Algemene inleiding

Aanleiding voor het maken van de richtlijn

Project Modulair onderhoud diabetesrichtlijnen

Het SKMS-project Modulair onderhoud diabetesrichtlijnen, gestart in het vierde kwartaal van 2019, voorziet in het modulair herzien van de diabetesrichtlijnen (zie Startpagina Diabetes mellitus-richtlijnen voor een overzicht; NIV, 2019). De NIV-richtlijn Diabetes (2014) dekt de wetenschappelijke literatuur tot halverwege 2012 en is op een aantal onderdelen dringend aan herziening toe. De aanvullende diabetesrichtlijnen, inclusief de richtlijnen die deel uitmaken van de Netwerkrichtlijn diabetes (NIV, 2017, 2018), bevatten modules waarvoor regelmatige (jaarlijkse) herbeoordeling gewenst is vanwege elkaar snel opvolgende wetenschappelijke ontwikkelingen. Voorbeelden hiervan zijn de farmacotherapiemodules van de richtlijn Diabetes mellitus type 2 in de tweede lijn (NIV, 2018).

Het project is gestart met een brede, algemene knelpuntenanalyse: een schriftelijke knelpuntenanalyse bij de NIV, V&VN, DVN en het NHG, aangevuld met een enquête tijdens de Internistendagen (24-26 april 2019, Maastricht) en een inventarisatie van de belangrijkste knelpunten (top 3) bij de genodigden voor de invitational conference. In de invitational conference zijn de uitkomsten van de schriftelijke knelpuntenanalyses besproken en waar nodig aangevuld, en is een eerste prioritering van de meest urgente revisies (bestaande modules) en aanvullingen (nieuwe modules) vastgesteld (zie het verslag van de invitational in de bijlage). De stuurgroep heeft de definitieve prioritering vastgesteld, waarna onderwerpen zijn geclusterd en in eerste instantie 3 afzonderlijke werkgroepen zijn samengesteld op basis van de benodigde expertise: een werkgroep DM1, een werkgroep DM2 en een werkgroep Retinopathie. Daarnaast is er een brede klankbordgroep samengesteld om ontbrekende expertise aan te vullen.

Richtlijn Farmacotherapie van zeerhoogrisicopatiënten met diabetes mellitus type 2

Uit de brede, algemene knelpuntenanalyse kwam als zeer urgent een revisie van de farmacotherapiemodules in de Richtlijn Diabetes mellitus type 2 in de tweede lijn (NIV, 2018) naar voren, in het bijzonder over de inzet van SGLT2-remmers en GLP1-receptoragonisten. Uit de knelpuntenanalyse kwam eveneens naar voren dat de voorkeur sterk uit zou moeten gaan naar een multidisciplinaire richtlijn voor zowel eerste- als tweedelijnszorg, dus ontwikkeld in een samenwerking tussen het NHG, de NIV en overige relevante organisaties. Op basis van aanvullend overleg tussen de stuurgroep Modulair onderhoud diabetesrichtlijn en vertegenwoordigers van de Diabetes Huisartsen Advies Groep (DiHAG) en het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) is daarom een werkgroep DM2 opgericht onder voorzitterschap van zowel de NIV als het NHG. Deze werkgroep heeft als eerste de knelpunten rondom farmacotherapie verder geanalyseerd en de huidige richtlijnmodules voor behandeling met SGLT2-remmers en GLP1-receptoragonisten van zeerhoogrisicopatiënten met diabetes mellitus type 2 ontwikkeld. Daarnaast is een stappenplan voor de medicamenteuze behandeling van deze patiëntengroep opgesteld, bedoeld voor zowel eerste- als tweedelijns zorg voor personen met DM type 2. Het stappenplan vormt een aanvulling op het bestaande NHG-stappenplan voor de medicamenteuze behandeling van personen met DM type 2 en wordt opgenomen in de NHG-Standaard.

Doel van de richtlijn

Doel is het opstellen van een modulaire evidencebased richtlijn conform de huidige criteria (OMS 2011) naar aanleiding van feedback uit het veld en op basis van actuele wetenschappelijke gegevens. Dit moet leiden tot een nog gerichtere en uniformere behandelingsstrategie van volwassenen met DM type 2 die een zeer hoog risico op hart- en vaatziekten hebben. Daarnaast wordt patiënteninformatie ontwikkeld, die aansluit bij de informatie die al beschikbaar is op de publiekswebsite Thuisarts.nl.

In de voorbereidende fase zijn de volgende knelpunten geprioriteerd:

Wat is de optimale medicamenteuze behandeling van volwassen personen met DM type 2 en een zeer hoog risico op hart- en vaatziekten: toevoeging van een SGLT2-remmer?
Wat is de optimale medicamenteuze behandeling van volwassen personen met DM type 2 en een zeer hoog risico op hart- en vaatziekten: toevoeging van een GLP1-receptoragonist?
Wat is de plaats van SGLT2-remmers en GLP1 receptoragonisten in het medicamenteuze stappenplan voor de behandeling van volwassen personen met DM type 2 en een zeer hoog risico op hart- en vaatziekten?

Afbakening van de richtlijn

De richtlijn betreft volwassenen met DM type 2 en een zeer hoog risico op (recidief) hart- en vaatziekten: patiënten met eerder doorgemaakte hart- en vaatziekten, patiënten met chronische nierschade met een matig tot sterk verhoogd cardiovasculair risico en patiënten met hartfalen. De belangrijkste uitkomstmaten voor de patiënt zijn mortaliteit, niet-fataal hartinfarct, niet-fatale beroerte, ernstig hartfalen en eindstadium nierfalen. Daarnaast zijn bijwerkingen van de medicatie van belang.

Beoogde gebruikers van de richtlijn

Deze richtlijn is geschreven voor alle beroepsgroepen die betrokken zijn bij de zorg voor volwassenen met DM type 2. Daarnaast wordt patiënteninformatie ontwikkeld en gepubliceerd op de publiekswebsite Thuisarts.nl.

Literatuur

OMS (2011). Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0. Adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwaliteit. https://www.demedischspecialist.nl/sites/default/files/Medisch%20specialistische%20richtlijnen%202-0.pdf (geraadpleegd 25 januari 2019).

NIV (2018). Richtlijn Diabetes mellitus type 2 in de tweede lijn. https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/diabetes_mellitus_type_2_in_de_tweede_lijn/startpagina_bij_dm2_in_de_tweede_lijn.html (geraadpleegd 15 maart 2021).

NIV (2019). Startpagina Diabetes Mellitus richtlijnen. https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/startpagina_diabetes_mellitus/startpagina_diabetes_mellitus_richtlijnen.html (geraadpleegd 9 april 2021).