Terug naar zoekresultaten

PSA bij kinderen op locaties buiten de OK

Volgen
Initiatief: NVA / NVK Aantal modules: 65
Bijlagen
Download richtlijn

Bandbreedte gedragsbeïnvloeding PSA kinderen

Beoordeeld: 08-03-2012

Uitgangsvraag

Waar houdt de bandbreedte van de gedragsbeïnvloeding op en start de behandeling onder geleide van PSA?

Aanbeveling

Bij deze module werden geen aanbevelingen geformuleerd.

Overwegingen

Bij deze module werden geen overwegingen geformuleerd.

Onderbouwing

PSA in de tandheelkundige situatie is noodzakelijk bij ingrepen die voor kinderen een te invasief karakter hebben om onder routine omstandigheden te doorstaan. Afhankelijk van de (geestelijke) ontwikkelingsleeftijd van het kind, diens aard (nature) of behandelproblemen die zijn ontstaan uit eerdere tandheelkundige of medische ervaringen (nurture) kan de tandarts besluiten dat louter omgangsstrategieën in combinatie met lokaal anesthesie onvoldoende zijn om een kind te kunnen behandelen. 

Niveau 1

Eerdere pijnlijke behandelingen verhogen angst voor de tandarts.

 

A2 J. Versloot, J.S.J. Veerkamp, J. Hoogstraten: Children's self-reported pain at the dentist. Pain 2008. Vol 137/2 pp 389-394.

 

Niveau 2

Regelmatige blootstelling aan tandartsbezoek op jonge leeftijd kan het ontstaan van angst voor de tandarts voorkomen.

 

B                Berge 2002, Davey 1989, Poulton 1997.

 

Niveau 2

Behandeling van angst bij de tandarts, gebaseerd op varianten van blootstelling aan (delen van) de tandheelkundige behandeling (exposure in vivo) en operante conditionering hebben een positieve invloed op (het verlagen van) het angstniveau.

 

B             Berge 1999, Weinstein 1982

 

Niveau 3

Medicamenteuze pijnreductie met oppervlakte anesthesie werkt angstreducerend in de tandheelkunde.

 

C             J. Versloot. Pain in pediatric dentisrty. Clinical dissertation. Amsterdam 2007.

In de Angelsaksische (kinder-) tandheelkundige situatie wordt sedatie alleen gebruikt als een hulpmiddel ter uitbreiding van gedragsgebaseerde behandelmethodieken en dient dus ook gecombineerd te worden met omgangsstrategieën in de kindertandheelkunde. De implicatie hiervan is dat (niet-farmacologische) gedragsbeïnvloeding als eerste behandelmogelijkheid geldt (AAPD 2006a). De gedragsbeïnvloeding valt uiteen in een aantal veelal op exposure gebaseerde technieken (EAPD 2007). Kinderen maken al op jonge leeftijd kennis met de tandarts. Deze exposure in vivo kan op jonge leeftijd beginnen en het ontstaan van angst voor de tandarts voorkomen (ten Berge 2002, Poulton 1997, Davey 1989). Behandelingen dienen waar mogelijk pijnloos te geschieden ter voorkoming van nodeloze behandelgerelateerde stress en ongemak. (Versloot 2007) Dat is met het gebruik van lokaal anesthesie (bijvoorbeeld Ultracaine). De injectie dient om dezelfde reden voorafgegaan te worden door een oppervlakte anestheticum (bijvoorbeeld Benzocaine). Versloot 2007.

 

Vanaf de kleuterleeftijd (4 jaar) worden kinderen geacht om over voldoende begrips (sociale en verbale) vaardigheden te beschikken om een normale tandheelkundige behandeling te ondergaan (AAPD 2006a). Onder die leeftijd geldt als communis opinio dat behandelingen onder sedatie of algehele anesthesie worden uitgevoerd, meestal afhankelijk van de belasting die wordt veroorzaakt door de hoeveelheid of de ernst van het tandheelkundige werk. Sedatie komt dus niet in plaats van een gedragsstrategie, maar alleen ter aanvulling daarvan bij kinderen die geen tandheelkundige behandeling kunnen ondergaan i.v.m. hun (ontwikkelings-) leeftijd, fysieke of medische conditie (AAPD 2006a, SIGN 2004) . Voor behandeling van angst van de tandarts zijn op exposure in vivo gebaseerde technieken de enige waarvan met zekerheid het effect is aangetoond (EAPD 2007). 

In Nederland worden op dit moment de richtlijnen van de EAPD (European Academy of Pediatric Dentistry 2005), de AAPD (American Academy of Pediatric Dentistry 2006, Cote C.J and Wilson S. 2006) en de SIGN (Scottish Intercollegiate Guidelines Network, SIGN 2004) door elkaar gehanteerd. Voor deze CBO richtlijn is gebruik gemaakt van deze drie kern documenten. Waar nodig is verwezen naar additionele artikelen (Cochrane 2007). Voor het overige is alle essentiële literatuur in de drie kern documenten terug te vinden onder de rechtstreekse verwijzing naar de betreffende richtlijn. Eerdere notities over het gebruik van lachgas (CBO 1986 en 1998) zijn nog onverkort van kracht, zij het dat op het terrein van afzuigen van gassen aanvullende eisen zijn gesteld. 

De drie genoemde richtlijnen zijn alle volgens vergelijkbare ook door de CBO gehanteerde criteria geconstrueerd. Er is niet gekeken of ze pasten binnen de wetgeving van de verschillende landen. Hoewel die in grote lijnen sterk aan elkaar verwant zijn kan het zijn dat op onderdelen verschillen tussen landen aanwezig zijn. De commissie acht het afdoende om voor de huidige richtlijn de ordening van de EAPD, AAPD en SIGN te hanteren. 

  1. AAPD, American Academy of Pediatric Dentistry. Guideline on Behavior Guidance for the 10 Pediatric Dental Patient. Pediatr Dent 2006a;28(suppl): 97-106.
  2. AAPD, American Academy of Pediatric Dentistry. Clinical guideline on use of anesthesia care providers in the administration of in-office deep sedation/general anesthesia to the pediatric dental patient. Pediatr Dent 2006b;28(suppl):133-135.
  3. AAPD, American Academy of Pediatric Dentistry. Guideline for monitoring and management of 15 Pediatric Patient during and after Sedation for Diagnostic and Therapeutic Procedures. Reference Manual 2006c., 115-131.
  4. Adair SM, Rockman RA, Schafer TE, Waller JL. Survey of behavior management teaching in pediatric dentistry advanced education programs. Pediatr Dent 2004:26:151-158.
  5. American Society of Anesthesiologists. Continuum of depth of sedation. Definition of general anesthesia and levels of sedation/analgesia. Park Ridge (IL): The Society; 1999.
  6. Berge M ten, Veerkamp JSJ, Hoogstraten J: The etiology of childhood dental fear: the role of dental and conditioning experiences. J of Anxiety Disorders 16 (2002) 321-329.
  7. Berge ten M, Veerkamp JSJ, Hoogstraten J (1999). Dentists‘ behavior in response to child dental fear. ASDC Journal of Dentistry for Children, Jan-Feb, 36-40.
  8. CBO: Sedatie en/of analgesie door niet-anaestesiologen. Advies gezondheidsraad 1986. condities en randvoorwaarden.
  9. CBO: Sedatie en/of analgesie door niet-anaestesiologen: resultaat van een consensusbijeenkomst, gehouden op vrijdag 13 februari 1998 te Amersfoort.
  10. Cohen EN, Brown BW, Wu ML, Whitcher CE, Brodsky JB, Gift HC et al. Occupational disease in dentistry and chronic exposure to trace anesthetic gasses. J Am Dent Assoc 1980; 101:2131.
  11. Coté C.J., Sedation Protocols—Why So Many Variations? PEDIATRICS Vol. 94 No. 3 September 1994, pp. 281-283
  12. Coté C.J., Helen W. Karl, Daniel A. Notterman, Joseph A. Weinberg, and Carolyn McCloskey: Adverse Sedation Events in Pediatrics: Analysis of Medications Used for Sedation: PEDIATRICS Vol. 106 No. 4 October 2000, pp. 633-644
  13. Coté C.J. and Wilson S., Guidelines for monitoring and managing of pediatric patients during and after sedation for diagnostic and therapeutical procedural : an update. PEDIATRICS 118(6) 2587-2602. Dec 2006
  14. Davey, GCL (1989). Dental phobias and anxieties: evidence for conditioning processes and modulation of a learned fear. Behaviour Research and Therapy, 27, 51-58.
  15. EAPD, European Academy of Paediatric Dentistry, EAPD Guidelines on Behaviour Management in Paediatric Dentistry. Klingberg G., Freeman R., Berge M. ten, Veerkamp J.S.J. Eur. Arch. Paed. Dent. in press. www.EAPD.gr
  16. Erlandsson AL, Bäckman B, Stenström A, Stecksén-Blicks C. Conscious sedation by oral administration of midazolam in paediatric dental treatment. Swed Dent J 2001; 25:97-104.
  17. Girdler NM and Sterling PA, Investigation of nitrous oxide pollution arising of inhalational sedation for the extraction of teeth in child patients. Int J Paed Dent, 1998; 8: 93-102.
  18. Hallonsten A.L., Bensen. B., Raadal M., Hosey M.T., Veerkamp J.S.J., Poulsen S.: EAPD Guidelines on Sedation in Paediatric Dentistry Eur J Paed Dent. 2005
  19. Hallonsten, A.L 1982 nitrous oxide sedation in dentistry. Linkoping university Medical Dissertations No. 140. Swed. Dent J Suppl 14.
  20. Hallonsten, A.L.: "Nitrous oxide scavenging in dental surgery II. An evaluation of a local exhaust system." Swed Dent J, 6: 215-223, 1982
  21. Henry RJ, Jerrell RG. Ambient nitrous oxide levels during pediatric sedations. Pediatr Dent 1990; 12:87-91.
  22. Jensen B. Benzodiazepine sedation in paediatric dentistry. 2002. Clinical Dissertation.
  23. Kaufman E, Jastak JT. Sedation for outpatient dental procedures. Compend Contin Educ Dent. 1995 May;16(5):462, 464, 466
  24. Kazak AE, Penati B, Brophy B, Himmelstein B. :Pharmacologic and psychologic interventions for procedural pain. Pediatrics 1998 (102), 59-66.
  25. Krauss B, Green SM. Sedation and analgesia for procedures in children. N Engl J Med. 2000 Mar 30;342(13):938-45.
  26. Lindsay, S.J.E.: An evaluation of Nitrous Oxide Sedation in Child Dental Patients. Clinical. Dissertation. April 1977.
  27. Matharu L. and Ashley PF: Sedation of anxious children undergoing dental treatment (Review). The Cochrane collaboration. The Cochrane Library 2007, Issue 2. John Wiley and sons, Ltd.
  28. Mayers DJ, Hindmarsh KW, Sankaran K, Gorecki DK, Kasian GF. Chloral hydrate disposition following single-dose administration to critically ill neonates and children. Dev Pharmacol Ther. 1991;16(2):71-7.
  29. McCann W, Wilson S, Larsen P, Stehle B. The effects of nitrous oxide on behavior and physiological parameters during conscious sedation with a moderate dose of chloral hydrate and hydroxyzine. Pediatr Dent. 1996 Jan-Feb;18(1):35-41
  30. Musselman RJ. Considerations in behavior management of the pediatric dental patient. Helping children cope with dental treatment. Pediatr Clin North Am. 1991 Oct;38(5):1309-24
  31. Nathan JE: Oral conscious sedation for the pediatric dental patient. Update Pediatric Dent 1991; 4(3) : 1-8
  32. Needleman HL. Conscious sedation for pediatric outpatient dental procedures. Int Anesthesiol Clin. 1989 Summer;27(2):102-8.
  33. Poulton, RG, Thomson, WM, Davies, S, Kruger, E, Brown, RH, Silva, PA (1997). Good teeth, bad teeth and fear of the dentist. Behaviour Research and Therapy, 35, 327-344.
  34. Pressdee D, May L, Eastman E and Grier D: The use of play therapy in the preparation of children in the preparation of MRI imaging. Clin Radiol 1997 52(12) 945-7.
  35. Rowland AS, Baird DD, Weinberg CR, Shore DL, Shy CM, Willcox AJ. Reduced fertility among women employed as dental assistents exposed to high levels of nitrous oxide. N Eng J Med 1992; 327(14):993-997.
  36. Scottish Office Department of Health. Emergency dental drugs: National dental Advisory Committee. Edinburg, the Department 1999 .
  37. Scottish Intercollegiate Guidelines Network. 58: Safe Sedation of Children Undergoing Diagnostic and Therapeutical Procedures. May 2004 www.SIGN.AC.UK
  38. Terndrup TE, Cantor RM, Madden CM,: Intramuscular meperidine, promethazine, and chlorpromazine: analysis of use and complications in 487 pediatric emergency department patients Ann Emerg Med. 1989 May;18(5):528-33.
  39. Vargas KG, Nathan JE, Qian F and Kupietzki A: Use of restraint and management style as parameters for defining sedation success: a survey of pediatric dentists. Pediatric Dentistry 2007. 29(3) 220-7.
  40. Veerkamp JSJ, Gruythuysen RJM, Amerongen WE van and Hoogstraten J.: Dental treatment of fearful children, using nitrous oxide Part III, treatment times. J. Dent. Child. 60(3): 175-82, MayJune 1993.
  41. Veerkamp JSJ, Gruythuysen RJM, Amerongen WE van and Hoogstraten J.: Dental treatment of fearful children, using nitrous oxide Part IV, results after two years. J. Dent. Child. 60(6): 372-77, Nov-Dec. 1993.
  42. Veerkamp JSJ, Gruythuysen R.J.M., Hoogstraten J. and Amerongen W.E. van: Anxiety reduction using nitrous oxide: a permanent solution? J. Dent. Child. 62(1): 44-48, 1995
  43. Veerkamp JSJ 1994: Nitrous oxide, Happy air ot hot air? Clinical Dissertation Amsterdam.
  44. Versloot J, Veerkamp JSJ, Hoogstraten J. Computerized anaesthesia delivery system vs traditional syringe: comparing pain and pain related behaviour in children Eur J Oral Sci 2005; 113: 488-93.
  45. Versloot J, Veerkamp JSE, Hoogstraten J: Children's self-reported pain at the dentist. Pain 2008. Vol 137/2 pp 389-394.
  46. Versloot J. Pain in pediatric dentisrty. Clinical dissertation. Amsterdam 2007.
  47. Weinstein, P, Getz, T, Ratener, P, Domoto, P (1982). The effect of dentist‘s behavior on fear related behaviors in children. Journal of the American Dental Association, 104, 32-38.
  48. Weinstein, P.; Domoto, PK and Holleman, E.: "The use of nitrous oxide in the treatment of children: results of a controlled study." JADA, 112: 325-331, March 1986.
  49. Wilson S. Conscious sedation and pulse oximetry: false alarms? Pediatr Dent. 1990 JulAug;12(4):228-32.
  50. Wilson S, Creedon RL, George M, Troutman K. A history of sedation guidelines: where we are headed in the future. Pediatr Dent. 1996 May-Jun;18(3):194-9.
  51. Wilson K.E., Welbury R.R. and Girdler N.M.: A randomised controlled crossover trial of oral midazolam and nitrous oxide for paediatric dental sedation. Anaesthesia 2002; 57(9) 860-7.
  52. Wilson K.E., Girdler N.M. and Welbury R.R.: A comparison of oral midazolam and nitrous oxide sedation for dental extractions in children. Anaesthesia 2006; 61 1138-44.
  53. Wilson K.E., Welbury R.R. and Girdler N.M: Comparison of transmucosal midazolam with inhalation sedation for dental extractions in children. A randomized, cross-over, clinical trial. Acta Anaesthesiol Scand 2007; 51: 1062–1067

Auteurs,

jaartal

 

Mate van bewijs

Studie type

 

Populatie (incl. steekproefgrootte)

Inclusie criteria

Indextest (diagnostisch onderzoek)

Controle

(gouden standaard, referentie-test)

Outcome

(effectmaat)

Resultaat

Opmerkingen, commentaar

AAPD,

Guideline on

Behavior Guidance for the Pediatric

Dental Patient. 2006a

 

4

guideline

 

-

Publicatie in peer reviewed

tijdschrift

 

-

 

 

Angstreductie vindt plaats door exposuregerelateerde technieken

 

AAPD, Clinical guideline on use of anesthesia

2006b

 

4

guideline

 

-

Publicatie in peer reviewed

tijdschrift

 

-

 

 

 

 

 

AAPD,

Guideline for monitoring and management

of Pediatric

 

4

Reference manual

 

 

-

Publicatie in peer reviewed

tijdschrift

 

 

-

 

 

Lachgas en midazolam zijn lichte, effectieve  en veilig sedativa tijdens thk

 

 

Auteurs,

jaartal

 

Mate van bewijs

Studie type

 

Populatie (incl. steekproefgrootte)

Inclusie criteria

Indextest (diagnostisch onderzoek)

Controle

(gouden standaard, referentie-test)

Outcome

(effectmaat)

Resultaat

Opmerkingen, commentaar

Patient during and after Sedation

2006c

 

 

 

 

 

 

 

behandeling. Veiligheid hangt samen met een aantal voorwaarden

 

Adair SM,

Rockman RA, Schafer TE, Waller JL.  2004

 

2

Cohort study, cross sectioneel

 

All advanced ped.

dental training programs

ja

-

Experts opinion

Pharmacological support is an

100% acceptable technique, restrive is losing support

 

ASA..

Definition of general anesthesia and levels of sedation/ analgesia. 1999

 

4

review

-

Publicatie in peer reviewed

tijdschrift

 

 

-

 

 

Veiligheid van sedatie is gekoppeld aan de diepte van de sedatie

 

Berge M ten, Veerkamp JSJ, Hoogstraten J:  2002

 

2

Retrospectief, cohortstudie

N=420

Leeftijd 2-11, Nederlandse kinderen

 

x

angstscore

Exposure werkt

 

Berge ten M,

Veerkamp JSJ,

Hoogstraten J

1999

 

2

prospectief

N = 56

Nederlandse kinderen 6-11

jaar

 

 

x

gedragsmati g

Exposure en operante conditionering werken angstreducerend

 

CBO:  Advies gezondheidsraad 1986.

 

review

 

-

 

Publicatie in peer reviewed

tijdschrift

 

 

 

 

 

CBO: Sedatie en/of analgesie ….

consensusbijeenkomst,

 

 

4

Verslag consensus bijeenkomst

 

 

-

 

 

 

 

Lachgas in de tandheelk, mits geprotocolleerd, vereist geen aanvullende

 

 

 

Auteurs,

jaartal

 

Mate van bewijs

Studie type

 

Populatie (incl. steekproefgrootte)

Inclusie criteria

Indextest (diagnostisch onderzoek)

Controle

(gouden standaard, referentie-test)

Outcome

(effectmaat)

Resultaat

Opmerkingen, commentaar

februari 1998

 

 

 

 

 

 

 

eisen of nazorg. 

 

Cohen EN, et al.

Occupational disease in dentistry and chronic exposure to trace anesthetic gas.

JADA 1980

 

1

Grote cross sectionele studie

N= 30.000

Amerikaanse tandartsen en tandartsassistent es

ja

 

Zelfrapporta ge morbiditeit

Gebruik van inhalatie anesthetica en sedativa zonder afzuig van gas is gerelateerd aan ernstige gezondheidsschade

 

Coté C.J.,

Sedation

Protocols— PEDIATRICS 

1994

4

review

-

-

-

-

 

Verontrusting over de hoge publiciteitswaarde van morbiditeit

 

CotéC.J., et al

PEDIATRICS

2000

2

Critical incident analysis

N=118

 

 

 

Consensus onder 4 experts

Meer incidenten met negatieve gevolgen in niet hospital

gebonden

clinische settings

 

Coté C.J. and

Wilson S., Guidelines for monitoring and managing of pediatric patients….

PEDIATRICS

2006

 

4

 

guideline

 

 

-

Articelen in Peer reviewed journals

 

 

 

safe sedation of children for procedures requires a systematic approach that includes a number of measurements.

 

Davey, GCL Dental phobias and anxieties: evidence for  conditioning

2

 

Goed uitgevoerde retrospectiev e cohort

 

101 studenten

Gem leeft. 21

 

Eerdere tandheelkundige ervaring als patient

 ja

 

-

 

Zelfrapporta ge angstscore

 

Exposure voorkomt het ontstaan van tandarts angst

 

 

Auteurs,

jaartal

 

Mate van bewijs

Studie type

 

Populatie (incl. steekproefgrootte)

Inclusie criteria

Indextest (diagnostisch onderzoek)

Controle

(gouden standaard, referentie-test)

Outcome

(effectmaat)

Resultaat

Opmerkingen, commentaar

processes and modulation of a learned fear.  Behaviour

Research and

Therapy 1989

 

studie 

 

 

 

 

 

 

 

EAPD,

Guidelines on

Behaviour

Management

in Paediatric Dentistry. Eur.

Arch. Paed.

Dent.  2008

4

guideline

-

Artikelen en expert opinie gepubliceerd in peer reviewed journals.

 

 

 

Kindertandartsen moeten de behandeling van bange kinderen baseren op de leeftijd van het kind en exposure

 

Erlandsson AL, et al.

Conscious sedation by oral administration of midazolam

Swed Dent J

2001

3

Prospectieve correlationele studie

250 kinderen

1-18 jaar (gem

6.7)

Verwezen ivm behandelproblem en

 

ja

Gedragsscor e door de behandelaar

Midazolam is veilig en werkt in

60% van de gevallen

 

Girdler NM and

Sterling PA,  Investigation of nitrous oxide pollution  Int J

Paed Dent,

1998

2

Prospectieve studie

60 kinderen 4-

15 jaar

Verwezen ivm behandelproblem en

ja

-

Concentratie N2) in uitgeademd

e lucht

Atmosferische vervuiling met N2O tijdens tandheelk behandelingen van kinderen is omgekeerd gerelateerd aan de leeftijd van de patiënten en rechtstreeks- aan de gebruikte concentratie N2O

 

 

Auteurs,

jaartal

 

Mate van bewijs

Studie type

 

Populatie (incl. steekproefgrootte)

Inclusie criteria

Indextest (diagnostisch onderzoek)

Controle

(gouden standaard, referentie-test)

Outcome

(effectmaat)

Resultaat

Opmerkingen, commentaar

Hallonsten

A.L., et al. 

EAPD

Guidelines on

Sedation in

Paediatric

Dentistry Eur J Paed Dent. 2005

4

guidelines

-

-

-

 

-

-

Lachgas is een mild, effectief  en veilig sedativum tijdens thk behandeling

 

Hallonsten, A.L 1982 nitrous oxide sedation in dentistry. Medical Diss. 

Swed. Dent J

 

2

clinical trial

-

823 Zweedse kinderen

-

-

Gedragsscor e door behandelen d tandarts

Sedatie met lachgas/zuurstof werkt bij thk behandeling van bange kinderen, zonder neg effecten

 

Hallonsten, A.L.: "Nitrous oxide scavenging in dental surgery II.  An evaluation of a local exhaust system." Swed

Dent J,  1982b

 

2

Clinical trial

-

9 beschikbare afzuig apparaten

 

-

ja

Concentratie N2O in uitgeademd

e lucht

De meeste beschikbare apparatuur werkt adequaat

 

Henry RJ, Jerrell RG. Ambient nitrous oxide levels during pediatric sedations.

Pediatr Dent

1990

 

1

Randomized

clinical trial

36 kinderen

Amerikaanse kinderen

ja

-

Concentratie N2O in uitgeademd

e lucht

Uitgeademde lachgas tijdens behandeling varieert met leeftijd patient en gebruik afzuig apparatuur

 

 

Auteurs,

jaartal

 

Mate van bewijs

Studie type

 

Populatie (incl. steekproefgrootte)

Inclusie criteria

Indextest (diagnostisch onderzoek)

Controle

(gouden standaard, referentie-test)

Outcome

(effectmaat)

Resultaat

Opmerkingen, commentaar

Jensen B. Benzodiazepin e sedation in paediatric dentistry. 2002. Clinical Diss.

2

Clinical trial

50 kinderen

1-4 jaar, verwezen voor tand extractie

 

ja

Gedragsscor e door behandelaar

Midazolam in een concentratie tussen 

 

Kaufman E, Jastak JT. Sedation for outpatient dental procedures.

Compend

Contin Educ

Dent. 1995

 

4

 

review

 

-

Artikelen in Peer reviewed journals

-

-

-

Lachgas in de tandheelk, mits geprotocolleerd, vereist geen aanvullende eisen of nazorg. 

 

Kazak AE,  et al.

Pharmacologic and psychologic  interventions for procedural pain.

Pediatrics

1998

 

2

Randomised, controlled prospective studie

160 kinderen

Kinderen verwezen voor behandeling ivm leukemie

-

ja

Parent questionnair es and behav. ratings

Combinatie gedrag en pharmacologie werkt beter dan pharm alleen; ongemak aan

leeftijd kind en moeilijkheid behandeling gerelateerd

 

Krauss B, Green SM. Sedation and analgesia for procedures in children. N Engl J Med. 2000

 

4

 

guideline

 

-

Artikelen in Peer reviewed journals

-

-

-

Er zijn veilige routes te ontwikkelen voor sedatie bij kinderen

 

Lindsay,

S.J.E.: An

 

1

Randomized

Double blind 

N = 48

kinderen 6-11 jaar

-

ja

Parent and child

Sedatie met lachgas is

 

 

Auteurs,

jaartal

 

Mate van bewijs

Studie type

 

Populatie (incl. steekproefgrootte)

Inclusie criteria

Indextest (diagnostisch onderzoek)

Controle

(gouden standaard, referentie-test)

Outcome

(effectmaat)

Resultaat

Opmerkingen, commentaar

evaluation of Nitrous Oxide

Sedation in Child Dental Patients.

Clinical.

Dissertation.

April 1977

 

Cross over clinical trial

 

 

 

 

questionnair e,

independent observers

effectief bij

tandartsangst van kinderen

 

Matharu L. and Ashley PF: Sedation of anxious children undergoing dental treatment The Cochrane

Library 2007

2

Hoge

kwaliteit review

N = 3246 in 61 studies

RCT, met

controles of vergelijken van twee medicaties bij kinderen < 16 jaar

 

 

 

Geen uitspraak te doen over

effectiviteit van sedatie bij kinderen

 

Mayers DJ, et al.. Chloral hydrate disposition following single-dose administration

to critically ill

neonates and children. Dev Pharmacol

Ther. 1991

 

Cohart studie met lag risico op biass

N = 22

Pretermen a terme geboren kinderen en peuters

ja

-

Vaststellen concentratie actieve metaboliet

Bij kwetsbare kinderen werkt chloralhydraat langer

 

McCann W, et

al. effects of nitrous oxide on behavior and physiological

2

Double blind cross over study

N = 20

Leeftijd < 48 maanden en tandheelk behandeling noodzakelijk

-

ja

Fysiologisch e en gedragsmati ge parameters

Toevoeging van N20 geeft geen verbetering van het effect van chloral hydraat

 

 

Auteurs,

jaartal

 

Mate van bewijs

Studie type

 

Populatie (incl. steekproefgrootte)

Inclusie criteria

Indextest (diagnostisch onderzoek)

Controle

(gouden standaard, referentie-test)

Outcome

(effectmaat)

Resultaat

Opmerkingen, commentaar

parameters during conscious sedation with a moderate dose of chloral hydrate and hydroxyzine. Pediatr Dent. 1996

 

 

 

 

 

 

 

 

 

MusselmanRJ.

Considerations in behavior

management

of the pediatric dental patient. Helping children cope with dental treatment. Pediatr Clin North Am. 1991

4

Experts opinion, review based

 

Gepubliceerde studies en opinies

-

-

-

Voorwaarden en indikaties voor sedatie in de kindertandheelku nde

 

Nathan JE: Oral conscious sedation for the pediatric dental  patient.

Update

Pediatric Dent

1991

4

Expert’s opinion. Literature based

 

Gepubliceerde studies en opinies

 

 

 

Voorwaarden en indikaties voor sedatie in de kindertandheelku nde

 

NeedlemanHL. Conscious sedation for pediatric

4

Experts opinion, review based

-

Artikelen en opinies in Peer reviewed journals

-

-

-

Voorwaarden en indikaties voor sedatie in extramurale

 

 

Auteurs,

jaartal

 

Mate van bewijs

Studie type

 

Populatie (incl. steekproefgrootte)

Inclusie criteria

Indextest (diagnostisch onderzoek)

Controle

(gouden standaard, referentie-test)

Outcome

(effectmaat)

Resultaat

Opmerkingen, commentaar

outpatient dental

procedures. Int

Anesthesiol

Clin. 1989

 

 

 

 

 

 

 

kindertandheelku nde praktijken

 

Poulton, RG, et al  Good teeth, bad teeth and fear of the dentist.

Behaviour

Research and

Therapy 1997

1

Prospective cohort study 

N =  1034

Children part of a preselected representative birth cohort

Ja

-

DMFT/DMF

S validated anxiety and personality questionnair es 

Regelmatige blootstelling aan tandartsbezoek op jonge leeftijd kan het ontstaan van tandartsangst voorkomen en incidentele behandelingen kunnen angst  reactiveren

 

Pressdee D, et al; The use of play therapy in the preparation of children.

Clin Radiol

1997

3

Non analytic study

N = 169

4-8 jaar, alle verwezen kinderen voor MRI in een bep periode

-

-

Behandelaar s oordeel

Speeltherapie helpt kinderen omgaan met aversieve situaties

 

Rowland AS,

et al. dental assistents exposed to high levels of nitrous oxide.

N Eng J Med

1992

 

1

Clinical cohort study

N = 7000

18-39 jaar

 

ja

Vragenlijste n,

Behandelaar s en personeel

Blootstelling aan lachgas kan leiden tot verstoorde vruchtbaarheid bij vrouwen

 

Scottish Office Department of Health.

Emergency

dental drugs:

4

guideline

-

-Artikelen in Peer reviewed journals

-

-

-

Richtlijnen en voorwaarden voor sedatie in (para) medische settings.

 

 

Auteurs,

jaartal

 

Mate van bewijs

Studie type

 

Populatie (incl. steekproefgrootte)

Inclusie criteria

Indextest (diagnostisch onderzoek)

Controle

(gouden standaard, referentie-test)

Outcome

(effectmaat)

Resultaat

Opmerkingen, commentaar

Nat. Dent. Adv.

Comm.

Edinburg, 1999

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Scottish

Intercollegiate

Guidelines Network. 58: Safe Sedation of Children

Undergoing

Diagnostic and Therapeutical Procedures.

May 2004

 

 

4

 

 

guideline

 

 

-

Peer reviewed studies and experts opinions

-

-

-

Nitrous oxide is very safe, bezodizepines may be used to allay anxiety

 

Terndrup TE,

Cantor RM, Madden CM,: Intramuscular  meperidine, promethazine, and chlorpromazin e: analysis of use Ann

Emerg Med. 1989

 

 

3

 

 

Retrospective analysis

 

 

N=487

 

 

Written reported complications in pediatric

emergency patients

 

 

-

 

 

-

 

 

Analyse centrale database

 

 

Vargas KG,  et al: restraint and management

style a survey of pediatric dentists. Ped. Dent. 2007

2

Cohort study/experts opinion

N = 3670

Alle Amerikaanse kindertandartsen

ja

-

Zelfrapporta ge behandelaar

Stijl van de behandelaar en gebruik van bewegingsbeperk ing beinvloed het success van de behandeling

 

Veerkamp JSJ,

et al. Dental

 

1

Randomized

clinical trial;

N = 56

Nederlandse kinderen 6-11

 

 

Vergelijken tijdsduur

Thk behandeling van bange

 

 

Auteurs,

jaartal

 

Mate van bewijs

Studie type

 

Populatie (incl. steekproefgrootte)

Inclusie criteria

Indextest (diagnostisch onderzoek)

Controle

(gouden standaard, referentie-test)

Outcome

(effectmaat)

Resultaat

Opmerkingen, commentaar

treatment of fearful children, treatment times. J. Dent.

Child. 60(3): 1993

 

prospecief

 

jaar

 

 

behandeling

kinderen kost evenveel tijd met of zonder  lachgas

 

Veerkamp JSJ,

et al. Dental treatment of fearful children, results after two years. J. Dent. Child. 1993

 

1

Randomized

clinical trial; prospecief

N = 56

Nederlandse kinderen 6-11

jaar

 

Ja

gedragsscor e door behandelaar

, en onafhankelij ke observatore n

Thk behandeling van bange kinderen met lachgas geeft langdurige angstreductie

 

Veerkamp JSJ,

et al: Anxiety reduction using nitrous oxide: J.

Dent. Child. 1995

 

1

Randomized

clinical trial; prospecief

N = 56

Nederlandse kinderen 6-11

jaar

 

Ja

gedragsscor e door behandelaar

, en onafhankelij ke observatore n

Thk behandeling van bange kinderen met lachgas geeft angstreductie onafhankelijk van lachgas

 

Veerkamp JSJ 1994: Nitrous oxide, Happy air ot hot air? Clinical

Dissertation 

Amsterdam

1

Randomized

clinical trial; prospecief

N = 56

Nederlandse kinderen 6-11

jaar

 

ja

Gedragsscor

e, interviewstu dies

Lachgas is effectief in

combinatie met gedragsbeinvloed ing

 

Versloot J, Veerkamp JSJ, Hoogstraten J. Computerized anaesthesia delivery system vs

1

Randomized

clinical trial

N = 126

Nederlandse kinderen 4-11

jaar

ja

-

Gedragsscor e door onafh.

waarnemers

,

zelfrapporta ge, pijnscore

Het effect van verdoving hangt af van het nivo van tandartsangst

 

 

Auteurs,

jaartal

 

Mate van bewijs

Studie type

 

Populatie (incl. steekproefgrootte)

Inclusie criteria

Indextest (diagnostisch onderzoek)

Controle

(gouden standaard, referentie-test)

Outcome

(effectmaat)

Resultaat

Opmerkingen, commentaar

traditional syringe:  Eur J Oral Sci 2005

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Weinstein, P, et al. The effect of dentist’s behavior on fear-related behaviors in children. JADA

1982

2

Prospective cohort study

N = 72

Amerikan

children 3-5 yr

ja

 

gedragsobs

ervatie

Exposure en operante conditionering werken angstreducerend

 

Weinstein, P.; Domoto, PK and Holleman, E.: "The use of nitrous oxide 

JADA, 1986

2

controlled study

N =63

Amerikaanse

kinderen 4-8 jr

 

 

Gedragsobs

ervatie, sedatiescore

N2O kan de gedragsmatige strategie van de tandarts versterken

 

Wilson S. Conscious sedation and pulse oximetry:

Pediatr Dent. 1990

 

4

Experts’ opinion

-

Peer reviewed studies and experts opinions

-

-

-

Het belang van continuous observatie wordt onderastreept

 

Wilson S, et al.. A history of sedation guidelines:.

Pediatr Dent. 1996

 

 

4

 

 

guideline

 

 

-

Peer reviewed studies and experts opinions

 

 

 

De term interactive sedation wordt voorgesteld voor sedatie waar de pt wakker en aanspreekbaar is.

 

Wilson K.E., Welbury R.R. and Girdler N.M.:

Anaesthesia

 

2

randomised controlled crossover

trial

N = 46

Kinderen 10-16 jaar verwezen voor tand extractie

-

ja

Fysiologisch e parameters, gedragsscor

e,

Midazolamsedati e geschikt voor tandextracties vergeleken met

N20

 

Auteurs,

jaartal

 

Mate van bewijs

Studie type

 

Populatie (incl. steekproefgrootte)

Inclusie criteria

Indextest (diagnostisch onderzoek)

Controle

(gouden standaard, referentie-test)

Outcome

(effectmaat)

Resultaat

Opmerkingen, commentaar

2002

 

 

 

 

 

 

angstscore.

 

 

Wilson K.E., Girdler N.M. and Welbury R.R.: A comparison of oral midazolam

Anaesthesia

2006

 

2

randomised controlled crossover

trial

N = 35

Kinderen 5-10 jaar verwezen voor extractie

 

ja

Fysiologisch e parameters, sedatie scores, angstscores

Oraal midazolam even veilig en effectief als N20 voor ex bij kinderen

 

Wilson K.E., Welbury R.R. and Girdler A Acta

Anaesthesiol

Scand 2007

 

2

randomizedcr oss-over, clinical trial.

 

N=36

Kinderen 

10-16jr, verwezen voor extractie onder sedatie of narcose

 

 

 ja

Verandering van de gedrags/sed atie score

Buccaal toegediend midazolam even

effectief als N20, Bij kies extractie bij bange kinderen

 

 

 

Autorisatiedatum en geldigheid

Laatst beoordeeld  : 08-03-2012

Laatst geautoriseerd  : 08-03-2012

Geplande herbeoordeling  :

Initiatief en autorisatie

Initiatief:
  • Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie
  • Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde
Geautoriseerd door:
  • Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie
  • Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde

Algemene gegevens

Organisatie

  • Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO

 

De verenigingen die in deze richtlijn (deel I, II en III) participeren zijn: 

  • Beroepsvereniging voor Orthopedagogen en Klinisch pedagogen met een Academische Opleiding
  • Landelijke Vereniging Kind en Ziekenhuis
  • Nederlands Genootschap van Abortusartsen
  • Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
  • Nederlands Oogheelkundig Gezelschap
  • Nederlandsche Internisten Vereeniging
  • Nederlandse Maatschappij ter Bevordering der Tandheelkunde 
  • Nederlandse Vereniging van Anesthesiemedewerkers
  • Nederlandse Vereniging van Intensive Care Verpleegkundigen
  • Nederlandse Vereniging van Nurse Practitioners
  • Nederlandse Vereniging van Spoedeisende Hulp Artsen
  • Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie
  • Nederlandse Vereniging voor Cardiologie
  • Nederlandse Vereniging voor Heelkunde
  • Nederlandse Vereniging voor Intensive Care 
  • Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde
  • Nederlandse Vereniging voor Kinderneurologie
  • Nederlandse Vereniging voor Neurologie
  • Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie
  • Nederlandse Vereniging voor Radiologie
  • Vereniging tot Bevordering der Tandheelkundige Gezondheidzorg voor Gehandicapten
  • Vereniging Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland Afdeling Kinder Verpleegkundigen 

 

De verenigingen die in de richtlijn sedatie en/of analgesie (PSA) bij kinderen op locaties buiten de operatiekamer (deel III) participeren zijn:

  • Beroepsvereniging voor Orthopedagogen en Klinisch Pedagogen met een Academische Opleiding 
  • Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde
  • Nederlandse Vereniging voor Anesthesiemedewerkers
  • Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie
  • Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde
  • Nederlandse Vereniging voor Kinderneurologie
  • Nederlandse Vereniging voor Radiologie
  • Nederlandse Vereniging voor Spoedeisende Hulp Artsen
  • Vereniging Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland Afdeling Kinder Verpleegkundigen
  • Vereniging tot Bevordering der Tandheelkundige Gezondheidzorg voor Gehandicapten
  • Nederlandse Vereniging voor Heelkunde

 

Financiering

Deze richtlijn is tot stand gekomen met financiële steun van de ZonMW in het kader van het programma 'Evidence-Based Richtlijn Ontwikkeling (EBRO).'

Doel en doelgroep

Doel

Deze richtlijn wil op basis van een uitgebreide literatuurstudie en werkgroepbrede discussie aan drie doelstellingen voldoen:

 

A. Het vastleggen van de kwaliteitseisen waaraan PSA in het algemeen op de kinderleeftijd moet voldoen zodat die veilig en effectief is. Deze kwaliteitseisen hebben met name betrekking op: 

(1) de selectie van procedures en de selectie en voorbereiding van patiënten die voor PSA in aanmerking komen

(2)  de professional-afhankelijke voorwaarden en competenties, 

(3)  de noodzakelijke monitoring tijdens en na de procedure, 

(4)  de specifieke kindgerichte randvoorwaarden en omstandigheden

(5)  het gebruik van niet-farmacologische technieken

(6)  het voorkómen van procedurele dwang en geforceerde fixatie (restraint)

 

B. Het definiëren van specifieke en praktische aanbevelingen ten aanzien van PSA voor de meest courante medische procedures op de kinderleeftijd. 

 

C. Het uitwerken van een praktisch en implementeerbaar kader waarbinnen de

aanbevelingen kunnen worden gerealiseerd. De belangrijkst reden hiervoor zijn 

(1)  de verwachting dat ook in de toekomst de anesthesiologen niet volledig zullen kunnen voldoen aan de (steeds stijgende) vraag naar effectieve en veilige PSA 

(2)  het feit dat de vorige CBO richtlijn uit 1998 beperkt in de pediatrische sedatiepraktijk is doorgedrongen als gevolg van het ontbreken van een implementatietraject.

(3)  De vaststelling dat de meeste aanbevelingen van de nieuwe richtlijn niet zondermeer realiseerbaar zijn binnen de bestaande gezondheidszorg voor kinderen

 

De werkgroep wil met nadruk vermijden dat door het verwaarlozen van een traject voor implementatie de aanbevelingen van deze nieuwe richtlijn uiteindelijk niet zouden worden gerealiseerd. Specifieke aandacht werd daarom besteed aan de juridische verantwoordelijkheden, opleiding en de inzet van PSA-praktijkspecialisten en een lokale kwaliteitscommissie PSA. Tevens werd een eerste aanzet geschreven voor een specifiek implementatieplan.  

 

Doelgroep

Deze richtlijn is bestemd voor professionals die te maken kunnen hebben met pijnlijke en/of stresserende diagnostische of therapeutische procedures bij kinderen zoals kinderartsen, (kinder)chirurgen, SEH artsen, (kinder)radiologen, (kinder)anesthesiologen, (kinder)neurologen, orthopedagogen, kinderintensivisten, tandartsen, anesthesiemedewerkers, maar ook bevoegde en bekwame intensive care verpleegkundigen, kinderverpleegkundigen, physician assistants en nurse practitioners.

 

Deze richtlijn is geautoriseerd door de verenigingen die aan de ontwikkeling ervan hebben bijgedragen. Daarmee is deze richtlijn deel geworden van de professionele standaard van de leden van die verenigingen.

 

Hoewel deze richtlijn in de eerste plaats procedures en handelingen betreft die binnen een ziekenhuis plaatsvinden, gelden de aanbevelingen eveneens voor PSA‘s buiten het ziekenhuis, bijvoorbeeld binnen de tandheelkunde en de zelfstandige behandelcentra (ZBC).

Samenstelling werkgroep

  • P.L.J.M. Leroy, kinderarts (voorzitter)
  • mw. M.E.A. van Bergen-Rodts, vertegenwoordiger Vereniging Kind en Ziekenhuis 
  • mw. H.E. Blokland-Loggers, kinderarts
  • J.J. Dogger, anesthesiemedewerker
  • M.P. Gorzeman, spoedeisende-hulparts
  • mw. drs. M.M.L. van der Hall, orthopedagoog
  • F.T.M. ten Have, anesthesioloog
  • G. Jorna, kinderverpleegkundige en nurse practitioner kinderneurologie
  • mw. dr. A.Y.N. Schouten-van Meeteren, kinderarts 
  • mw. dr. M.H. Rövekamp, kinderarts
  • mw. I.N. Snoeck, kinderneuroloog
  • L.K.P. Tielens, anesthesioloog
  • J.I.M.L. Verbeke, radioloog
  • dr. J.S.J. Veerkamp, tandarts
  • drs. D.M. Schipper, adviseur CBO, secretaris
  • ir. T.A. van Barneveld, programmaleider CBO (tot en met september 2008)

 

Met dank aan:

  • Prof. mr. dr. J. Legemaate, juridisch adviseur Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst
  • T. Porcelijn, anesthesioloog
  • mw. dr. D. Vieira-Travassos, kinderchirurg
  • dr. P.C. Makkes, adviseur tandheelkundig beleid

Belangenverklaringen

Activiteiten die de leden van de werkgroep ‘Sedatie’ in de afgelopen drie jaar hebben ontplooid op uitnodiging van of met subsidie van de farmaceutische industrie.

 

Werkgroep kinderen

 

Firma

Activiteit

Anders

Bergen M.E.A. van 

geen

 

 

Blokland H. 

geen

 

 

Dogger J.J. 

geen

 

 

Gorzeman M.P. 

geen

 

 

Hall drs. M.M.L. van der 

geen

 

 

Have F.T.M. ten 

geen

 

 

Jorna G.W.

geen

 

 

Leroy P. 

geen

 

 

Rövekamp M.H. 

Nutricia

 

congresbezoek juli

2005  

Schouten-van Meeteren A.Y.N. 

Schering Plough

Wetenschappelijk onderzoek

 

Snoeck I.N. 

geen

 

 

Tielens L.K.P.

geen

 

 

Verbeke J.I.M.L. 

geen

 

 

Veerkamp J.S.J.

geen

 

 

 

Inbreng patiëntenperspectief

Patiënten kijken met een ander perspectief naar de zorg dan hulpverleners. Hun ervaringsdeskundigheid is een belangrijke en waardevolle aanvulling in een richtlijn. Om het patiëntenperspectief gedurende het gehele richtlijnontwikkeltraject zo veel mogelijk te kunnen borgen, heeft in de werkgroep kinderen een vertegenwoordiger van de Vereniging Kind en Ziekenhuis zitting genomen als werkgroeplid. Deze vertegenwoordiger woonde als toehoorder tevens de plenaire werkgroepvergaderingen (van de werkroep Volwassenen, IC en kinderen tezamen) bij.

Methode ontwikkeling

Evidence based

Implementatie

Voor publicatie van de richtlijn is deze van commentaar voorzien en beoordeeld door de wetenschappelijke verenigingen die bij de ontwikkeling van deze richtlijn betrokken waren. Ook is er een hoorzitting gehouden ten behoeve van ziekenhuisdirecteuren. De richtlijn is na vaststelling door de werkgroep door de verenigingen geautoriseerd, zodat deze richtlijn geldt als standaard voor de betrokken beroepsgroepen. Voor meer gedetailleerde implementatieactiviteiten zie aanverwanten.

 

Deze richtlijn wordt verspreid onder de leden van de beroepsgroepen die in de werkgroep zijn vertegenwoordigd en medische staven en directies van ziekenhuizen in Nederland. Een samenvatting van deze richtlijn wordt ter publicatie aangeboden aan het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.

 

Om de implementatie en evaluatie van deze richtlijn te stimuleren, zijn indicatoren ontwikkeld aan de hand waarvan de implementatie steekproefsgewijs kan worden gemeten. Indicatoren geven in het algemeen de zorgverleners de mogelijkheid te evalueren of zij de gewenste zorg leveren. Zij kunnen daarmee ook onderwerpen voor verbeteringen van de zorgverlening identificeren. Ten tijde van het uitbrengen van deze richtlijn waren de indicatoren echter nog niet becommentarieerd waardoor deze separaat van de richtlijn zullen worden uitgebracht. 

Werkwijze

In het beginstadium van de ontwikkeling van deze richtlijn is het onderwerp van de richtlijn zoveel mogelijk afgebakend waarbij uitgangsvragen zijn vastgesteld. De werkgroep is opgesplitst in subgroepen:

  •  Werkgroep revisie richtlijn Sedatie en/of analgesie (PSA) bij volwassenen.
  •  Werkgroep Sedatie en/of analgesie (PSA) bij kinderen
  •  Werkgroep Sedatie en/of analgesie (PSA) bij intensive care patiënten

 

Iedere werkgroep krijgt de opdracht voorstellen te formuleren over inhoud, implementatie, 25 financiering, opleiding, kwaliteitsindicatoren en wetenschappelijk onderzoek.

 

De subwerkgroep kinderen heeft uitgebreid literatuuronderzoek verricht naar zo veel mogelijk relevante artikelen waarmee een antwoord kan worden gegeven op de uitgangsvragen. Na selectie van de literatuur is het resultaat op gestandaardiseerde wijze geanalyseerd waarbij de inhoudelijke en kwalitatieve resultaten van de gevonden artikelen in evidencetabellen, toelichtende teksten en conclusies zijn samengevat. Deze resultaten zijn besproken in de werkgroep, waarna aanbevelingen voor de praktijk zijn opgesteld. Na vaststelling van de conceptrichtlijn door de richtlijnwerkgroep is deze richtlijn voor commentaar verzonden naar de verenigingen van wie gemandateerde vertegenwoordigers zitting hadden in de werkgroep. Na verwerking van de commentaren is de richtlijn ter autorisatie naar aan de verenigingen voorgelegd en goedgekeurd.

 

Strategie voor zoeken en selecteren van literatuur

De aanbevelingen uit deze richtlijn zijn, voor zover mogelijk, gebaseerd op bewijs uit gepubliceerd wetenschappelijk onderzoek. Relevante artikelen werden gezocht door het verrichten van systematische zoekacties in de Cochrane Library, Medline, Embase. Hierbij werd de taal gelimiteerd tot Nederlands, Engels, Duits, Frans. Daarnaast waren werkgroepleden in de gelegenheid literatuur aan te dragen. Er werd gezocht vanaf 1996 (Medline) en, afhankelijk van de context van de vragen, voor sommige vragen ook in Embase of Cinahl tot in ieder geval april 2006. 

 

De trefwoorden voor de patiëntenpopulatie (=P) in Medline zijn

-          de volgende gecontroleerde trefwoorden (de MESH, Medical Subject Heading) 

"Conscious-Sedation"/ all  explode "Analgesia"/ all  explode "Analgesics"/ all  en als vrije teksttermen  (sedation or analge*) in ti,ab

 

Dit resultaat is met een sensitief zoekfilter voor kinderen ingeperkt tot de juiste leeftijdsgroep en tot een van de volgende 4 talen: (dutch or german or french or english) in la

 

Aan deze algemene P + kinderen + talen zijn per vraag extra termen toegevoegd. Details van de zoekstrategie zijn te vinden in bijlage 5: Literatuursearches.

 

Kwaliteitsbeoordeling individuele studies

Na het zoeken van literatuur is het resultaat hiervan door de werkgroepleden beoordeeld en zijn de artikelen beoordeeld op bruikbaarheid. Wanneer de mogelijkheid bestond dat de uitgangsvraag met het artikel zou kunnen worden beantwoord, werd het artikel in de selectie opgenomen. De geselecteerde artikelen zijn door werkgroep beoordeeld op kwaliteit van het onderzoek en gegradeerd naar mate van bewijs, waarbij onderstaande indeling is gebruikt. 

 

Tabel 1. Indeling van methodologische kwaliteit van individuele studies

 

 

Interventie

Diagnostisch accuratesse onderzoek

Schade/bijwerkingen*, etiologie, prognose

A1

Systematische review van tenminste twee onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van A2-niveau

A2

Gerandomiseerd dubbelblind vergelijkend klinisch onderzoek van goede

kwaliteit van voldoende

omvang

Onderzoek ten opzichte van een referentietest (een ‗gouden standaard‘) met tevoren gedefinieerde afkapwaarden en onafhankelijke beoordeling van de resultaten van test en gouden standaard, betreffende een voldoende grote serie van opeenvolgende patiënten die allen de index- en referentietest hebben gehad

Prospectief cohort onderzoek van voldoende omvang en follow-up, waarbij adequaat gecontroleerd is voor

‗confounding‘ en selectieve follow-up voldoende is uitgesloten.

B

Vergelijkend onderzoek, maar niet met alle kenmerken als genoemd onder A2

(hieronder valt ook patiënt-controle onderzoek, cohortonderzoek)

Onderzoek ten opzichte van een referentietest, maar niet met alle

kenmerken die onder A2 zijn genoemd

Prospectief cohort onderzoek, maar niet met alle kenmerken als genoemd onder A2 of retrospectief cohort onderzoek of patiënt-controle onderzoek

C

Niet-vergelijkend onderzoek

D

Mening van deskundigen

* Deze classificatie is alleen van toepassing in situaties waarin om ethische of andere redenen gecontroleerde trials niet mogelijk zijn. Zijn die wel mogelijk dan geldt de classificatie voor interventie       

 

Conclusie

Het wetenschappelijk materiaal is samengevat in een conclusie, waarbij het niveau van het meest relevante bewijs is weergegeven. Hiervoor is onderstaande indeling gehanteerd:

Tabel 2. Niveau van conclusies

 

Conclusie gebaseerd op

1

Onderzoek van niveau A1 of tenminste 2 onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van niveau A2

2

1 onderzoek van niveau A2 of tenminste 2 onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van niveau B

3

1 onderzoek van niveau B of C

4

Mening van deskundigen

 

Enquête

In het najaar 2006 en voorjaar van 2007 werd een landelijke enquête verricht naar het gebruik van procedurele sedatie en/of analgesie (PSA) bij Nederlandse algemeen kinderartsen werkzaam in universitaire en regionale ziekenhuizen. Deze enquête was een initiatief van de Afdeling Kindergeneeskunde en de afdeling Klinische Epidemiologie en Medical Technology Assessment (KEMTA) van het academisch ziekenhuis Maastricht. De enquête werd ontworpen en gecoördineerd door Piet Leroy, kinderarts-intensivist aan het azM en tevens voorzitter van de CBO-richtlijnenwerkgroep “Sedatie en Analgesie (PSA) bij kinderen op locaties buiten de operatiekamer”. De opbouw en resultaten van het onderzoek zijn te vinden bij de aanverwanten.

Activiteiten die de leden van de werkgroep ‘Sedatie’ in de afgelopen drie jaar hebben ontplooid op uitnodiging van of met subsidie van de farmaceutische industrie.

Zoekverantwoording

Zoekacties zijn opvraagbaar. Neem hiervoor contact op met de Richtlijnendatabase.

Volgende:
Nier- en leverbiopsieën PSA bij kinderen