Waar gaat deze richtlijn over?

COPD - chronic obstructive pulmonary disease - is een vaak voorkomende ziekte die gekenmerkt wordt door aanhoudende klachten van de luchtwegen en luchtwegvernauwing. In Nederland is het de zesde oorzaak van sterfte. Ondanks de hoge ziektelast en de lage kwaliteit van leven van mensen met gevorderde COPD, is tijdige inzet van palliatieve zorg bij deze patiëntengroep nog niet standaard. Bij COPD is er – anders dan meestal bij bijvoorbeeld de ziekte kanker – geen duidelijke markering naar de palliatieve fase. COPD is een ongeneeslijke en potentieel levensbedreigende ziekte. Het is onzeker of en vooral wanneer de patiënt aan de ziekte zal overlijden. Palliatieve zorg wordt later ingezet bij mensen met COPD dan bij mensen met longkanker, terwijl ze zeker niet minder klachten en problemen ervaren.

De richtlijn 'Palliatieve zorg bij COPD' geeft aanbevelingen over de begeleiding en behandeling van mensen met gevorderde COPD en beoogt de kwaliteit van de zorgverlening te verbeteren. Proactieve zorgplanning is een onderdeel van ieder gesprek over palliatieve zorg bij COPD, net als gesprekken over zingeving, spiritualiteit en psychische nood. Zo lever je de best mogelijke zorg.

In de herziene richtlijn staat multidisciplinair samenwerken centraal, waarbij nadrukkelijk een rol is weggelegd voor verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en physician assistants. De richtlijn is op een aantal punten vernieuwd ten opzichte van de oude richtlijn. Zo is er meer aandacht voor alle vier dimensies in de palliatieve zorg voor mensen met COPD. De palliatieve zorg is gericht op fysieke, psychologische, sociale en existentiële dimensies.

De huidige richtlijn gaat in op de volgende onderwerpen:

• Palliatieve zorg (indicatie) bij COPD
• Proactieve zorgplanning
• Organisatie van palliatieve zorg
• Voorlichting
• Problemen op psychosociaal en existentieel gebied
  • Psychisch
    • Angst
    • Depressie
  • Sociaal
  • Zingeving & spiritualiteit
• Dyspneu
  • Niet-medicamenteuze behandeling
    • Ademhalingsoefeningen
    • Ontspanningsoefeningen
    • Hulpmiddelen bij het lopen
    • Ventilator
    • Breathlessness support services
    • Zuurstof
    • Niet-invasieve beademing (NIV)
    • Bronchoscopische longvolumereductie (BLVR)
  • Medicamenteuze behandeling
    • Opioïden
    • Benzodiazepines
    • Antidepressiva
• Hoesten

Voor wie is deze richtlijn bedoeld?

Deze richtlijn is bestemd voor alle zorgverleners die betrokken zijn bij de zorg voor mensen met gevorderde COPD, zoals huisartsen, longartsen, specialisten ouderengeneeskunde, artsen voor verstandelijk gehandicapten, overige medisch specialisten, (long)verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, physician assistants, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, logopedisten, diëtisten, overige paramedici, apothekers, geestelijk verzorgers, IKNL-consulenten en psychologen. De inhoud van de richtlijn is ook relevant voor zorgverleners in het maatschappelijke en sociale domein en vrijwilligers en hun coördinatoren die werkzaam zijn in de palliatieve en terminale fase. Indien in de richtlijn wordt gesproken over zorgverleners rondom mensen met COPD, kunnen afhankelijk van de specifieke situatie van de patiënt alle bovengenoemde zorgverleners bedoeld worden.

Voor patiënten

Je kunt lang met COPD leven. Het is moeilijk te zeggen wanneer de palliatieve fase precies begint. In deze richtlijn staat hoe de arts of een andere zorgverlener kan bepalen wanneer deze palliatieve fase begint. Ook staan in deze richtlijn afspraken beschreven over de zorg voor mensen met COPD in de palliatieve fase. Dit zorgt er voor dat de zorg aan deze patiënten zo goed mogelijk is.

Op Overpalliatievezorg.nl staat informatie in begrijpelijke taal voor mensen met COPD in de palliatieve fase:

https://overpalliatievezorg.nl/zorg-en-hulp/copd-in-de-palliatieve-fase.

Toepassen

Samenvattingskaart:

https://palliaweb.nl/publicaties/samenvattingskaart-richtlijn-palliatieve-zorg-(1)

Beslisboom:

https://palliaguide.nl/#!/projects/1/guideline

Casus:

https://palliaweb.nl/onderwijsmaterialen/palliatieve-zorg-bij-copd-casus