Algemene inleiding

Aanleiding voor het maken van de richtlijn

Sepsis is een belangrijke oorzaak van morbiditeit en sterfte bij kinderen. Vooralsnog was er in Nederland geen sepsis kinderrichtlijn beschikbaar. Wel is recent in het Verenigd Koninkrijk, binnen het National Institute for Health and Care Excellence (NICE), een richtlijn over sepsis beschikbaar gekomen die alle leeftijdscategorieën bespreekt (https://www.nice.org.uk/guidance/ng51). Binnen deze richtlijn werd ruimschoots aandacht gegeven aan pediatrische aspecten rond sepsis waaronder vroege herkenning, diagnostiek en overwegingen voor empirische therapie bij de eerste opvang door de algemene kinderarts. Deze richtlijn leek ook voor de Nederlandse setting deels bruikbaar. Een kanttekening was dat de microbiologische aspecten niet direct te extrapoleren zijn en daarom een goede inventarisatie vereisten. Gedurende de ontwikkeling van deze richtlijn is geïnventariseerd op welke manier de NICE-richtlijn Sepsis het beste kon worden verwerkt in de Nederlandse richtlijn. Tijdens het schrijven van de richtlijn kwamen enkele belangrijke rapporten en richtlijnen uit, zoals het NIVEL adviesrapport over lijnsepsis (https://www.nivel.nl/sites/default/files/bestanden/1003638.pdf) en de internationale richtlijn geformeerd door de ’surviving sepsis campaign’ die gepubliceerd werd in Intensive Care Medicine (Weiss, 2020). De laatste inzichten uit deze rapporten en publicaties werden, indien relevant, zo goed mogelijk meegenomen. Daarnaast kwam vanuit diverse patientenorganisaties duidelijk het signaal dat er veel behoefte is aan uitleg en begrip over de diagnose sepsis en aan adviezen over hoe de follow-up na het doormaken van sepsis er uit zou moeten zien. Ook aan dit aspect wordt in deze richtlijn aandacht gegeven.

 

Doel van de richtlijn

Het doel van dit project was het ontwikkelen van een landelijke richtlijn “Herkenning, diagnostiek en behandeling van sepsis bij kinderen” voor de algemene Kindergeneeskunde gebaseerd op evidence waar mogelijk en consensus waar het moet.Met deze richtlijn kan de kwaliteit van de sepsiszorg worden verbeterd en gewaarborgd, met als doel minder sepsis gerelateerde morbiditeit en mortaliteit.

 

Afbakening van de richtlijn

De richtlijn richt zich op vroege herkenning, diagnostiek en overwegingen voor empirische therapie van sepsis bij kinderen (1 maand tot 18 jaar).

Sepsis in het algemeen, maar zeker bij jonge kinderen kan moeilijk te herkennen zijn. Er zijn wel algoritmes en stroomdiagrammen die als handvatten behulpzaam kunnen zijn om een mogelijke sepsis vroegtijdig te kunnen herkennen. Deze staan beschreven in de NVK-richtlijn ‘Koorts bij kinderen’ (https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/koorts_bij_kinderen/koorts_bij_kinderen_-_startpagina.html) en de eerder genoemde NICE-richtlijn. Het beoordelen van vitale functies en het herkennen van potentieel levensbedreigende orgaandisfuncties, waarin sepsis zich onderscheidt van koorts bij een infectie, worden bekend verondersteld bij kinderartsen en spoedeisende hulp artsen. Hiervoor verwijzen we naar het APLS-handboek (Turner, 2020) .

 

Het is belangrijk te benadrukken dat de richtlijn gebaseerd is op een beperkt aantal, door de commissie relevant geachte, uitgangsvragen rondom dit thema. Deze richtlijn geeft antwoorden op die vragen maar behandelt niet alle diagnostische en therapeutische stappen die bij een kind met sepsis doorlopen moeten worden. Voor meer handreikingen omtrent herkenning, diagnostiek, behandeling en follow-up van sepsis bij kinderen zijn onder andere de hierboven genoemde NICE-richtlijn en internationale richtlijn van de ‘surviving sepsis campaign’ goede naslagwerken. Deze richtlijn heeft geen betrekking op (herkenning in) de eerstelijnszorg of de ambulancezorg. Wat betreft de klinische setting heeft deze richtlijn geen betrekking op de behandeling van sepsis bij neonaten en de behandeling op de intensive care. Wat betreft de behandeling van sepsis bij kinderen met een oncologische dan wel immunologische afwijking beperkt deze richtlijn zich tot de eerste handelingen die nodig zijn als een kind zich meldt in het ziekenhuis. Vervolgbehandeling bij (verdenking op) sepsis bij kinderen met een oncologische of immunologische ziekte is specialistisch maatwerk. Kinderen die sepsis ontwikkelen tijdens opname in het ziekenhuis worden nadrukkelijk wel meegenomen in deze richtlijn.

 

Beoogde gebruikers van de richtlijn

De richtlijn is primair bedoeld voor algemene kinderartsen, en spoedeisende hulp artsen. Daarnaast zal de richtlijn relevant zijn voor verpleegkundigen, medisch microbiologen en ziekenhuisapothekers.

 

Definities en begrippen

 

Literatuur

Turner, N.M., & Leroy, P.L. (2017). Advanced Pediatric Life Support (APLS) (5e ed.). Nederland: Bohn Stafleu van Loghum.Weiss, S. L., Peters, M. J., Alhazzani, W., Agus, M. S., Flori, H. R., Inwald, D. P., ... & Brierley, J. (2020). Surviving sepsis campaign international guidelines for the management of septic shock and sepsis-associated organ dysfunction in children. Intensive care medicine, 46(1), 10-67.

Weiss, S. L., Peters, M. J., Alhazzani, W., Agus, M. S., Flori, H. R., Inwald, D. P., ... & Tissieres, P. (2020). Surviving sepsis campaign international guidelines for the management of septic shock and sepsis-associated organ dysfunction in children. Intensive care medicine, 46(1), 10-67.