Aanvullende diagnostiek

Beoordeeld: 09-07-2025

Uitgangsvraag

Wat is de plaats van aanvullende diagnostiek voor patiënten met een verhoogd risico op postoperatieve pulmonale complicaties?

Aanbeveling

Verricht niet standaard een longfunctietest bij patiënten met bekend longlijden in een stabiele situatie.

Overweeg een consult bij de longarts:

bij patiënten met klinische symptomen die een de novo onderliggend pulmonaal probleem doen vermoeden
bij geselecteerde hoogrisicopatiënten die ingepland zijn voor ingrepen met een hoog risico (bijvoorbeeld met een hoge ARISCAT-score)
bij patiënten met bekende pulmonale comorbiditeit die een toename van klachten hebben ten opzichte van hun basisniveau.

Overwegingen

Voor- en nadelen van de interventie en de kwaliteit van het bewijs

Er werd een literatuuronderzoek verricht naar de diagnostische nauwkeurigheid van longfunctietesten wat betreft het voorspellen van postoperatieve pulmonale complicaties bij pulmonaal belaste patiënten die een niet-cardiothoracale operatie ondergaan. Er werd 1 systematische review geïncludeerd in de literatuursamenvatting waaruit 2 prospectieve en 3 retrospectieve observationele studies zijn opgenomen in de analyse waarin is gekeken naar de voorspellende waarde van een afwijkende testuitslag bij een longfunctietest (spirometrie). De studiepopulaties waren te verschillend om de resultaten te poolen. De prevalentie van postoperatieve pulmonale complicaties varieerde in de studies van 2% tot 58%.

Sensitiviteit en specificiteit waren gedefinieerd als cruciale uitkomstmaten en de positieve voorspellende waarde (positive predictive value, PPV) en de negatieve voorspellende waarde (negative predictive value, NPV) als belangrijke uitkomstmaten. De bewijskracht was voor al deze uitkomstmaten zeer laag. Er is afgewaardeerd voor risico op bias vanwege beperkingen in de studieopzet, imprecisie vanwege brede betrouwbaarheidsintervallen en indirectheid omdat het een bredere populatie betrof waarin ook patiënten zaten zonder een verhoogd risico op pulmonale complicaties. De literatuur kan dan ook geen richting geven aan de aanbevelingen. De aanbevelingen zijn daarom voornamelijk gebaseerd op expertopinie en waar mogelijk onderbouwd met indirecte literatuur.

Waarden en voorkeuren van patiënten (en evt. hun verzorgers)

Longfunctietesten zijn doorgaans niet-invasieve onderzoeken, maar het kan patiënten wel moeite kosten om deze correct uit te voeren. Het wordt niet geadviseerd patiënten onnodig een longfunctietest te laten ondergaan en moet alleen aangevraagd worden als er een duidelijke onderzoeksvraag is waar consequenties voor het beleid aan verbonden zijn.

Kosten (middelenbeslag)

De kosten van een longfunctietest zijn doorgaans niet hoog. Deze test kan echter alleen door een longarts of daarvoor opgeleid persoon beoordeeld worden. Gezien de huidige zorgconsumptie en zorgvragen is het zinvol onnodige verwijzingen te voorkomen.

Aanvaardbaarheid, haalbaarheid en implementatie

In het algemeen is het in elk ziekenhuis mogelijk om longfunctietesten aan te vragen, evenals een beoordeling door de longarts. Krapte in zorgpersoneel is echter een toenemend probleem, met name van longfunctieanalisten. De verwachting is dat dit in de (nabije) toekomst alleen maar gaat toenemen door onder andere weinig instroom in de opleiding.

Rationale van de aanbeveling: weging van argumenten voor en tegen de interventies

Op basis van het literatuuronderzoek kan standaard diagnostiek met longfunctietesten niet worden aanbevolen voorafgaand aan niet-thoracale chirurgie. Deze conclusie berust op het gebrek aan bewijs. Echter vormt het ontbreken van bewijs van werkzaamheid geen bewijs van ineffectiviteit. In de review van Dankert uit 2022 werd in een (post-hoc) subgroepanalyse enig bewijs gevonden voor een bijkomend diagnostisch voordeel van preoperatieve spirometrie in bovenbuikchirurgie. Deze vraag is nog niet onderzocht in gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken.

Doorgaans worden preoperatieve longfunctietesten en een beoordeling door de longarts niet aanbevolen bij patiënten die geen klinische symptomen vertonen. Dit moet wel overwogen worden bij patiënten met symptomen die een niet eerder gediagnosticeerd onderliggend pulmonaal probleem doen vermoeden, bij geselecteerde hoogrisicopatiënten (zoals ernstig COPD, instabiel astma en (f)ILD, of o.b.v. de ARISCAT-score), die ingepland zijn voor ingrepen met een hoog risico (zoals open bovenbuikchirurgie) of bij patiënten met bekende pulmonale comorbiditeit, die een toename van klachten hebben ten opzichte van hun basisniveau. Hierin is in onze ogen ook een rol weggelegd voor de (behandelend) longarts, welke door de anesthesioloog of operateur in consult kan worden gevraagd. Deze zal namelijk de longfunctie moeten beoordelen en een advies moeten geven. Bij patiënten waarbij de pulmonale comorbiditeit stabiel is kan er volstaan worden met een semi-recente longfunctietest (niet ouder dan twee jaar). Het is dus zeker niet noodzakelijk om bij elke pulmonaal belaste patiënt longfunctietesten te verrichten en de longarts te consulteren. Lokaal kunnen hierover onderling afspraken worden gemaakt.

Onderbouwing

Achtergrond

Introduction

Because of increasing prevalence, increased life expectancy and rising demand for surgical procedures, surgery is increasingly performed in patients with pulmonary comorbidities, such as COPD, asthma or (f)ILD. Although these comorbidities are risk factors for PPCs, it is not known whether pulmonary disease is present in every patient pre-operatively.

Preoperative pulmonary function tests (such as spirometry, diffusion measurement and/or blood gas analysis) are recommended in patients who are to undergo cardiothoracic surgery. In addition, it is often postulated that pulmonary function testing improves preoperative pulmonary risk assessment in non-thoracic surgery in patients who have suspected pulmonary disease based on history and/or physical examination. In this module, we aim to explore whether the current literature can clarify the place of additional diagnostics for patients at increased risk of postoperative pulmonary complications who are to undergo non-cardiothoracic surgery.

Conclusies / Summary of Findings

Very low GRADE

The evidence is very uncertain for the sensitivity and specificity of abnormal spirometry findings in predicting PPCs after non-cardiothoracic surgery.

Sources: Kanat, 2007; Jeong, 2013; Huh, 2013; Clavellina-Gaytán, 2015; Kim, 2016

Very low GRADE

The evidence is very uncertain for the PPV and NPV of abnormal spirometry findings in predicting PPCs after non-cardiothoracic surgery.

Sources: Kanat, 2007; Jeong, 2013; Huh, 2013; Clavellina-Gaytán, 2015; Kim, 2016

Samenvatting literatuur

Description of studies

Dankert (2022) conducted a systematic review on the ability of pulmonary function tests to predict postoperative pulmonary complications (PPC) in non-thoracic surgery. From this systematic review, two prospective and three retrospective observational studies were extracted. Relevant study characteristics are reported in Table 1.

Table 1. Study characteristics

Study	Design	Surgery type	Patients: N, age, sex	Abnormal spirometry	PPC definition	Risk of bias¹
Kanat, 2007	Prospective cohort	Upper abdominal surgery	60 consecutive patients (29 men, 31 women) with a mean age of 55 (SD 16) years	Abnormal spirometric test; abnormal functional patterns were categorized as (i) obstructive, when FEV1/FVC ratio was below the normal range; (ii) restrictive, when TLC was less than the lower limit of normal; and (iii) combined, when both abnormalities were concomitantly present in the same patient.	PPCs within 48 hours after surgery: atelectasis, pulmonary emboli, bronchitis, pneumonia, pneumonitis and acute respiratory failure	High for reference standard
Jeong, 2013	Prospective cohort	Gastric cancer surgery	582 consecutive patients of which 538 were included; 368 males and 170 females, mean age 61.8 (SD 11.6) years	Pulmonary function airway limitations were classified as normal (FEV1/FVC ≥ 0.7), mild (FEV1/FVC ＜ 0.7, FEV1 ≥ 80% predicted), moderate (FEV1/FVC ＜ 0.7, 50% ≤ FEV1 ＜ 80% predicted), severe (FEV1/FVC ＜ 0.7, 30% ≤ FEV1 ＜ 50%), or very severe (FEV1/FVC ＜ 0.7, FEV1 ＜ 30% predicted), according to the spirometric classification of COPD.	Pulmonary complications, not explicitly defined	High for reference standard
Huh, 2013	Retro-spective cohort	Laparoscopyassisted gastrectomy	Elderly patients (60+): 213 patients (124 male, 89 female), mean age 67.0 (SD 6.3) years	Patients were spirometrically classified as normal or abnormal according to the following cut-off points commonly accepted in clinical practice: normal, ≥80% of predicted values for FVC and FEV1, and ≥70% for FEV1/FVC; abnormal, <80% of predicted values for FVC and FEV1, and <70% for FEV1/FVC.	Atelectasis; pulmonary embolism; bronchitis; pneumonia; and/or acute respiratory failure	High for patient selection and reference standard, unclear for flow and timing
Clavellina-Gaytán, 2015	Retro-spective cohort	Bariatric surgery	Obese patients: 602 patients, 256 male (42.5 %) and 346 female (57.5 %), with a mean age of 40.2 (SD 11.6) years	Results were interpreted based on GOLD and ATS criteria; COPD was diagnosed in the presence of FEV1/FVC <70 % of the predicted value. It was considered mild when FEV1 was ≥80 % of the predicted value, moderate when FEV1 was between 70 and 79 %, and severe when FEV1 was between 30 and 49%. A restrictive pattern was suggested in the presence of a FVC <70%of the predicted value with a normal FEV1/FVC, and a mixed pattern was diagnosed when there was a combination of the two.	Respiratory postoperative complications: O2 desaturation, symptomatic atelectasis, productive cough, dyspnea, pneumonia, pulmonary thromboembolism	High for reference standard, unclear for flow and timing
Kim, 2016	Retro-spective cohort	Abdominal surgery	387 patients² of which 258 (66.7%) were male, median age 69 years (range, 40–90 years)	COPD patients were classified according to the severity defined by spirometry findings on the basis of GOLD guidelines. Mild-to-moderate COPD was defined as FEV1 ≥50% of predicted value, and severe-to-very severe COPD was defined as FEV1 <50% of predicted value. Among patients with FEV1/FVC ≥0.7, those with FVC <80% of predicted value were found to have pulmonary disease with restrictive pattern, and those with FVC ≥80% of predicted value were defined as control subjects.	PPCs included new-onset pneumonia, pulmonary edema, pulmonary thromboembolism, atelectasis, and acute exacerbation of COPD after surgery.	High for patient selection and reference standard, unclear for index test

_{ATS: American Thoracic Society; ERS: European Respiratory Society; GOLD: Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease.}

_{¹ Dankert (2022) assessed risk of bias by means of QUADAS- 2}

_{² Patients who met the following criteria were included in the present study: preoperative pulmonology consultation because of comorbidity, old age, or abnormal lung function; abdominal surgery under general anesthesia; and age ≥ 40 years}

Results

Diagnostic accuracy outcomes are reported in Table 2.

Table 2. Diagnostic accuracy of abnormal spirometry findings¹

Study

Prevalence of PPCs

Sensitivity (95% CI)

Specificity (95% CI)

PPV

(95% CI)

NPV

(95% CI)

Kanat, 2007

Overall: 35/60 (58%)

Spirometry abnormal: 25/38 (66%)

Spirometry normal: 10/22 (46%)

71%

(54 to 85)

48%

(28 to 69)

66%

(56 to 75)

55%

(38 to 70)

Jeong, 2013

Overall: 11/538 (2%)

Spirometry abnormal: 6/97 (6%)

Spirometry normal: 5/441 (1%)

55%

(23 to 83)

83%

(79 to 86)

(4 to 10)

99%

(98 to 99)

Huh, 2013

Overall: 41/213 (19%)

Spirometry abnormal: 15/48 (31%)

Spirometry normal: 26/165 (16%)

37%

(22 to 53)

81%

(74 to 86)

31%

(22 to 43)

84%

(81 to 87)

Clavellina-Gaytán, 2015

Overall: 45/602 (7%)

Spirometry abnormal: 6/67 (9%)

Spirometry normal: 39/565 (7%)

13%

(5 to 27)

94%

(92 to 96)

16%

(8 to 31)

93%

(92 to 94)

Kim, 2016

Overall: 63/387 (16%)

Spirometry abnormal: 50/301 (17%)

Spirometry normal: 13/86 (15%)

79%

(67 to 89)

23%

(18 to 27)

17%

(15 to 19)

85%

(77 to 90)

_{¹diagnostic accuracy outcomes were not obtained from SR, but calculated based on the original study data}

Sensitivity values ranged from 13% to 79% and specificity values from 23% to 94%. PPV values ranged from 6% to 66% and NPV from 55% to 99%. Results were not pooled because the different patient groups were not considered similar enough and because the PPC prevalence also varied too much (from 2% to 58%).

Level of evidence of the literature

The level of evidence regarding the outcome measures sensitivity and specificity started at high and was downgraded to very low by three levels because of applicability because the study population also included patients without a pulmonary precondition (indirectness, -1), study limitations (risk of bias, -1); wide confidence intervals (imprecision, -1).

The level of evidence regarding the outcome measures PPV and NPV started at high and was downgraded to very low by three levels because of applicability because the study population also included patients without a pulmonary precondition (indirectness, -1), study limitations (risk of bias, -1); wide confidence intervals (imprecision, -1).

Zoeken en selecteren

A systematic review of the literature was performed to answer the following question:

What is the predictive value of pulmonary function tests for estimating pulmonary complications in patients at risk for pulmonary complications and/or patients with pulmonary symptoms undergoing (non-pulmonary) surgery?

P (Patients):	Patients at risk for pulmonary complications and/or patients with pulmonary symptoms undergoing (non-pulmonary) surgery
I (Intervention):	(abnormal outcome of) pulmonary function test such as spirometry
C (Comparison):	No test
R (Reference Standard):	Prevalence of PPCs
O (Outcome):	Diagnostic accuracy (sensitivity, specificity, PPV, NPV)
Timing/Setting:	Pulmonary function test performed by pulmonologist

Relevant outcome measures

The guideline development group considered sensitivity and specificity as a critical outcome measure for decision making; and PPV and NPV as an important outcome measure for decision making.

A priori, the working group did not define the outcome measures listed above but used the definitions used in the studies.

Search and select (Methods)

The databases Medline (via OVID) and Embase (via Embase.com) were searched with relevant search terms until 8 April 2024. The detailed search strategy is depicted under the tab Methods. The systematic literature search resulted in 1030 hits. Studies were selected based on the following criteria: (systematic review of) observational studies on the diagnostic value of pulmonary function tests in predicting PPCs after non-pulmonary surgery. Initially, 7 studies were initially selected based on title and abstract screening for the systematic reviews. After reading the full text, 6 studies were excluded (see the table with reasons for exclusion under the tab Methods), and 1 systematic review was included. Observational studies published after the search date of the systematic review were subsequently screened. Based on title and abstract selection, 4 observational studies were selected. After reading the full text, 4 studies were excluded and no additional studies were included.

Individual studies were subsequently extracted from the systematic review based on the following criteria: surgery type (non-pulmonary), reporting outcomes specified in PICO, published after 2000. As a result, 5 observational studies were included in the analysis of the literature.

Results

Five observational studies extracted from one systematic review were included in the analysis of the literature. Important study characteristics and results are summarized in the evidence tables.

Referenties

Dankert A, Dohrmann T, Löser B, Zapf A, Zöllner C, Petzoldt M. Pulmonary Function Tests for the Prediction of Postoperative Pulmonary Complications. Dtsch Arztebl Int. 2022 Feb 18;119(7):99-106. doi: 10.3238/arztebl.m2022.0074. PMID: 34939921; PMCID: PMC9131183.
Jeong O, Ryu SY, Park YK. The value of preoperative lung spirometry test for predicting the operative risk in patients undergoing gastric cancer surgery. J Korean Surg Soc. 2013 Jan;84(1):18-26. doi: 10.4174/jkss.2013.84.1.18. Epub 2012 Dec 26. PMID: 23323231; PMCID: PMC3539105.
Kanat F, Golcuk A, Teke T, Golcuk M. Risk factors for postoperative pulmonary complications in upper abdominal surgery. ANZ J Surg. 2007 Mar;77(3):135-41. doi: 10.1111/j.1445-2197.2006.03993.x. PMID: 17305986.

Evidence tabellen

Risk of bias

QUADAS-2 risk of bias and applicability concerns (assessed by Dankert, 2022):

Study	Risk of bias				Applicability concerns
First author, year	Patient selection	Index test	Reference standard	Flow and timing	Patient selection	Index test	Reference standard
Kanat, 2007	Low	Low	High	Low	Low	Low	High
Huh, 2013	High	Low	High	Unclear	High	Low	High
Jeong, 2013	Low	Low	High	Low	Low	Low	High
Clavellina-Gaytán, 2015	Low	Low	High	Unclear	Low	Low	High
Kim, 2016	High	Unclear	High	Low	High	Unclear	High

Table of excluded studies

Reference	Reason for exclusion
Akhtar, T. N. R. and Wagh, Y. and Bhat, P. Prediction of Postoperative Pulmonary Complications on the Basis of Preoperative Risk Factors in Patients who had Undergone Coronary Artery Bypass Graft Surgery. International Journal of Pharmaceutical and Clinical Research. 2023; 15 (9) :376-382	Wrong type of surgery (CABG)
Dankert, A. and Neumann-Schirmbeck, B. and Dohrmann, T. and Greiwe, G. and Plümer, L. and Löser, B. and Sehner, S. and Zöllner, C. and Petzoldt, M. Preoperative Spirometry in Patients with Known or Suspected Chronic Obstructive Pulmonary Disease Undergoing Major Surgery: The Prospective Observational PREDICT Study. Anesthesia and Analgesia. 2023; 137 (4) :806-818	Wrong comparison (no spirometry)
Eimer C, Urbaniak N, Dempfle A, Becher T, Schädler D, Weiler N, Frerichs I. Pulmonary function testing in preoperative high-risk patients. Perioper Med (Lond). 2024 Mar 5;13(1):14. doi: 10.1186/s13741-024-00368-w. PMID: 38444023; PMCID: PMC10913451.	Wrong outcome (no prediction for PPCs)
Fisher BW, Majumdar SR, McAlister FA. Predicting pulmonary complications after nonthoracic surgery: a systematic review of blinded studies. Am J Med. 2002 Feb 15;112(3):219-25. doi: 10.1016/s0002-9343(01)01082-8. PMID: 11893349.	More recent systematic review available
Goyal, D. and Chauhan, S. and Shivani, M. and Keshari, S. and Chakravorty, N. Role of Preoperative Spirometry Test in Predicting Postoperative Pulmonary Complications in High-Risk Patients after Abdominal Surgery. International Journal of Pharmaceutical and Clinical Research. 2024; 16 (1) :1142-1148	Article not available
Hennis, P. J. and Meale, P. M. and Grocott, M. P. W. Cardiopulmonary exercise testing for the evaluation of perioperative risk in non-cardiopulmonary surgery. Postgraduate Medical Journal. 2011; 87 (1030) :550-557	Wrong type of tests (no pulmonary function test)
Kim, T. and Jeon, Y. J. and Lee, H. and Kim, T. H. and Park, S. Y. and Kang, D. and Hong, Y. S. and Lee, G. and Lee, J. and Shin, S. and Cho, J. H. and Choi, Y. S. and Kim, J. and Cho, J. and Zo, J. I. and Shim, Y. M. and Kim, H. K. and Park, H. Y. Preoperative DLco and FEV1 are correlated with postoperative pulmonary complications in patients after esophagectomy. Scientific reports. 2024; 14 (1) :6117	Wrong type of surgery (esophagectomy)
Schwartz, J. and Parsey, D. and Mundangepfupfu, T. and Tsang, S. and Pranaat, R. and Wilson, J. and Papadakos, P. Pre-operative patient optimization to prevent postoperative pulmonary complications - Insights and roles for the respiratory therapist: A narrative review. Canadian Journal of Respiratory Therapy. 2020; 56 :79-85	Wrong study design (narrative review without systematic search)
Sekimoto A, Miyake H, Nagai H, Yoshioka Y, Yuasa N. Significance of Preoperative Pulmonary Function on Short- and Long-Term Outcomes Following Gastrectomy for Gastric Cancer. J Gastrointest Surg. 2023 May;27(5):866-877. doi: 10.1007/s11605-023-05582-3. Epub 2023 Jan 19. PMID: 36658384; PMCID: PMC9851588.	Wrong outcome (No PPCs)
Stubbs DJ, Grimes LA, Ercole A. Performance of cardiopulmonary exercise testing for the prediction of post-operative complications in non cardiopulmonary surgery: A systematic review. PLoS One. 2020 Feb 3;15(2):e0226480. doi: 10.1371/journal.pone.0226480. PMID: 32012165; PMCID: PMC6996804.	Wrong type of tests (CPET tests)

Verantwoording

Beoordelingsdatum en geldigheid

Laatst beoordeeld : 09-07-2025

Initiatief en autorisatie

Initiatief:

Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie

Geautoriseerd door:

Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie
Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose
Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie
Nederlandse Vereniging voor Heelkunde
Nederlandse Vereniging voor Intensive Care
Patiëntenfederatie Nederland
Longfonds

Algemene gegevens

De ontwikkeling/herziening van deze richtlijnmodule werd ondersteund door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (www.demedischspecialist.nl/kennisinstituut) en werd gefinancierd uit de Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS). De financier heeft geen enkele invloed gehad op de inhoud van de richtlijnmodule.

Samenstelling werkgroep

Voor het ontwikkelen van de richtlijnmodule is in 2022 een multidisciplinaire werkgroep ingesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van alle relevante specialismen (zie hiervoor de Samenstelling van de werkgroep) die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met een hoog risico op pulmonale complicaties die een niet-pulmonale ingreep ondergaan.

Werkgroep

Drs. R.P. (Peter) Meijer (voorzitter), anesthesioloog, NVA

Dr. J.P. (Jop) van den Berg, anesthesioloog, NVA

Dr. S.N.T. (Sabrine) Hemmes, anesthesioloog, NVA

Dr. M. (Marije) Marsman, anesthesioloog, NVA

Drs. M.W. (Mart) Groot, anesthesioloog-intensivist, NVIC

Drs. M. (Marjolein) van Laren, longarts, NVALT

Klankbordgroep

Dr. M. (Martijn) Boon, anesthesioloog, NVA

Drs. J.L.A (Jurriën) Embrechts, KNO-arts, NVKNO

Dr. H.J. (Erik) Hulzebos, klinisch inspanningsfysioloog en (sport)fysiotherapeut, KNGF

Drs. Y.J. (Yvonne) Kappe, senior beleidsadviseur/ patiëntvertegenwoordiger, Longfonds

Met ondersteuning van

Drs. F. (Femke) Janssen, junior adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten, t/m mei 2023

Drs. A.E. (Amber) van der Meij, adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten, vanaf maart 2023

Dr. M.S. (Matthijs) Ruiter, senior adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten

Belangenverklaringen

De Code ter voorkoming van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling is gevolgd. Alle werkgroepleden hebben schriftelijk verklaard of zij in de laatste drie jaar directe financiële belangen (betrekking bij een commercieel bedrijf, persoonlijke financiële belangen, onderzoeksfinanciering) of indirecte belangen (persoonlijke relaties, reputatiemanagement) hebben gehad. Gedurende de ontwikkeling of herziening van een module worden wijzigingen in belangen aan de voorzitter doorgegeven. De belangenverklaring wordt opnieuw bevestigd tijdens de commentaarfase.

Een overzicht van de belangen van werkgroepleden en het oordeel over het omgaan met eventuele belangen vindt u in onderstaande tabel. De ondertekende belangenverklaringen zijn op te vragen bij het secretariaat van het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten.

Werkgroeplid	Functie	Nevenfuncties	Gemelde belangen	Ondernomen actie
Romke Peter Meijer (voorzitter)	Anesthesioloog, Amsterdam UMC adjunct medisch directeur, Amsterdam UMC tot 1-5-2019	Geen	Geen	Geen
Johannes Pieter (Jop) van den Berg	Anesthesioloog in het UMC Groningen, 0,9FTE, betaald.	Medisch Manager Evenementenzorg, Rode Kruis, vrijwillig (inmiddels afgerond) Lid Medische Raad, Nederlandse Reanimatieraad, vrijwillig	Uitsluitend de afdeling anesthesiologie ontving (soms) funding voor lopend onderzoek. Er zijn geen individuele financiële conflicten van belangen te vermelden.	Geen
Marjolein van Laren	Longarts Dijklander Ziekenhuis Hoorn en Purmerend	Geen	Geen	Geen
Marije Marsman	Anesthesioloog UMC Utrecht	Geen	Artikel gepubliceerd bij NTVG dat gaat over mate van implementatie van deze richtlijn in het UMC Utrecht.	Geen
Mart Wouter Groot	Anesthesioloog-intensivist, Erasmus MC	Geen	Geen	Geen
Sabrine Nienke Tallechina Hemmes	Anesthesioloog, Het Nederlands Kanker Instituut – Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, Afdeling Anesthesiologie.	Geen	Publicaties over postoperative pulmonale complicaties. Enkele gepubliceerde onderzoeken werden deels gefinancieerd door onderzoek-specifieke beurzen van de ESAIC.	Geen
Amber van der Meij	Adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten	Geen	Geen	Geen
Matthijs Ruiter	Senior adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten	Geen	Geen	Geen

Klankbord-groeplid	Functie	Nevenfuncties	Gemelde belangen	Ondernomen actie
Erik Hulzebos	Medisch Fysioloog en (sport)fysiotherapeut, UMC Utrecht	Secretaris VHVL	Extern gefinancierd onderzoek: Prinses Beatrix Spierfonds	Geen
Jurriën Embrechts	Rhinologist / anterior skull base surgeon, Christchurch city hospital, (New Zealand).	Data scientist, Expertisecentrum Zorgalgoritmen	Geen	Geen
Martijn Boon	Anesthesioloog Leids Universitair Medisch Centrum	Geen	Extern gefinancierd onderzoek: 1. MSD: Effect van antagoneren spierverslapping met sugammadex op hypoxische ventilatoire respons, projectleider Ja 2. MSD: Invloed van diepe neuromusculaire blokkade op de incidentie van intraoperatieve adverse events, projectleider Ja	Geen
Yvonne Kappe (Longfonds)	Senior Beleidsadviseur Longfonds	Beleidsadviseur astmaVereniging Nederland en Davos	Geen	Geen

Inbreng patiëntenperspectief

Er werd aandacht besteed aan het patiëntenperspectief door het uitnodigen van de Patiëntenfederatie Nederland en Longfonds voor de knelpunteninventarisatie en deelname van Longfonds aan de klankbordgroep. De binnengekomen reacties tijdens op de knelpunteninventarisatie zijn besproken in de werkgroep. De verkregen input is meegenomen bij het opstellen van de uitgangsvragen, de keuze voor de uitkomstmaten en bij het opstellen van de overwegingen. De conceptrichtlijn is tevens voorgelegd aan Longfonds en de eventueel aangeleverde commentaren zijn bekeken en verwerkt.

Kwalitatieve raming van mogelijke financiële gevolgen in het kader van de Wkkgz

Bij de richtlijnmodule is conform de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) een kwalitatieve raming uitgevoerd om te beoordelen of de aanbevelingen mogelijk leiden tot substantiële financiële gevolgen. Bij het uitvoeren van deze beoordeling is de richtlijnmodule op verschillende domeinen getoetst (zie het stroomschema op de Richtlijnendatabase).

Module	Uitkomst kwalitatieve raming	Toelichting
Aanvullende diagnostiek	Geen substantiële financiële gevolgen	Uit de toetsing volgt dat de aanbeveling(en) niet breed toepasbaar zijn (<5.000 patiënten) en daarom naar verwachting geen substantiële financiële gevolgen zullen hebben voor de collectieve uitgaven.

Werkwijze

AGREE

Deze richtlijnmodule is opgesteld conform de eisen vermeld in het rapport Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0 van de adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwaliteit. Dit rapport is gebaseerd op het AGREE II instrument (Appraisal of Guidelines for Research & Evaluation II; Brouwers, 2010).

Knelpuntenanalyse en uitgangsvragen

Tijdens de voorbereidende fase beoordeelde de werkgroep de aanbevelingen uit de eerdere richtlijn Perioperatieve pulmonale complicaties (NVA, 2012) op noodzaak tot revisie. Daarnaast inventariseerde de werkgroep de knelpunten in de zorg voor patiënten met een hoog risico op pulmonale complicaties die een niet-pulmonale ingreep ondergaan. Tevens zijn er knelpunten aangedragen door de NVA, NVKNO en NVKG via een schriftelijke knelpunteninventarisatie. Een overzicht hiervan is opgenomen onder aanverwante producten.

Op basis van de uitkomsten van de knelpunteninventarisatie zijn door de werkgroep concept-uitgangsvragen opgesteld en definitief vastgesteld.

Uitkomstmaten

Na het opstellen van de zoekvraag behorende bij de uitgangsvraag inventariseerde de werkgroep welke uitkomstmaten voor de patiënt relevant zijn, waarbij zowel naar gewenste als ongewenste effecten werd gekeken. Hierbij werd een maximum van acht uitkomstmaten gehanteerd. De werkgroep waardeerde deze uitkomstmaten volgens hun relatieve belang bij de besluitvorming rondom aanbevelingen, als cruciaal (kritiek voor de besluitvorming), belangrijk (maar niet cruciaal) en onbelangrijk. Tevens definieerde de werkgroep tenminste voor de cruciale uitkomstmaten welke verschillen zij klinisch (patiënt) relevant vonden.

Methode literatuursamenvatting

Een uitgebreide beschrijving van de strategie voor zoeken en selecteren van literatuur is te vinden onder ‘Zoeken en selecteren’ onder Onderbouwing. Indien mogelijk werd de data uit verschillende studies gepoold in een random-effects model. Review Manager 5.4 werd gebruikt voor de statistische analyses. De beoordeling van de kracht van het wetenschappelijke bewijs wordt hieronder toegelicht.

Beoordelen van de kracht van het wetenschappelijke bewijs

De kracht van het wetenschappelijke bewijs werd bepaald volgens de GRADE-methode. GRADE staat voor ‘Grading Recommendations Assessment, Development and Evaluation’ (zie http://www.gradeworkinggroup.org/). De basisprincipes van de GRADE-methodiek zijn: het benoemen en prioriteren van de klinisch (patiënt) relevante uitkomstmaten, een systematische review per uitkomstmaat, en een beoordeling van de bewijskracht per uitkomstmaat op basis van de acht GRADE-domeinen (domeinen voor downgraden: risk of bias, inconsistentie, indirectheid, imprecisie, en publicatiebias; domeinen voor upgraden: dosis-effect relatie, groot effect, en residuele plausibele confounding).

GRADE onderscheidt vier gradaties voor de kwaliteit van het wetenschappelijk bewijs: hoog, redelijk, laag en zeer laag. Deze gradaties verwijzen naar de mate van zekerheid die er bestaat over de literatuurconclusie, in het bijzonder de mate van zekerheid dat de literatuurconclusie de aanbeveling adequaat ondersteunt (Schünemann, 2013; Hultcrantz, 2017).

GRADE	Definitie
Hoog	er is hoge zekerheid dat het ware effect van behandeling dichtbij het geschatte effect van behandeling ligt; het is zeer onwaarschijnlijk dat de literatuurconclusie klinisch relevant verandert wanneer er resultaten van nieuw grootschalig onderzoek aan de literatuuranalyse worden toegevoegd.
Redelijk	er is redelijke zekerheid dat het ware effect van behandeling dichtbij het geschatte effect van behandeling ligt; het is mogelijk dat de conclusie klinisch relevant verandert wanneer er resultaten van nieuw grootschalig onderzoek aan de literatuuranalyse worden toegevoegd.
Laag	er is lage zekerheid dat het ware effect van behandeling dichtbij het geschatte effect van behandeling ligt; er is een reële kans dat de conclusie klinisch relevant verandert wanneer er resultaten van nieuw grootschalig onderzoek aan de literatuuranalyse worden toegevoegd.
Zeer laag	er is zeer lage zekerheid dat het ware effect van behandeling dichtbij het geschatte effect van behandeling ligt; de literatuurconclusie is zeer onzeker.

Bij het beoordelen (graderen) van de kracht van het wetenschappelijk bewijs in richtlijnen volgens de GRADE-methodiek spelen grenzen voor klinische besluitvorming een belangrijke rol (Hultcrantz, 2017). Dit zijn de grenzen die bij overschrijding aanleiding zouden geven tot een aanpassing van de aanbeveling. Om de grenzen voor klinische besluitvorming te bepalen moeten alle relevante uitkomstmaten en overwegingen worden meegewogen. De grenzen voor klinische besluitvorming zijn daarmee niet één op één vergelijkbaar met het minimaal klinisch relevant verschil (Minimal Clinically Important Difference, MCID). Met name in situaties waarin een interventie geen belangrijke nadelen heeft en de kosten relatief laag zijn, kan de grens voor klinische besluitvorming met betrekking tot de effectiviteit van de interventie bij een lagere waarde (dichter bij het nuleffect) liggen dan de MCID (Hultcrantz, 2017).

Overwegingen (van bewijs naar aanbeveling)

Om te komen tot een aanbeveling zijn naast (de kwaliteit van) het wetenschappelijke bewijs ook andere aspecten belangrijk en worden meegewogen, zoals aanvullende argumenten uit bijvoorbeeld de biomechanica of fysiologie, waarden en voorkeuren van patiënten, kosten (middelenbeslag), aanvaardbaarheid, haalbaarheid en implementatie. Deze aspecten zijn systematisch vermeld en beoordeeld (gewogen) onder het kopje ‘Overwegingen’ en kunnen (mede) gebaseerd zijn op expert opinion. Hierbij is gebruik gemaakt van een gestructureerd format gebaseerd op het evidence-to-decision framework van de internationale GRADE Working Group (Alonso-Coello, 2016a; Alonso-Coello 2016b). Dit evidence-to-decision framework is een integraal onderdeel van de GRADE methodiek.

Formuleren van aanbevelingen

De aanbevelingen geven antwoord op de uitgangsvraag en zijn gebaseerd op het beschikbare wetenschappelijke bewijs en de belangrijkste overwegingen, en een weging van de gunstige en ongunstige effecten van de relevante interventies. De kracht van het wetenschappelijk bewijs en het gewicht dat door de werkgroep wordt toegekend aan de overwegingen, bepalen samen de sterkte van de aanbeveling. Conform de GRADE-methodiek sluit een lage bewijskracht van conclusies in de systematische literatuuranalyse een sterke aanbeveling niet a priori uit, en zijn bij een hoge bewijskracht ook zwakke aanbevelingen mogelijk (Agoritsas, 2017; Neumann, 2016). De sterkte van de aanbeveling wordt altijd bepaald door weging van alle relevante argumenten tezamen. De werkgroep heeft bij elke aanbeveling opgenomen hoe zij tot de richting en sterkte van de aanbeveling zijn gekomen.

In de GRADE-methodiek wordt onderscheid gemaakt tussen sterke en zwakke (of conditionele) aanbevelingen. De sterkte van een aanbeveling verwijst naar de mate van zekerheid dat de voordelen van de interventie opwegen tegen de nadelen (of vice versa), gezien over het hele spectrum van patiënten waarvoor de aanbeveling is bedoeld. De sterkte van een aanbeveling heeft duidelijke implicaties voor patiënten, behandelaars en beleidsmakers (zie onderstaande tabel). Een aanbeveling is geen dictaat, zelfs een sterke aanbeveling gebaseerd op bewijs van hoge kwaliteit (GRADE gradering HOOG) zal niet altijd van toepassing zijn, onder alle mogelijke omstandigheden en voor elke individuele patiënt.

Implicaties van sterke en zwakke aanbevelingen voor verschillende richtlijngebruikers

	Sterke aanbeveling	Zwakke (conditionele) aanbeveling
Voor patiënten	De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen en slechts een klein aantal niet.	Een aanzienlijk deel van de patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen, maar veel patiënten ook niet.
Voor behandelaars	De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak moeten ontvangen.	Er zijn meerdere geschikte interventies of aanpakken. De patiënt moet worden ondersteund bij de keuze voor de interventie of aanpak die het beste aansluit bij zijn of haar waarden en voorkeuren.
Voor beleidsmakers	De aanbevolen interventie of aanpak kan worden gezien als standaardbeleid.	Beleidsbepaling vereist uitvoerige discussie met betrokkenheid van veel stakeholders. Er is een grotere kans op lokale beleidsverschillen.

Organisatie van zorg

In de knelpuntenanalyse en bij de ontwikkeling van de richtlijnmodule is expliciet aandacht geweest voor de organisatie van zorg: alle aspecten die randvoorwaardelijk zijn voor het verlenen van zorg (zoals coördinatie, communicatie, (financiële) middelen, mankracht en infrastructuur). Randvoorwaarden die relevant zijn voor het beantwoorden van deze specifieke uitgangsvraag zijn genoemd bij de overwegingen. Meer algemene, overkoepelende, of bijkomende aspecten van de organisatie van zorg worden behandeld in de module Organisatie van zorg.

Commentaar- en autorisatiefase

De conceptrichtlijnmodule werd aan de betrokken (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt) organisaties voorgelegd ter commentaar. De commentaren werden verzameld en besproken met de werkgroep. Naar aanleiding van de commentaren werd de conceptrichtlijnmodule aangepast en definitief vastgesteld door de werkgroep. De definitieve richtlijnmodule werd aan de deelnemende (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt) organisaties voorgelegd voor autorisatie en door hen geautoriseerd dan wel geaccordeerd.

Literatuur

Agoritsas T, Merglen A, Heen AF, Kristiansen A, Neumann I, Brito JP, Brignardello-Petersen R, Alexander PE, Rind DM, Vandvik PO, Guyatt GH. UpToDate adherence to GRADE criteria for strong recommendations: an analytical survey. BMJ Open. 2017 Nov 16;7(11):e018593. doi: 10.1136/bmjopen-2017-018593. PubMed PMID: 29150475; PubMed Central PMCID: PMC5701989.

Alonso-Coello P, Schünemann HJ, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Rada G, Rosenbaum S, Morelli A, Guyatt GH, Oxman AD; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 1: Introduction. BMJ. 2016 Jun 28;353:i2016. doi: 10.1136/bmj.i2016. PubMed PMID: 27353417.

Alonso-Coello P, Oxman AD, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Vandvik PO, Meerpohl J, Guyatt GH, Schünemann HJ; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 2: Clinical practice guidelines. BMJ. 2016 Jun 30;353:i2089. doi: 10.1136/bmj.i2089. PubMed PMID: 27365494.

Brouwers MC, Kho ME, Browman GP, Burgers JS, Cluzeau F, Feder G, Fervers B, Graham ID, Grimshaw J, Hanna SE, Littlejohns P, Makarski J, Zitzelsberger L; AGREE Next Steps Consortium. AGREE II: advancing guideline development, reporting and evaluation in health care. CMAJ. 2010 Dec 14;182(18):E839-42. doi: 10.1503/cmaj.090449. Epub 2010 Jul 5. Review. PubMed PMID: 20603348; PubMed Central PMCID: PMC3001530.

Hultcrantz M, Rind D, Akl EA, Treweek S, Mustafa RA, Iorio A, Alper BS, Meerpohl JJ, Murad MH, Ansari MT, Katikireddi SV, Östlund P, Tranæus S, Christensen R, Gartlehner G, Brozek J, Izcovich A, Schünemann H, Guyatt G. The GRADE Working Group clarifies the construct of certainty of evidence. J Clin Epidemiol. 2017 Jul;87:4-13. doi: 10.1016/j.jclinepi.2017.05.006. Epub 2017 May 18. PubMed PMID: 28529184; PubMed Central PMCID: PMC6542664.

Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0 (2012). Adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwaliteit. http://richtlijnendatabase.nl/over_deze_site/over_richtlijnontwikkeling.html

Neumann I, Santesso N, Akl EA, Rind DM, Vandvik PO, Alonso-Coello P, Agoritsas T, Mustafa RA, Alexander PE, Schünemann H, Guyatt GH. A guide for health professionals to interpret and use recommendations in guidelines developed with the GRADE approach. J Clin Epidemiol. 2016 Apr;72:45-55. doi: 10.1016/j.jclinepi.2015.11.017. Epub 2016 Jan 6. Review. PubMed PMID: 26772609.

Schünemann H, Brożek J, Guyatt G, et al. GRADE handbook for grading quality of evidence and strength of recommendations. Updated October 2013. The GRADE Working Group, 2013. Available from http://gdt.guidelinedevelopment.org/central_prod/_design/client/handbook/handbook.html.

Zoekverantwoording

Algemene informatie

Database(s): Embase.com, Ovid/Medline	Datum: 8 april 2024
Periode: vanaf 2000	Talen: geen restrictie

Zoekopbrengst

	EMBASE	OVID/MEDLINE	Ontdubbeld
SR	74	35	89
Observationeel	889	309	941
Totaal	963	344	1030*

*in Rayyan

Zoekstrategie

Embase.com

No.	Query	Results
#1	'surgery'/exp OR 'surgical patient'/exp OR 'surgical risk'/exp OR 'perioperative period'/exp OR 'perioperative complication'/exp OR surgic:ti,ab,kw OR surger:ti,ab,kw OR operation:ti,ab,kw OR operative:ti,ab,kw OR laparoscop:ti,ab,kw OR presurg:ti,ab,kw OR 'pre surg':ti,ab,kw OR preoperati:ti,ab,kw OR 'pre operati':ti,ab,kw OR perisurg:ti,ab,kw OR perioperati:ti,ab,kw OR postsurg:ti,ab,kw OR 'post surg':ti,ab,kw OR postoperati:ti,ab,kw OR 'post operati':ti,ab,kw OR peroperati:ti,ab,kw OR intraoperati:ti,ab,kw OR intubat:ti,ab,kw OR extubat:ti,ab,kw OR postintubat:ti,ab,kw OR postextubat:ti,ab,kw OR 'general anesthesia'/exp OR anesthesia:ti,ab,kw OR anaesthesia:ti,ab,kw OR 'procedural sedation':ti,ab,kw	7915886
#2	'lung function test'/exp OR 'spirometer'/exp OR 'forced expiratory volume'/exp OR 'forced vital capacity'/exp OR (((lung OR pulmonary OR cardiopulmonary OR respiratory OR expirat* OR inspirat) NEAR/3 (test OR volume OR capacity)):ti,ab,kw) OR pft:ti,ab,kw OR pfts:ti,ab,kw OR 'lung function':ti,ab,kw OR 'pulmonary function':ti,ab,kw OR 'walk test'/exp OR 'staircase test'/exp OR 'climbing'/exp OR (((walk* OR staircase) NEAR/3 test):ti,ab,kw) OR 6mw:ti,ab,kw OR 6mwt:ti,ab,kw OR stairclimb:ti,ab,kw OR ((stair* NEAR/3 climb):ti,ab,kw) OR spiromet:ti,ab,kw OR 'spiro meter':ti,ab,kw OR 'spiro metr':ti,ab,kw OR bronchospiromet:ti,ab,kw OR ((measur NEAR/3 (breath* OR lung)):ti,ab,kw) OR 'forced expirat':ti,ab,kw OR 'max* expirat':ti,ab,kw OR 'max inspirat':ti,ab,kw OR 'expirat flow':ti,ab,kw OR 'peak flow':ti,ab,kw OR fev:ti,ab,kw OR fev1:ti,ab,kw OR fvc:ti,ab,kw OR fer:ti,ab,kw OR vc:ti,ab,kw OR 'vital capacit':ti,ab,kw OR 'diffusion capacity':ti,ab,kw OR 'diffusion lung capacity':ti,ab,kw OR 'diffusing capacity':ti,ab,kw OR 'diffusing lung capacity':ti,ab,kw OR 'tiffeneau index'/exp OR tiffeneau:ti,ab,kw OR 'diffusing capacity for carbon monoxide'/exp OR 'lung transfer factor'/exp OR ('transfer factor'/exp AND 'carbon monoxide'/exp) OR dlco:ti,ab,kw OR tlco:ti,ab,kw OR ((('transfer factor' OR diffusion OR diffusing) NEAR/5 'carbon monoxide'):ti,ab,kw) OR 'maximal oxygen uptake'/exp OR (((maximal OR maximum OR max) NEAR/3 ('oxygen consumption' OR 'consumption of oxygen' OR 'oxygen uptake' OR 'uptake of oxygen')):ti,ab,kw) OR 'vo2 max':ti,ab,kw OR 'vo2max':ti,ab,kw OR 'v o2 max':ti,ab,kw	516006
#3	'pneumonia'/exp OR pneumoni:ti,ab,kw OR (((lung OR pulmon) NEAR/3 inflammat):ti,ab,kw) OR 'disease exacerbation'/de OR exacerbat:ti,ab,kw OR 'hypoxemia'/exp OR hypoxemi:ti,ab,kw OR hypoxaemi:ti,ab,kw OR hypoxidosis:ti,ab,kw OR anoxemia:ti,ab,kw OR anoxaemia:ti,ab,kw OR anoxia:ti,ab,kw OR hypoxi:ti,ab,kw OR 'pulmonary complication'/exp OR (((pulmonary OR cardiopulmonary OR cardiorespiratory OR respirat OR lung) NEAR/3 complication):ti,ab,kw) OR 'atelectasis'/exp OR atelectasis:ti,ab,kw OR (((pulmonary OR lung) NEAR/3 (collaps OR deflat)):ti,ab,kw) OR 'respiratory failure'/exp OR (((respirat OR pulmonary OR cardiopulmonary OR cardiorespiratory OR lung) NEAR/3 (failure OR deficien OR disturb* OR insufficien* OR arrest OR collaps)):ti,ab,kw) OR 'bronchospasm'/exp OR bronchospas:ti,ab,kw OR bronchiospas:ti,ab,kw OR bronchismus:ti,ab,kw OR bronchostriction:ti,ab,kw OR (((bronchial OR bronchus OR broncho) NEAR/3 (constrict* OR spasm* OR spastica)):ti,ab,kw) OR 'postoperative complication'/de OR ((postoperative NEAR/3 complication*):ti,ab,kw)	1936598
#4	'area under the curve'/exp OR 'brier score'/exp OR 'computer prediction'/exp OR 'c statistic'/exp OR 'c statistics'/exp OR 'integrated discrimination improvement'/exp OR 'net reclassification improvement'/exp OR 'net reclassification index'/exp OR 'prediction'/exp OR 'predictive model'/exp OR 'predictive modeling'/exp OR 'predictive validity'/exp OR 'predictive value'/exp OR 'regression analysis'/exp OR 'statistical model'/exp OR 'area under the curve':ti,ab,kw OR 'brier score':ti,ab,kw OR 'c statistic' OR 'computer prediction':ti,ab,kw OR 'decision curve anal':ti,ab,kw OR (('net reclassification' NEAR/2 (improvement OR index)):ti,ab,kw) OR (((predict OR statistical) NEAR/3 (model OR validity OR value)):ti,ab,kw) OR 'proportional hazards model':ti,ab,kw OR 'r square':ti,ab,kw OR regression:ti,ab,kw OR predict:ti OR multivariate:ti,ab,kw OR multivariab:ti,ab,kw	3448929
#5	#1 AND #2 AND #3 AND #4 NOT ('conference abstract'/it OR 'editorial'/it OR 'letter'/it OR 'note'/it) NOT (('animal'/exp OR 'animal experiment'/exp OR 'animal model'/exp OR 'nonhuman'/exp) NOT 'human'/exp) NOT (('adolescent'/exp OR 'child'/exp OR adolescent:ti,ab,kw OR child:ti,ab,kw OR schoolchild:ti,ab,kw OR infant:ti,ab,kw OR girl:ti,ab,kw OR boy:ti,ab,kw OR teen:ti,ab,kw OR teens:ti,ab,kw OR teenager:ti,ab,kw OR youth:ti,ab,kw OR pediatr:ti,ab,kw OR paediatr:ti,ab,kw OR puber:ti,ab,kw) NOT ('adult'/exp OR 'aged'/exp OR 'middle aged'/exp OR adult:ti,ab,kw OR man:ti,ab,kw OR men:ti,ab,kw OR woman:ti,ab,kw OR women:ti,ab,kw))	2977
#6	#5 AND [2000-2024]/py	2720
#7	'meta analysis'/exp OR 'meta analysis (topic)'/exp OR metaanaly:ti,ab OR 'meta analy':ti,ab OR metanaly:ti,ab OR 'systematic review'/de OR 'cochrane database of systematic reviews'/jt OR prisma:ti,ab OR prospero:ti,ab OR (((systemati OR scoping OR umbrella OR 'structured literature') NEAR/3 (review* OR overview)):ti,ab) OR ((systemic NEAR/1 review):ti,ab) OR (((systemati OR literature OR database* OR 'data base') NEAR/10 search):ti,ab) OR (((structured OR comprehensive* OR systemic) NEAR/3 search):ti,ab) OR (((literature NEAR/3 review):ti,ab) AND (search:ti,ab OR database:ti,ab OR 'data base':ti,ab)) OR (('data extraction':ti,ab OR 'data source':ti,ab) AND 'study selection':ti,ab) OR ('search strategy':ti,ab AND 'selection criteria':ti,ab) OR ('data source':ti,ab AND 'data synthesis':ti,ab) OR medline:ab OR pubmed:ab OR embase:ab OR cochrane:ab OR (((critical OR rapid) NEAR/2 (review* OR overview* OR synthes)):ti) OR ((((critical OR rapid) NEAR/3 (review OR overview* OR synthes)):ab) AND (search:ab OR database:ab OR 'data base':ab)) OR metasynthes:ti,ab OR 'meta synthes':ti,ab	1017000
#8	'major clinical study'/de OR 'clinical study'/de OR 'case control study'/de OR 'family study'/de OR 'longitudinal study'/de OR 'retrospective study'/de OR 'prospective study'/de OR 'comparative study'/de OR 'cohort analysis'/de OR ((cohort NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('case control' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('follow up' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (observational NEAR/1 (study OR studies)) OR ((epidemiologic NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('cross sectional' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti)	8161693
#9	'case control study'/de OR 'comparative study'/exp OR 'control group'/de OR 'controlled study'/de OR 'controlled clinical trial'/de OR 'crossover procedure'/de OR 'double blind procedure'/de OR 'phase 2 clinical trial'/de OR 'phase 3 clinical trial'/de OR 'phase 4 clinical trial'/de OR 'pretest posttest design'/de OR 'pretest posttest control group design'/de OR 'quasi experimental study'/de OR 'single blind procedure'/de OR 'triple blind procedure'/de OR (((control OR controlled) NEAR/6 trial):ti,ab,kw) OR (((control OR controlled) NEAR/6 (study OR studies)):ti,ab,kw) OR (((control OR controlled) NEAR/1 active):ti,ab,kw) OR 'open label':ti,ab,kw OR (((double OR two OR three OR multi OR trial) NEAR/1 (arm OR arms)):ti,ab,kw) OR ((allocat NEAR/10 (arm OR arms)):ti,ab,kw) OR placebo:ti,ab,kw OR 'sham-control':ti,ab,kw OR (((single OR double OR triple OR assessor) NEAR/1 (blind* OR masked)):ti,ab,kw) OR nonrandom:ti,ab,kw OR 'non-random':ti,ab,kw OR 'quasi-experiment':ti,ab,kw OR crossover:ti,ab,kw OR 'cross over':ti,ab,kw OR 'parallel group':ti,ab,kw OR 'factorial trial':ti,ab,kw OR ((phase NEAR/5 (study OR trial)):ti,ab,kw) OR ((case* NEAR/6 (matched OR control)):ti,ab,kw) OR ((match NEAR/6 (pair OR pairs OR cohort* OR control* OR group* OR healthy OR age OR sex OR gender OR patient* OR subject* OR participant)):ti,ab,kw) OR ((propensity NEAR/6 (scor OR match)):ti,ab,kw) OR versus:ti OR vs:ti OR compar:ti OR ((compar* NEAR/1 study):ti,ab,kw) OR (('major clinical study'/de OR 'clinical study'/de OR 'cohort analysis'/de OR 'observational study'/de OR 'cross-sectional study'/de OR 'multicenter study'/de OR 'correlational study'/de OR 'follow up'/de OR cohort:ti,ab,kw OR 'follow up':ti,ab,kw OR followup:ti,ab,kw OR longitudinal:ti,ab,kw OR prospective:ti,ab,kw OR retrospective:ti,ab,kw OR observational:ti,ab,kw OR 'cross sectional':ti,ab,kw OR cross?ectional:ti,ab,kw OR multicent:ti,ab,kw OR 'multi-cent':ti,ab,kw OR consecutive:ti,ab,kw) AND (group:ti,ab,kw OR groups:ti,ab,kw OR subgroup:ti,ab,kw OR versus:ti,ab,kw OR vs:ti,ab,kw OR compar:ti,ab,kw OR 'odds ratio':ab OR 'relative odds':ab OR 'risk ratio':ab OR 'relative risk*':ab OR 'rate ratio':ab OR aor:ab OR arr:ab OR rrr:ab OR ((('or' OR 'rr') NEAR/6 ci):ab)))	14973599
#10	#6 AND #7 - SR	74
#11	#6 AND (#8 OR #9) NOT #10 AND [01-12-2020]/sd - observationeel	889
#12	#10 OR #11	963

Ovid/Medline

#	Searches	Results
1	exp Surgical Procedures, Operative/ or exp Specialties, Surgical/ or exp Postoperative Complications/ or exp Perioperative Period/ or surgic.ti,ab,kf. or surger.ti,ab,kf. or operation.ti,ab,kf. or operative.ti,ab,kf. or laparoscop.ti,ab,kf. or presurg.ti,ab,kf. or 'pre surg'.ti,ab,kf. or preoperati.ti,ab,kf. or 'pre operati'.ti,ab,kf. or perisurg.ti,ab,kf. or perioperati.ti,ab,kf. or postsurg.ti,ab,kf. or 'post surg'.ti,ab,kf. or postoperati.ti,ab,kf. or 'post operati'.ti,ab,kf. or peroperati.ti,ab,kf. or intraoperati.ti,ab,kf. or intubat.ti,ab,kf. or extubat.ti,ab,kf. or postintubat.ti,ab,kf. or postextubat.ti,ab,kf. or exp Anesthesia, General/ or anesthesia.ti,ab,kf. or anaesthesia.ti,ab,kf. or 'procedural sedation'.ti,ab,kf.	5636189
2	Respiratory Function Tests/ or exp Lung Volume Measurements/ or exp Maximal Respiratory Pressures/ or exp Pulmonary Gas Exchange/ or exp Forced Expiratory Flow Rates/ or exp Forced Expiratory Volume/ or exp Maximal Voluntary Ventilation/ or exp Spirometry/ or exp Total Lung Capacity/ or ((lung or pulmonary or cardiopulmonary or respiratory or expirat* or inspirat) adj3 (test or volume or capacity)).ti,ab,kf. or pft.ti,ab,kf. or pfts.ti,ab,kf. or 'lung function'.ti,ab,kf. or 'pulmonary function'.ti,ab,kf. or exp Walk Test/ or exp Stair Climbing/ or ((walk* or staircase) adj3 test).ti,ab,kf. or 6mw.ti,ab,kf. or 6mwt.ti,ab,kf. or stairclimb.ti,ab,kf. or (stair* adj3 climb).ti,ab,kf. or spiromet.ti,ab,kf. or 'spiro meter'.ti,ab,kf. or 'spiro metr'.ti,ab,kf. or bronchospiromet.ti,ab,kf. or (measur adj3 (breath* or lung)).ti,ab,kf. or 'forced expirat'.ti,ab,kf. or 'max* expirat'.ti,ab,kf. or 'max inspirat'.ti,ab,kf. or 'expirat flow'.ti,ab,kf. or 'peak flow'.ti,ab,kf. or fev.ti,ab,kf. or fev1.ti,ab,kf. or fvc.ti,ab,kf. or fer.ti,ab,kf. or vc.ti,ab,kf. or 'vital capacit'.ti,ab,kf. or 'diffusion capacity'.ti,ab,kf. or 'diffusion lung capacity'.ti,ab,kf. or 'diffusing capacity'.ti,ab,kf. or 'diffusing lung capacity'.ti,ab,kf. or tiffeneau.ti,ab,kf. or exp Pulmonary Diffusing Capacity/ or (Transfer Factor/ and Carbon Monoxide/) or dlco.ti,ab,kf. or tlco.ti,ab,kf. or (('transfer factor' or diffusion or diffusing) adj5 'carbon monoxide').ti,ab,kf. or exp Oxygen Consumption/ or ((maximal or maximum or max) adj3 ('oxygen consumption' or 'consumption of oxygen' or 'oxygen uptake' or 'uptake of oxygen')).ti,ab,kf. or ('vo2 max' or 'vo2max' or 'V o2 max').ti,ab,kf.	375014
3	exp Pneumonia/ or pneumoni.ti,ab,kf. or ((lung or pulmon) adj3 inflammat).ti,ab,kf. or exacerbat.ti,ab,kf. or Hypoxia/ or exp Hypoxia, Brain/ or hypoxemi.ti,ab,kf. or hypoxaemi.ti,ab,kf. or hypoxidosis.ti,ab,kf. or anoxemia.ti,ab,kf. or anoxaemia.ti,ab,kf. or anoxia.ti,ab,kf. or hypoxi.ti,ab,kf. or ((pulmonary or cardiopulmonary or cardiorespiratory or respirat or lung) adj3 complication).ti,ab,kf. or exp Pulmonary Atelectasis/ or atelectasis.ti,ab,kf. or ((pulmonary or lung) adj3 (collaps or deflat)).ti,ab,kf. or exp Respiratory Insufficiency/ or ((respirat or pulmonary or cardiopulmonary or cardiorespiratory or lung) adj3 (failure or deficien or disturb* or insufficien* or arrest or collaps)).ti,ab,kf. or exp Bronchial Spasm/ or bronchospas.ti,ab,kf. or bronchiospas.ti,ab,kf. or bronchismus.ti,ab,kf. or bronchostriction.ti,ab,kf. or ((bronchial or bronchus or broncho) adj3 (constrict* or spasm* or spastica)).ti,ab,kf. or 'postoperative complication'/de or (postoperative adj3 complication*).ti,ab,kf.	1142114
4	Area Under Curve/ or exp Forecasting/ or "Predictive Value of Tests"/ or exp Multivariate Analysis/ or exp Regression Analysis/ or exp Models, Statistical/ or area under the curve.ti,ab,kf. or brier score.ti,ab,kf. or c statistic.ti,ab,kf. or computer prediction.ti,ab,kf. or decision curve anal.ti,ab,kf. or (net reclassification adj2 (improvement or index)).ti,ab,kf. or ((predict or statistical) adj3 (model or validity or value)).ti,ab,kf. or proportional hazards model.ti,ab,kf. or r square.ti,ab,kf. or regression.ti,ab,kf. or predict.ti. or multivaria.ti,ab,kf.	2555519
5	(1 and 2 and 3 and 4) not (comment/ or editorial/ or letter/) not ((exp animals/ or exp models, animal/) not humans/) not ((Adolescent/ or Child/ or Infant/ or adolescen.ti,ab,kf. or child.ti,ab,kf. or schoolchild.ti,ab,kf. or infant.ti,ab,kf. or girl.ti,ab,kf. or boy.ti,ab,kf. or teen.ti,ab,kf. or teens.ti,ab,kf. or teenager.ti,ab,kf. or youth.ti,ab,kf. or pediatr.ti,ab,kf. or paediatr.ti,ab,kf. or puber.ti,ab,kf.) not (Adult/ or adult.ti,ab,kf. or man.ti,ab,kf. or men.ti,ab,kf. or woman.ti,ab,kf. or women.ti,ab,kf.))	1982
6	limit 5 to yr="2000 -Current"	1671
7	meta-analysis/ or meta-analysis as topic/ or (metaanaly* or meta-analy* or metanaly).ti,ab,kf. or systematic review/ or cochrane.jw. or (prisma or prospero).ti,ab,kf. or ((systemati or scoping or umbrella or "structured literature") adj3 (review* or overview)).ti,ab,kf. or (systemic adj1 review).ti,ab,kf. or ((systemati or literature or database* or data-base) adj10 search).ti,ab,kf. or ((structured or comprehensive* or systemic) adj3 search).ti,ab,kf. or ((literature adj3 review) and (search or database* or data-base)).ti,ab,kf. or (("data extraction" or "data source") and "study selection").ti,ab,kf. or ("search strategy" and "selection criteria").ti,ab,kf. or ("data source" and "data synthesis").ti,ab,kf. or (medline or pubmed or embase or cochrane).ab. or ((critical or rapid) adj2 (review or overview* or synthes)).ti. or (((critical or rapid) adj3 (review or overview* or synthes)) and (search or database* or data-base)).ab. or (metasynthes or meta-synthes*).ti,ab,kf.	737676
8	Epidemiologic studies/ or case control studies/ or exp cohort studies/ or Controlled Before-After Studies/ or Case control.tw. or cohort.tw. or Cohort analy$.tw. or (Follow up adj (study or studies)).tw. or (observational adj (study or studies)).tw. or Longitudinal.tw. or Retrospective.tw. or prospective.tw. or consecutive*.tw. or Cross sectional.tw. or Cross-sectional studies/ or historically controlled study/ or interrupted time series analysis/ [Onder exp cohort studies vallen ook longitudinale, prospectieve en retrospectieve studies]	4694312
9	Case-control Studies/ or clinical trial, phase ii/ or clinical trial, phase iii/ or clinical trial, phase iv/ or comparative study/ or control groups/ or controlled before-after studies/ or controlled clinical trial/ or double-blind method/ or historically controlled study/ or matched-pair analysis/ or single-blind method/ or (((control or controlled) adj6 (study or studies or trial)) or (compar* adj (study or studies)) or ((control or controlled) adj1 active) or "open label" or ((double or two or three or multi or trial) adj (arm or arms)) or (allocat adj10 (arm or arms)) or placebo* or "sham-control" or ((single or double or triple or assessor) adj1 (blind or masked)) or nonrandom* or "non-random" or "quasi-experiment" or "parallel group" or "factorial trial" or "pretest posttest" or (phase adj5 (study or trial)) or (case adj6 (matched or control)) or (match adj6 (pair or pairs or cohort* or control* or group* or healthy or age or sex or gender or patient* or subject* or participant)) or (propensity adj6 (scor or match))).ti,ab,kf. or (confounding adj6 adjust).ti,ab. or (versus or vs or compar).ti. or ((exp cohort studies/ or epidemiologic studies/ or multicenter study/ or observational study/ or seroepidemiologic studies/ or (cohort or 'follow up' or followup or longitudinal* or prospective* or retrospective* or observational* or multicent* or 'multi-cent' or consecutive).ti,ab,kf.) and ((group or groups or subgroup* or versus or vs or compar).ti,ab,kf. or ('odds ratio' or 'relative odds' or 'risk ratio' or 'relative risk' or aor or arr or rrr).ab. or (("OR" or "RR") adj6 CI).ab.))	5660733
10	6 and 7 - SR	35
11	(6 and (8 or 9)) not 10	1390
12	limit 11 to dt="20201201-20240408" - observationeel	309
13	10 or 12	344

Richtlijnendatabase

Preventie van postoperatieve pulmonale complicaties bij pulmonaal belaste patiënten