Deze richtlijn heette oorspronkelijk idiopathische perifere aangezichtsverlamming; IPAV.  Deze richtlijn valt onder het cluster otologie.

Waar gaat deze richtlijn over?

Deze richtlijn richt zich op wat volgens de huidige maatstaven de beste zorg is voor patiënten met een perifere aangezichtsverlamming (ook wel facialis parese), waaronder idiopathische perifere aangezichtsverlamming (IPAV).

In de richtlijn komen de volgende onderwerpen aan de orde:

• • Classificatie en evaluatie van een perifere aangezichtsverlamming.
  • Onderzoek en verwijzing door de huisarts van patiënten met een IPAV
  • Aanvullend onderzoek door de specialist bij patiënten met een IPAV
  • Onderzoek bij kinderen jonger dan 15 jaar met een perifere aangezichtsverlamming
  • De verschillende medicamenteuze of operatieve behandelopties van een IPAV
  • Overige (alternatieve) behandelingen van een IPAV
  • De behandeling van kinderen met een perifere aangezichtsverlamming
  • De implicaties voor het oog bij een IPAV en de oogheelkundige behandelingen
  • De rol van operatieve ingrepen ter reconstructie van het gelaat in het geval van een blijvende perifere aangezichtsverlamming
  • De rol van spierverslappende middelen (botulinetoxine) in het geval van onwillekeurig meebewegende aangezichtsspieren (synkinesieën) na een IPAV
  • Oefentherapie na een perifere aangezichtsverlamming
  • Logopedie bij slik- en/of spraakstoornissen na een IPAV
  • Psychosociale begeleiding van patiënten met een IPAV
  • Het verwezenlijken van de richtlijn ter verbetering van de kwaliteit van de zorg

Voor wie is deze richtlijn bedoeld?

Deze richtlijn is bestemd voor alle zorgverleners die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met perifere aangezichtsverlamming. Voor huisartsen is de NHG-standaard ‘perifere aangezichtsverlamming’ leidend.

Voor patiënten

Aan beide kanten van het gezicht loopt een aangezichtszenuw die afkomstig is uit de hersenen. Verschillende aftakkingen van deze zenuw regelen onder andere de mimiek van het gelaat en het sluiten van de ogen en de mond. In vergelijking met andere zenuwen is de aangezichtszenuw een kwetsbare zenuw. Ten gevolge van een stoornis in het verloop van de zenuw kan vrij plotseling een gehele of gedeeltelijke aangezichtsverlamming optreden. De spieren aan die kant van het aangezicht worden dan niet meer goed aangestuurd. De mondhoek hangt lager, de wang is slap en het oog kan niet meer goed worden gesloten. Als gevolg hiervan is praten en slikken soms moeilijk. Ook kan er (oor)pijn optreden. Er bestaan verschillende oorzaken van een dergelijke aangezichtsverlamming, bijvoorbeeld een ontsteking. In meer dan de helft van de gevallen wordt echter geen oorzaak gevonden. Dan spreekt men van een idiopathische perifere aangezichtsverlamming, ook wel verlamming van Bell genoemd. Jaarlijks zijn er op 100.000 inwoners ongeveer 20 tot 30 gevallen van een dergelijke verlamming. 

Meer informatie over idiopathische perifere aangezichtsverlamming is te vinden op de website van de KNO-artsen:

http://www.kno.nl/index.php/patienten-informatie/overig/aangezichtsverlamming/

Meer informatie over idiopathische perifere aangezichtsverlamming is ook te vinden op Thuisarts:

http://thuisarts.nl/aangezichtsverlamming-van-bell

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?

Het initiatief voor deze richtlijn is afkomstig van de Nederlandse Vereniging voor Keel-Neus-Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-Halsgebied (NVKNO). De eerste versie van de richtlijn idiopathisch perifere aangezichtsverlamming is verschenen in 2009. In 2021 is een modulair herzieningstraject gestart, welke in 2023 is afgerond, waarna de scope van de richtlijn is verbreed en aangepast naar perifere aangezichtsverlamming.

De richtlijn ontwikkeling en de gedeeltelijke herziening is uitgevoerd door een multidisciplinaire commissie met vertegenwoordigers vanuit de KNO-artsen, huisartsen, kinderartsen, arts-microbiologen, neurologen, oogartsen, plastisch chirurgen, radiologen, fysiotherapeuten, logopedisten en psychologen. Bij de ontwikkeling van de oorspronkelijke richtlijn, hebben patiënten door middel van een korte feedback gegeven op het patiënten perspectief, de leesbaarheid en de structuur van een patiënten versie van de richtlijn. De resultaten hiervan zijn meegenomen bij de ontwikkeling. De modules die in 2023 herzien zijn, zijn in de commentaarfase voorgelegd aan stichting Hoormij, stichting Kind en Ziekenhuis en Patiëntenfederatie Nederland.

Geldigheid van de richtlijn

Een deel van de richtlijnmodules is herzien in 2023. Het gaat om de volgende modules:

• Classificatie en evaluatie van een perifere aangezichtsverlamming
• Antivirale middelen bij behandeling van een perifere aangezichtsverlamming
• Behandeling van kinderen met een perifere aangezichtsverlamming
• Reconstructieve chirurgie van de mondhoek na een perifere aangezichtsverlamming
• Oefentherapie na een perifere aangezichtsverlamming

In onderstaande tabel is te zien wat de geldigheid is van de richtlijnmodules. Tevens zijn de aandachtspunten vermeld die van belang zijn voor een volgende herziening.

Onderhoudsplan richtlijn perifere aangezichtsverlamming (voorheen richtlijn idiopathische perifere aangezichtsverlamming; IPAV)