Waar gaat deze richtlijn over?

De richtlijn focust op het ondersteunen van de patiënt en diens naasten bij het verminderen van vermoeidheid en het leren omgaan met vermoeidheid. In de richtlijn komen de volgende onderwerpen aan de orde:

• Beschrijving van het begrip vermoeidheid bij kanker in de palliatieve fase.
• Het voorkomen van vermoeidheid bij kanker in de palliatieve fase
• De mogelijke oorzaken van vermoeidheid bij kanker in de palliatieve fase
• Diagnostiek waaronder; meetinstrumenten, anamnese, lichamelijk onderzoek en aanvullend onderzoek
• Voorlichting en psychoeducatie
• Ondersteunende zorg
• Continuïteit en organisatie van zorg
• Behandeling van de oorzaak
• Effect van psychosociale interventies
• Effect van beweging en lichamelijke activiteit
• Effect van corticosteroïden, Psychostimulantia en antidepressiva

Voor wie is deze richtlijn bedoeld?

Deze richtlijn is bestemd voor alle professionals die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met vermoeidheid bij kanker in de palliatieve fase zoals huisartsen, medisch specialisten (o.a. internist-oncologen, radiotherapeuten, revalidatieartsen), specialisten ouderengeneeskunde, apothekers, verzorgenden, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, physician assistants, praktijkondersteuners huisarts, diëtisten, ergotherapeuten, fysiotherapeuten, psychologen, maatschappelijk werkers, geestelijk verzorgers en vaktherapeuten. Voor verzorgenden is een vertaling van de richtlijn opgenomen in de signaleringskaart Vermoeidheid binnen de set 'Signalering' in de palliatieve fase.

Voor patiënten

Veel mensen met kanker zijn moe. Het is geen gewone vermoeidheid die beter wordt na slapen. De vermoeidheid is er steeds. Het heeft vaak veel invloed op het leven, op het werk, op het gezin. Kijk voor meer patientinformatie op Thuisarts.nl bij Vermoeidheid bij kanker die niet te genezen is. Er is ook informatie voor naasten. De informatie is gemaakt in samenwerking met IKNL.

Bent u moe bij kanker die niet te genezen is, praat er dan over met uw naasten, arts of verpleegkundige. Samen kunt u kijken naar oorzaken en oplossingen.

Wat bijvoorbeeld kan helpen is om dingen te kiezen die u belangrijk vindt om te doen. Verdeel die activiteiten over de dag en over de week.
Sommige mensen vinden het prettig om in deze periode over hun leven te praten met een geestelijk verzorger. Over bijvoorbeeld hoop en wanhoop, liefde, relaties, lijden en dood, schuld en schaamte of vergeving.

Ook beweging en gezond eten met genoeg eiwitten en calorieën kunnen meehelpen om vermoeidheid te verminderen. 

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?

Op initiatief van het voormalige platform PAZORI (Palliatieve Zorg Richtlijnen) en IKNL is de Vermoeidheid bij kanker in de palliatieve fase herzien. In 2017 is de richtlijnwerkgoep bestaande uit gemandateerde leden namens de Nederlandse Internisten Vereniging (NIV), Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF) en de Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie binnen de Lymfologie en Oncologie (NVFL), Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), Nederlandse Vereniging voor Psychosociale Oncologie (NVPO), Palliactief, Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen (VRA) en de Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN) voor het eerst bijeengekomen.

De klankbordgoep bestaat uit gemandateerde leden namens de Landelijk werkgroep Diëtisten Oncologie (LWDO), Beroepsvereniging Professionals in Sociaal Werk (BPSW) en Ergotherapie Nederland. Ook namen drie patiëntvertegenwoordigers zitting in de richtlijnwerkgroep namens ProstaatKankerStichting.nl en Borstkanker Vereniging Nederland (BVN).

Aan de richtlijn is twee jaar gewerkt onder voorzitterschap van Prof. dr. C.C.D. van der Rijt. Bij deze herziening is de inhoud van de richtlijn afgestemd met het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland. De conceptrichtlijn is op 2 juli 2018 ter becommentariëring aangeboden aan alle voor de knelpuntenanalyse benaderde wetenschappelijke, beroeps- en patiëntenverenigingen. Alle commentaren werden vervolgens beoordeeld en verwerkt door de richtlijnwerkgroep. Aan de commentatoren is teruggekoppeld wat met de reacties is gedaan. De richtlijn is inhoudelijk vastgesteld op 17-01-2019. Ten slotte is de richtlijn ter autorisatie/accordering gestuurd naar de betrokken verenigingen/instanties en op 9 mei 2019 vastgesteld.