Probiotica
Uitgangsvraag
Zijn probiotica (vergeleken met placebo) aan te bevelen bij patiënten met PDS?
Aanbeveling
Wees terughoudend met het adviseren van gebruik van probiotica.
- Bespreek de voordelen (eventueel vermindering van klachten) en nadelen (suikers en andere toevoegingen in probioticaproducten, kosten, onduidelijkheid over langetermijnbijwerkingen).
- Leg uit dat er veel verschillende probiotica zijn, dat hun effectiviteit niet vaststaat en dat het per persoon verschilt welke probiotica een gunstig effect hebben en welke niet.
Wanneer patiënten zelf aangeven dat ze probiotica willen uitproberen, is er geen reden om dit af te raden. Adviseer in dat geval een proefperiode van 8 weken en geef aan dat ze bij het uitblijven van effect moeten stoppen of na een ‘stopperiode’ van een aantal weken eventueel een ander soort probioticum kunnen uitproberen
Overwegingen
Voor- en nadelen
Er is consensus in de werkgroep dat probiotica positieve effecten lijken te hebben, waaronder vermindering van algemene symptomen en buikpijn. De verschillen met placebo zijn nét klinisch relevant, maar er was weinig tot geen verschil tussen de onderzochte soorten probiotica terwijl de samenstelling en doseringen uiteenliepen. Daarbij ging het in een groot deel van de onderzoeken om een combinatie van probiotica, wat belangrijk is omdat elk individu een ander microbioom heeft en dus waarschijnlijk baat zal hebben bij andere probiotica of combinaties daarvan. Ook is er weinig tot niets bekend over de langetermijneffecten en -bijwerkingen, en weten we dat aan probiotica soms minder gezonde hulpstoffen (zoals suikers of zoetstoffen) zijn toegevoegd die zelf PDS-klachten kunnen geven.
Kwaliteit van bewijs
De kwaliteit van het bewijs was zeer laag. Er werd afgewaardeerd in verband met risico op vertekening doordat sommige onderzoeken niet geblindeerd waren of doordat onduidelijk was of er geblindeerd was, in verband met inconsistentie door hoge heterogeniteit (verschil in effect tussen onderzoeken) en in verband met sponsoring door bedrijven.
Waarden en voorkeuren van patiënten
Een deel van de PDS-patiënten zou wel dagelijks probiotica willen innemen (en betalen) wanneer ze daardoor minder klachten hebben. Een ander deel wil dat niet, vanwege de kosten (probiotica worden niet vergoed) of omdat ze denken of ervaren hebben dat probiotica bij hen (mogelijk) niet werken. Vaak hebben PDS-patiënten wel een bepaald preparaat geprobeerd; als dit niet bleek te werken, hebben ze vaak niet nog allerlei andere geprobeerd. Vaak weten PDS-patiënten ook te weinig van probiotica, hun werking en hun kenmerken.
Kosten
De kosten van probiotica variëren per merk (€ 10-30 per maand) en worden in 2022 niet vergoed.
Aanvaardbaarheid
Het wordt algemeen aanvaardbaar geacht dat mensen iets innemen (anders dan medicatie) dat geen bijwerkingen heeft om minder klachten te hebben.
Haalbaarheid
Probiotica zijn vrij verkrijgbaar bij drogist, apotheek, supermarkt en online.
Rationale van de aanbeveling: waarom deze aanbeveling?
Er is geen duidelijkheid over de effecten van probiotica omdat de kwaliteit van het bewijs zeer laag is; er is wetenschappelijk geen sterk bewijs dat het werkt en de gevonden effecten zijn klein. Er zijn geen verschillen in effect te zien tussen verschillende probioticastammen, bij verschillende gebruiksduur of bij verschillend PDS-subtype. Ook is er weinig tot niets bekend over langetermijneffecten of -bijwerkingen. Toch leert de ervaring van de werkgroepleden dat probiotica op individueel niveau klachten verminderen. Daarom is een proefperiode met probiotica te overwegen bij patiënten met PDS die dit graag willen uitproberen. Geef aan dat er verschillende soorten probiotica zijn en dat het persoonsafhankelijk is welke soort het meeste effect heeft. Bespreek de voordelen (eventueel vermindering van klachten) en de nadelen (kosten, suikers en andere toevoegingen aan preparaten, onduidelijkheid over langetermijnbijwerkingen) met de patiënt. Leg uit dat er veel verschillende probiotica zijn en dat het per persoon verschilt welke probiotica werken en welke niet.
Onderbouwing
Achtergrond
Een van de oorzaken van PDS zou verstoring van het darmmicrobioom kunnen zijn. Verbetering van de balans in het darmmicrobioom zou de klachten eventueel kunnen verminderen. Probiotica zijn levende microbiotische voedingssupplementen die kunnen zorgen voor verbetering van de darmmicrobiota. Er zijn veel verschillende probiotica op de markt. In deze module beschrijven we het effect van probiotica op PDS-klachten en bekijken we of er verschil zit tussen de verschillende soorten probiotica.
Conclusies
- We are uncertain whether probiotics increase or decrease persistence of symptoms (certainty of the evidence: very low);
- We are uncertain whether probiotics improves or worsen adverse events (not mentioned which) (certainty of the evidence: very low);
- We are uncertain whether probiotics increases or decreases the general symptom score or abdominal pain score (certainty of the evidence: very low);
- There is no difference in effect for different strains of probiotics, different duration of therapy or different type of IBS.
Samenvatting literatuur
Description of studies
Systematic reviews
Niu (2020) included 35 RCT’s (n = 3,452) involving adults with IBS that compared probiotics to placebo or no therapy: 19 RCT’s used a combination of probiotics, 8 RCT’s were about Lactobacillus, 3 about Bifidobacterium, 2 about Escherichia, 1 about Bifidobacterium or Lactobacillus, 1 about Saccharomyces and 1 RCT’s about Streptococcus (duration therapy 2 to 6 months; mean age patients unknown; mean % women in study: 68%). Patients with all subtypes of IBS were included; diagnose IBS was based on Rome I, II or III criteria, Kruis score or the Manning criteria. The setting of the studies is unknown, next to funding. The studies were carried out in the UK, Eire, Denmark, Norway, Finland, Sweden, Korea, China, India, Israel, France, Germany, Poland and USA. Outcome measures were ‘persistence of symptoms’, ‘global symptom score or abdominal pain score’ (SMD) and ‘adverse events’ (not stated which).
RCT’s published after the search date of the systematic reviews: see tabel 2.2.1
Table 1. Probiotics compared with placebo for patients with IBS (RCTs)
RCT (published after the search date of systematic review) |
Characteristics |
Funding |
Gupta 2021 India |
IBS (Rome IV) (n=40; mean age: 35 years; 30% female; secondary care)
Bacillus coagulans LBSC for 80 days vs placebo
*IBS Severity Scoring System (no symptoms / mild/ moderate/ severe); patients with symptoms > Persistence of symptoms (meta-analysis) |
Probiotics Laboratory, Advanced Enzyme Technologies Limited, Thane (India) |
Sadrin 2020 France |
IBS (Rome III) (n=80; mean age: 49 years; 73% female; office-based physicians (primary care?) and secondary care)
Lactobacillus acidophilus for 8 weeks vs placebo
*Abdominal pain score (100 point VAS) > General symptom score or abdominal pain score (meta-analysis) |
OSEO Innovation-Bpifrance (Maisons-Alfort, France) and Laboratoire Denel-Codifra (Le Chesnay, France) |
Oh 2019 Korea |
IBS (Rome III) (n=61; mean age: 33 years; 72% female; outpatients)
Lactobacilli for 4 weeks vs placebo
*Subject Global Assessment of symptom relief (0-4) (responder: >2 points of SGA each week); non-responders > Persistence of symptoms (meta-analysis) |
Ministry of Agriculture, Food and Rural Affairs (MAFRA) (316061-3) |
Madempudi 2019 India |
IBS (Rome III) (n=108; mean age: 43 years; 28% female; secondary care)
Bacillus coagulans for 8 weeks vs placebo
*Number of patients reporting > 50% pain reduction; number of patients not reporting >50% pain reduction > Persistence of symptoms (meta-analysis) *Pain intensity abdominal pain (11-point numerical rating scale) > General symptom score or abdominal pain score (meta-analysis) |
R.S.M., J.J.A. and J.N. are employed by Unique Biotech Ltd. which is a manufacturer of probiotics. They wish to state that the study was conducted independently with no intervention on their part during the duration of the study. |
Stevenson 2019 South-Africa |
IBS (C and D) (criteria described in another article) (n=52; mean age: 48 years; 98% female; secondary care)
Lactobacillus plantarum for 8 weeks vs placebo
*IBS symptoms with Francis severity score > General symptom score or abdominal pain score (meta-analysis) |
Nestle Nutrition Institute Africa (www.nnia.org) and the South African National Research Foundation [gun number 2075266]. |
Shi 2020 China |
Functional Bowel Disorders (clinical criteria) (n=50; mean age: 42 years; 70% female; secondary care)
Bacillus subtilis and Enterococcus faecium for 4 weeks vs placebo
*Gastrointestinal Symptom Rating Scale (18 symptoms with severity scale 0-3) > General symptom score or abdominal pain score (meta-analysis) |
Wu Yingkai Foundation for Medical Research and Development, Beijing (grant numbers XD201907) |
Barraza 2020 Mexico |
IBS (D or mixed) (Rome IV) (n=55; mean age: 45 years; 67% female; outpatients)
Lactobacillus plantarum or Pediococcus acidilactici for 6 weeks vs placebo
*Abdominal pain: responder if >30% reduction; non-responders > Persistence of symptoms (meta-analysis) *Abdominal pain (10-point VAS) > General symptom score or abdominal pain score (meta-analysis) |
This study received no funding. |
Martoni 2020 India |
IBS (Rome IV) (n=336; mean age: 49 years; 50% female; outpatients)
Lactobacillus acidophilus and Bifidobacterium lactis for 6 weeks vs placebo
*IBS symptom severity scale (5 items with 0-100) total score > General symptom score or abdominal pain score (meta-analysis) |
UAS Laboratories LLC. employees of UAS Laboratories but were not involved in the study conduct, data management or statistical analysis. |
Lewis 2020 Canada |
IBS (Rome III) (n=165; mean age: 42 years; 77% female; outpatients)
Lactobacillus paracasei or and Bifidobacterium longum for 8 weeks vs placebo
*IBS symptom severity scale (total score) > General symptom score or abdominal pain score (meta-analysis) |
Lallemand Health Solutions (LHS). LHS owns Lp and BI. LHS was involved in the design of the study, revising the manuscript and decision to publish the results, but was not involved in data collection and analyses, or writing the manuscript. |
Skrzydlo 2020 Poland |
IBS-D (Rome III) (n=80; mean age: 40 years; 72% female; outpatients)
Lactobacillus and Bifidobacterium strains for 8 weeks vs placebo
*IBS Symptom Severy Scale (5 items with 100-point VAS) [overall] > General symptom score or abdominal pain score (meta-analysis) *IBS Adequate Relief (yes/no); number of patients without adequate relief > Persistence of symptoms (meta-analysis) |
Biocare, Copenhagen, Denmark. a company acquired by DSM Nutritional Products in 2017, but was not involved in conducting the study and data analyses. |
Kim 2020 Korea |
IBS-D (Rome II) (n=63; mean age unknown; % female unknown; secondary care)
Bifidobacterium longum, -bifidum, -lactis, -infantis and Lactobacillus acidophilus for 8 weeks vs placebo
*IBS severity scoring system (0-100) > General symptom score or abdominal pain score (meta-analysis) |
Clinical Research Institute of the Seoul National University Hospital. This work was also carried out with the support of ‘‘Cooperative Research Program for Agriculture Science & Technology Development (Project No. PJ01123002)’ + 1 author from Bifodo Co. |
Andresen 2020 Germany |
IBS (Rome III) (n=443; mean age: 41 years; 70% female; primary care and referral centres)
Bifidobacterium bifidum (MIMBb75) for 8 weeks vs placebo
*Composite response: number of patients with response on pain and global relief; number of patients without response > Persistence of symptoms (meta-analysis) |
Synformulas. The funder of the study had no role in study design, data collection, data analysis, data interpretation, or writing of the report. The corr. author had full access to all of the data and had final responsibility. |
Gayathri 2020 India |
IBS (Rome III) (n=100; mean age: 41 years; 34% female; secondary care)
Saccharomyces cerevisiae (as add on) for 8 weeks vs placebo
*Improvement in abdominal pain scores (8-point Likert scale (0-7)) > General symptom score or abdominal pain score (meta-analysis) |
No information.
|
Helo 2019 Jordan |
IBS (Rome III) (n=347; mean age: unknown; % female unknown; secondary care)
Saccharomyces cerevisiae for 4 weeks vs placebo
*Reduction of symptoms; number of patients without reduction of symptoms > Persistence of symptoms (meta-analysis) |
No information. |
Al-Jassim 2019 Iraq |
IBS-C (Rome III) (n=45; mean age unknown; % female unknown; outpatients)
Brewer's yeast (= Saccharomyces cerevisiae) for 20 days vs placebo
*IBS severity scale, abdominal pain (0-100) > General symptom score or abdominal pain score (meta-analysis) |
No information. |
Results (effect interventions)
Table 2. shows the summary of findings for the various outcome measures, based on the systematic review of Niu (2020). The results of the separate RCTs also showed heterogeneity and mostly significant, but not clinically relevant, results. This did not change the conclusions of the systematic review.
Table 2. Probiotics compared with placebo for patients with IBS (SR) [results review Niu PLUS RCT’s published after search date Niu]
Population: Patients with IBS
Intervention: Probiotics
Comparator: Placebo
Outcome Timeframe |
Study results and measurements |
Absolute effect estimates |
Certainty of the Evidence (Quality of evidence) |
Plain text summary |
|
Placebo |
Probiotics |
||||
Persistence of symptoms
|
Relative risk: 0.72 (CI 95% 0.63 - 0.81) Based on data from 3665 patients in 30 studies Follow up 2 weeks - 6 months |
734 per 1000 |
517 per 1000 |
Very low Due to serious risk of bias, Due to serious inconsistency, Due to serious publication bias1 |
We are uncertain whether probiotics increase or decrease persistence of symptoms |
Difference: 217 fewer per 1000 (CI 95% 272 fewer - 139 fewer) |
|||||
Adverse events (not mentioned which)
|
Relative risk: 1.21 (CI 95% 1.02 - 1.44) Based on data from 2407 patients in 24 studies Follow up 2 weeks - 6 months |
138 per 1000 |
165 per 1000 |
Very low Due to serious risk of bias, Due to serious indirectness, Due to serious publication bias2 |
We are uncertain whether probiotics improves or worsen adverse events (not mentioned which) |
Difference: 27 more per 1000 (CI 95% 3 more - 61 more) |
|||||
General symptom score or abdominal pain score
|
Based on data from 3382 patients in 38 studies Follow up 2 weeks - 6 months |
|
|
Very low Due to serious risk of bias, Due to serious inconsistency, Due to serious publication bias1 |
We are uncertain whether probiotics increases or decreases the general symptom score or abdominal pain score |
Difference: SMD 0.44 lower (CI 95% 0.61 lower - 0.26 lower) |
|||||
Quality of life |
Studies with this outcome were not found.
|
||||
IBS-symptom severity score (IBS-SSS) |
Studies with this outcome were not found.
|
- Risk of Bias: Serious. Inadequate/lack of blinding of participants and personnel, resulting in potential for performance bias; Inconsistency: Serious. The magnitude of statistical heterogeneity was high, with I^2: 82%.; Publication bias: Serious. Mostly commercially funded studies;
- Risk of Bias: Serious. Inadequate/lack of blinding of participants and personnel, resulting in potential for performance bias; Indirectness: Serious. Not specified which adverse events; Publication bias: Serious. Mostly commercially funded studies;
Other important results:
- Subgroupanalyses did not show other results for specific probiotics or therapy duration for all outcome measures (Niu, 2020). In the forest plots of the analyses of Niu plus the RCT’s published after search date Niu (see Annex) the same is shown.
- Subgroupanalysis did neither show differences in effect for type of IBS (C or D) (forest plots see Annex).
Zoeken en selecteren
A systematic review of the literature was performed to answer the following question:
Patients |
Patients with IBS (primary and secondary care; all subgroups of IBS) |
Intervention |
Probiotics |
Control |
Placebo |
Outcomes |
Global improvement (7 - crucial) IBS-symptom severity score (IBS-SSS) (7- crucial) Abdominal pain (6- important) Quality of life (6- important) Relief of symptoms (number of days without symptoms) (6- important) Adverse events (5- important) |
Other selection criteria |
Study design: systematic reviews and RCT’s |
Relevant outcome measures
The working group defined 20% as a minimal clinically (patient) important difference for all outcome measures, next to a Standardized Mean Difference (SMD) > 0.50, OR or RR < 0.75 or > 1.25 and a change of (10-)20% of the total score om a questionnaire.
- Global improvement: usually measured by asking patients if their symptoms were adequately controlled in the past 7 days. Taken together with abdominal pain and presented with SMD.
- IBS-SSS and GI symptoms rating scale (GSRS) can be used also. 50 points (change of 10%) on the IBS-SSS is defined as a minimal clinically (patient) important difference.
- Quality of life: usually measured with a general questionnaire (SF 36) or disease-specific (IBS-QOL; clinically meaningful difference ≥14 (Drossman, 2007)).
- Relief of symptoms: the review used, reported persistence of symptoms and calculated a relative ratio.
- Adverse events: present or not, a relative ratio was calculated.
Search and select (Methods)
The databases PubMed and Embase were searched with relevant search terms from 2009 until November 2020. The detailed search strategy is depicted in the Annex (Totstandkoming)/ under the tab Methods. Studies were selected based on the following criteria as described in the PICO. Attachment 1 contains the PRISMA flowchart showing the number of hits, and Attachment 2 contains the reasons of exclusion.
Results
One systematic review (Niu, 2020) and 15 RCT’s (Gupta, 2021; Skrzydlo, 2020; Shi, 2020; Sardin, 2020; Martoni, 2020; Lewis, 2020; Kim, 2020; Gayathri, 2020; Barraza, 2020; Andresen, 2020; Stevenson, 2019; Oh, 2019; Madempudi, 2019; Helo, 2019; Al-Jassim, 2019) (published after the search date of the systematic review (April 2019)) were included in the analysis of the literature. Important study characteristics and results are summarized in the evidence tables (Attachment 3). The assessment of the risk of bias is summarized in the risk of bias tables (Attachment 4).
Referenties
- AL-JASSIM, ZAINAB G. "Using brewer’s yeast and ginger in the management of constipation-predominant irritable bowel syndrome: a randomized double-blind placebocontrolled trial." Asian J Pharm Clin Res 12.3 (2019): 372-376.
- Andresen V, Gschossmann J, Layer P. Heat-inactivated Bifidobacterium bifidum MIMBb75 (SYN-HI-001) in the treatment of irritable bowel syndrome: a multicentre, randomised, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Lancet Gastroenterol Hepatol. 2020 Jul;5(7):658-666. doi: 10.1016/S2468-1253(20)30056-X. Epub 2020 Apr 8. PMID: 32277872.
- <p align="left">Barraza-Ortiz DA, Pérez-López N, Medina-López VM, Minero-Alfaro JI, Zamarripa-Dorsey F, Fernández-Martínez NDC, Llorente-Ramón A, Ramos-Aguilar GA. Combination of a Probiotic and an Antispasmodic Increases Quality of Life and Reduces Symptoms in Patients with Irritable Bowel Syndrome: A Pilot Study. Dig Dis. 2021;39(3):294-300. doi: 10.1159/000510950. Epub 2020 Aug 18. PMID: 32810850.
- <p align="left">Drossman D, Morris CB, Hu Y, Toner BB, Diamant N, Whitehead WE, Dalton CB, Leserman J, Patrick DL, Bangdiwala SI. Characterization of health related quality of life (HRQOL) for patients with functional bowel disorder (FBD) and its response to treatment. Am J Gastroenterol. 2007 Jul;102(7):1442-53. doi: 10.1111/j.1572-0241.2007.01283.x. Epub 2007 May 17. PMID: 17509027.
- Gayathri R, Aruna T, Malar S, Shilpa B, Dhanasekar KR. Efficacy of Saccharomyces cerevisiae CNCM I-3856 as an add-on therapy for irritable bowel syndrome. Int J Colorectal Dis. 2020 Jan;35(1):139-145. doi: 10.1007/s00384-019-03462-4. Epub 2019 Dec 5. PMID: 31807856.
- <p align="left">Gupta AK, Maity C. Efficacy and safety of Bacillus coagulans LBSC in irritable bowel syndrome: A prospective, interventional, randomized, double-blind, placebo-controlled clinical study [CONSORT Compliant]. Medicine (Baltimore). 2021 Jan 22;100(3):e23641. doi: 10.1097/MD.0000000000023641. PMID: 33545934; PMCID: PMC7837859. , Maity C. Efficacy and safety of Bacillus coagulans LBSC in irritable bowel syndrome: A prospective, interventional, randomized, double-blind, placebo-controlled clinical study [CONSORT Compliant]. Medicine (Baltimore). 2021 Jan 22;100(3):e23641. doi: 10.1097/MD.0000000000023641. PMID: 33545934; PMCID: PMC7837859.
- Helo AA. Treatment of Irritable Bowel Syndrome with Saccharomyces Cerevisiae. J Gastroenterol Hepatol Res 2019;8(4):2919-2922.
- <p align="left">Kim J, Cho K, Kim JS, Jung HC, Kim B, Park MS, Ji GE, Cho JY, Hong KS. Probiotic treatment induced change of inflammation related metabolites in IBS-D patients/double-blind, randomized, placebo-controlled trial. Food Sci Biotechnol. 2019 Dec 23;29(6):837-844. doi: 10.1007/s10068-019-00717-2. PMID: 32523793; PMCID: PMC7256134.
- Lewis ED, Antony JM, Crowley DC, Piano A, Bhardwaj R, Tompkins TA, Evans M. Efficacy of Lactobacillus paracasei HA-196 and Bifidobacterium longum R0175 in Alleviating Symptoms of Irritable Bowel Syndrome (IBS): A Randomized, Placebo-Controlled Study. Nutrients. 2020 Apr 21;12(4):1159. doi: 10.3390/nu12041159. PMID: 32326347; PMCID: PMC7230591
- Madempudi RS, Ahire JJ, Neelamraju J, Tripathi A, Nanal S. Randomized clinical trial: the effect of probiotic Bacillus coagulans Unique IS2 vs. placebo on the symptoms management of irritable bowel syndrome in adults. Sci Rep. 2019 Aug 21;9(1):12210. doi: 10.1038/s41598-019-48554-x. PMID: 31434935; PMCID: PMC6704184.
- Martoni CJ, Srivastava S, Leyer GJ. Lactobacillus acidophilus DDS-1 and Bifidobacterium lactis UABla-12 Improve Abdominal Pain Severity and Symptomology in Irritable Bowel Syndrome: Randomized Controlled Trial. Nutrients. 2020 Jan 30;12(2):363. doi: 10.3390/nu12020363. PMID: 32019158; PMCID: PMC7071206.
- Niu HL, Xiao JY. The efficacy and safety of probiotics in patients with irritable bowel syndrome: Evidence based on 35 randomized controlled trials. Int J Surg. 2020 Mar;75:116-127. doi: 10.1016/j.ijsu.2020.01.142. Epub 2020 Jan 31. PMID: 32014597.
- Oh JH, Jang YS, Kang D, Chang DK, Min YW. Efficacy and Safety of New Lactobacilli Probiotics for Unconstipated Irritable Bowel Syndrome: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. Nutrients. 2019 Nov 27;11(12):2887. doi: 10.3390/nu11122887. PMID: 31783597; PMCID: PMC6950464.
- Sadrin S, Sennoune S, Gout B, Marque S, Moreau J, Zinoune K, Grillasca JP, Pons O, Maixent JM. A 2-strain mixture of Lactobacillus acidophilus in the treatment of irritable bowel syndrome: A placebo-controlled randomized clinical trial. Dig Liver Dis. 2020 May;52(5):534-540. doi: 10.1016/j.dld.2019.12.009. Epub 2020 Jan 15. PMID: 31952938.
- Shi J, Gao F, Zhang J. Effect of Combined Live Probiotics Alleviating the Gastrointestinal Symptoms of Functional Bowel Disorders. Gastroenterol Res Pract. 2020 Sep 17;2020:4181748. doi: 10.1155/2020/4181748. PMID: 33014039; PMCID: PMC7519468.
- Skrzydło-Radomańska B, Prozorow-Król B, Cichoż-Lach H, Majsiak E, Bierła JB, Kosikowski W, Szczerbiński M, Gantzel J, Cukrowska B. The Effectiveness of Synbiotic Preparation Containing Lactobacillus and Bifidobacterium Probiotic Strains and Short Chain Fructooligosaccharides in Patients with Diarrhea Predominant Irritable Bowel Syndrome-A Randomized Double-Blind, Placebo-Controlled Study. Nutrients. 2020 Jul 5;12(7):1999. doi: 10.3390/nu12071999. PMID: 32635661; PMCID: PMC7400954.
- Stevenson C, et al. Probiotic effect and dietary correlations on faecal microbiota profiles in irritable bowel syndrome. South African J Clin Nutr 2019:1-6.
- Sun JR, Kong CF, Qu XK, Deng C, Lou YN, Jia LQ. Efficacy and safety of probiotics in irritable bowel syndrome: A systematic review and meta-analysis. Saudi J Gastroenterol. 2020 Mar-Apr;26(2):66-77. doi: 10.4103/sjg.SJG_384_19. PMID: 31898645; PMCID: PMC7279071.
Evidence tabellen
Probiotics – Evidence table for intervention studies (baseline characteristics)
Study referenc e |
Study characteristics |
Patient characteristics |
Intervention (I) |
Comparison/ control (C) |
Follow-up |
Comments |
Gupta, 2021 |
RCT, secondary care, India. This study was solely funded by Advanced Enzyme Technologies Limited, Thane (India). The authors have no conflicts of interest to disclose. |
Inclusion criteria: (1) Male and females (18–65 years) with diagnosis of IBS as per Rome IV criteria associated with following symptoms for more than last 3 months; like abdominal discomfort such as mild pain, cramping, bloating, altered bowel habit indicated by frequent diarrhoea or constipation and functional dyspepsia; (2) written informed consent by study participants. Exclusion criteria: Subjects those were on antibiotics or laxatives within the preceding 6 weeks, Symptoms of IBD, acute GI tract infection, fever, abdominal mass, signs of bowel obstruction, history of colon cancer or diverticulitis, infection from human immunodeficiency virus (HIV), hepatitis B virus (HBV), and hepatitis C virus (HCV), celiac disease, scleroderma and gastroparesis and hypothyroidism were excluded from the study (Supplement: Details of Exclusion and Withdrawal Criteria, http://links.lww.com/MD/F368). In addition, subjects having adverse effects or serious adverse effects, pregnancies, disease emergencies, concomitant therapy, and study protocol violation are considered for withdrawal of subjects from the trial.
Intervention: 20 patients Control group: 20 patients
Groups comparable at baseline for gender: I male 65%, C male 75% Age: I 36 y, C 35 years Also for height, weight, BMI. |
The investigational product (IP) was the active ingredient, B coagulans LBSC mixed with the excipient. The strength of the active ingredient was 2 billion spores per gram per sachet, which was supplied by Advanced Enzyme Technologies Ltd., Thane, India. |
The placebo contained only excipient, maltodextrin (1.00 g). |
Treatment duration was up to 80 days and total study duration did not exceed 90 days.
With total 2 patients lost to follow up (dropped out) 1 in each group; trial was completed with total 38 PP population. Reasons not described. |
Outcomes: Digestive Symptom Frequency Questionnaire (DSFQ) on 5-point Likert scale (0=never, 1 1 episode/wk; 2 3 episodes/wk; 3≥ 3 episodes/wk; 4=daily episodes), change in gastrointestinal symptom’s severity using IBS severity scoring system (IBS-SSS) and change in stool consistency using Bristol stool form scale. Plus adverse events and The QoL was assessed based on yes or no responses for pain scale on abdominal pain, diarrhoea, constipation, bloating and flatulence, vomiting and nausea, perception of mental well-being, and influence on daily life. |
Skrzydlo, 2020 |
RCT, outpatients clinics, Poland. Funding: This research was funded by the grant financed by Biocare, Copenhagen, Denmark (the principal investigator—B. Cukrowska). Conflicts of Interest: B.C. has served as a speaker for Nutricia, Danone, Bayer, Apotex, Polpharma, and Mead Johnson. J.G. is the co-founder of Biocare Copenhagen, a company acquired by DSM Nutritional Products in 2017, but was not involved in conducting the study and data analyses. Other authors declare no conflict of interest. |
dysfunctions, serious neurological disorders, psychosis, respiratory disorders such as asthma, chronic obstructive pulmonary disease, hyper- or hypothyroidism); chronic bowel disorders other than IBS, including inflammatory bowel diseases, gastroenteritis, stomach and duodenal ulcers, celiac diseases; pregnancy or lactation; diagnosed lactose intolerance; the use of motility drugs or dietary fiber supplements within 2 weeks before study start; plan to have surgery during the time of the study; a history of alcohol or drug abuse, taking anti- coagulant medications, participation in another clinical trial within last three months.
Intervention: 40 Control group: 40
There were no statistically significant differences between the synbiotic and the placebo groups in gender, age, physical development and IBS severity.
Gender: I 71% female, C 73% female Age: I 43 years, C 37 years. IBS severe: I 60%, C 70% IBS SSS: I 318, C 326 |
The synbiotic preparation in the form of sachets contained multi-strain probiotic mixture of three Bifidobacterium and two Lactobacillus species (Table 1). The total number of colony-forming units (CFU) per sachet was five billion. The composition of probiotic bacteria resulted from an earlier preliminary study in which positive effects in IBD patients were observed [26]. Patients obtained a mixture of four strains (Bifidobacterium lactis, Bifidobacterium longum, Bifidobacterium bifidum and Lactobacillus acidophilus) that were used in the present study. Additionally, the probiotic mixture was enriched with Lactobacillus rhamnosus FloraActive 19,070 strain, which when administered to babies with infant colic significantly reduced the time of crying and anxiety compared to the control group [27]. We decided on a dose of 10 billion/day, taking into account the results of the meta-analysis assessing the optimal dose of probiotics in IBS, which showed that the dosage of 109–1010 CFU/day may be a reference range [28]. The synbiotic preparation also contained prebiotic scFOS from Actilight® (Beghin Meiji, Marckolsheim, France) in a dose of 947 mg in each sachet. scFOS was obtained from sugar beet by a bio-enzymatic reaction and contained 44% of glucose linked 2 units of fructose (GF2), 46% GF3, and 10% GF4. The molecular weight of scFOS was 603 g/mol, and purity of scFOS was at least 95% of dry substance. |
The placebo sachets contained 978 mg of maltodextrin comparable in color, texture and taste to the synbiotic mixture. |
Length of follow up: 8 weeks.
After the 4-week treatment (visit II), three patients from the synbiotic group and five patients from the placebo group were excluded because of antibiotic treatment (n = 1 in the synbiotic groups and n = 2 in the placebo group), no telephone contact (n = 2 in the synbiotic group and n = 2 in the placebo group) and one urgent hospitalization due to heart failure in the placebo group. In the next 4 weeks, two patients from each group were excluded from the study. Finally, a total of 68 patients (35 receiving the synbiotic preparation and 33 placebo) finished the study. |
IBS-SSS, IBS-GIS, IBS-AR , Bristol stool scale (1-7), severity of pain, flatulence stool pressure (5 points likert scale). |
Shi, 2020 |
Type of study: RCT
Setting and country: hospital / outpatient department, China
Funding and conflicts of interest: This study was funded in full by the Wu Yingkai Foundation for Medical Research and Development, Beijing (grant numbers XD201907). The authors declare no competing interest. |
Inclusion criteria:: (1)25-70 years of age; (2) repeated episodes of abdominal pain, abdominal distension, or bowel habit abnormalities (constipation, diarrhea, or mixed constipation and diarrhea), with a period of more than 6 months; (3) no past history of any chronic disease; and (4) no history of abdominal surgery.
Exclusion criteria: (1) contraindications for colonoscopy, disable to tolerate colonoscopy and bowel preparation; (2) taking drugs affecting the gut microbiota within a month before the selection (e.g., antibiotics, antiacid drugs, and probiotics) and drinking alcohol; (3) colonoscopy results of colon malignant or benign tumor, colorectal enteritis, colorectal ulcers, and inflammatory bowel disease; and (4) pregnant women.
N total at baseline: Intervention: 25 Control: 25
Important prognostic factors2: Age ± SD: I: 41 +/- 11 C: 43 +/- 12
Sex: I: 64% F C: 76% F
Groups comparable at baseline? Yes |
Describe intervention (treatment/procedure/test): Medilac-S (live combined Bacillus subtilis and Enterococcus faecium enteric-coated capsules, 500 mg per time, three times per day, Hanmi Pharm Co. Ltd., Beijing, China) for 4 weeks. |
Describe control (treatment/procedur e/test): unknown. |
Length of follow-up: 4 weeks.
Loss-to-follow-up: ?? Intervention: N (%) Reasons (describe)
Control: N (%) Reasons (describe) |
Gastrointestinal symptom rating scale (GSR’S) covers 15 gastrointestinal symptoms, each classified into four severity categories (score of 0–3). |
Sadrin, 2020 |
Type of study: RCT
Setting and country: office-based physicians and a hospital, France
Funding and conflicts of interest: This study was fundedby OSEO Innovation- Bpifrance (MaisonsAlfort, France) and Laboratoire Denel- Codifra (Le Chesnay, France). Stéphane Sadrin is an employee of Laboratoire Denel- Codifra (Le Chesnay, France), which supplied probiotics and the placebo for the research. The remaining authors disclose no competing interests. |
Inclusion criteria: aged between 30 and 60 years old; diagnosed for IBS according to Rome III criteria; presented with a negative coprological and inflammatory balance (negative CRP blood test) for over 6 months
Exclusion criteria: l if they presented with an organic intestinal disease, a severe or active disease with multiple treatments, intestinal parasitic infection in the last 6 months, inflammatory bowel disease or a history of previous abdominal surgery (except appendectomy, caesarean birth, tubal ligation, hernia). In addition, subjects were excluded if they changed their medication in the last 2 months, took probiotics in the last 2 months or antibiotic therapy in the last 30 days, received current antidepressant or antipsychotic treatment, and received antimycotic and antiseptic treatment or treatment affecting gastrointestinal transit as well as chronic use of antalgic and antispasmodic medications. Additional exclusion criteria are detailed in the LAPIBSS protocol.
N total at baseline: Intervention: 40 Control: 40
Important prognostic factors2: Age ± SD: I: 49 +/- 8 C: 49 +/- 8
Sex: I: 73% F C: 70% F
Groups comparable at baseline? Yes for age, weight, sex ratio, abdominal pain, bloating, flatus, rumbling, composite score, stool frequency, stool consistency. |
Describe intervention (treatment/procedure/test):
8 weeks
The study product was provided in the form of vegetable capsule containing a blend of two viable lyophilized L. acidophilus strains: L. acidophilus NCFM (FDA GRAS Notice 000357, strain number ATCC SD5221, Danisco Inc. Madison, Wisconsin, United States) and L. acidophilus subsp. helveticus LAFTI L10 (strain number CBS 116.411, Lallemand Health Solutions, Blagnac, France). This mixture of two probiotic strains provides for each 2.5 × 109 colony-forming unit (cfu) for a total of 5 × 109 cfu per capsule. Formulations of the indistinguishable investigational products are detailed in the supplementary material (Table S-1). These products were specially manufactured for the study by Laboratoire Denel-Codifra (Le Chesnay, France). The trial dose was 2 capsules/day taken orally; one in the morning and the other one in the evening with a full glass of water half an hour before eating |
Describe control (treatment/procedur e/test):
8 weeks Placebo. Unknown. |
Length of follow-up: 9 weeks
Loss-to-follow-up: Intervention: N 1 (2,5%) Reasons (describe) unknown.
Control: N 0 (0%) Reasons (describe)
|
The primary outcome was abdominal pain score assessed with a 100-mm visual analogue scale. Secondary outcomes included scores of bloating, flatus and rumbling assessed with a 100-mm visual analogue scale, a composite score and bowel habits. |
Martoni, 2020 |
Type of study: RCT
Setting and country: outpatients, India
Funding and conflicts of interest: his research was funded by UAS Laboratories LLC. Christopher J. Martoni and Gregory Leyer are employees of UAS Laboratories but were not involved in the study conduct, data management or statistical analysis. |
Inclusion criteria: Healthy adults, aged 18 to 70 years, meeting Rome IV diagnostic criteria for IBS were recruited
Exclusion criteria: Participants with organic disease, a history of surgical resection of the stomach, small or large intestine, a history of inflammatory bowel disease, complications from infectious enteritis, hyperthyroidism or hypothyroidism, a history of diet- based intolerance, drug or alcohol abuse within the past 6 months, a history of malignant tumors, severe depression or anxiety disorder, or uncontrolled hypertension were excluded. Additional exclusion criteria included individuals with unstable medical conditions, type I or II diabetes, a history of cancer or abdominal surgery, immunocompromised conditions, or an active eating disorder. Smokers, defined as ≥ 1 cigarette a day and individuals consuming > 2 standard alcoholic drinks daily over the prior 3 months were excluded
N total at baseline: Intervention: 110 en 111 Control: 112
Important prognostic factors2: Age ± SD: I: 39 (12) en 42 (11) C: 38 (10)
Sex: I: 52% en 47% F C: 50 % F
Groups also comparable at baseline for BMI, BP, GAD, PHQ, alcohol consumption. |
Describe intervention (treatment/procedure/test):
The probiotic study products consisted of either L. acidophilus DDS®-1 or B. animalis subsp. lactis UABla-12™. L. acidophilus DDS-1 or B. lactis UABla-12 capsules, which each contained a potency of not less than (NLT) 1 × 1010 CFU/capsule, were formulated with lyophilized probiotic and microcrystalline cellulose. |
Describe control (treatment/procedur e/test):
Placebo capsules were formulated with microcrystalline cellulose. |
Length of follow-up: 42 days intervention
Loss-to-follow-up: Intervention: N 4 + 4 (%) Reasons (describe) unknown
Control: N 3 (%) Reasons (describe) unknown
|
Abdominal pain severity (APS NRS), IBS symptom severity (IBS SSS), stool form and frequency (Bristol Stool Scale), IBS related quality of life (IBS QoL) and perceived stress (PSS). |
Lewis, 2020 |
Type of study: RCT
Setting and country: open population, Canada
Funding and conflicts of interest: This research was funded by Lallemand Health Solutions (LHS). LHS owns Bifidobacterium longum R0175 and Lactobacillus paracasei HA-196. TAT, RB and AP are employees of Lallemand Health Solutions. LHS was involved in the design of the study, revising the manuscript and decision to publish the results but was not involved in data collection and analyses, or writing the manuscript. The corresponding author oversaw collection and analysis of data and had final responsibility for the decision to submit for publication. |
Inclusion criteria:: aged 18 years or older, IBS diagnosed according to the Rome III criteria, and willingness to discontinue probiotic consumption for the duration of the study
Exclusion criteria: Participants were excluded if they used medications to manage IBS symptoms or narcotics in the past month, history of gastrointestinal surgery, gastrointestinal disease (except hemorrhoids and uncomplicated diverticula) or family history of colorectal cancer, inflammatory bowel disease, or celiac sprue.
N total at baseline: Intervention: 84 + 86 Control: 81
Important prognostic factors2: Age ± SD: I: 42 (12) and 42 (17) C: 42 (16)
Sex: I: 80 and 74% F C: 79% F
Groups are comparable at baseline for type of IBS, race, ethnicity, gender and age.
|
Describe intervention (treatment/procedure/test): Each probiotic capsule contained 10 × 109 colony forming units (CFU) of either freeze-dried B. longum (Lot Numbers: NH131210-1VB and NH151104-ICP) or L. paracasei (Lot Numbers: NH131217-1VB and NH151106-ICP), with potato starch and magnesium stearate as excipients. |
Describe control (treatment/procedur e/test): The placebo (Lot Numbers: NH131226-ISC and NH151028-ICP) contained only potato starch and magnesium stearate. |
Length of follow-up: 8 weeks
Loss-to-follow-up: Intervention: N 4 + 3 / 3 + 1 (%) Reasons (describe) Withdrew or withdrawn consent
Control: N 5 / 2 (%) Reasons (describe) withdrew or withdrawn consent
|
IBS symptom severity (IBS-SSS), general health (SF 36), psychological well – being. HADS. |
Kim, 2020 |
Type of study: RCT Setting and country: secondary care, Korea
Funding and conflicts of interest: This research was supported by research fund from the Clinical Research Institute of the Seoul National University Hospital. This work was also carried out with the support of ‘‘Cooperative Research Program for Agriculture Science & Technology Development (Project No. PJ01123002)’’, Rural Development Administration, Republic of Korea. The authors have no financial conflicts of interest to declare. |
Inclusion criteria: (a) age between 18 and 75 years, (b) diagnosed with diarrhea-dominant IBS according to Rome II criteria (c) without any organic abnormalities by physical and laboratory examination during the screening period.
Exclusion criteria:: (a) intolerance to probiotics or lactose, (b) pregnancy or lactation, (c) severe systemic illness (liver cirrhosis, congestive heart failure, chronic renal failure, angina, uncontrolled hypertension, endocrine disorder, metabolic disorder, or malignant tumors), (d) history of inflammatory bowel disease or psychiatric disorder, (e) alcohol or drug addiction, (f) previous abdominal surgery other than appendectomy, (g) being judged ineligible for articipation in clinical trials by clinicians
N total at baseline: Intervention: 32 Control: 31
Important prognostic factors2: in supplement Age ± SD: I: C:
Sex: I: % M C: % M |
Describe intervention (treatment/procedure/test):
Combined probiotics, which included 5 strains of probiotics (Bifidobacterium longum BORI, Bifidobacterium bifidum BGN4, Bifidobacterium lactis AD011, Bifidobacterium infantis IBS007, and Lactobacillus acidophilus AD031) were used in this study. A capsule was composed of a total of 5 9 109 viable cells in a lyophilized powder form with the other ingredients including maltodextrin, corn starch, and silicon dioxide. 3x daily |
Describe control (treatment/procedur e/test):
The placebo capsule had almost the same contents as the active medication, even though the bacteria were replaced with maltodextrin. 3x daily Groups comparable at baseline? There were no significant differences in the baseline clinical and laboratory characteristics between the probiotic a placebo groups |
Length of follow-up: 8 weeks Loss-to-follow-up: Intervention: N 0 (%) Reasons (describe)
Control: N 0 (%) Reasons (describe) |
IBS symptoms, stool frequency. IBS sss IBS qol abdominal pain |
Gayathri, 2020 |
Type of study: RCT
Setting and country: secondary care, India.
Funding and conflicts of interest: not reported |
Inclusion criteria: Subjects of both sex, aged above 18 years, and meeting ROME III criteria of IBS were included in the study.
Exclusion criteria: Subjects with organic intestinal diseases; pregnant women and children; immunocompromised individuals; food allergies; with comorbid conditions like diabetes, hypertension, and cardiovascular diseases; and subjects on prior probiotics therapy were excluded
N total at baseline: Intervention: 52 Control: 48
Important prognostic factors2: Age ± SD: I: 42(15) C: 40 (13)
Sex: I: 39% F C: 29% F IBS-D 65%
Groups comparable at baseline? All the baseline characteristics of the subjects are similar in both the control group and the treatment group and showed no significant differences |
Describe intervention (treatment/procedure/test): Standard treatment for 2 weeks along with Saccharomyces cerevisiae CNCM I3856 (2 × 109 c.f.u) capsules twice daily for 8 weeks. Standard treatment for IBS included antidiarrheal— loperamide 2 mg BD 2 weeks for diarrhea predominant IBS, antispasmodic—dicyclomine 20 mg QID for 2 weeks for constipation predominant IBS and for IBS-M subjects, treatment depends on the patient’s presentation (antidiarrheal/laxative) |
Describe control (treatment/procedur e/test): standard treatment for IBS for 2 weeks along with placebo twice daily for 8 weeks. |
Length of follow-up: 10 weeks
Loss-to-follow-up: Intervention: N 4 (%) Reasons (describe)
Control: N 4 (%) Reasons (describe)
|
IBS symptoms (abdominal pain likert scale 1-7) and adverse events. |
Barraza, 2020 |
Type of study: pilot RCT
Setting and country: secondary care, Mexico
Funding and conflicts of interest: This study received no funding. The authors declare that they have no conflicts of interest. |
Inclusion criteria: age range 18–59 years, meeting Rome IV criteria for the IBS-D-predominant or mixed subtype [24], accepting participation in the study, and signing of informed consent.
Exclusion criteria: e unexplained weight loss, presence of blood in the gastrointestinal system, anemia, use of systemic antibiotics, NSAIDs, or antipsychotics within 3 weeks before the study starts, pregnancy or lactation, a history of gastrointestinal neoplasia, suspicion of celiac disease, inflammatory bowel disease, endometriosis or pelvic inflammatory disease, abdominal surgery in the 2 years prior to the study (3 months for appendectomy or herniorrhaphy), allergy to any of the medications in the formula or using them in the last 3 months, BMI < 18, or not agreeing to signing of informed consent
N total at baseline: Intervention: 18 + 19 Control: 18 Important prognostic factors2: Age ± SD: I: 45 (9) + 45 (11) C: 46 (5)
Sex: I: 67 + 79% F C: 56% F
Groups comparable at baseline for age, gender, BMI, Hb, glucose, IBS- type, IBS Qol, Bristol scale, abdominal pain VAS scale. |
Describe intervention (treatment/procedure/test):
group 1 received 2 g of i3.1 probiotic formulation (effective dose 3 × 109 cfus) once daily for 6 weeks; group 2 received a capsule containing 60-mg alverine and 300-mg simethicone every 8 h (i.e., thrice daily), in combination with 2 g of i3.1 probiotic formulation (effective dose 3 × 109 cfus) once daily, for 6 weeks;
The i3.1 probiotic formulation (ABBiotics SA, Barcelona, Spain) was a combination of 3 lactic acid bacteria: L. plantarum CECT 7484, L. plantarum CECT 7485, and P. acidilactici CECT 7483 |
Describe control (treatment/procedur e/test):
group 3 received the placebo capsule every 8 h (i.e., thrice daily) for 6 weeks |
Length of follow-up: 6 weeks
Loss-to-follow-up: Intervention: N 0 (%) Reasons (describe)
Control: N 0 (%) Reasons (describe)
|
Qol (IBS QoL 0- 100), abdominal pain (VAS 0-10), stool consistency (Bristol scale 1-7), adverse events |
Andrese n, 2020 |
Type of study: RCT
Setting and country: primary and secondary care, Germany
Funding and conflicts of interest: Synformulas funded the study. The funder of the study had no role in study design, data collection, data analysis, data interpretation, or writing of the report. PL has received reimbursement of travel expenses from Falk, outside the submitted work. VA |
Inclusion criteria: 18 years and older, criteria for IBS according to Rome III, abdominal pain >=4 on an 11 point numerical rating scale.
Exclusion criteria: inflammatory organic gastrointestinal diseases, systemic diseases , cancer, autoimmune diseases, diabetes, lactose intolerance, immune deficiency, abdominal surgery, hyperthyroidism, etc.
N total at baseline: Intervention: 221 Control: 222
Important prognostic factors2: Age ± SD: I: 40 (13) C: 43 (14)
Sex: has received speaker and consulting fees from Bayer, Falk and others, outside of the submitted work. JG has received consultant fees from Synformulas, outside of the submitted work.
|
Describe intervention (treatment/procedure/test):
8 weeks 2 capsules 1x10 9 B fididum I: 70% F C: 69% F
Groups comparable at baseline for age, gender, height, weight, BMI, abdominal pain, IBD type. |
Describe control (treatment/procedur e/test):
Maltodextrine |
Length of follow-up: 12 weeks
Loss-to-follow-up: Intervention: N 14 (%) Reasons (describe) Adverse events Non compliance Other
Control: N 13 (%) Reasons (describe) Adverse events Non compliance Other
|
Pain response (abdominal pain 11 point numerical rating scale / IBS SSS), SF 12, global relief response |
Stevenso n, 2019 |
Type of study: RCT
Setting and country: ?, South Africa
Funding and conflicts of interest: This study was funded in part by Nestle Nutrition Institute Africa (www.nnia.org) and the South African National Research Foundation [gun number 2075266]. No potential conflict of interest was reported by the authors. |
Inclusion criteria: described in other article.
Exclusion criteria: described in another article
N total at baseline: Intervention: 19 + 16 Control: 9 + 8
Important prognostic factors2: Age ± SD: I: 52 (25-75) C: 42-49 (32-72)
Sex: 51 of 52 female
Groups comparable at baseline? Yes , for age, BMI and duration of IBS symptoms.
|
Describe intervention (treatment/procedure/test):
The test product contained 5 × 109 colony forming units (CFU) of L. plantarum 299v |
Describe control (treatment/procedur e/test):
micro-crystalline cellulose powder (mean content of cellulose per capsule 256 mg), |
Length of follow-up: 12 weeks
Loss-to-follow-up: 0 Intervention: N (%) Reasons (describe)
Control: N (%) Reasons (describe)
|
IBS symptoms with Francis Severity Score |
Oh, 2019
|
Type of study: RCT
Setting and country: secondary care, Korea Funding and conflicts of interest: This work was supported by the Korea Institute of Planning and Evaluation for Technology in Food, Agriculture, Forestry and Fisheries (IPET) through the High Value-Added Food Technology Development Program, funded by the Ministry of Agriculture, Food and Rural Affairs (MAFRA) (316061-3).
The authors declare that they have no competing interests in association with this paper. |
Inclusion criteria: Vietnamese individuals living in Korea aged between 19 and 60 years who met the Rome III criteria [27] for the diagnosis of IBS were eligible to participate.
Exclusion criteria: constipation- predominant IBS (IBS-C), previous history of abdominal surgery except appendectomy and caesarian section, inflammatory bowel disease, and concurrent severe illnesses (cancer, cardiovascular, or pulmonary disease). In addition, patients who had used antipsychotics, antibiotics, and probiotics within 2 weeks were also excluded.
N total at baseline: Intervention: 28 Control: 27
Important prognostic factors2: Age ± SD: I: 33 (27-39) C: 33 (28-45)
Sex: I: 64% F C: 79% F
Groups comparable at baseline? The two groups were comparable for age, sex, body mass index (BMI), stool form, IBS subtype, and abdominal pain.
|
Describe intervention (treatment/procedure/test):
The probiotic mixture (Foodis Lactobacillus, Ildong Group, Seoul, Korea) contained three strains of the Lactobacillus species, L. paracasei, L. salivarius, and L. plantarum. |
Describe control (treatment/procedur e/test):
Placebo capsules contained the excipient (olive oil and pine tree oil) only. |
Length of follow-up: 4 weeks
Loss-to-follow-up: Intervention: N 2 (%) Reasons (describe) withdrawn consent
Control: N 3 (%) Reasons (describe) withdrawn consent
|
Overall IBS symptom with SGA (0 (unchanged)-4 (completely relieved)), abdominal pain with VAS (0 (none)-10 (very severe)) |
Mademp udi, 2019 |
Type of study: RCT
Setting and country: ?, India. Funding and conflicts of interest: Tis study was fully funded by Unique Biotech Ltd., Hyderabad, India. Each of the authors or their respective organizations were financially compensated by Unique Biotech Ltd for their contribution in the study. R.S.M., J.J.A. and J.N. are employed by Unique Biotech Ltd. which is a manufacturer of probiotics. They wish to state that the study was conducted independently with no intervention on their part during the duration of the study |
Inclusion criteria: IBS, fulflling Rome III criteria i.e. abdominal discomfort/pain associated with two or more of the following at least 25% of the time: improvement with defecation, onset associated with change in frequency of stool/and or in the form (appearance) of stool // (a) patients of either sex in the age group of 18– 60 years, (b) fulflling Rome III criteria of IBS, (c) no evidence of infammatory, anatomic and metabolic or neoplastic process, (d) weekly, average worst abdominal pain score of ≥3.0 on 11 point scale,
Exclusion criteria: (a) patients with Bristol stool scale score of 7 or 6 for >25% of their bowel movements during the 12 weeks before screening or, during the run-in period (except laxative induce efect). (b) disease that may affect bowel motility other than IBS, (c) presence of rectal bleeding, recent weight loss (>5 kg in the past month) or iron defciency anemia, (d) history of lactose intolerance and other malabsorption syndromes (e.g. fructose), (e) previous abdominal surgery and severe systemic diseases, (f) use of probiotic within 3 months of screening visit, (g) pregnant or breast-feeding or planning on becoming pregnant/women of child- bearing potential not using eff ective contraception, (h) use of any antibiotics (e.g. neomycin, rifaximin) within 1 month of screening, (i) daily use of laxative within one month of screening/current usage, or usage from the past 3 months, of narcotics or other medications for IBS management (e.g. alosetron, tegaserod and lubiprostone).
N total at baseline: Intervention: 68 Control: 68
Important prognostic factors2: Age ± SD: I: 44 C: 42
Sex: I: 23% F C: 33% F
Groups comparable at baseline? Yes, for gender, age, height, weight. |
Describe intervention (treatment/procedure/test):
B. coagulans Unique IS2 |
Describe control (treatment/procedur e/test):
Placebo |
Length of follow-up: 8 weeks
Loss-to-follow-up: Intervention: N (%) Reasons (describe)
Control: N (%) Reasons (describe)
In total 28; reasons: protocol deviations (11), violations (2), unavailable during follow up (15).
|
The primary efficacy outcomes were measured by assessing, (a) pain intensity on 11-point numerical rating scale (NRS) and (b) frequency of CSBM/SBM. The secondary efficacy outcomes were measured by
|
Helo, 2019 |
Type of study: RCT
Setting and country: secondary care, Jordan.
Funding and conflicts of interest: Funding not stated. The authors declare that there is no conflict of interest regarding the publication of this paper. |
Inclusion criteria: Patients included in the study were males and females and the age between 18 and 70, diagnosed with IBS according to the Rome III criteria.
Exclusion criteria: Subjects were excluded if they had organic intestinal diseases, underwent treatments that influence is, or taking any medication or herbals or probiotics.
N total at baseline: Intervention: 177 Control: 170
Important prognostic factors2: Age ± SD: not in article I: C:
Sex: not in article I: % M C: % M
Groups comparable at baseline? Yes, for IBS type. |
Describe intervention (treatment/procedure/test):
four weeks two tablets of cerevisiae CNCM I-3856 (1000 mg) with a meal |
Describe control (treatment/procedur e/test):
calcium gluconate 500 mg |
Length of follow-up: 4 weeks
Loss-to-follow-up: Unknown
Intervention: N (%) Reasons (describe)
Control: N (%) Reasons (describe)
|
scores of abdominal pain/discomforts, bloating and flatulence, defecation difficulty, stool frequency, and stool consistency. A pain/discomfort scored from 0 to 7 (Likert scale). Changes in stool frequency and consistency were followed daily using the Bristol Stool Scale from (1) to (7). Adverse events. |
Al- Jassim, 2019 |
Type of study: RCT
Setting and country: secondary care?, Iraq.
Funding and conflicts of interest: There are no conflicts of interest of any sort. No information about funding. |
Inclusion criteria: constipation- predominant IBS-C Rome III, and > 18 years of age
Exclusion criteria: Pregnant or breastfeeding females, the presence of uncontrolled cardiovascular disease, diabetes mellitus (type I or II), psychological conditions, renal or hepatic sickness, uncontrolled thyroid disease, Parkinson’s disease, previous gastrointestinal surgery, allergy to ginger or S. cerevisiae (Brewer’s yeast), and exclude patients taking medications that are frequently associated with constipation such as contraceptives, proton-pump inhibitors, beta-blockers, ACE inhibitors, calcium antagonists, statins, diuretics, and barbiturates.
N total at baseline: Intervention: 15 + 15 Control: 15
Important prognostic factors2: No information in article.
Age ± SD: I: C:
Sex: I: % M C: % M
Groups comparable at baseline? |
Describe intervention (treatment/procedure/test):
500 mg Brewer’s yeast Or 1g ginger
Brewer’s yeast (S. cerevisiae) 500 mg tablets of Adrien Gagnon Company were used in the study. Ginger root powder (Zingiber officinale Roscoe, Zingiberaceae) was capsulated in a dose of 1 g daily capsule provided by simply organic company. |
Describe control (treatment/procedur e/test):
The placebo capsules were prepared to contain brown sugar. |
Length of follow-up: 20 days
Loss-to-follow-up: 0 Intervention: N (%) Reasons (describe)
Control: N (%) Reasons (describe)
|
IBS severity scale (IBS-SS) and visual analog scale of IBS (VAS- IBS) severity of pain, abdominal distention, and constipation (IBS- C) subjects rated on a 0–100 scale, where 0 = none symptom and 100 = more severe symptom |
Probiotics: Risk of bias table for intervention studies (randomized controlled trials)
Study reference
(first author, publication year) |
Describe method of randomisation1 |
Bias due to inadequate concealment of allocation?2
(unlikely/likely/ unclear) |
Bias due to inadequate blinding of participants to treatment allocation?3
(unlikely/likely/ unclear) |
Bias due to inadequate blinding of care providers to treatment allocation?3
(unlikely/likely/ unclear) |
Bias due to inadequate blinding of outcome assessors to treatment allocation?3
(unlikely/likely/ unclear) |
Bias due to selective outcome reporting on basis of the results?4
(unlikely/likely/ unclear) |
Bias due to loss to follow-up?5
(unlikely/likely/ unclear) |
Bias due to violation of intention to treat analysis?6 (unlikely/ likely/ unclear) |
Gupta, 2021 |
by SAS random number generation method |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Skrzydlo, 2020 |
allocated according to a computer-generated blocked list with a block size of 2 to the synbiotic (patients receiving a synbiotic preparation) or placebo group. The block size was not disclosed to the investigators, and the allocation was blinded to both patients and investigators. |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Likely ? |
Shi, 2020 |
Patients were randomly divided into the probiotics group and control group by random number table |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Sadrin, 2020 |
The study was a double-blind trial. Neither investigators nor patients were aware of |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Martoni, 2020 |
Block randomization (block size: 6) was performed using Stats Direct software (version 3.2), generating distinct alphanumeric codes. |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Lewis, 2020 |
Eligible participants were assigned a randomization code from a list generated by www. randomization.com, and allocated to each intervention group in a 1:1:1 ratio product allocation until the end of the trial. The type of randomization was the block randomization method and it was stratified by care centres with participants randomly allocated (1:1 basis) to either probiotics or placebo. An 88-case randomisation arrangement was performed by an independent statistician according to the sequence generated with SAS® software (SAS® 8.2 software (SAS®, Cary, NC, USA)). |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Kim, 2020 |
patients were randomized to receive either placebo or a multispecies probiotic mixture through a computer- generated table. |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Gayathri, 2020 |
Method not reported Single blinded (part?) |
Unclear |
Unlikely |
Likely |
Likely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Barraza, 2020 |
Patients were randomized 1:1:1 using a computer-generated random list into 3 groups single blinded |
Unlikely |
Unlikely |
Likely |
Likely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Andresen, 2020 |
Randomly assigned in 1:1 ratio by computer- generated blocked randomisation list with a block size of four. |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Stevenson, 2019 |
Method not stated |
Unclear |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Oh, 2019 |
The random allocation sequence was conducted using a computer-generated, blocked randomization list independent of the research group and with a consealed block. |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Madempudi, 2019 |
The randomization was done in 1:1 ratio and generated by statistical analysis system (SAS) version 9.4. |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Likely |
Likely |
Helo, 2019 |
“randomly received” no further explanation.
|
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unclear |
Unclear |
Unclear |
Al-Jassim, 2019 |
“randomly assigned” no further information |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
Unlikely |
- Randomisation: generation of allocation sequences have to be unpredictable, for example computer generated random-numbers or drawing lots or envelopes. Examples of inadequate procedures are generation of allocation sequences by alternation, according to case record number, date of birth or date of admission.
- Allocation concealment: refers to the protection (blinding) of the randomisation process. Concealment of allocation sequences is adequate if patients and enrolling investigators cannot foresee assignment, for example central randomisation (performed at a site remote from trial location) or sequentially numbered, sealed, opaque envelopes. Inadequate procedures are all procedures based on inadequate randomisation procedures or open allocation schedules.
- Blinding: neither the patient nor the care provider (attending physician) knows which patient is getting the special treatment. Blinding is sometimes impossible, for example when comparing surgical with non-surgical treatments. The outcome assessor records the study results. Blinding of those assessing outcomes prevents that the knowledge of patient assignement influences the proces of outcome assessment (detection or information bias). If a study has hard (objective) outcome measures, like death, blinding of outcome assessment is not necessary. If a study has “soft” (subjective) outcome measures, like the assessment of an X-ray, blinding of outcome assessment is necessary.
- Results of all predefined outcome measures should be reported; if the protocol is available, then outcomes in the protocol and published report can be compared; if not, then outcomes listed in the methods section of an article can be compared with those whose results are reported.
- If the percentage of patients lost to follow-up is large, or differs between treatment groups, or the reasons for loss to follow-up differ between treatment groups, bias is likely. If the number of patients lost to follow-up, or the reasons why, are not reported, the risk of bias is unclear
- Participants included in the analysis are exactly those who were randomized into the trial. If the numbers randomized into each intervention group are not clearly reported, the risk of bias is unclear; an ITT analysis implies that (a) participants are kept in the intervention groups to which they were randomized, regardless of the intervention they actually received, (b) outcome data are measured on all participants, and (c) all randomized participants are included in the analysis.
Probiotics: Table of excluded studies (SR and RCT’s)
Author and year |
Reason for exclusion |
Systematic reviews |
|
Wen 2020 |
Wrong outcome |
Sun 2020 |
More recent review available |
Pratt 2020 |
Wrong (too specific) intervention |
Li 2020 |
More recent review available |
Gendi 2020 |
Background article, narrative |
Asha 2020 |
More recent review available |
Ohkusa 2019 |
Background article, narrative |
Liang 2019 |
More recent review available |
Dale 2019 |
More recent review available |
Anbari 2019 |
Background article, narrative |
Lacy 2018 |
Background article |
Hungin 2018 |
Background article, narrative |
Ford 2018 |
More recent review available |
Domingo 2017 |
Foreign language |
Zhang 2016 |
More recent review available |
Tiequn 2015 |
Wrong (too specific) intervention |
Didari 2015 |
Data not useful |
Vitetta 2014 |
Background article |
Ford 2014 |
More recent review available |
Ortiz 2013 |
More recent review available |
Ritchie 2012 |
Data not useful |
Korpela 2012 |
Background article |
Clarke 2012 |
Background article, narrative |
Botschinsky 2010 |
More recent review available |
Moayyedi 2010 |
More recent review available |
RCT’s |
|
Maixent 2020 |
Wrong publication type |
Caviglia 2020 |
No comparison/ placebo group |
Leventogiannis 2019 |
No comparison/placebo group |
Verantwoording
Autorisatiedatum en geldigheid
Laatst beoordeeld : 07-11-2022
Laatst geautoriseerd : 07-11-2022
Geplande herbeoordeling :
Algemene gegevens
Het Prikkelbaredarmsyndroom (PDS) kenmerkt zich door terugkerende episodes van buikpijn die samenhangen met een wisselling of verandering (in vorm en/of frequentie) in ontlastingspatroon. PDS is de meest voorkomende functionele darmaandoening in zowel de eerste als de tweede lijn.
Internationaal is er een brede variatie in prevalenties van PDS, met uitersten van 1,1% (Frankrijk en Iran) tot 35,5% (Mexico). De gepoolde wereldwijde prevalentie is 8,8% (Sperber, 2017). De prevalentie van PDS in de algemene Nederlandse bevolking bedraagt 3,8% op basis van de Rome-IV-criteria en 9,7% op basis van de ruimere Rome-III-criteria (Sperber, 2021). De internationale prevalentie volgens de Rome-IV-criteria is naar schatting 4,1% (5,2% bij vrouwen en 2,9% bij mannen) (Sperber, 2021). Wat oudere data uit Nederlandse morbiditeitsregistraties in de huisartsenpraktijk laten grote verschillen zien, afhankelijk van de PDS-definitie en de gebruikte Rome-criteria. De Continue Morbiditeitsregistratie geeft voor de periode 1998-2006 een incidentie bij mannen van 2-3 en bij vrouwen van 6-7 per 1000 patiënten per jaar, en een prevalentie van 4 per 1000 mannen en 10 per 1000 vrouwen.
De diagnose PDS wordt vooral gesteld op jongere leeftijd. In Nederland zijn de prevalenties 5,3% in de leeftijd 18-39 jaar, 3,7% in de leeftijd 40-64 jaar en 1,7% in de leeftijd ≥ 65 jaar. Van de mensen met klachten die passen bij PDS zoekt 33-50% hulp (Van de Lisdonk, 2008). Naar schatting 90% van de patiënten met PDS wordt behandeld in de eerste lijn; van de patiënten met chronische darm- en buikklachten in de eerste lijn heeft ongeveer de helft een somatisch onvoldoende verklaarde maagdarmstoornis, de meesten PDS (Guthrie, 2002). PDS veroorzaakt vaak langdurig klachten. Deze klachten zijn regelmatig ernstig invaliderend, hebben grote impact op de kwaliteit van leven en zorgen voor ziekteverzuim en beperkingen in het sociaal functioneren.
Doel en doelgroep
In de richtlijn staan aanbevelingen voor diagnostiek en behandeling van volwassen patiënten met PDS in de eerste en tweede lijn. Daar waar nodig gaat de richtlijn in op de behandeling door andere zorgverleners zoals psychologen, hypnotherapeuten en diëtisten.
Samenstelling werkgroep
Werkgroep
- Prof. Dr. A.A.M. (Ad) Masclee, MDL-arts, (voorzitter) NVMDL
- Drs. J. (Jacintha) Van Balen, huisarts, (voorzitter) NHG
- Prof. Dr. J. (Jean) Muris, huisarts, (vice-voorzitter) NHG
- Dr. C.H.M. (Cees) Clemens, MDL-arts, NVMDL
- Drs. B.J.T. (Bertram) Haarhuis, MDL-arts, NVMDL
- Prof dr. D. (Daniel) Keszthelyi, MDL-arts, NVMDL
- Prof. Dr. N. (Niek) de Wit, huisarts, NHG
- Dr. A.O. (Otto) Quartero, huisarts, NHG
- Dr. C.E. (Carla) Flik, klinisch psycholoog (niet praktiserend), op persoonlijke titel
- Drs. D.D (Dyana) Loehr, patiëntvertegenwoordiger, PDSB
- J.H.M. (Jenny) Brouns, diëtist, NVD
Met ondersteuning van:
- Dr. E. Belfroid, adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
- Dr. M. Minnaard, wetenschappelijk medewerker, Nederlands Huisartsen Genootschap
- Dr. A. Schep, epidemioloog, Nederlands Huisartsen Genootschap
- Dr. ir. N.L. van der Zwaluw, senior adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
Belangenverklaringen
De Code ter voorkoming van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling is gevolgd. Alle werkgroepleden hebben een verklaring ingevuld. Een overzicht van de belangen van werkgroepleden en het oordeel over het omgaan met eventuele belangen vindt u in de tabel. De volledige belangenverklaringen zijn op te vragen via het secretariaat van het Kennisinstituut en het NHG.
Werkgroeplid |
Functie |
Nevenfuncties |
Gemelde belangen |
Ondernomen actie |
Masclee, Voorzitter richtlijnwerk- groep |
Hoofd MDL- ziekten en hoogleraar MDL- ziekten, Maastricht UMC+ (t/m oktober 2021) |
|
-ZonMw subsidie Goed Gebruik Geneesmiddelen: Peppermint oil for the treatment of irritable bowel syndrome: optimalisation of anti- nociception through targeted delivery in the large bowel.
samenwerkingsverband |
Geen. (alternerend) voorzitterschap lag bij mede- voorzitter tijdens bespreking pepermuntolie |
Van Balen, Voorzitter richtlijnwerk- groep |
Senior wetenschappelijk medewerker Nederlands Huisartsen Genootschap (0,7 fte) en huisarts (0,2 fte) |
Geen |
Geen |
Geen acties nodig |
Muris |
Hoogleraar Huisartsengenees kunde Universiteit Maastricht, 1,0 fte Vervangende werkzaamheden in huisartsen- praktijk Geulle (1- 2 × per maand 1 dag) |
|
Geen |
Geen acties nodig |
Haarhuis |
Mdl-arts Bernhoven te Uden |
Geen |
Geen |
Geen acties nodig |
Loehr |
Coördinator social media en lid medische commissie bij de Prikkelbare Darm Syndroom Belangenorgani- satie (als vrijwilliger, ± 8 uur per week) |
|
Geen |
Geen acties nodig |
Werkgroeplid |
Functie |
Nevenfuncties |
Gemelde belangen |
Ondernomen actie |
Clemens |
Mdl-arts Alrijne Zorggroep |
Geen |
Geen |
Geen acties nodig |
Keszthelyi |
Mdl-arts Maastricht UMC+ (1,0 fte) |
enterologie (NVGE, onbetaald).
|
(projectleider).
projectleider). |
Geen trekker bij module over Pepermuntolie. Restricties t.a.v. besluitvorming over pepermuntolie. |
De Wit |
- Voorzitter divisie Julius Centrum voor Gezondheidswe- tenschappen en Eerstelijns Geneeskunde |
Onbezoldigd:
|
- Projectleider van het CEDAR onderzoek; ZonMw project naar kosteneffectiviteit van coloscopie aanvragen door de huisarts bij onderbuikspijnklachten. |
Restricties t.a.v. module over hypnotherapie |
Werkgroeplid |
Functie |
Nevenfuncties |
Gemelde belangen |
Ondernomen actie |
|
UMC Utrecht - Hoogleraar Huisartsgenees- kunde UMC Utrecht |
European Society for Primary Care Gastroenterology (ESPCG)
programmacommissie Doen of Laten
kwartiermakersoverleg Onderzoek en Innovatie voor de regio
Bezoldigd
Hilversum |
|
|
Quartero |
Huisarts, vrijgevestigd |
Voorzitter huisartsencoöperatie HCDO; hiervoor ontvang ik per kwartaal vacatiegeld (afhankelijk van gedraaide uren €1300-€1500 per kwartaal) |
Geen |
Geen acties nodig |
Flik |
Gepensioneerd klinisch psycholoog (n.p.) |
Eigenaar van de digitale verbeteringen Hypnotherapie gemaakt in het kader van mijn onderzoek |
Geen |
Restricties t.a.v. hypnotherapie (opstellen uitgangsvraag en geen leidende rol in schrijven van de module) |
Brouns |
Diëtist met specifieke deskundigheid MDL waaronder PDS, 28 uur per week (24 uur patiënt gerelateerde zorg, 4 uur MDL innovatie) UMC+ Maastricht |
|
Geen |
Geen acties nodig |
Inbreng patiëntenperspectief
Voor het ontwikkelen van de richtlijn zijn een multidisciplinaire werkgroep en een klankbordgroep ingesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van alle relevante specialismen (zie hiervoor de paragraaf ‘Samenstelling van de werkgroep’) die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met PDS.
Er werd aandacht besteed aan het patiëntperspectief door zitting van een afgevaardigde van de patiëntenorganisatie (PDSB) in de werkgroep. De Patiëntenfederatie Nederland en PDSB werden uitgenodigd voor de invitational conference/knelpunteninventarisatie. De verkregen input is meegenomen bij het opstellen van de uitgangsvragen, de keuze voor de uitkomstmaten en bij het opstellen van de overwegingen. De richtlijn is tevens voor commentaar voorgelegd aan de PDSB en de Patiëntenfederatie.
Kwalitatieve raming van mogelijk financiële gevolgen in het kader van de Wkkgz
Bij de richtlijn is conform de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) een kwalitatieve raming gedaan of de aanbevelingen mogelijk leiden tot substantiële financiële gevolgen. Bij het uitvoeren van deze beoordeling zijn richtlijnmodules op verschillende domeinen getoetst.
Uit de kwalitatieve raming blijkt dat de aanbeveling(en) breed toepasbaar zijn (> 40.000 patiënten), maar dat er waarschijnlijk geen substantiële financiële gevolgen zijn. Zie tabel voor een overzicht van uitkomsten van de kwalitatieve raming met bijbehorende toelichting.
Tabel Kwalitatieve raming in het kader van de Wkkgz
Module |
Uitkomst raming |
Toelichting |
Calprotectinetest |
Geen financiële gevolgen |
Het betreft geen nieuwe manier van zorgverlening of andere organisatie van zorgverlening betreft. Er worden daarom geen substantiële financiële gevolgen verwacht. |
Fecaal Immunochemische test (FIT) |
Geen financiële gevolgen |
De aanbeveling heeft een kostenbesparend effect, omdat de diagnostiek minder zal worden ingezet dan in de huidige situatie. Er worden daarom geen substantiële financiële gevolgen verwacht. |
Coloscopie |
Geen financiële gevolgen |
De aanbeveling heeft een kostenbesparend effect, omdat de diagnostiek minder zal worden ingezet dan in de huidige situatie. Er worden daarom geen substantiële financiële gevolgen verwacht. |
Voeding |
Geen financiële gevolgen |
De aanbevelingen betreffen geen toename in het aantal in te zetten voltijdsequivalenten aan zorgverleners en geen wijziging in het opleidingsniveau van zorgpersoneel betreft. Er worden daarom geen financiële gevolgen verwacht. |
Probiotica |
Geen financiële gevolgen |
De aanbeveling is zwak negatief geformuleerd. Er worden daarom geen substantiële financiële gevolgen verwacht. Bovendien betalen patiënten zelf voor het middel. |
Pepermuntolie |
Geen financiële gevolgen |
Uit de toetsing volgt dat de aanbeveling geen toename in het aantal in te zetten voltijdsequivalenten aan zorgverleners betreft en het geen wijziging in het opleidingsniveau van zorgpersoneel betreft. |
Module |
Uitkomst raming |
Toelichting |
Linaclotide |
Geen financiële gevolgen |
Uit de toetsing volgt dat de aanbeveling geen toename in het aantal in te zetten voltijdsequivalenten aan zorgverleners betreft en het geen wijziging in het opleidingsniveau van zorgpersoneel betreft. |
Antidepressiva |
Geen financiële gevolgen |
Uit de toetsing volgt dat de aanbeveling geen toename in het aantal in te zetten voltijdsequivalenten aan zorgverleners betreft en het geen wijziging in het opleidingsniveau van zorgpersoneel betreft. |
Psychologische behandelingen |
Geen financiële gevolgen |
Uit de toetsing volgt dat de aanbeveling geen toename in het aantal in te zetten voltijdsequivalenten aan zorgverleners betreft en het geen wijziging in het opleidingsniveau van zorgpersoneel betreft. |
Organisatie van zorg |
Geen financiële gevolgen |
Uit de toetsing volgt dat de aanbevelingen breed toepasbaar zijn. Echter, uit de toetsing volgt ook dat de aanbevelingen volgens de criteria beschreven in het uitvoeringsbesluit Wkkgz 2.1b en 2.1c ten opzichte van de huidige situatie geen substantiële financiële investering vragen, en geen wijziging in het opleidingsniveau van zorgpersoneel en geen toename (> 5% fte) in het aantal in te zetten voltijdsequivalenten aan zorgverleners betreffen. Er worden daarom geen substantiële financiële gevolgen verwacht. |
Patiëntvoorlichting |
Geen financiële gevolgen |
De aanbevelingen volgend uit deze module zijn voorlichtend van aard en bevorderen hoogstens in enige mate de zelfredzaamheid van de patiënt. Er worden daarom geen substantiële financiële gevolgen verwacht. |
Implementatie
In de verschillende fasen van de richtlijnontwikkeling heeft de werkgroep rekening gehouden met de implementatie van de richtlijn en de uitvoerbaarheid van de aanbevelingen. Daarbij heeft de werkgroep expliciet gelet op factoren die de invoering van de richtlijn in de praktijk kunnen bevorderen of belemmeren. Bij elke module is een implementatietabel opgesteld. Bij elke aanbeveling is een inventarisatie gedaan van de mogelijke bevorderende en belemmerende factoren voor het naleven van de aanbevelingen. Daarbij heeft de werkgroep een advies uitgebracht over het tijdspad voor implementatie, de daarvoor benodigde randvoorwaarden en de acties die door de verschillende partijen ondernomen dienen te worden.
Werkwijze
Aanleiding herziening en definitie ‘richtlijn’
Op initiatief van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen (NVMDL) is in september 2020 gestart met de herziening van de multidisciplinaire richtlijn en de NHG-Standaard Prikkelbaredarmsyndroom (PDS). Aanleiding voor het gezamenlijk oppakken van de herziening van deze richtlijnen, is de wens tot nadere afstemming van het aanbevolen beleid tussen eerste en tweede lijn. De tweedelijnsrichtlijn bestaat uit een set van modules waarin de aanbevelingen staan met onderbouwing. De NHG-Standaard bestaat uit een volledige tekst met aanbevelingen, waarbij voor de onderbouwing wordt verwezen naar de details.
Een deel van deze details komt inhoudelijk overeen met de modules uit de
tweedelijnsrichtlijn. Wanneer in deze totstandkoming wordt gesproken over ‘de richtlijn’
dan worden hiermee de tweedelijnsrichtlijn én de NHG-Standaard bedoeld.
Doel van de richtlijn
Deze richtlijn geeft adviezen over diagnostiek, behandeling, begeleiding en voorlichting in de eerste en tweede lijn voor patiënten met een prikkelbaredarmsyndroom. De modules zijn onderverdeeld in 3 overkoepelende onderwerpen:
- diagnostiek
- begeleiding en behandeling
- organisatie van zorg
Afbakening van het onderwerp
Deze richtlijn beschrijft de zorg voor alle patiënten met prikkelbaredarmsyndroom, zowel voor de eerste als voor de tweede lijn.
Werkwijze
Voor het herzien van de multidisciplinaire richtlijn en de NHG-Standaard is een multidisciplinaire werkgroep en een klankbordgroep ingesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van alle relevante specialismen die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met PDS. In de multidisciplinaire werkgroep zijn de modules uitgewerkt die onderdeel zijn van de tweedelijnsrichtlijn én de NHG-Standaard. In een aparte vergadering met de huisartsen en een van de medisch specialisten van de multidisciplinaire werkgroep zijn de ‘extra’ onderdelen van de NHG-Standaard besproken (volledige tekst, details die niet als module in de multidisciplinaire werkgroep besproken zijn).
Een kerngroep bestaande uit de 2 voorzitters van de multidisciplinaire werkgroep, de wetenschappelijk medewerkers van het NHG en de adviseurs van het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (Kennisinstituut) was verantwoordelijk voor de afstemming binnen het project.
Het NHG en het Kennisinstituut hebben de richtlijnontwikkeling zowel procesmatig als methodologisch ondersteund.
Gebruikers van de richtlijn
De richtlijn is bedoeld voor alle zorgverleners die betrokken zijn bij de zorg aan patiënten met prikkelbaredarmsyndroom. De NHG-Standaard is primair bedoeld voor de huisartsen, de tweedelijnsrichtlijn is primair bedoeld voor alle zorgverleners die de medische specialistische zorg verlenen, zoals mdl-artsen, internisten, (klinisch) psychologen en diëtisten. Waar mdl-arts wordt genoemd in deze richtlijn kan ook internist met specialisatie in gastro-enterologie worden gelezen.
Presentatie
De tweedelijnsrichtlijn wordt gepresenteerd in de Richtlijnendatabase van de Federatie Medisch Specialisten en de NHG-Standaard op de NHG-richtlijnenwebsite. Deze databases/sites verschillen qua structuur en opbouw iets van elkaar, en dit maakt dat sommige onderdelen uit de richtlijn specifiek zijn voor of de Richtlijnendatabase, of de NHG- richtlijnenwebsite. Daarnaast is een vertaling van de richtlijn gemaakt naar informatie op Thuisarts.nl, zodat de actuele informatie ook voor patiënten beschikbaar is.
Implementatie
In de verschillende fasen van de richtlijnontwikkeling heeft de werkgroep rekening gehouden met de implementatie van de richtlijn en de uitvoerbaarheid van de aanbevelingen. Daarbij heeft de werkgroep expliciet gelet op factoren die de invoering van de richtlijn in de praktijk kunnen bevorderen of belemmeren. Bij elke module is een implementatietabel opgesteld. Bij elke aanbeveling is een inventarisatie gedaan van de mogelijke bevorderende en belemmerende factoren voor het naleven van de aanbevelingen. Daarbij heeft de werkgroep een advies uitgebracht over het tijdspad voor implementatie, de daarvoor benodigde randvoorwaarden en de acties die door de verschillende partijen ondernomen dienen te worden.
Juridische status van richtlijnen
Richtlijnen bevatten geen wettelijke voorschriften, maar aanbevelingen die zo veel mogelijk op bewijs gebaseerd zijn. Zorgverleners kunnen aan de aanbevelingen voldoen in het streven om kwalitatief goede of ‘optimale’ zorg te verlenen. Aangezien deze aanbevelingen gebaseerd zijn op ‘algemeen bewijs voor optimale zorg’ en de inzichten van de werkgroep hierover, kunnen zorgverleners op basis van hun professionele autonomie zo nodig in individuele gevallen afwijken van de richtlijn. Afwijken van richtlijnen is, als de situatie van
de patiënt dat vereist, zelfs noodzakelijk. Wanneer zorgverleners van deze richtlijn afwijken, wordt het aanbevolen om dit beargumenteerd, gedocumenteerd en waar relevant in overleg met de patiënt te doen. Wij verwijzen voor huisartsen naar de disclaimer en voor medisch specialisten naar het rapport Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0.
Deze richtlijn is ontwikkeld volgens de Handleiding Ontwikkelen van NHG-richtlijnen (verkorte versie Totstandkoming NHG-Standaarden | NHG-Richtlijnen) en het rapport Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0. Op punten waar deze van elkaar verschilden is overeenstemming gezocht tussen NHG en Kennisinstituut.
Voorbereidingsfase
Knelpuntenanalyse
Tijdens de voorbereidende fase is een invitational conference georganiseerd, waarvoor betrokken verenigingen en organisaties zijn uitgenodigd. Voorafgaand aan de invitational conference zijn door het NHG knelpunten in de huisartsenzorg verzameld. Het conceptraamwerk met geïdentificeerde onderwerpen gedeeld met aanwezigen, en aanwezigen hebben kunnen reageren op het raamwerk. Tijdens de invitational conference zijn de onderwerpen besproken en was er gelegenheid te reageren. Een verslag van de invitational conference is opgenomen als bijlage in de richtlijn. Het NHG en het Kennisinstituut hebben samen met de voorzitters vervolgens op basis van de resultaten van de knelpunteninventarisatie de onderwerpen geselecteerd die opgenomen zouden kunnen worden in de richtlijn. Na bespreking in de werkgroep zijn concept-uitgangsvragen opgesteld en definitief vastgesteld.
Opstellen van uitgangsvragen
De werkgroep heeft aan het begin van het traject besloten voor welke uitgangsvragen een literatuursamenvatting met GRADE-beoordeling geschreven kon worden (dit betreft vooral diagnostische of therapeutische vragen), en voor welke uitgangsvragen geen literatuursamenvatting of een literatuursamenvatting zonder GRADE-beoordeling zou worden opgenomen. In het geval van een diagnostische of therapeutische vraag is de uitgangsvraag vertaald naar een PICO of PIRO (patient, intervention, control/reference test, outcome). Aan het begin van het traject heeft de werkgroep per uitgangsvraag de patiëntrelevante uitkomstmaten vastgesteld. Deze uitkomstmaten zijn vervolgens geprioriteerd: ze werden gelabeld als cruciaal, belangrijk en niet-belangrijk.
Voor de onderwerpen die niet geselecteerd zijn, is de onderbouwing onveranderd overgenomen uit de vorige versie van de richtlijn/standaard.
Ontwikkelingsfase – uitgangsvragen met GRADE-beoordeling
Zoekstrategie en selectie van literatuur
Voor elke PICO voerde een medisch informatiespecialist van het NHG of het Kennisinstituut een literatuursearch uit. De gevonden literatuur is gescreend op basis van titel en abstract. De relevante literatuur werd geselecteerd en de volledige tekst van het artikel werd aangevraagd. De resultaten van de literatuurselectie van iedere PICO zijn samengevat in PRISMA-stroomdiagrammen.
In eerste instantie zijn systematische reviews (SR’s) en (buitenlandse) richtlijnen van goede kwaliteit gebruikt voor de beantwoording van de uitgangsvragen. De kwaliteit van de SR’s of van de samenvattingen van het wetenschappelijk bewijs die deel uitmaakten van een
richtlijn werd beoordeeld; alleen SR’s die aan enkele minimale eisen voldeden (componenten PICO beschreven; PICO aansluitend bij uitgangsvraag; systematische search uitgevoerd; geïncludeerde artikelen beschreven; recente zoekdatum) werden gebruikt.
Indien er voor een uitgangsvraag een geschikte SR werd gevonden, zijn aanvullend individuele onderzoeken van na de sluitingsdatum van de zoekactie van deze SR gescreend.
Indien er geen SR beschikbaar was, werd naar individuele onderzoeken gekeken, waarbij werd gefilterd op methodologie (bijvoorbeeld RCT’s bij interventievragen).
Samenvatting van het wetenschappelijke bewijs
Indien er voor een uitgangsvraag een geschikte SR werd gevonden, werd de samenvatting van het wetenschappelijk bewijs uit deze SR gebruikt. Anders werden de resultaten van individuele primaire onderzoeken samengevat. Indien mogelijk werden de resultaten gepoold. Van iedere geïncludeerde studie werd het risico op vertekening beoordeeld.
Beoordeling en gradering van het wetenschappelijke bewijs
Het beoordelen en graderen van het bewijs heeft plaatsgevonden met de GRADE-methode. GRADE beoordeelt de zogenoemde body of evidence: de verzameling van alle gevonden onderzoeken per uitkomstmaat. De onderverdeling van de kwaliteit van het wetenschappelijk bewijs kent 4 niveaus: hoog, redelijk, laag of zeer laag. Een hoge kwaliteit wil zeggen dat het geschatte en het werkelijke effect dicht bij elkaar liggen. Naarmate de kwaliteit van bewijs lager is, neemt de onzekerheid daarover toe (zie tabel 1).
Tabel 1 Definitie kwaliteit van bewijs
Kwaliteit |
Interpretatie |
Hoog |
Het werkelijke effect ligt dicht in de buurt van de schatting van het effect. |
Redelijk |
Het werkelijke effect ligt waarschijnlijk dicht bij de schatting van het effect, maar er is een mogelijkheid dat het hier substantieel van afwijkt. |
Laag |
Het werkelijke effect kan substantieel verschillend zijn van de schatting van het effect. |
Zeer laag |
We zijn onzeker over het werkelijke effect. |
Kwaliteit Interpretatie
Hoog Het werkelijke effect ligt dicht in de buurt van de schatting van het effect.
Redelijk Het werkelijke effect ligt waarschijnlijk dicht bij de schatting van het effect, maar er is een mogelijkheid dat het hier substantieel van afwijkt.
Laag Het werkelijke effect kan substantieel verschillend zijn van de schatting van het effect.
Zeer laag We zijn onzeker over het werkelijke effect.
Bij het beoordelen van het verschil in effecten tussen interventies is gelet op het bestaan van klinisch relevante verschillen tussen interventies. Daarvoor wordt bij voorkeur gelet op absolute verschillen (indien deze gegevens beschikbaar zijn). De werkgroep heeft per uitkomstmaat bepaald wat de grens voor een klinisch relevant verschil (voor- of nadeel) is.
Van bewijs naar aanbeveling (overwegingen).
Na de samenvatting en beoordeling van het wetenschappelijk bewijs volgt de vertaling van de resultaten naar aanbevelingen voor de praktijk, oftewel de zogenoemde vertaalslag ‘Van bewijs naar aanbeveling’. Ook praktische en contextuele factoren spelen een rol om tot goed toepasbare aanbevelingen te komen. De volgende zes factoren komen hierbij aan de orde:
- Voor- en nadelen
- Kwaliteit van bewijs
- Waarden en voorkeuren van patiënten
- Kosten (NB De werkgroep heeft geen formele kosteneffectiviteits- of budgetimpactanalyses gedaan)
- Aanvaardbaarheid
- Haalbaarheid en implementatie
In de GRADE-methodiek wordt onderscheid gemaakt tussen sterke en zwakke (of conditionele) aanbevelingen. De sterkte van een aanbeveling verwijst naar de mate van zekerheid dat de voordelen van de interventie opwegen tegen de nadelen (of vice versa), gezien over het hele spectrum van patiënten waarvoor de aanbeveling is bedoeld. De sterkte van een aanbeveling heeft duidelijke implicaties voor patiënten, behandelaars en beleidsmakers (zie tabel 2). Een aanbeveling is geen dictaat, zelfs een sterke aanbeveling gebaseerd op bewijs van hoge kwaliteit (GRADE-gradering HOOG) zal niet altijd van toepassing zijn, onder alle mogelijke omstandigheden en voor elke individuele patiënt.
Tabel 2 Implicaties van sterke en zwakke aanbevelingen voor verschillende richtlijngebruikers
|
Sterke aanbeveling |
Zwakke (conditionele) aanbeveling |
Voor patiënten |
De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen en slechts een klein aantal niet. |
Een aanzienlijk deel van de patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen, maar veel patiënten ook niet. |
Voor behandelaars |
De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak moeten ontvangen. |
Er zijn meerdere geschikte interventies of aanpakken. De patiënt moet worden ondersteund bij de keuze voor de interventie of aanpak die het beste aansluit bij zijn of haar waarden en voorkeuren. |
Voor beleidsmakers |
De aanbevolen interventie of aanpak kan worden gezien als standaardbeleid. |
Beleidsbepaling vereist uitvoerige discussie met betrokkenheid van veel stakeholders. Er is een grotere kans op lokale beleidsverschillen. |
Synthese van bewijs en opstellen van aanbevelingen
De aanbevelingen geven antwoord op de uitgangsvraag en zijn gebaseerd op het beschikbare wetenschappelijke bewijs en de belangrijkste overwegingen, en een weging van de gunstige en ongunstige effecten van de relevante interventies. De kracht van het wetenschappelijk bewijs en het gewicht dat door de werkgroep wordt toegekend aan de overwegingen, bepalen samen de sterkte van de aanbeveling. Conform de GRADE- methodiek sluit een lage bewijskracht van conclusies in de systematische literatuuranalyse een sterke aanbeveling niet a priori uit, en zijn bij een hoge bewijskracht ook zwakke aanbevelingen mogelijk. De sterkte van de aanbeveling wordt altijd bepaald door weging van alle relevante argumenten tezamen. De werkgroep heeft bij elke aanbeveling opgenomen hoe zij tot de richting en sterkte van de aanbeveling zijn gekomen.
Randvoorwaarden (organisatie van zorg)
In de knelpuntenanalyse en bij de ontwikkeling van de richtlijnmodule is expliciet aandacht geweest voor de aspecten die randvoorwaardelijk zijn voor het verlenen van zorg (zoals coördinatie, communicatie, (financiële) middelen, mankracht en infrastructuur). Randvoorwaarden die relevant zijn voor het beantwoorden van deze specifieke uitgangsvraag zijn genoemd bij de overwegingen.
Ontwikkelingsfase – overig
Voor een aantal modules/details is geen literatuursamenvatting of een literatuursamenvatting zonder GRADE-beoordeling opgenomen. Dit is het geval bij modules/details die meer achtergrondinformatie geven (epidemiologie, etiologie en pathofysiologie) of gericht zijn op de organisatie van zorg. Indien er wel een systematische zoekactie is uitgevoerd, dan vond er geen systematische selectie, beoordeling en gradering van de evidence plaats, maar is de literatuur narratief beschreven. Daarnaast worden er in de volledige tekst (NHG-Standaard) naast de aanbevelingen ook praktische adviezen gegeven die niet worden onderbouwd (in een detail), zoals de onderdelen anamnese, lichamelijk onderzoek, evaluatie, controles en verwijzingen. Deze teksten zijn – na discussie door de werkgroep – op basis van consensus tot stand gekomen.
Kennislacunes
Tijdens de ontwikkeling van deze richtlijn is systematisch gezocht naar onderzoeksbevindingen die nuttig konden zijn voor het beantwoorden van de
uitgangsvragen. Een deel (of een onderdeel) van de hiervoor opgestelde PICO’s is met het resultaat van deze zoekacties te beantwoorden, een groot deel echter niet. Door gebruik te maken van de evidence-based methodiek (EBRO) is duidelijk geworden dat er nog kennislacunes bestaan. De werkgroep is van mening dat (vervolg)onderzoek wenselijk is om in de toekomst een duidelijker antwoord te kunnen geven op vragen uit de praktijk. Om deze reden heeft de werkgroep per module aangegeven op welke vlakken nader onderzoek gewenst is. Hierbij heeft er een prioritering plaatsgevonden waarbij is uitgegaan van maximum van 5 lacunes. Deze kennislacunes zijn gepubliceerd op Lacunes & onderzoeken | NHG-Richtlijnen en als bijlage van de richtlijnmodules op de Richtlijnendatabase.
Commentaar- en autorisatiefase
De conceptrichtlijnmodule werd in het voorjaar van 2022 aan de NHG-Autorisatiecommissie (NHG AC), de betrokken (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt)organisaties voorgelegd ter commentaar.
Twee leden van de NHG-Adviesraad Standaarden (NAS) hebben tijdens de commentaarronde de standaard beoordeeld. Tien huisartsen gaven via het HAweb- ledenforum commentaar op de NHG-Standaard.
De commentaren werden verzameld en besproken met de werkgroep. Naar aanleiding van de commentaren werd de conceptrichtlijn aangepast en definitief vastgesteld door de werkgroep. De definitieve richtlijn werd na bespreking voorgelegd aan de NHG AC, de deelnemende (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt)organisaties voor (bestuurlijke) goedkeuring en werd door hen geautoriseerd dan wel geaccordeerd.
Procedure voor herziening
Deze richtlijn wordt periodiek herzien. Uiterlijk in 2026 bepalen het NHG en de NVMDL of deze richtlijn nog actueel is. Zo nodig wordt een nieuwe werkgroep geïnstalleerd om de richtlijn te herzien. De geldigheid van deze richtlijn komt eerder te vervallen indien nieuwe ontwikkelingen aanpassing aan de aanbevelingen nodig maken, en daarmee aanleiding zijn om een herzieningstraject te starten.
Zoekverantwoording
Zoekacties zijn opvraagbaar. Neem hiervoor contact op met de Richtlijnendatabase.