Waar gaat deze richtlijn over?

Deze richtlijn richt zich op wat volgens de huidige maatstaven de beste zorg is voor kinderen en adolescenten met functionele urine-incontinentie. In de richtlijn komen de volgende onderwerpen aan de orde:

• De oorzaken van ongewild urineverlies, al dan niet in combinatie met terugkerende urineweginfecties, en hoe vaak het voorkomt
• De primair te verrichten en mogelijk aanvullende onderzoeken
• De behandelingsmogelijkheden van de verschillende oorzaken van ongewild urineverlies
• De lange termijn controles na een behandeling
• De rol van kostenoverwegingen ten aanzien van de gekozen behandeling
• Een aanbeveling ten aanzien van het gebruik van de richtlijn
• De organisatie van zorg rondom ongewild urineverlies bij kinderen

Voor wie is de richtlijn bedoeld?

Deze richtlijn is bestemd voor (kinder)urologen, urotherapeuten, kinderartsen en kinderbekkenfysiotherapeuten en eventuele andere zorgverleners die betrokken dan wel geïnteresseerd zijn bij de zorg voor kinderen en adolescenten met functionele urine-incontinentie. Vanuit het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid is een aparte richtlijn voor jeugdgezondheidsartsen/ verpleegkundigen ten aanzien van zindelijkheid van urine en feacus.

Kinderbekkenfysiotherapeuten

Kinderbekkenfysiotherapie is gespecialiseerde fysiotherapie bij kinderen met problemen in de zindelijkheid. Deze zorg wordt geleverd door geregistreerd bekkenfysiotherapeuten of geregistreerd kinderfysiotherapeuten. Gezien deze beroepsgroepen werken vanuit hun eigen expertise zal er een verschil zijn tussen kinderfysiotherapeuten en bekkenfysiotherapeuten. Dit staat beschreven in het addendum bij de beroepsprofielen bekkenfysiotherapeut en kinderfysiotherapeut, ‘Gespecialiseerde fysiotherapie bij kinderen met problemen in de zindelijkheid’. Voor de leesbaarheid van de richtlijn zal het begrip kinderbekkenfysiotherapeut worden gehanteerd.

Voor patiënten

Functionele urine-incontinentie is een probleem van de lagere urinewegen/darmen dat geen duidelijke lichamelijke of neurologische oorzaak heeft. Het komt vaak voor bij jonge kinderen die net zindelijk zijn geworden. Omdat ze nog leren hun blaas en bekkenbodem goed te beheersen, wordt de diagnose meestal pas vanaf 5 jaar gesteld. Kinderen en adolescenten met functionele urine-incontinentie kunnen verschillende problemen ervaren. Ze kunnen plotselinge aandrang voelen om naar het toilet te gaan, vaak kleine beetjes plassen, moeite hebben om te ontspannen tijdens het plassen, of soms zelfs helemaal geen controle over hun blaas, darm en bekkenbodem hebben. Daarnaast hebben sommige  kinderen en adolescenten ook last van terugkerende blaasontstekingen en/ of obstipatie. Incontinentie voor urine is op de kinderleeftijd een veel voorkomende klacht die bij 7-10% in meer of mindere mate, kort of langdurig voorkomt (Nieuwhof-Leppink, 2019). Urineverlies kan veel stress veroorzaken bij kinderen en hun omgeving. Omdat de oorzaken van functionele urine-incontinentie kunnen verschillen, is het belangrijk dat de behandeling per individu wordt bepaald.

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?

Het initiatief voor deze richtlijn is afkomstig van de Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU). De richtlijn is opgesteld door een multidisciplinaire commissie met vertegenwoordigers vanuit de (kinder)urologen, urotherapeuten, kinderartsen, kinderbekkenfysiotherapeuten en jeugdartsen.

Status van de richtlijn

Deze richtlijn wordt modulair herzien. In de laatste herziening (2025) zijn de volgende modules herzien/ontwikkeld:

• Anamnese
• Registratielijsten
• Uroflowmetrie en residubepaling
• Urineonderzoek (urine-incontinentie)
• Urethrocystoscopie
• Echo urinewegen
• Urodynamisch onderzoek
• Urotherapie
• Kinderbekkenfysiotherapie
• Antimuscarinica en mirabegron
• Botuline toxine A
• Methylfenidaat
• Neuromodulatie
• Organisatie van zorg