on Cognitive Decline for the Elderly (IQCODE) in an Arabic-Speaking Older Population. Dement Geriatr Cogn Disord. 2015;40(5-6):276-89. doi: 10.1159/000437092. Epub 2015 Aug 25. PMID: 26338716; PMCID: PMC5756546.
  19. Shimada, Y., Meguro, K., Kasai, M., Shimada, M., Ishii, H., Yamaguchi, S. and Yamadori, A. (2006), Necker cube copying ability in normal elderly and Alzheimer's disease. A community-based study: The Tajiri project. Psychogeriatrics, 6: 4-9. https://doi.org/10.1111/j.1479-8301.2006.00121.x
  20. Staios M, Nielsen TR, Kosmidis MH, Papadopoulos A, Kokkinias A, Velakoulis D, Tsiaras Y, March E, Stolwyk RJ. Validity of Visuoconstructional Assessment Methods within Healthy Elderly Greek Australians: Quantitative and Error Analysis. Arch Clin Neuropsychol. 2023 May 22;38(4):598-607. doi: 10.1093/arclin/acac091. PMID: 36446753.
  21. Storey JE, Rowland JT, Basic D, Conforti DA, Dickson HG. The Rowland Universal Dementia Assessment Scale (RUDAS): a multicultural cognitive assessment scale. Int Psychogeriatr. 2004 Mar;16(1):13-31. doi: 10.1017/s1041610204000043.
  22. Strub RL. & Black FW. (1988). The mental status in neurology (2nd edition). Philadelphia, PA: F.A. Davis Company.
  23. Torkpoor R, Frolich K, Nielsen TR, Londos E. Diagnostic Accuracy of the Swedish Version of the Rowland Universal Dementia Assessment Scale (RUDAS-S) for Multicultural Cognitive Screening in Swedish Memory Clinics. J Alzheimers Dis. 2022;89(3):865-876. doi: 10.3233/JAD-220233. PMID: 35964182; PMCID: PMC9535584.
  24. Trimbos, 2023. Meetinstrumenten voor de ouderenpsychiatrie: Rowland Universal Dementia Assessment Scale (RUDAS). Toegang op 20-12023. Link: https://www.trimbos.nl/kennis/ouderenpsychiatrie-nkop/meetinstrumenten-ouderenpsychiatrie/. Animatievideo: https://vimeo.com/670134017/c0f81cb0b4
  25. Vissenberg R, Uysal-Bozkir O, Goudsmit M, Buurman-van Es B, van Campen J. Dementie bij oudere migranten. Huisarts en wetenschap. 2019 May 14;6:42-45. doi: 10.1007/s12445-019-0115-x
  26. Zwart LA, Goudsmit M, van Campen JP, Rijkers CJ, Wind AW. Het gebruik van de MMSE als screeningsinstrument voor dementie bij oudere Turkse en Marokkaanse migranten [Using the MMSE as a cognitive screener among Turkish and Moroccan migrants]. Tijdschr Gerontol Geriatr. 2015 Feb;46(1):28-36. Dutch. doi: 10.1007/s12439-014-0105-1. PMID: 25475409.

Study reference

Study characteristics

Patient characteristics

 

Index test

(test of interest)

Reference test

 

Follow-up

Outcome measures and effect size

Comments

Goudsmit, 2017

Type of study[1]:

Case-control study

 

Setting and country:

Dutch memory clinics

 

Funding and conflicts of interest:

The study was supported by the Innovatiefonds Zorgverzekeraars, and partially by the innovation fund of Stichting Transmuraal.

Inclusion criteria:

- Patients aged ≥55 years with a diagnosis of probable dementia and healthy controls of different ethnicities.

 

Exclusion criteria:

- Current or previous conditions that affect cognitive functioning.

 

N= 108

Intact cognition: 54

Dementia: 54

 

Mean age: NR

Sex (%F): NR

Describe index test:

CCD

Cut-off point(s):

<118

<109

>39

>71

>115

>216

 

Comparator test[2]:

None

 

Cut-off point(s):

Not applicable

Describe reference test[3]:

Clinical diagnosis

 

Cut-off point(s):

Dementia: according to Dutch consensus guidelines

 

Time between the index test and reference test:

Reference test was performed before CCD

 

For how many participants were no complete outcome data available?

None

 

Reasons for incomplete outcome data described?

Not applicable

CCD

Objects test – part A

Cut-off: <118

Sensitivity: 0.85

Specificity: 0.89

 

Objects test – part B

Cut-off: <109

Sensitivity: 0.92

Specificity: 0.91

 

Sun-Moon test – part A

Cut-off: >39

Sensitivity: 0.81

Specificity: 0.85

 

Sun-Moon test – part B

Cut-off: >71

Sensitivity: 0.85

Specificity: 0.89

 

Dots test – part A

Cut-off: >115

Sensitivity: 0.67

Specificity: 0.98

 

Dots test – part B

Cut-off: >216

Sensitivity: 0.85

Specificity: 0.83

None

Goudsmit, 2018

Type of study[4]:

Cross-sectional study

 

Setting and country:

Geriatric outpatient clinics in Amsterdam and Rotterdam

 

Funding and conflicts of interest:

The Rotterdam branch of this study was funded by Stichting Coolsingel and by ZonMw Memorabel project. The authors have no conflicts of interest

Inclusion criteria:

- ‘’Non-western’’ descent based on self-defined ethnicity

- Age ≥55 years

 

Exclusion criteria:

- Serious vision or hearing disabilities or other conditions that could interfere with cognitive testing

- Failure to complete MMSE and RUDAS.

 

N=144

Intact cognition: 42

MCI: 44

Dementia: 58

 

Median age (Q1-Q3):

Intact cognition:

75 (68-78)

MCI: 75 (68-81)

Dementia: 76 (71-79)

 

Sex: % F

Intact cognition: 60%

MCI: 73%

Dementia: 48%

Describe index test:

RUDAS

Cut-off point(s):

<16-25

 

Comparator test[5]:

MMSE

 

Cut-off point(s):

<12-25

Describe reference test[6]:

Clinical diagnosis

 

Cut-off point(s):

MCI: according to core clinical criteria provided by NIA-AA workgroup

 

Dementia: according to DSM-IV-TR criteria

 

Time between the index test and reference test:

Same day. Clinical diagnosis was based on all available clinical information on that day, except MSSE and RUDAS scores.

 

For how many participants were no complete outcome data available?

None

 

Reasons for incomplete outcome data described?

Not applicable

Outcome measures

RUDAS

Cut-off: <22

Sensitivity: 0.74

Specificity: 0.74

 

Cut-off: <23

Sensitivity: 0.75

Specificity: 0.62

 

AUC = 0.81 (0.74-0.88)

 

MMSE

Cut-off: <14

Sensitivity: 0.60

Specificity: 0.90

 

Cut-off: <24

Sensitivity: 0.94

Specificity: 0.17

 

AUC = 0.77 (0.69-0.85)

 

None

Goudsmit, 2021

Type of study:

Cross-sectional study

 

Setting and country:

Geriatric outpatient clinics in the Netherlands

 

Funding and conflicts of interest:

Study was funded by the Netherlands Organization for Health Research and Development-project. No potential conflicts of interest were reported.

Inclusion criteria:

- ‘’Non-western’’ immigrants

- Age ≥55 years

 

Exclusion criteria:

- Serious vision or hearing disabilities or other conditions that could interfere with cognitive testing

-Absence of an informant who could complete the IQCODE.

 

N= 109

Intact cognition: 27

MCI: 33

Dementia: 49

 

Median age (Q1-Q3):

Intact cognition: 76 (70-78)

MCI: 77 (71-82)

Dementia: 78 (74-81)

 

Sex: % F

Intact cognition: 70%

MCI: 76%

Dementia: 49%

Describe index test:

IQCODE

 

Cut-off point(s):

>3.3-3.8

 

Comparator test:

RUDAS

 

Cut-off point(s):

<20-25

Describe reference test:

Clinical diagnosis

 

Cut-off point(s):

MCI: according to core clinical criteria provided by NIA-AA workgroup

 

Dementia: according to DSM-IV-TR criteria

 

 

Time between the index test and reference test:

Same day. Clinical diagnosis was based on all available clinical information on that day, except MSSE, IQCODE and RUDAS scores.

 

For how many participants were no complete outcome data available?

None

 

Reasons for incomplete outcome data described?

Not applicable

Outcome measures

IQCODE

Cut-off: >3.8

Sensitivity: 0.77 (0.66-0.85)

Specificity: 0.0.81 (0.62-0.94)

PPV: 0.93 (0.85-0.97)

NPV: 0.54 (0.43-0.64)

 

AUC = 0.86 (0.77-0.94)

 

RUDAS

Cut-off: <22

Sensitivity: 0.78 (0.68-0.87)

Specificity: 0.70 (0.50-0.86)

PPV: 0.89 (0.81-0.93)

NPV: 0.53 (0.41-0.65)

 

Cut-off: <23

Sensitivity: 0.80 (0.69-0.88)

Specificity: 0.59 (0.39-0.78)

PPV: 0.85 (0.78-0.90)

NPV: 0.50 (0.37-0.63)

 

AUC = 0.82 (0.74-0.90)

 

 

 

None

Nielsen, 2016

Type of study:

Case-control study

 

Setting and country:

Denmark

 

Funding and conflicts of interest:

Fieldwork was funded by the Fogarty International Center, American National Institute of Health and National Institute of Aging. Potential conflicts of interest are not reported.

Inclusion criteria:

- Age ≥65 years

- Having normal cognition (controls) or mild-to-moderate dementia (cases)

- Having an informant who could give an independent assessment of the participant’s health and cognitive status.

 

Exclusion criteria:

- Severe somatic or psychiatric illness

- MCI

 

N= 225

Normal cognition: 135

Dementia: 90

 

Mean age (SD):

Normal cognition: 77.0 (7.5)

Dementia: 81.9 (7.5)

 

Sex: % F

Normal cognition: 61.5%

Dementia: 67.8%

Describe index test:

IQCODE

 

Cut-off point(s):

>3.34/5

 

Comparator test:

RUDAS

 

Cut-off point(s):

<23/30

Describe reference test:

Clinical diagnosis

 

Cut-off point(s):

Dementia: according to DSM-IV criteria

 

Time between the index test and reference test:

Not reported.

 

For how many participants were no complete outcome data available?

Unclear

 

Reasons for incomplete outcome data described?

Not applicable

Outcome measures

IQCODE

Cut-off: >3.34

Sensitivity: 0.92 (0.84-0.96)

Specificity: 0.96 (0.90-0.98)

PPV: 0.93 (0.85-0.97)

NPV: 0.95 (0.89-0.98)

 

AUC = 0.97

 

RUDAS

Cut-off: <23

Sensitivity: 0.82 (0.72-0.89)

Specificity: 0.84 (0.77-0.90)

PPV: 0.78 (0.68-0.93)

NPV: 0.88 (0.80-0.93)

 

AUC = 0.92

None

Staios, 2023

Type of study:

Case-control study

 

Setting and country:

Greece

 

Funding and conflicts of interest:

This research was supported by Fronditha Care, Marathon Foods, the Australasian Hellenic Educational Progressive Association, Anna Timou, the Australian Hellenic Golf Federation, the Hellenic Women’s Cultural Association, Kirsty Chiaplias, and the Thessaloniki Association. The authors report no conflicts of interest.

Inclusion criteria:

- Age 70-85 years

- Literate, immigrants from Greece

- Greek as dominant language

- Having normal cognition (controls) or diagnosis of AD (cases)

 

Exclusion criteria:

- MMSE < 22/30

- Self-reported functional or memory decline

- History of neurological or psychiatric conditions known to impact cognition

- Score >6/15 on geriatric depression scale or ≥8/20 on the geriatric anxiety inventory

- Uncorrected visual and/or auditory deficits

- History or current consumption of >10 standard alcoholic drinks per week and/or >4 standard drinks on one day

- History or current substance use

 

N= 110

Normal cognition: 90

Dementia: 20

 

Mean age ± SD:

Normal cognition: 77.1 (4.5)

Dementia: 78.0 (3.5)

 

Sex: %F

Normal cognition: 56.7%

Dementia: 55.0%

Describe index test:

Greek cross

 

Cut-off point(s):

1/2

 

Comparator test:

Four-pointed star

Intersecting pentagons

Necker cube

 

Cut-off point(s):

1/2

1-6

1-6

Describe reference test:

Clinical diagnosis

 

Cut-off point(s):

Dementia: diagnostic criteria according to DSM-5 and diagnostic research criteria for AD.

Time between the index test and reference test:

Not reported.

 

For how many participants were no complete outcome data available?

None

 

Reasons for incomplete outcome data described?

Not applicable

Outcome measures

Greek cross

Cut-off: 1

Sensitivity: 0.40

Specificity: 0.96

 

AUC = 0.80 (0.69-0.91)

 

Four-pointed star

Cut-off: 1

Sensitivity: 0.10

Specificity: 0.98

 

AUC = 0.68 (0.57-0.80)

 

Intersecting pentagons

Cut-off: 4

Sensitivity: 0.95

Specificity: 0.31

 

AUC = 0.71 (0.61-0.83)

 

Necker cube

Cut-off: 2

Sensitivity: 0.75

Specificity: 0.36

 

AUC = 0.55 (0.48-0.67)

 

None

Torkpoor, 2022

Type of study:

Cross-sectional study

 

Setting and country:

4 memory clinics in Southern Sweden

 

Funding and conflicts of interest:

The study was supported by the Swedish federal government and by the Kockska foundation and Vinnova.

Inclusion criteria:

- Patients referred to the memory clinics to assess their cognitive impairment.

 

Exclusion criteria:

No exclusion criteria.

 

N= 36

Mean (SD) age: 70.5 (12.9) years

Sex (%F): 63.9%

Describe index test:

RUDAS-S

 

Cut-off point(s):

<25

 

Comparator test:

MMSE-SR

 

Cut-off point(s):

<23

Describe reference test:

Clinical diagnosis

 

Cut-off point(s):

According to the international classification of diseases (ICD-10)

Time between the index test and reference test:

Same day.

 

For how many participants were no complete outcome data available?

Unclear

 

Reasons for incomplete outcome data described?

Not applicable

RUDAS-S

AUC = 0.86 (0.72-0.99)

 

MMSE-SR

AUC = 0.84 (0.71-0.97)

None

Nielsen, 2018

Type of study:

Prospective cross-sectional study

 

Setting and country:

Multicenter study in memory clinics in Germany, Belgium, Denmark, Sweden, Norway and Greece.

 

Funding and conflicts of interest:

Supported by the European Union funded Interreg IV A program. The authors report no conflicts of interest.

Inclusion criteria:

- Participants with a “non-Western” immigrant background and native-born participants with intact cognition and with a diagnosis of dementia.

 

Exclusion criteria (for individuals with intact cognition):

- Individuals reporting significant memory problems, psychiatric or neurological disorders, or substance abuse, or scoring above the proposed cut-off of ≥10/15 on the 15-item GDS.

- Individuals had to be free of physical disabilities that could interfere with cognitive testing.

 

N= 280

Normal cognition: 200

Dementia: 80

 

Mean age ± SD:

Normal cognition: 69.4 (9.7)

Dementia: 75.0 (8.8)

 

Sex: %F

Normal cognition: 61%

Dementia: 48%

Describe index test:

RUDAS

 

Cut-off point(s):

<22-26

 

Comparator test:

None

 

Cut-off point(s):

Not applicable

Describe reference test:

Clinical diagnosis

 

Cut-off point(s):

According to the DSM-IV-TR criteria and diagnostic research criteria for dementia

Time between the index test and reference test:

Same day

 

For how many participants were no complete outcome data available?

Diagnostic accuracy of the RUDAS was assessed in 280 (80 with dementia, 200 with intact cognition) of 441 individuals.

 

Reasons for incomplete outcome data described?

- History of significant memory problems (n=4)

- Stroke (n=4)

- Traumatic brain injury (n=1)

- Parkinson’s disease (n=1)

- GDS score above cut-off (n=10)

For the other participants, no reasons are reported.

RUDAS

AUC = 0.95 (0.92-0.99)

None

[1] In geval van een case-control design moeten de patiëntkarakteristieken per groep (cases en controls) worden uitgewerkt. NB; case control studies zullen de accuratesse overschatten (Lijmer et al., 1999)

[2] Comparator test is vergelijkbaar met de C uit de PICO van een interventievraag. Er kunnen ook meerdere tests worden vergeleken. Voeg die toe als comparator test 2 etc. Let op: de comparator test kan nooit de referentiestandaard zijn.

[3] De referentiestandaard is de test waarmee definitief wordt aangetoond of iemand al dan niet ziek is. Idealiter is de referentiestandaard de Gouden standaard (100% sensitief en 100% specifiek). Let op! dit is niet de “comparison test/index 2”.

4 Beschrijf de statistische parameters voor de vergelijking van de indextest(en) met de referentietest, en voor de vergelijking tussen de indextesten onderling (als er twee of meer indextesten worden vergeleken).

[4] In geval van een case-control design moeten de patiëntkarakteristieken per groep (cases en controls) worden uitgewerkt. NB; case control studies zullen de accuratesse overschatten (Lijmer et al., 1999)

[5] Comparator test is vergelijkbaar met de C uit de PICO van een interventievraag. Er kunnen ook meerdere tests worden vergeleken. Voeg die toe als comparator test 2 etc. Let op: de comparator test kan nooit de referentiestandaard zijn.

[6] De referentiestandaard is de test waarmee definitief wordt aangetoond of iemand al dan niet ziek is. Idealiter is de referentiestandaard de Gouden standaard (100% sensitief en 100% specifiek). Let op! dit is niet de “comparison test/index 2”.

4 Beschrijf de statistische parameters voor de vergelijking van de indextest(en) met de referentietest, en voor de vergelijking tussen de indextesten onderling (als er twee of meer indextesten worden vergeleken).

 

Risk of bias tables

Study reference

Patient selection

Index test

Reference standard

Flow and timing

Comments with respect to applicability

Goudsmit, 2017

Was a consecutive or random sample of patients enrolled?

Unclear

 

Was a case-control design avoided?

No

 

Did the study avoid inappropriate exclusions?

Yes

Were the index test results interpreted without knowledge of the results of the reference standard?

No

 

If a threshold was used, was it pre-specified?

Yes

Is the reference standard likely to correctly classify the target condition?

Yes

 

Were the reference standard results interpreted without knowledge of the results of the index test?

Yes

 

Was there an appropriate interval between index test(s) and reference standard?

No

 

Did all patients receive a reference standard?

Yes

 

Did patients receive the same reference standard?

Yes

 

Were all patients included in the analysis?

Yes, missing values were replaced by the lowest normal values of the patient group

Are there concerns that the included patients do not match the review question?

No

 

Are there concerns that the index test, its conduct, or interpretation differ from the review question?

No

 

Are there concerns that the target condition as defined by the reference standard does not match the review question?

No

CONCLUSION:

Could the selection of patients have introduced bias?

 

 

RISK: HIGH

CONCLUSION:

Could the conduct or interpretation of the index test have introduced bias?

 

RISK: HIGH

 

CONCLUSION:

Could the reference standard, its conduct, or its interpretation have introduced bias?

 

RISK: LOW

CONCLUSION

Could the patient flow have introduced bias?

 

 

RISK: UNCLEAR

Goudsmit, 2018

Was a consecutive or random sample of patients enrolled?

Yes

 

Was a case-control design avoided?

Yes

 

Did the study avoid inappropriate exclusions?

Yes

 

 

Were the index test results interpreted without knowledge of the results of the reference standard?

Yes

 

If a threshold was used, was it pre-specified?

Yes

 

 

 

Is the reference standard likely to correctly classify the target condition?

Yes

 

Were the reference standard results interpreted without knowledge of the results of the index test?

Yes

 

 

 

Was there an appropriate interval between index test(s) and reference standard?

Yes

 

Did all patients receive a reference standard?

Yes

 

Did patients receive the same reference standard?

Yes

 

Were all patients included in the analysis?

No

 

Are there concerns that the included patients do not match the review question?

No

 

Are there concerns that the index test, its conduct, or interpretation differ from the review question?

No

 

Are there concerns that the target condition as defined by the reference standard does not match the review question?

No

 

CONCLUSION:

Could the selection of patients have introduced bias?

 

 

RISK: LOW

CONCLUSION:

Could the conduct or interpretation of the index test have introduced bias?

 

RISK: LOW

CONCLUSION:

Could the reference standard, its conduct, or its interpretation have introduced bias?

 

RISK: LOW

CONCLUSION

Could the patient flow have introduced bias?

 

 

RISK: LOW

 

Goudsmit, 2021

Was a consecutive or random sample of patients enrolled?

Yes

 

Was a case-control design avoided?

Yes

 

Did the study avoid inappropriate exclusions?

Yes

 

 

Were the index test results interpreted without knowledge of the results of the reference standard?

Yes

 

If a threshold was used, was it pre-specified?

Yes

 

 

 

Is the reference standard likely to correctly classify the target condition?

Yes

 

Were the reference standard results interpreted without knowledge of the results of the index test?

Yes

 

 

 

Was there an appropriate interval between index test(s) and reference standard?

Yes

 

Did all patients receive a reference standard?

Yes

 

Did patients receive the same reference standard?

Yes

 

Were all patients included in the analysis?

Yes

Are there concerns that the included patients do not match the review question?

No

 

Are there concerns that the index test, its conduct, or interpretation differ from the review question?

Yes

 

Are there concerns that the target condition as defined by the reference standard does not match the review question?

No

 

 

CONCLUSION:

Could the selection of patients have introduced bias?

 

 

RISK: LOW

CONCLUSION:

Could the conduct or interpretation of the index test have introduced bias?

 

RISK: LOW

 

CONCLUSION:

Could the reference standard, its conduct, or its interpretation have introduced bias?

 

RISK: LOW

CONCLUSION

Could the patient flow have introduced bias?

 

 

RISK: LOW

 

Nielsen, 2016

Was a consecutive or random sample of patients enrolled?

Unclear

 

Was a case-control design avoided?

No

 

Did the study avoid inappropriate exclusions?

Yes

 

 

Were the index test results interpreted without knowledge of the results of the reference standard?

No

 

If a threshold was used, was it pre-specified?

Yes

 

 

 

Is the reference standard likely to correctly classify the target condition?

Yes

 

Were the reference standard results interpreted without knowledge of the results of the index test?

Yes

 

 

 

Was there an appropriate interval between index test(s) and reference standard?

Unclear

 

Did all patients receive a reference standard?

Unclear

 

Did patients receive the same reference standard?

Unclear

 

Were all patients included in the analysis?

Unclear

 

Are there concerns that the included patients do not match the review question?

No

 

Are there concerns that the index test, its conduct, or interpretation differ from the review question?

No

 

Are there concerns that the target condition as defined by the reference standard does not match the review question?

Yes

 

 

CONCLUSION:

Could the selection of patients have introduced bias?

 

 

RISK: HIGH

CONCLUSION:

Could the conduct or interpretation of the index test have introduced bias?

 

RISK: HIGH

 

CONCLUSION:

Could the reference standard, its conduct, or its interpretation have introduced bias?

 

RISK: LOW

CONCLUSION

Could the patient flow have introduced bias?

 

 

RISK: UNCLEAR

 

Staios, 2023

Was a consecutive or random sample of patients enrolled?

No

 

Was a case-control design avoided?

No

 

Did the study avoid inappropriate exclusions?

Yes

 

Were the index test results interpreted without knowledge of the results of the reference standard?

No

 

If a threshold was used, was it pre-specified?

Yes

 

Is the reference standard likely to correctly classify the target condition?

Yes

 

Were the reference standard results interpreted without knowledge of the results of the index test?

No

 

Was there an appropriate interval between index test(s) and reference standard?

Unclear

 

Did all patients receive a reference standard?

Unclear

 

Did patients receive the same reference standard?

Unclear

 

Were all patients included in the analysis?

Yes

 

Are there concerns that the included patients do not match the review question?

Yes

 

Are there concerns that the index test, its conduct, or interpretation differ from the review question?

No

 

Are there concerns that the target condition as defined by the reference standard does not match the review question?

Yes

 

 

CONCLUSION:

Could the selection of patients have introduced bias?

 

 

RISK: HIGH

CONCLUSION:

Could the conduct or interpretation of the index test have introduced bias?

 

RISK: HIGH

 

CONCLUSION:

Could the reference standard, its conduct, or its interpretation have introduced bias?

 

RISK: HIGH

CONCLUSION

Could the patient flow have introduced bias?

 

 

RISK: UNCLEAR

 

Torkpoor, 2022

Was a consecutive or random sample of patients enrolled?

Yes

 

Was a case-control design avoided?

Yes

 

Did the study avoid inappropriate exclusions?

Yes

Were the index test results interpreted without knowledge of the results of the reference standard?

Yes

 

If a threshold was used, was it pre-specified?

No

Is the reference standard likely to correctly classify the target condition?

Yes

 

Were the reference standard results interpreted without knowledge of the results of the index test?

No

 

Was there an appropriate interval between index test(s) and reference standard?

No

 

Did all patients receive a reference standard?

Yes

 

Did patients receive the same reference standard?

Yes

 

Were all patients included in the analysis?

Yes

Are there concerns that the included patients do not match the review question?

No

 

Are there concerns that the index test, its conduct, or interpretation differ from the review question?

No

 

Are there concerns that the target condition as defined by the reference standard does not match the review question?

Yes

 

CONCLUSION:

Could the selection of patients have introduced bias?

 

 

RISK: LOW

CONCLUSION:

Could the conduct or interpretation of the index test have introduced bias?

 

RISK: UNCLEAR

CONCLUSION:

Could the reference standard, its conduct, or its interpretation have introduced bias?

 

RISK: HIGH

CONCLUSION

Could the patient flow have introduced bias?

 

 

RISK: UNCLEAR

 

Nielsen, 2018

Was a consecutive or random sample of patients enrolled?

Yes

 

Was a case-control design avoided?

Yes

 

Did the study avoid inappropriate exclusions?

Yes

Were the index test results interpreted without knowledge of the results of the reference standard?

No

 

If a threshold was used, was it pre-specified?

Yes

Is the reference standard likely to correctly classify the target condition?

Yes

 

Were the reference standard results interpreted without knowledge of the results of the index test?

No

Was there an appropriate interval between index test(s) and reference standard?

Yes

 

Did all patients receive a reference standard?

Yes

 

Did patients receive the same reference standard?

Yes

 

Were all patients included in the analysis?

No

Are there concerns that the included patients do not match the review question?

No

 

Are there concerns that the index test, its conduct, or interpretation differ from the review question?

No

 

Are there concerns that the target condition as defined by the reference standard does not match the review question?

No

 

CONCLUSION:

Could the selection of patients have introduced bias?

 

 

RISK: LOW

CONCLUSION:

Could the conduct or interpretation of the index test have introduced bias?

 

RISK: HIGH

CONCLUSION:

Could the reference standard, its conduct, or its interpretation have introduced bias?

 

RISK: HIGH

CONCLUSION

Could the patient flow have introduced bias?

 

 

RISK: LOW

 

 

Table of excluded studies - PICO 1 Diagnostic accuracy

Reference

Reason for exclusion

Naqvi RM, Haider S, Tomlinson G, Alibhai S. Cognitive assessments in multicultural populations using the Rowland Universal Dementia Assessment Scale: a systematic review and meta-analysis. CMAJ. 2015 Mar 17;187(5):E169-75. doi: 10.1503/cmaj.140802. Epub 2015 Feb 17. PMID: 25691786; PMCID: PMC4361127.

Wrong population (majority of participants in the included studies had no migration background)

O'Driscoll C, Shaikh M. Cross-Cultural Applicability of the Montreal Cognitive Assessment (MoCA): A Systematic Review. J Alzheimers Dis. 2017;58(3):789-801. doi: 10.3233/JAD-161042. PMID: 28482634.

Wrong population (no migration background)

Franzen S, van den Berg E, Goudsmit M, Jurgens CK, van de Wiel L, Kalkisim Y, Uysal-Bozkir Ö, Ayhan Y, Nielsen TR, Papma JM. A Systematic Review of Neuropsychological Tests for the Assessment of Dementia in Non-Western, Low-Educated or Illiterate Populations. J Int Neuropsychol Soc. 2020 Mar;26(3):331-351. doi: 10.1017/S1355617719000894. Epub 2019 Sep 12. PMID: 31511111.

Wrong population (no migration background), results are narratively described

Franzen S, van den Berg E, Kalkisim Y, van de Wiel L, Harkes M, van Bruchem-Visser RL, de Jong FJ, Jiskoot LC, Papma JM. Assessment of Visual Association Memory in Low-Educated, Non-Western Immigrants with the Modified Visual Association Test. Dement Geriatr Cogn Disord. 2019;47(4-6):345-354. doi: 10.1159/000501151. Epub 2019 Jul 18. PMID: 31319408; PMCID: PMC6878732.

Wrong outcomes (no diagnostic accuracy values reported)

Franzen, S., Van den Berg, E., Ayhan, Y., Satoer, D., Türkoğlu, Ö, Genç Akpulat, G., . . . Papma, J. (2023). The Naming Assessment in Multicultural Europe (NAME): Development and Validation in a Multicultural Memory Clinic. Journal of the International Neuropsychological Society, 29(1), 92-104. doi:10.1017/S135561772100148X

No subanalysis without native Turkish patients

Maillet D, Narme P, Amieva H, Matharan F, Bailon O, Le Clésiau H, Belin C. The TMA-93: A New Memory Test for Alzheimer's Disease in Illiterate and Less Educated People. Am J Alzheimers Dis Other Demen. 2017 Dec;32(8):461-467. doi: 10.1177/1533317517722630. Epub 2017 Jul 27. PMID: 28750554.

Wrong population (native speakers and immigrants in population)

Nielsen TR, Andersen BB, Gottrup H, Lützhøft JH, Høgh P, Waldemar G. Validation of the Rowland Universal Dementia Assessment Scale for multicultural screening in Danish memory clinics. Dement Geriatr Cogn Disord. 2013;36(5-6):354-62. doi: 10.1159/000354375. Epub 2013 Sep 10. PMID: 24022429.

Wrong population (75% was native Danish speaker)

Schoenmakers B, Robben T. Barriers in screening for dementia in elderly migrants in primary care and the use of the Rowland Universal Dementia Assessment Scale. A mixed cross-sectional and qualitative study. Eur J Gen Pract. 2021 Dec;27(1):45-50. doi: 10.1080/13814788.2021.1913116. PMID: 33928835; PMCID: PMC8816395.

Wrong population (no migration background)

Nielsen TR, Vogel A, Waldemar G. Comparison of performance on three neuropsychological tests in healthy Turkish immigrants and Danish elderly. Int Psychogeriatr. 2012 Sep;24(9):1515-21. doi: 10.1017/S1041610212000440. Epub 2012 Apr 16. PMID: 22717281.

Wrong outcomes (no diagnostic accuracy values reported)

Franzen S, van den Berg E, Bossenbroek W, Kranenburg J, Scheffers EA, van Hout M, van de Wiel L, Goudsmit M, van Bruchem-Visser RL, van Hemmen J, Jiskoot LC, Papma JM. Neuropsychological assessment in the multicultural memory clinic: Development and feasibility of the TULIPA battery. Clin Neuropsychol. 2023 Jan;37(1):60-80. doi: 10.1080/13854046.2022.2043447. Epub 2022 Feb 27. PMID: 35225154.

Wrong outcomes (no diagnostic accuracy values reported)

Zwart LA, Goudsmit M, van Campen JP, Rijkers CJ, Wind AW. Het gebruik van de MMSE als screeningsinstrument voor dementie bij oudere Turkse en Marokkaanse migranten [Using the MMSE as a cognitive screener among Turkish and Moroccan migrants]. Tijdschr Gerontol Geriatr. 2015 Feb;46(1):28-36. Dutch. doi: 10.1007/s12439-014-0105-1. PMID: 25475409.

No English full-text publication available

Harrison JK, Fearon P, Noel-Storr AH, McShane R, Stott DJ, Quinn TJ. Informant Questionnaire on Cognitive Decline in the Elderly (IQCODE) for the diagnosis of dementia within a secondary care setting. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Mar 10;(3):CD010772. doi: 10.1002/14651858.CD010772.pub2. Update in: Cochrane Database Syst Rev. 2021 Jul 19;7:CD010772. PMID: 25754745.

Wrong population (individuals without migration background)

 

Giaquinto F, Battista P, Angelelli P. Touchscreen Cognitive Tools for Mild Cognitive Impairment and Dementia Used in Primary Care Across Diverse Cultural and Literacy Populations: A Systematic Review. J Alzheimers Dis. 2022;90(4):1359-1380. doi: 10.3233/JAD-220547. PMID: 36245376.

Wrong population (no migration background)

Pellicer-Espinosa I, Díaz-Orueta U. Cognitive Screening Instruments for Older Adults with Low Educational and Literacy Levels: A Systematic Review. J Appl Gerontol. 2022 Apr;41(4):1222-1231. doi: 10.1177/07334648211056230. Epub 2021 Dec 2. PMID: 34856843; PMCID: PMC8966106.

Wrong outcomes (no diagnostic accuracy values reported)

Maestri G, Nicotra A, Pomati S, Canevelli M, Pantoni L, Cova I. Cultural influence on clock drawing test: A systematic review. J Int Neuropsychol Soc. 2023 Aug;29(7):704-714. doi: 10.1017/S1355617722000662. Epub 2022 Nov 25. PMID: 36426579.

Wrong population (no migration background)

Maher C, Calia C. The effect of illiteracy on performance in screening tools for dementia: A meta-analysis. J Clin Exp Neuropsychol. 2021 Dec;43(10):945-966. doi: 10.1080/13803395.2022.2040433. Epub 2022 Feb 24. PMID: 35200100.

Wrong outcomes (no diagnostic accuracy values reported)

Torkpoor R, Frolich K, Nielsen TR, Londos E. Diagnostic Accuracy of the Swedish Version of the Rowland Universal Dementia Assessment Scale (RUDAS-S) for Multicultural Cognitive Screening in Swedish Memory Clinics. J Alzheimers Dis. 2022;89(3):865-876. doi: 10.3233/JAD-220233. PMID: 35964182; PMCID: PMC9535584.

Reported sensitivity and specificity only for total population (nonnative and native participants together)

Celik S, Onur O, Yener G, Kessler J, Özbek Y, Meyer P, Frölich L, Teichmann B. Cross-cultural comparison of MMSE and RUDAS in German and Turkish patients with Alzheimer's disease. Neuropsychology. 2022 Mar;36(3):195-205. doi: 10.1037/neu0000764. Epub 2021 Sep 2. PMID: 34472899.

Wrong outcomes (no diagnostic accuracy values reported)

Alkeridy WA, Al Khalifah RA, Mohammedin AS, Khallaf R, Muayqil T, Bucks RS. The Arabic Translation and Cross-Cultural Adaptation of the Bristol Activity of Daily Living Scale. J Alzheimers Dis. 2022;86(3):1123-1130. doi: 10.3233/JAD-215489. PMID: 35147542.

Wrong outcomes (no diagnostic accuracy values reported)

Gianattasio KZ, Ciarleglio A, Power MC. Development of Algorithmic Dementia Ascertainment for Racial/Ethnic Disparities Research in the US Health and Retirement Study. Epidemiology. 2020 Jan;31(1):126-133. doi: 10.1097/EDE.0000000000001101. PMID: 31567393; PMCID: PMC6888863.

Wrong aim (to develop and distribute an algorithm that performs comparably across racial/ethnic groups for use in dementia)

Delgado-Álvarez A, Nielsen TR, Delgado-Alonso C, Valles-Salgado M, López-Carbonero JI, García-Ramos R, Gil-Moreno MJ, Díez-Cirarda M, Matías-Guiu J, Matias-Guiu JA. Validation of the European Cross-Cultural Neuropsychological Test Battery (CNTB) for the assessment of mild cognitive impairment due to Alzheimer's disease and Parkinson's disease. Front Aging Neurosci. 2023 May 5;15:1134111. doi: 10.3389/fnagi.2023.1134111. PMID: 37213535; PMCID: PMC10196233.

Wrong intervention (cognitive test battery)

 

Table of excluded studies - PICO 2 Professional interpreter

Reference

Reason for exclusion

Heath M, Hvass AMF, Wejse CM. Interpreter services and effect on healthcare - a systematic review of the impact of different types of interpreters on patient outcome. J Migr Health. 2023 Jan 24;7:100162. doi: 10.1016/j.jmh.2023.100162. PMID: 36816444; PMCID: PMC9932446.

Wrong P (geen cogn. stoornis)

Stinson JM, Armendariz V, Hegazy MIR, Strutt AM, McCauley SR, York MK. Developing a Culturally Competent Neuropsychological Battery for Diagnosis of Dementia in Arabic-Speaking Patients in the United States. Arch Clin Neuropsychol. 2023 Apr 26;38(3):433-445. doi: 10.1093/arclin/acad017. PMID: 36988467.

Wrong I/C

Chejor P, Laging B, Whitehead L, Porock D. Experiences of older immigrants living with dementia and their carers: a systematic review and meta-synthesis. BMJ Open. 2022 May 24;12(5):e059783. doi: 10.1136/bmjopen-2021-059783. PMID: 35613772; PMCID: PMC9125757.

Wrong I/C

Brijnath B, Croy S, Sabates J, Thodis A, Ellis S, de Crespigny F, Moxey A, Day R, Dobson A, Elliott C, Etherington C, Geronimo MA, Hlis D, Lampit A, Low LF, Straiton N, Temple J. Including ethnic minorities in dementia research: Recommendations from a scoping review. Alzheimers Dement (N Y). 2022 Apr 29;8(1):e12222. doi: 10.1002/trc2.12222. PMID: 35505899; PMCID: PMC9053375.

Wrong I/C/aim

Chan CC, Fage BA, Burton JK, Smailagic N, Gill SS, Herrmann N, Nikolaou V, Quinn TJ, Noel-Storr AH, Seitz DP. Mini-Cog for the detection of dementia within a secondary care setting. Cochrane Database Syst Rev. 2021 Jul 14;7(7):CD011414. doi: 10.1002/14651858.CD011414.pub3. PMID: 34260060; PMCID: PMC8278979.

Wrong P (geen cogn. stoornis)

Tillmann J, Just J, Schnakenberg R, Weckbecker K, Weltermann B, Münster E. Challenges in diagnosing dementia in patients with a migrant background - a cross-sectional study among German general practitioners. BMC Fam Pract. 2019 Feb 25;20(1):34. doi: 10.1186/s12875-019-0920-0. PMID: 30803438; PMCID: PMC6388491.

Wrong I/C

Sagbakken M, Spilker RS, Nielsen TR. Dementia and immigrant groups: a qualitative study of challenges related to identifying, assessing, and diagnosing dementia. BMC Health Serv Res. 2018 Nov 29;18(1):910. doi: 10.1186/s12913-018-3720-7. PMID: 30497459; PMCID: PMC6267848.

Wrong I/C

Brandl EJ, Schreiter S, Schouler-Ocak M. Are Trained Medical Interpreters Worth the Cost? A Review of the Current Literature on Cost and Cost-Effectiveness. J Immigr Minor Health. 2020 Feb;22(1):175-181. doi: 10.1007/s10903-019-00915-4. PMID: 31256314.

Wrong P (geen cogn. stoornis)

Karliner LS, Jacobs EA, Chen AH, Mutha S. Do professional interpreters improve clinical care for patients with limited English proficiency? A systematic review of the literature. Health Serv Res. 2007 Apr;42(2):727-54. doi: 10.1111/j.1475-6773.2006.00629.x. PMID: 17362215; PMCID: PMC1955368.

Wrong P (geen cogn. stoornis)

Flores G. The impact of medical interpreter services on the quality of health care: a systematic review. Med Care Res Rev. 2005 Jun;62(3):255-99. doi: 10.1177/1077558705275416. PMID: 15894705.

Wrong P (geen cogn. stoornis)

Ono N, Kiuchi T, Ishikawa H. Development and pilot testing of a novel education method for training medical interpreters. Patient Educ Couns. 2013 Dec;93(3):604-11. doi: 10.1016/j.pec.2013.09.003. Epub 2013 Sep 12. PMID: 24075728.

Wrong P/I/C

Ng JH, Tirodkar MA, French JB, Spalt HE, Ward LM, Haffer SC, Hewitt N, Rey D, Scholle SH. Health Quality Measures Addressing Disparities in Culturally and Linguistically Appropriate Services: What are Current Gaps? J Health Care Poor Underserved. 2017;28(3):1012-1029. doi: 10.1353/hpu.2017.0093. PMID: 28804074.

Wrong P/I/C

Chan CC, Fage BA, Burton JK, Smailagic N, Gill SS, Herrmann N, Nikolaou V, Quinn TJ, Noel-Storr AH, Seitz DP. Mini-Cog for the diagnosis of Alzheimer's disease dementia and other dementias within a secondary care setting. Cochrane Database Syst Rev. 2019 Sep 14;9(9):CD011414. doi: 10.1002/14651858.CD011414.pub2. Update in: Cochrane Database Syst Rev. 2021 Jul 14;7:CD011414. PMID: 31521064; PMCID: PMC6744952.

Wrong I/C

Sleptsova M, Hofer G, Morina N, Langewitz W. The role of the health care interpreter in a clinical setting--a narrative review. J Community Health Nurs. 2014;31(3):167-84. doi: 10.1080/07370016.2014.926682. PMID: 25051322.

Wrong P (geen cogn. stoornis)

Hadziabdic E, Albin B, Hjelm K. Arabic-speaking migrants' attitudes, opinions, preferences and past experiences concerning the use of interpreters in healthcare: a postal cross-sectional survey. BMC Res Notes. 2014 Feb 3;7:71. doi: 10.1186/1756-0500-7-71. PMID: 24484628; PMCID: PMC3915075.

Wrong P (geen cogn. stoornis)

Brijnath B, Gonzalez E, Hlavac J, Enticott J, Woodward-Kron R, LoGiudice D, Low LF, Antoniades J, White J, Hwang K, Lin X, Gilbert AS. The impact of training on communication quality during interpreter-mediated cognitive assessments: Study protocol for a randomized controlled trial. Alzheimers Dement (N Y). 2022 Aug 30;8(1):e12349. doi: 10.1002/trc2.12349. PMID: 36089932; PMCID: PMC9428280.

Wrong design

Standiford CJ, Nolan E, Harris M, Bernstein SJ. Improving the provision of language services at an academic medical center: ensuring high-quality health communication for limited-English-proficient patients. Acad Med. 2009 Dec;84(12):1693-7. doi: 10.1097/ACM.0b013e3181bf4659. PMID: 19940574.

Wrong P/I/C

Hilder J, Gray B, Dowell A, Macdonald L, Tester R, Stubbe M. 'It depends on the consultation': revisiting use of family members as interpreters for general practice consultations - when and why? Aust J Prim Health. 2017 Jul;23(3):257-262. doi: 10.1071/PY16053. PMID: 27832830.

Wrong P (geen cogn. stoornis)

Iyer GK, Paplikar A, Alladi S, Dutt A, Sharma M, Mekala S, Kaul S, Saroja AO, Divyaraj G, Ellajosyula R, Ghosh A, Hooda R, Justus S, Kandukuri R, Khan AB, Mathew R, Mathuranath PS, Menon R, Nandi R, Narayanan J, Nehra A, Padma MV, Pauranik A, Ramakrishnan S, Sabnis P, Sarath L, Shah U, Tripathi M, Sylaja PN, Varma RP, Verma M, Varghese F; ICMR Neurocognitive Tool Box Consortium. Standardising Dementia Diagnosis Across Linguistic and Educational Diversity: Study Design of the Indian Council of Medical Research-Neurocognitive Tool Box (ICMR-NCTB). J Int Neuropsychol Soc. 2020 Feb;26(2):172-186. doi: 10.1017/S1355617719001127. Epub 2019 Dec 12. PMID: 31826780.

Wrong design

Gitlin LN, Marx K, Stanley IH, Hodgson N. Translating Evidence-Based Dementia Caregiving Interventions into Practice: State-of-the-Science and Next Steps. Gerontologist. 2015 Apr;55(2):210-26. doi: 10.1093/geront/gnu123. Epub 2015 Feb 17. PMID: 26035597; PMCID: PMC4542834.

Wrong design
 

Autorisatiedatum en geldigheid

Laatst beoordeeld  : 15-10-2024

Laatst geautoriseerd  : 15-10-2024

Geplande herbeoordeling  : 15-10-2029

Initiatief en autorisatie

Initiatief:
  • Cluster Cognitieve stoornissen en dementie
Geautoriseerd door:
  • Nederlandse Internisten Vereniging
  • Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie
  • Nederlands Instituut van Psychologen

Algemene gegevens

De ontwikkeling van deze richtlijnmodule werd ondersteund door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (www.demedischspecialist.nl/kennisinstituut) en werd gefinancierd uit de Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS). De financier heeft geen enkele invloed gehad op de inhoud van de richtlijnmodule.

Samenstelling werkgroep

Voor het ontwikkelen van de richtlijnmodules is in 2021 een multidisciplinaire cluster ingesteld. Dit cluster bestaat uit vertegenwoordigers van alle relevante organisaties die betrekking hebben op de zorg voor patiënten met dementie en delier.

Het cluster Cognitieve stoornissen en Dementie bestaat uit drie richtlijnen, zie hier voor de actuele clusterindeling. De stuurgroep bewaakt het proces van modulair onderhoud binnen het cluster. De expertisegroepsleden worden indien nodig gevraagd om hun expertise in te zetten voor een specifieke richtlijnmodule. Het cluster Cognitieve stoornissen en Dementie bestaat uit de volgende personen.

 

Clusterstuurgroep

  • Dhr. Prof. Dr. M.G.M. (Marcel) Olde Rikkert (voorzitter), klinisch geriater, Radboudumc, Nijmegen; NVKG
  • Dhr. Prof. Dr. A.R. (Tony) Absalom, anesthesioloog, Universitair Medisch Centrum Groningen, Groningen; NVA
  • Dhr. Dr. J.H.J.M. (Jeroen) de Bresser, radioloog, Leids Universitair Medisch Centrum, Leiden; NVvR
  • Mevr. J.L.M. (Josephine) Lambregts, patiëntvertegenwoordiger; Alzheimer Nederland
  • Mevr. Dr. I.K. (Indrag) Lampe, psychiater, OLVG, Amsterdam; NVvP
  • Mevr. Prof. Dr. B.C. (Barbara) van Munster, internist, Universitair Medisch Centrum Groningen, Groningen; NIV
  • Dhr. Prof. Dr. E. (Edo) Richard, neuroloog, Radboudumc, Nijmegen; NVN
  • Mevr. Prof. Dr. Ir. C. (Charlotte) Teunissen, klinisch chemicus, AmsterdamUMC, Amsterdam; NVKC
  • Dhr. Dr. R.A.W. (Ronald) Verhagen, orthopedisch chirurg, Tergooi MC, Hilversum; NOV

Clusterexpertisegroep

  • Dhr. Dr. A.P.A. (Auke) Appelman, radioloog, Universitair Medisch Centrum Groningen, Groningen; NVvR
  • Dhr. Prof. Dr. B.N.M. (Bart) van Berckel, nucleair geneeskundige, AmsterdamUMC, Amsterdam; NVNG
  • Mevr. Dr. R.L. (Rozemarijn) van Bruchem- Visser, internist ouderengeneeskunde, Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam; NIV
  • Dhr. B.P.H. (Bas) ter Brugge, specialist ouderengeneeskunde, Vilente, Doorwerth; Verenso
  • Dhr. J.P.C.M. (Jos) van Campen, klinisch geriater, OLVG, Amsterdam; NVKG
  • Dhr. Dr. J.A.H.R. (Jurgen) Claassen, klinisch geriater, Radboudumc, Nijmegen; NVKG
  • Dhr. Dr. P.L.J. (Paul) Dautzenberg, klinisch geriater, Jeroen Bosch Ziekenhuis, ‘s-Hertogenbosch; NVKG
  • Mevr. Dr. A.M. (Agnies) van Eeghen, Arts voor Verstandelijk Gehandicapten, AmsterdamUMC, Amsterdam; NVAVG
  • Mevr. Dr. M.E.A. (Marlise) van Eersel, internist, Universitair Medisch Centrum Groningen, Groningen; NIV
  • Mevr. Dr. S. (Sanne) Franzen, neuropsycholoog, Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam; NIP
  • Mevr. C.M. (Christa) de Geus, neurogeneticus, AmsterdamUMC, Amsterdam; NVKG
  • Mevr. M. (Marjolein) Groeneveld, MSc, verpleegkundig Consulent Geriatrie, klinisch epidemioloog, Catharina Ziekenhuis, Eindhoven; V&VN
  • Dhr. Dr. R.B. (Rients) Huitema, klinisch neuropsycholoog, Universitair Medisch Centrum Groningen, Groningen; NIP
  • Dhr. Drs. A. (Ali) Lahdidioui, internist, HagaZiekenhuis, Den Haag; NIV
  • Dhr. Dr. J. (Jules) Lavalaye, nucleair geneeskundige, St.Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein/Utrecht; NVNG
  • Mevr. Drs. L. (Lieke) Mitrov, ziekenhuisapotheker, Maasstad Ziekenhuis, Rotterdam; NVZA – tijdelijk vervangen door Shirley Sparla.
  • Mevr. Dr. M. (Marieke) Perry, huisarts/onderzoeker, Radboudumc, Nijmegen; NHG
  • Dhr. Dr. G. (Gerwin) Roks, neuroloog, Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis, Tilburg; NVN
  • Mevr. Dr. T.R. (Rikje) Ruiter, internist, Maasstad Ziekenhuis, Rotterdam; NIV
  • Mevr. A.J.B.P. (Astrid) Schoonbrood, ergotherapeut, Ergotherapiepraktijk Zuid-Limburg; Ergotherapie Nederland
  • Mevr. Dr. N. (Niki) Schoonenboom, neuroloog, Spaarne Gasthuis, Haarlem/Hoofdorp, NVN
  • Dhr. Dr. H. (Harro) Seelaar, neuroloog, Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam; NVN
  • Dhr. Dr. K.S. (Koen) Simons, intensivist-internist, Jeroen Bosch Ziekenhuis, ‘s-Hertogenbosch; NVIC
  • Mevr. Drs. M.M.E. (Marlies) Sleegers-Kerkenaar, klinisch geriater, Sint Jans Gasthuis, Weert; NVKG
  • Mevr. Drs. S.C.A. (Shirley) Sparla, ziekenhuisapotheker, St. Antonius Ziekenhuis; NVZA – tijdelijke vervanging van Lieke Mitrov.
  • Mevr. Dr. P.E. (Petra) Spies, klinisch geriater, Gelre ziekenhuizen, Apeldoorn/Zutphen; NVKG
  • Mevr. Dr. Ir. J. (Jenny) T. van der Steen, universitair hoofddocent, LUMC, Leiden en senior onderzoeker, Radboudumc, Nijmegen; persoonlijke titel
  • Drs. VCJ (Vera) van Stek-Smits, neuropsycholoog-gezondheidszorgpsycholoog, Basalt Revalidatie HMC Westeinde, Den Haag, NIP
  • Mevr. Prof. Dr. M. (Meike) Vernooij, radioloog, Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam; NVvR
  • Dhr. Dr. E.G.B. (Jort) Vijverberg, neuroloog, AmsterdamUMC, Amsterdam, NVN
  • Mevr. Dr. M.A. (Marjolein) Wijngaarden, internist, Leids Universitair Medisch Centrum, Leiden, Leiden; NIV

 Met ondersteuning van:

  • Mevr. Dr. C.T.J. (Charlotte) Michels, adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
  • Mevr. Dr. L.C. (Lotte) Houtepen, adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
  • Mevr. Drs. L.C. (Laura) van Wijngaarden, junior adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten

Belangenverklaringen

De Code ter voorkoming van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling is gevolgd. Alle clusterstuurgroepleden en actief betrokken expertisegroepsleden (fungerend als schrijver en/of meelezer bij tenminste één van de geprioriteerde richtlijnmodules) hebben schriftelijk verklaard of zij in de laatste drie jaar directe financiële belangen (betrekking bij een commercieel bedrijf, persoonlijke financiële belangen, onderzoeksfinanciering) of indirecte belangen (persoonlijke relaties, reputatiemanagement) hebben gehad. Gedurende de ontwikkeling of herziening van een richtlijnmodule worden wijzigingen in belangen aan de projectleider doorgegeven. De belangenverklaring wordt opnieuw bevestigd tijdens de commentaarfase. Een overzicht van de belangen van de clusterleden en betrokken expertisegroepsleden en het oordeel over het omgaan met eventuele belangen vindt u in onderstaande tabel. De ondertekende belangenverklaringen zijn op te vragen bij het secretariaat van het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten.

 

Clusterstuurgroep: Gemelde (neven)functies en belangen stuurgroep

 

Clusterlid

Functie

Nevenfuncties

Gemelde belangen

Ondernomen actie

Olde Rikkert*

Hoogleraar Geriatrie, Radboudumc, Nijmegen

Hoofdredacteur Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde

Geen; uitsluitend ZonMw gefinancierd onderzoek dat overheidsbelang centraal stelt. Sinds 2017 geen farma-onderzoek meer.

Geen restrictie

Absalom

Hoogleraar Anesthesiologie, UMCG, Groningen

Consultancy werkzaamheden (betaald, alle betalingen aan UMCG)
1. Editor bij British Journal of Anaesthesia (van sept 2011 t/m jan 2022). Sinds sept 2022 “trustee” met portfolio “financial director” van de BJA Charitable Company. Geen invloed op het wetenschappelijk beleid; maar vaak reviewer van farmacologische artikelen (betaald).
2. Actieve consultancy werk en PI-schap bij Philips – geïnitieerd pijn-project. Geen conflict m.b.t. dementie/ MCI/ delier. Consultancy advice/medical advisory board – about a proposed pain monitor for intra-operative use
Unrestricted research grant for conduct of a planned study to acquire data needed for development of such a monitor.
This study is about to start, and so this relationship cannot be suspended or ended.
3. Vorig consultancy werk voor Orion (> 5 jaar geleden). Consultancy advice (dexmedetomidine).
4. Vorig consultancy werk voor Ever Pharma (m.b.t. dexmedetomidine).
5. Vorige consultancy werk voor Ever Pharma en PAION (m.b.t. potentiële aankoop van een generische medicaties, en/of indicatiestellingen) van medicaties met geen link met dementie/MCI/delier.

6. Consultancy werk voor Becton Dickinson (Eysins, Switzerland) en Terumo (Tokyo, Japan) – technische advies over spuitpompen. Niet gerelateerd aan dementie/ MCI/ delier.
7. Vorig consultancy werk voor Janssen (Beerse, Belgium) over esketamine gebruik voor depressie. Niet gerelateerd aan dementie/MCI/delier; en niet meer actief.

Extern gefinancierd onderzoeken, maar financier heeft geen belangen bij de richtlijn.

* Rigel Pharmaceuticals (San Francisco, USA) (PAST)
Sponsor-initiated phase 1 research, for which I was the PI (for an IRAK1 and IRAK4 inhibitor intended for use in auto-immune disorders).

* The Medicines Company (Parsippany, NJ, USA) (PAST)
Sponsor-initiated phase 1 research, consultancy advice/medical advisory board – relating to an etomidate analogue – no longer in development.

Geen restricties, omdat adviseurswerk niet gerelateerd is aan de afbakening van het cluster

De Bresser

- Neuroradioloog
- Wetenschappelijk onderzoeker

1.0fte, LUMC, Leiden

Geen

Mijn onderzoek wordt mede gesponsord door Alzheimer Nederland. Deze financier heeft geen belang bij bepaalde uitkomsten van de richtlijn.

Geen restrictie

Lambregts

Medewerker belangenbehartiging bij Alzheimer Nederland

Geen

Geen

Geen restrictie

Lampe

Psychiater, OLVG Ziekenhuis, Amsterdam

Geen

Geen

Geen restrictie

Richard

Neuroloog (1.0fte) Radboudumc, Nijmegen

- Neuroloog-onderzoeker AmsterdamUMC, locatie AMC, gastvrijheidsaanstelling.
- Permanent lid Scientific Advisory Group (SAG) Neurology, European Medicines Agency (EMA) (onbetaald)

Geen, uitsluitend onderzoek financiering van non-profit instellingen (e.g. ZonMw, Europese Commissie).

Geen restrictie

Teunissen

Hoofd Neurochemisch laboratorium, Afdeling Klinische Chemie, AmsterdamUMC, locatie VUmc, Amsterdam

*Adviseur voor educatief blad: Mednet Neurologie (betaald).
*Editor-in-chief van wetenschappelijk tijdschrift Al’heimer's Research & Therapy (kleine vergoeding per behandeld artikel).
*Ad hoc adviseurschap over de implementatie van liquor tests voor de ziekte van Alzheimer voor Roche. Ofwel, ervaringen wat betreft implementatie delen met derden die de tests van Roche gaan implementeren, of feedback geven op nieuwe productversies van Roche.

* Alle betalingen zijn aan het AmsterdamUMC.

Onderzoeksubsidies zijn ontvangen van European Commission (Marie Curie International Training Network, JPND), Health Holland, ZonMW, Alzheimer Drug Discovery Foundation, The Selfridges Group Foundation, Alzheimer Netherlands, Alzheimer Association, Innovative Medicines Initiatives 3TR, EPND, JPND, National MS Society, ABOARD, TAP-dementia.

Wetenschappelijke samenwerking met ADxNeurosciences, AC-Immune, Aribio, Axon Neurosciences, Beckman-Coulter, BioConnect, Bioorchestra, Brainstorm Therapeutics, EIP Pharma, Eisai, Eli Lilly Fujirebio, Grifols, Instant Nano Biosensors, Merck, Olink, Novo Nordisk, PeopleBio, Quanterix, Roche, Siemens, Toyama, Vivoryon in kader van o.a. Marie Curie subsidie.
 
Het Neurochemisch laboratorium doet contractresearch voor AxonNeurosciences, Brainstorm Therapeutics, Celgene, EIP Pharma, Eisai, Roche, Toyama, Vivoryon.

Geen restrictie

Van Munster

* Hoogleraar Interne Geneeskunde, Ouderengeneeskunde/Geriatrie, UMCG, Groningen.

*Plaatsvervangend opleider Geriatrie, UMCG, Groningen.

* 2020 – heden Voorzitter Alzheimer Centrum Groningen
* 2020 - heden Afgevaardigde NIV DHFA
* 2020 - heden Board member ‘European Academy of Medicine of Ageing’
* 2019 - heden Expertgroep ‘Aging Academy'
* 2016 - heden Voorzitter (2019 lid) werkgroep kwaliteit en richtlijnen, kerngroep ouderengeneeskunde
* 2016 - heden Redacteur 'Tijdschrift gerontologie en geriatrie'
* 2017 - heden Lid platform kwaliteit NIV namens kerngroep ouderengeneeskunde
* 2015 - heden Lid werkgroep wetenschap Nederlandse Vereniging Klinische Geriatrie
* 2015 - heden Member Multimorbidity Working Group, Guideline International Network

(alle functies zijn onbetaald)

*2022 ZONMw: Young Onset Dementia- INCLUDED: Advance care planning. 2022 ZEGG/ZONMw: "The impact of a comprehensive geriatric assessment including advance care planning in acutely hospitalized frail patients with cognitive disorders: the GOA” study"
* 2021 Innovatiesubsidie ONO: ‘Regieondersteuning bij multimorbiditeit’ ABOARD (medeaanvrager); Wetenschapsfonds Gelre Ziekenhuizen: ‘Esophagogastric Cancer in the elderly patient’
* 2020 Wetenschapsfonds Gelre Ziekenhuizen: ‘Perioperatieve mobiliteit’; Hersenstichting ‘No guts no glory’ (medeaanvrager); ZonMw Wetenschap voor de praktijk: ‘Eigen huis als polikliniek: de ervaren kwaliteit van beeldbel zorg bij kwetsbare ouderen met multi-morbiditeit en hun families’; Methodiekontwikkeling geïntegreerd Richtlijn gebruik bij Multimorbiditeit.
2019 Wetenschapsfonds Gelre Ziekenhuizen: ‘Gezondheidsvaardigheden van patiënten met multimorbiditeit en meerdere betrokken behandelaars in het ziekenhuis’; Wetenschapsfonds Gelre Ziekenh‘izen: 'PREsurgery Thoughts’.
Ik ben PI tenzij anders vermeld.

Geen restrictie

Verhagen

Orthopedisch chirurg/opleider in Tergooi MC

Geen

Geen

Geen restrictie

 

 

Clusterexpertisegroep: Gemelde (neven)functies en belangen expertisegroep

 

 

Richtlijn Dementie: Module ‘Screening cognitieve stoornissen - Mensen met een migratieachtergrond’

Clusterlid

 

Functie

Nevenfuncties

Gemelde belangen

Ondernomen actie

Franzen

"Neuropsycholoog afdeling Neurologie Erasmus MC (betaald)

"Onderzoeker afdeling Neurologie/Alzheimercentrum Erasmus MC (betaald)

"Psycholoog in opleiding tot GZ-psycholoog afdeling Psychiatrie Erasmus MC (betaald)"

Gastdocent universiteit van Padua, Italië (2022)

Eenmalige consultingfee ontvangen (2022) van Biogen m.b.t. deelname aan roundtable series over Health Equity.

 

Aanstelling werd gefinancierd door Health Holland/ ZonMw/ Alzheimer Nederland.

De TULIPA studie: ZonMw/ Health Holland

De ABOARD studie: ZonMw, Nederlands Dementie Preventie Initiatief.

Mede-auteur van een cognitieve test, de VAT (uitgegever: Hogrefe).

Geen restrictie

Lahdidioui

Internist ouderengeneeskunde, HagaZiekenhuis, Den Haag.

*Docent, SOOL Leiden (Specialisme Ouderengeneeskunde Opleiding Leiden), LUMC (betaald).

*Voorzitter Associatie Marokkaanse Artsen Nederland (AMAN) (onbetaald).

Geen

Geen restrictie

Perry

* Huisarts, Huisartsenpraktijk Velp, 0.5 fte
* Senior-onderzoeker afdelingen eerstelijnsgeneeskunde en Geriatrie van het Radboudumc
en bij het Radboud Alzheimer Centrum, 0.5 fte

* Auteur hoofdstuk Vergeetachtigheid in Álledaagse klachten 2020 (onkostenvergoeding)
* Commissielid werkgroep multidisciplinaire richtlijn Dementie 2018 - 2020
(onkostenvergoeding)
* Commissielid werkgroep heziening NHG standaard Dementie 2017 - 2020
(onkostenvergoeding)
* Commissielid werkgroep Addendum MCI bij multidisciplinaire richtlijn Dementie
20 1 6-20 1 B (onkostenvergoeding )
* Auteur online nascholing dementie Accredidact huisartsen 2016 en doktersassistenten 2017 (betaald)
* Auteur twee boekhoofdstukken dementie (palliatieve zorg en diagnostische verrichtingen) - 2017 en 2018 in opdracht van het NHG (onkostenvergoeding)
* Auteur hoofdtsuk Vergeetachtigheid (Alledaagse klachten in de huisartsgeneeskunde) 2020 Onkostenvergoeding
* Expert bij www.dementie.nl tot heden (vrijwillig)
* Columnist Alz (donateursblaadje Alzheimer Nederland) tot 2016 (vrijwillig)

* Diverse malen gastspreker bij verschillende Alzheimer Cafés (vrijwillig)

Projectleider DementieNet (financiering door Giekes-Strijbis fonds, Alzheimer Nederland en ZonMw)
Andere ZonMw/Memorabel projecten :
- Decidem (anticiperende besluitvorming met mensen met dementie door
huisartsen ), medeprojectleider
- Crisisreductie in de dementiezorg, medeaanvrager
- SHiMMy en SHARED (relatie sociale gezondheid en ontstaan en progressie van
dementie), medeaanvrager
- S-Decided (gezamelijke besluitvorming bij diagnostiek bij geheugenklachten),
medeaanvrager

Diverse projecten omtrent transmurale/interprofessionele aanpak van advance care planning van Zorginstituut Nederland, Stoffels-Hornstra fonds, ZonMw

EPOS: Extramurale praktijkontwikkeling specialist ouderengeneeskunde

UNICITY: dementie op jonge leeftijd, oa signalering door huisartsen en onderscheid met depressie, burn-out

Geen restrictie

Van Campen

Geriater, OLVG Amsterdam, nul-aan stelling (geen financiele vergoeding)

Geen

Ontvangt royalties van Bohn Stafleu Lochem voor co-auteurschap van een cognitieve test batterij voor oudere migranten met cognitieve klachten (de CCD, cross cultural dementia screening).

Geen restrictie

 

Inbreng patiëntenperspectief

Er werd aandacht besteed aan het patiëntenperspectief door deelname van relevante patiëntenorganisaties aan de need-for-update en/of prioritering. De verkregen input is meegenomen bij het opstellen van de uitgangsvragen, de keuze voor de uitkomstmaten en bij het opstellen van de overwegingen. De conceptrichtlijnmodule is tevens ter commentaar voorgelegd aan alle relevante patiëntenorganisaties in de stuur- en expertisegroep (zie ‘Samenstelling cluster’ onder ‘Verantwoording’) en aan alle patiëntenorganisaties die niet deelnemen aan de stuur- en expertisegroep, maar wel hebben deelgenomen aan de need-for-update (zie ‘Need-for-update’ onder ‘Verantwoording’). De eventueel aangeleverde commentaren zijn bekeken en verwerkt.

 

Kwalitatieve raming van mogelijke financiële gevolgen in het kader van de Wkkgz

Bij de richtlijnmodule is conform de Wkkgz een kwalitatieve raming uitgevoerd of de aanbevelingen mogelijk leiden tot substantiële financiële gevolgen. Bij het uitvoeren van deze beoordeling is de richtlijnmodule op verschillende domeinen getoetst (zie het stroomschema).

 

Uit de kwalitatieve raming blijkt dat er waarschijnlijk geen substantiële financiële gevolgen zijn, zie onderstaande tabel.

 

Module

Uitkomst raming

Toelichting

Module  ‘Screening cognitieve stoornissen - Mensen met een migratieachtergrond’

Geen substantiële financiële gevolgen

Hoewel uit de toetsing volgt dat de aanbeveling(en) breed toepasbaar zijn (>40.000 patiënten), volgt uit de toetsing dat het overgrote deel van de zorgverleners al aan de norm voldoet, het geen nieuwe manier van zorgverlening betreft, het geen toename in het aantal voltijdsequivalenten of wijziging in het opleidingsniveau van zorgverleners betreft. Er worden daarom geen financiële gevolgen verwacht.

Werkwijze

AGREE

Deze richtlijnmodule is opgesteld conform de eisen vermeld in het rapport Medisch Specialistische Richtlijnen 3.0 van de adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwaliteit. Dit rapport is gebaseerd op het AGREE II instrument (Appraisal of Guidelines for Research & Evaluation II; Brouwers, 2010).

 

Need-for-update, prioritering en uitgangsvragen

Tijdens de need-for-update fase en prioriteringsfase (februari, 2023) inventariseerde het cluster de geldigheid van de richtlijnmodules binnen het cluster. Naast de partijen die deelnemen aan de stuur- en expertisegroep zijn hier ook andere stakeholders voor benaderd. Per richtlijnmodule is aangegeven of deze geldig is, herzien moet worden, kan vervallen of moet worden samengevoegd. Ook was er de mogelijkheid om nieuwe onderwerpen aan te dragen die aansluiten bij één (of meerdere) richtlijn(en) behorend tot het cluster. De richtlijnmodules waarbij door één of meerdere partijen werd aangegeven herzien te worden, werden doorgezet naar de prioriteringsronde. Ook suggesties voor nieuwe richtlijnmodules werden doorgezet naar de prioriteringsronde. Afgevaardigden vanuit de partijen in de stuur- en expertisegroep werden gevraagd om te prioriteren (zie ‘Samenstelling cluster’ onder ‘Verantwoording’). Hiervoor werd de RE-weighted Priority-Setting (REPS) – tool gebruikt. De uitkomsten (ranklijst) werd gebruikt als uitgangspunt voor de discussie. Voor de geprioriteerde richtlijnmodules zijn door de het cluster concept-uitgangsvragen herzien of opgesteld en definitief vastgesteld.

 

Uitkomstmaten

Na het opstellen van de zoekvraag behorende bij de uitgangsvraag inventariseerde het cluster welke uitkomstmaten voor de patiënt relevant zijn, waarbij zowel naar gewenste als ongewenste effecten werd gekeken. Hierbij werd een maximum van acht uitkomstmaten gehanteerd. Het cluster waardeerde deze uitkomstmaten volgens hun relatieve belang bij de besluitvorming rondom aanbevelingen, als cruciaal (kritiek voor de besluitvorming), belangrijk (maar niet cruciaal) en onbelangrijk. Tevens definieerde het cluster tenminste voor de cruciale uitkomstmaten welke verschillen zij klinisch (patiënt) relevant vonden.

 

Methode literatuursamenvatting

Een uitgebreide beschrijving van de strategie voor zoeken en selecteren van literatuur is te vinden onder ‘Zoeken en selecteren’. Indien mogelijk werd de data uit verschillende studies gepoold in een random-effects model. Review Manager 5.4 werd indien mogelijk gebruikt voor de statistische analyses. De beoordeling van de kracht van het wetenschappelijke bewijs wordt hieronder toegelicht.

 

Beoordelen van de kracht van het wetenschappelijke bewijs

De kracht van het wetenschappelijke bewijs werd bepaald volgens de GRADE-methode. GRADE staat voor ‘Grading Recommendations Assessment, Development and Evaluation’ (zie http://www.gradeworkinggroup.org/). De basisprincipes van de GRADE-methodiek zijn: het benoemen en prioriteren van de klinisch (patiënt) relevante uitkomstmaten, een systematische review per uitkomstmaat, en een beoordeling van de bewijskracht per uitkomstmaat op basis van de acht GRADE-domeinen (domeinen voor downgraden: risk of bias, inconsistentie, indirectheid, imprecisie, en publicatiebias; domeinen voor upgraden: dosis-effect relatie, groot effect, en residuele plausibele confounding). GRADE onderscheidt vier gradaties voor de kwaliteit van het wetenschappelijk bewijs: hoog, redelijk, laag en zeer laag. Deze gradaties verwijzen naar de mate van zekerheid die er bestaat over de literatuurconclusie, in het bijzonder de mate van zekerheid dat de literatuurconclusie de aanbeveling adequaat ondersteunt (Schünemann, 2013; Hultcrantz, 2017).

 

Tabel 6. Gradaties voor de kwaliteit van wetenschappelijk bewijs

GRADE

Definitie

Hoog
  • er is hoge zekerheid dat het ware effect van behandeling dichtbij het geschatte effect van behandeling ligt;
  • het is zeer onwaarschijnlijk dat de literatuurconclusie klinisch relevant verandert wanneer er resultaten van nieuw grootschalig onderzoek aan de literatuuranalyse worden toegevoegd.

Redelijk
  • er is redelijke zekerheid dat het ware effect van behandeling dichtbij het geschatte effect van behandeling ligt;
  • het is mogelijk dat de conclusie klinisch relevant verandert wanneer er resultaten van nieuw grootschalig onderzoek aan de literatuuranalyse worden toegevoegd.

Laag
  • er is lage zekerheid dat het ware effect van behandeling dichtbij het geschatte effect van behandeling ligt;
  • er is een reële kans dat de conclusie klinisch relevant verandert wanneer er resultaten van nieuw grootschalig onderzoek aan de literatuuranalyse worden toegevoegd.

Zeer laag
  • er is zeer lage zekerheid dat het ware effect van behandeling dichtbij het geschatte effect van behandeling ligt;
  • de literatuurconclusie is zeer onzeker.

 

Bij het beoordelen (graderen) van de kracht van het wetenschappelijk bewijs in een richtlijnmodule volgens de GRADE-methodiek spelen grenzen voor klinische besluitvorming een belangrijke rol (Hultcrantz, 2017). Dit zijn de grenzen die bij overschrijding aanleiding zouden geven tot een aanpassing van de aanbeveling. Om de grenzen voor klinische besluitvorming te bepalen moeten alle relevante uitkomstmaten en overwegingen worden meegewogen. De grenzen voor klinische besluitvorming zijn daarmee niet één op één vergelijkbaar met het minimaal klinisch relevant verschil (Minimal Clinically Important Difference, MCID). Met name in situaties waarin een interventie geen belangrijke nadelen heeft en de kosten relatief laag zijn, kan de grens voor klinische besluitvorming met betrekking tot de effectiviteit van de interventie bij een lagere waarde (dichter bij het nuleffect) liggen dan de MCID (Hultcrantz, 2017).

 

Overwegingen (van bewijs naar aanbeveling)

Om te komen tot een aanbeveling zijn naast (de kwaliteit van) het wetenschappelijke bewijs ook andere aspecten belangrijk en worden meegewogen, zoals aanvullende argumenten uit bijvoorbeeld de biomechanica of fysiologie, waarden en voorkeuren van patiënten, kosten (middelenbeslag), aanvaardbaarheid, haalbaarheid en implementatie. Deze aspecten zijn systematisch vermeld en beoordeeld (gewogen) onder het kopje ‘Overwegingen’ en kunnen (mede) gebaseerd zijn op expert opinion. Hierbij is gebruik gemaakt van een gestructureerd format gebaseerd op het evidence-to-decision framework van de internationale GRADE Working Group (Alonso-Coello, 2016a; Alonso-Coello 2016b). Dit evidence-to-decision framework is een integraal onderdeel van de GRADE methodiek.

 

Formuleren van aanbevelingen

De aanbevelingen geven antwoord op de uitgangsvraag en zijn gebaseerd op het beschikbare wetenschappelijke bewijs en de belangrijkste overwegingen, en een weging van de gunstige en ongunstige effecten van de relevante interventies. De kracht van het wetenschappelijk bewijs en het gewicht dat door het cluster wordt toegekend aan de overwegingen, bepalen samen de sterkte van de aanbeveling. Conform de GRADE-methodiek sluit een lage bewijskracht van conclusies in de systematische literatuuranalyse een sterke aanbeveling niet a priori uit, en zijn bij een hoge bewijskracht ook zwakke aanbevelingen mogelijk (Agoritsas, 2017; Neumann, 2016). De sterkte van de aanbeveling wordt altijd bepaald door weging van alle relevante argumenten tezamen. Het cluster heeft bij elke aanbeveling opgenomen hoe zij tot de richting en sterkte van de aanbeveling zijn gekomen.

 

In de GRADE-methodiek wordt onderscheid gemaakt tussen sterke en zwakke (of conditionele) aanbevelingen. De sterkte van een aanbeveling verwijst naar de mate van zekerheid dat de voordelen van de interventie opwegen tegen de nadelen (of vice versa), gezien over het hele spectrum van patiënten waarvoor de aanbeveling is bedoeld. De sterkte van een aanbeveling heeft duidelijke implicaties voor patiënten, behandelaars en beleidsmakers (zie onderstaande tabel). Een aanbeveling is geen dictaat, zelfs een sterke aanbeveling gebaseerd op bewijs van hoge kwaliteit (GRADE gradering HOOG) zal niet altijd van toepassing zijn, onder alle mogelijke omstandigheden en voor elke individuele patiënt.

 

Tabel 7. Sterkte van de aanbevelingen

Implicaties van sterke en zwakke aanbevelingen voor verschillende richtlijngebruikers

 

Sterke aanbeveling

Zwakke (conditionele) aanbeveling

Voor patiënten

De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen en slechts een klein aantal niet.

Een aanzienlijk deel van de patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen, maar veel patiënten ook niet.

Voor behandelaars

De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak moeten ontvangen.

Er zijn meerdere geschikte interventies of aanpakken. De patiënt moet worden ondersteund bij de keuze voor de interventie of aanpak die het beste aansluit bij zijn of haar waarden en voorkeuren.

Voor beleidsmakers

De aanbevolen interventie of aanpak kan worden gezien als standaardbeleid.

Beleidsbepaling vereist uitvoerige discussie met betrokkenheid van veel stakeholders. Er is een grotere kans op lokale beleidsverschillen.

 

Organisatie van zorg

Bij de ontwikkeling van de richtlijnmodule is expliciet aandacht geweest voor de organisatie van zorg: alle aspecten die randvoorwaardelijk zijn voor het verlenen van zorg (zoals coördinatie, communicatie, (financiële) middelen, mankracht en infrastructuur). Randvoorwaarden die relevant zijn voor het beantwoorden van deze specifieke uitgangsvraag zijn genoemd bij de overwegingen. Meer algemene, overkoepelende, of bijkomende aspecten van de organisatie van zorg worden behandeld in de richtlijnmodule Organisatie van zorg.

 

Commentaar- en autorisatiefase

De conceptrichtlijnmodule werd voorgelegd aan alle partijen die benaderd zijn voor de need-for-update fase. De commentaren werden verzameld en besproken met het cluster. Naar aanleiding van de commentaren werd de conceptrichtlijnmodule aangepast en definitief vastgesteld door het cluster. De definitieve richtlijnmodule werd ter autorisatie of goedkeuring voorgelegd aan de partijen die beschreven staan bij ‘Initiatief en autorisatie’ onder ‘Verantwoording’.

 

Literatuur

Agoritsas T, Merglen A, Heen AF, Kristiansen A, Neumann I, Brito JP, Brignardello-Petersen R, Alexander PE, Rind DM, Vandvik PO, Guyatt GH. UpToDate adherence to GRADE criteria for strong recommendations: an analytical survey. BMJ Open. 2017 Nov 16;7(11):e018593. doi: 10.1136/bmjopen-2017-018593. PubMed PMID: 29150475; PubMed Central PMCID: PMC5701989.

 

Alonso-Coello P, Schünemann HJ, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Rada G, Rosenbaum S, Morelli A, Guyatt GH, Oxman AD; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 1: Introduction. BMJ. 2016 Jun 28;353:i2016. doi: 10.1136/bmj.i2016. PubMed PMID: 27353417.

 

Alonso-Coello P, Oxman AD, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Vandvik PO, Meerpohl J, Guyatt GH, Schünemann HJ; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 2: Clinical practice guidelines. BMJ. 2016 Jun 30;353:i2089. doi: 10.1136/bmj.i2089. PubMed PMID: 27365494.

 

Brouwers MC, Kho ME, Browman GP, Burgers JS, Cluzeau F, Feder G, Fervers B, Graham ID, Grimshaw J, Hanna SE, Littlejohns P, Makarski J, Zitzelsberger L; AGREE Next Steps Consortium. AGREE II: advancing guideline development, reporting and evaluation in health care. CMAJ. 2010 Dec 14;182(18):E839-42. doi: 10.1503/cmaj.090449. Epub 2010 Jul 5. Review. PubMed PMID: 20603348; PubMed Central PMCID: PMC3001530.

 

Hultcrantz M, Rind D, Akl EA, Treweek S, Mustafa RA, Iorio A, Alper BS, Meerpohl JJ, Murad MH, Ansari MT, Katikireddi SV, Östlund P, Tranæus S, Christensen R, Gartlehner G, Brozek J, Izcovich A, Schünemann H, Guyatt G. The GRADE Working Group clarifies the construct of certainty of evidence. J Clin Epidemiol. 2017 Jul;87:4-13. doi: 10.1016/j.jclinepi.2017.05.006. Epub 2017 May 18. PubMed PMID: 28529184; PubMed Central PMCID: PMC6542664.

 

Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0 (2012). Adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwalitieit. http://richtlijnendatabase.nl/over_deze_site/over_richtlijnontwikkeling.html

 

Neumann I, Santesso N, Akl EA, Rind DM, Vandvik PO, Alonso-Coello P, Agoritsas T, Mustafa RA, Alexander PE, Schünemann H, Guyatt GH. A guide for health professionals to interpret and use recommendations in guidelines developed with the GRADE approach. J Clin Epidemiol. 2016 Apr;72:45-55. doi: 10.1016/j.jclinepi.2015.11.017. Epub 2016 Jan 6. Review. PubMed PMID: 26772609.

 

Schünemann H, Brożek J, Guyatt G, et al. GRADE handbook for grading quality of evidence and strength of recommendations. Updated October 2013. The GRADE Working Group, 2013. Available from http://gdt.guidelinedevelopment.org/central_prod/_design/client/handbook/handbook.html.

Zoekverantwoording

Zoekacties zijn opvraagbaar. Neem hiervoor contact op met de Richtlijnendatabase.

Volgende:
Preventie