Waar gaat deze richtlijn over?

Deze richtlijn behandelt het aanleggen, gebruiken en onderhouden van een vaattoegang voor hemodialyse bij volwassenen. In de richtlijn komen de volgende onderwerpen aan de orde:

• Operatieve besluitvorming (type en configuratie vaattoegang).
• Perioperatieve behandeling.
• Gebruik en verzorging van een vaattoegang.
• Monitoring en surveillance van een vaattoegang.
• Behandeling van flow disfunctie van een vaattoegang.
• Behandeling van infectie van een vaattoegang.
• Behandeling van handischemie als gevolg van een vaattoegang.
• Behandeling van een high-flow vaattoegang.
• Behandeling van een ongebruikte vaattoegang na niertransplantatie.
• Randvoorwaarden (organisatie van zorg).

Voor een aantal onderdelen van de zorg rondom een vaattoegang voor hemodialyse heeft de werkgroep geen uitgangsvragen geprioriteerd, maar zijn er in de dagelijkse praktijk wel diverse aandachtspunten van belang. Deze zijn op basis van bestaande internationale richtlijnen samengevat in de bijlagen en gaan over de onderwerpen:

• Preoperatieve diagnostiek (bijlage 1).
• Maturatie van de vaattoegang (bijlage 2).
• Behandeling van thoracale centraal veneuze obstructie (bijlage 3).
• Behandeling van een aneurysmatische vaattoegang (bijlage 4).

Voor wie is deze richtlijn bedoeld?

Deze richtlijn is bestemd voor alle zorgverleners die betrokken zijn bij de behandeling van volwassen hemodialyse patiënten.

Voor patiënten

Nierfalen betekent dat de nieren minder dan 15% werken. De nieren kunnen dan niet meer goed afvalstoffen uit het bloed halen.

Bij nierfalen zijn verschillende behandelingen mogelijk:

• dialyse: uw bloed wordt gefilterd door een kunstnier (hemodialyse) of door uw buikvlies (peritoneale dialyse);
• niertransplantatie: u krijgt een nier van iemand anders;
• conservatieve behandeling: u krijgt geen behandeling die het werk van de nieren vervangt, maar een behandeling met alleen medicijnen en een dieet.

Voor hemodialyse moet de dialysemachine worden aangesloten op uw bloedbaan. Dat gebeurt via een vaattoegang. De meeste mensen krijgen daarvoor een shunt. Een shunt is een ader die via een operatie is verbonden met een slagader. Daardoor stroomt er veel meer bloed doorheen en zwelt de ader op. De gezwollen ader ligt net onder de huid. Dat maakt het makkelijk om deze bij elke dialyse aan te prikken. De meeste mensen krijgen een shunt waarbij een eigen bloedvat wordt verbonden met een slagader. Dat heet ook wel een fistel. Een andere mogelijkheid is een shunt met een kunststof bloedvat. Dat heet ook wel een graft.

Een shunt is een van de mogelijkheden voor vaattoegang. Een andere mogelijkheid is een katheter. Een katheter is een slangetje dat in uw bloedvat zit, meestal in de hals.

De dialyse-machine wordt aangesloten op de katheter.

Een vaattoegang voor hemodialyse is kwetsbaar. Er kunnen verschillende problemen ontstaan aan shunts en katheters, zoals een vernauwing in een shunt of een infectie van een katheter. Het is daarom belangrijk dat de vaattoegang bij iedere dialyse wordt gecontroleerd. De verpleegkundige kijkt, voelt en luistert naar de vaattoegang en let erop dat de dialyse zonder problemen verloopt. De meeste problemen aan de vaattoegang kunnen met een operatie worden opgelost.

Meer informatie is te vinden op de volgende websites:

• Thuisarts: ik heb ernstige nierschade en wil een behandeling kiezen.
• Thuisarts: ik krijg dialyse bij ernstige nierschade.
• Thuisarts: Ik krijg een aanprik-plek of lijn voor dialyse
• Thuisarts: Ik heb een aanprik-plek voor dialyse gekregen
• Thuisarts: Ik heb een lijn voor dialyse gekregen.
• Thuisarts: ik krijg een donornier bij ernstige nierschade.
• https://www.nieren.nl/.
• https://nierwijzer.nl/.
• https://nierstichting.nl/.

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?

Het initiatief voor deze richtlijn is afkomstig van Nederlandse Vereniging voor Heelkunde (NVvH). De richtlijn is opgesteld door een multidisciplinaire commissie met vertegenwoordigers vanuit de vaatchirurgen, internisten, radiologen en verpleegkundigen en verzorgenden na het raadplegen van alle stakeholders om knelpunten te inventariseren. Er werd aandacht besteed aan het patiëntperspectief door vertegenwoordiging in de werkgroep van de patiëntenorganisatie Nierpatiënten Vereniging Nederland. Daarnaast is de richtlijn ter commentaar voorgelegd aan Patiëntenfederatie Nederland.

Toepassen

Er is informatie voor Thuisarts en op nieren.nl geschreven (zie links hierboven) en daarnaast wordt een keuzekaart-in-beeld ontwikkeld bij deze richtlijn om het proces van samen beslissen door behandelaar en patiënt te ondersteunen (in ontwikkeling). Er is een presentatie (link) beschikbaar die een overzicht geeft van de belangrijkste punten van de richtlijn.