Artritis psoriatica (PsA) is een inflammatoir (reumatische) aandoening met heterogene manifestaties bij patiënten met manifeste of latente psoriasis waarbij vaak één of meerdere grote en/of kleine gewrichten ontstoken zijn (artritis). Daarnaast kunnen ook ontstekingen van peesaanhechtingen (enthesitis) of worstvormige verdikking van vingers of tenen (dactylitis) optreden. PsA omvat zowel musculoskeletale als niet-musculoskeletale manifestaties. De laatste worden met name gevormd door huid- en nagelafwijkingen, maar kan ook de darm (inflammatory bowel disease, IBD) of de ogen (uveïtis) betreffen. Ongeveer 10 tot 30 procent van de mensen met psoriasis krijgt ook te maken met artritis of enthesitis. In Nederland lijden ongeveer 1 tot 9 op de 1000 mensen aan PsA. De ziekte komt evenveel voor bij mannen als bij vrouwen.

Deze richtlijn richt zich primair op de systemische medicamenteuze behandeling van PsA. Uiteraard bestaat de behandeling van PsA ook uit niet-medicamenteuze aspecten zoals voorlichting, regelmatig bewegen, en topicale medicamenteuze behandeling (met name bij huidpsoriasis). Deze behandelingen worden in de huidige richtlijn niet nader besproken. Het primaire doel van een medicamenteuze behandeling is de kwaliteit van leven te optimaliseren door klachten te verminderen, structurele schade te voorkomen, zo veel mogelijk behouden van functie en sociale participatie. Afwezigheid van inflammatie is een belangrijke factor om deze doelen te behalen.

Aanleiding voor het ontwikkelen van de richtlijn

Tot op heden was er geen richtlijn voor de medicamenteuze behandeling van PsA gericht op de Nederlandse situatie. Omdat bij de leden hier wel behoefte aan is, heeft de Nederlandse Vereniging voor Reumatologie (NVR) het initiatief genomen voor een landelijke richtlijn. Met ondersteuning van de Federatie Medisch Specialisten is hiervoor een multidisciplinaire werkgroep samengesteld. De huidige richtlijn is een adaptatie van de Europese EULAR-richtlijn uit 2019. De literatuur searches zijn uitgevoerd in december 2018. De werkgroep wil benadrukken dat er tussen het publiceren van de EULAR-richtlijn en de huidige richtlijn nieuwe studies zijn gepubliceerd. Deze worden deels besproken in de overwegingen. Er heeft echter geen nieuwe systematische search plaatsgevonden, vanwege het adaptieve karakter van deze richtlijn.

Waar gaat deze richtlijn over?

De richtlijn richt zich op wat volgens de huidige maatstaven de beste medicamenteuze zorg is voor volwassen patiënten met PsA. In de richtlijn komen de volgende onderwerpen aan de orde:

• Monitoren ziekteactiviteit
• Medicamenteuze behandelingen;
  - Niet-steroïdale anti-inflammatoire middelen (NSAIDs)
  - Glucocorticoïden (GC)
  - Conventionele synthetische (cs)DMARDs
  - Biologic (b)DMARDs
  - Janus kinase (JAK)-remmers
  - Fosfodi-esterase-4 (PDE4)-remmers
  - Afbouwen DMARDs
• Randvoorwaarden (organisatie van zorg).

Voor wie is deze richtlijn bedoeld?

Deze richtlijn is vooral bestemd voor alle zorgverleners, zoals artsen en verpleegkundigen, die betrokken zijn bij de zorg voor volwassen patiënten met PsA.

Voor patiënten

Zoals hierboven genoemd, is PsA een ontsteking van gewrichten (artritis) en/of peesaanhechtingen (enthesitis) bij mensen die veelal ook psoriasis hebben. Naast klachten door de ontstekingen zoals pijn, stijfheid en verminderde beweeglijkheid treden vaak ook klachten op als vermoeidheid en een grieperig gevoel.

PsA is een chronische aandoening. Dat wil zeggen dat de aandoening minstens drie maanden duurt en meestal niet meer overgaat. PsA uit zich op verschillende manieren. Ook het beloop van de aandoening kan heel variabel zijn. De behandeling van PsA is gericht op het verminderen van de ontstekingen. PsA is helaas nog niet te genezen. Maar met de actuele wetenschappelijke inzichten en de huidige behandelingen zijn de vooruitzichten (veel) beter dan enkele jaren geleden. Door het remmen van de ontstekingen met reumaremmers, is het doel om naast de klachten te verlichten ook structurele beschadigingen van de gewrichten zoveel mogelijk te voorkomen.

Meer informatie over artritis psoriatica is ook te vinden op Thuisarts: volgt binnenkort

Meer informatie over artritis psoriatica is ook te vinden op de website van
 - ReumaNederland: Wat is artritis psoriatica? en Artritis psoriatica 

- Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland: Artritis psoriatica

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?

Het initiatief voor deze richtlijn is afkomstig van de Nederlandse Vereniging voor Reumatologie (NVR).

De richtlijn is opgesteld door een multidisciplinaire commissie met vertegenwoordigers vanuit de dermatologie, ziekenhuisapothekers, verpleegkundige(n) (specialisten), patiënten en reumatologie.