Lugol is een waterige geconcentreerde oplossing van jodium, die een bruine verkleuring geeft van het mature plaveiselepitheel en geen aankleuring van het cilinderepitheel en dysplastischepitheel.
De bruine kleur ontstaat ten gevolge van het glycogeen rijke mature plaveiselepitheel. Cilinder- en dysplastischepitheel bevatten geen tot weinig glycogeen. Noch azijnzuur-, noch lugolapplicatie verandert de celinhoud in die mate dat het verdere diagnostiek met moderne biomarkers zou verhinderen [Wang, 2005 (1)]. Lugol-applicatie moet wel aan het eind van de kolposcopie procedure worden verricht omdat hiermee verdere gedetailleerde visualisatie verloren gaat.
De applicatie van lugol, bekend als Schiller's test, wordt gebruikt om afwijkende gebieden te herkennen en te demarkeren. Wat dit laatste betreft is de betrouwbaarheid al lang geleden gelogenstraft [Rubio, 1976 (2)].
Een indicatie voor aanbrengen van de lugol is het bestaan van een discrepantie tussen de cytologische uitslag en de impressie tijdens kolposcopisch onderzoek, waarbij de kans bestaat dat het afwijkende gebied niet is herkend, bijvoorbeeld omdat dit buiten het gevisualiseerd veld ligt [O'Connor, 2007 (3)]. Hierbij dient ook aandacht te worden geschonken aan de fornices: regelmatig komt het voor dat bij een kolposcopisch niet afwijkende cervix en afwijkende cytologie de laesie op de omliggende vaginawand gelegen is.
Verder is lugol met name nog nuttig bij onderzoek van DES-dochters, waarbij de vaginawanden op afwijkingen moeten worden gecontroleerd. Tevens demarkeert lugol bij DES-dochters een typisch lugol-negatief gebied op de cervix dat zich uitstrekt tot de fornices anterieur en posterieur. Hierdoor onderscheid zich het lugol-negatieve gebied bij deze vrouwen van vrouwen met een ruime congenitale transformatiezone, die zich circulair op de cervix bevindt.
Beoordeling van het lugol-negatieve gebied wordt in sommige scores, zoals de Swede score, gebruikt om het risico op een cervicale afwijking in te schatten [Karrberg, 2012 (4)].