Orofaryngeale dysfagie

Initiatief: Cluster Laryngologie Aantal modules: 24

Video-endoscopie of slikvideo bij dysfagie

Uitgangsvraag

Wat is de plaats van video-endoscopie en slikvideo t.o.v. één van deze slikonderzoeken om orofaryngeale dysfagie te beoordelen?

Aanbeveling

Verricht in de diagnostiek naar orofaryngeale dysfagie een video-endoscopie (FEES) of slikvideo (VFSS). Weeg in de keuze tussen beiden onderzoeken voor iedere patiënt en vraagstelling de voor- en nadelen van FEES en VFSS af (zie tabel 1) en neem daarin de lokale klinische beschikbaarheid en ervaring mee en eventueel de voorkeur van patiënt.

 

Verricht zowel een FEES als VFSS indien bij het primair gekozen onderzoek onvoldoende antwoorden gegeven kunnen worden op de vraagstelling.

 

Test bij een FEES en VFSS meerdere IDDSI consistenties en bij voorkeur meerdere proefslikken per consistentie, indien dit veilig wordt geacht.

 

Overweeg, bij verdenking op oesofageale dysfagie vanwege anamnese, lichamelijk onderzoek en eerder verrichte diagnostiek, de VFSS uit te breiden voor de gehele oesofagus of overweeg een consult bij de maag-darm-leverarts voor aanvullend onderzoek (zie richtlijn Myositis).

Overwegingen

Balans tussen gewenste en ongewenste effecten

Er is literatuuronderzoek verricht naar de toegevoegde waarde van het doen van zowel een video-endoscopie (FEES) als slikvideo (VFSS) vergeleken met één van de twee slikonderzoeken bij patiënten met (een verdenking op) orofaryngeale dysfagie. Er zijn geen studies gevonden die deze vergelijking onderzocht hebben. Wel is gekeken naar aanpalende literatuur.

 

Om de diagnostische waarde van FEES en VFSS te onderzoeken in volwassenen met orofaryngeale dysfagie is een systematische review en meta-analyse uitgevoerd (Giraldo-Cadavid, 2016). Studies met patiënten met dysfagie als gevolg van anatomische obstructies in de tractus aerodigestivus werden geëxcludeerd. In totaal werden zes cross-sectionele studies meegenomen in het review (Langmore, 1991; Park, 2015; Périé, 1998; Rao, 2003; Tabaee, 2006; Wu, 1997). De meeste van de geïncludeerde studies vergeleken FEES met VFSS als referentietest. Giraldo-Cadavid (2016) liet zien dat de FEES een hogere gepoolde sensitiviteit had dan VFSS voor het aantonen van aspiratie, penetratie en residue. Voor premature spillage werd geen verschil gevonden. De specificiteit van beide slikonderzoeken was grotendeels gelijk.

 

De prospectieve cohortstudie van Labeit (2022) had als doel om gelijktijdig een FEES met VFSS te verrichten in patiënten met orofaryngeale dysfagie als gevolg van een neurologische aandoening. In totaal deden 49 patiënten met een gemiddelde leeftijd van 70 jaar mee met de studie. Penetratie en aspiratie werd beoordeeld met de Rosenbek’s 8-punten ordinale Penetration-Aspiration-Scale; de faryngeale residue werd beoordeeld met de 5-punten ordinale Yale Pharyngeal Residue Severity Rating Scale. Deze studie laat zien dat FEES en VFSS sterk correleren als het gaat om het beoordelen van penetratie, aspiratie en faryngeale residue. De auteurs van de studie concluderen dat zowel een FEES als VFSS gebruikt kunnen worden als gouden standaard voor het aantonen van orofaryngeale dysfagie.

 

Er bestaat geen wetenschappelijk bewijs of brede consensus over welke methode - FEES of VFSS – als gouden standaard moet worden beschouwd (Baijens, 2021; Schindler, 2022). Beide beeldvormende technieken geven inzicht in het slikmechanisme en over het al dan niet bestaan van dysfagie in de algemene populatie. Meetbare variabelen zoals aspiratie/penetratie, residu in de farynx en premature spillage geven in beide gevallen een vergelijkbare sensitiviteit en specificiteit.

 

De keuze voor een FEES of VFSS in de diagnostiek naar orofaryngeale dysfagie zal dan ook met name gemaakt worden op basis van beschikbaarheid en ervaring van het onderzoeksteam en de voordelen van het ene onderzoek ten opzichte van de ander.

  

In de praktijk blijkt het voordeel van de FEES ten opzichte van de VFSS te zijn dat het extra informatie verschaft over anatomische afwijkingen, zoals afwijkend slijmvlies, hemilarynx beweeglijkheid, en het testen van de sensorische feedback door met de tip van de scoop de larynx te toucheren. Daarnaast kan er worden beoordeeld of er sprake is van speeksel penetratie/aspiratie buiten de slik, en om de aan- of afwezigheid van een whiteout aan te tonen (het even niet kunnen zien van de larynx tijdens de faryngeale constrictie). Bovendien is de FEES beter uitvoerbaar bij patiënten met houdings- of bewegingsbeperkingen en is de FEES niet gebonden aan een specifieke (radiologie) ruimte, maar kan op verschillende plekken worden ingezet zoals polikliniek, aan bed, verpleegkliniek en revalidatiecentrum.

 

Een voordeel voor zowel FEES als VFSS is het opslaan en opnieuw bekijken van de beelden. Dit maakt de kans op een vals negatieve uitslag kleiner. Tevens kunnen de beelden gebruikt worden als (bio)feedback om patiënt inzicht te geven in de mate van dysfagie en de effecten van compensatietechnieken (Baijens, 2016).  

 

Eén van de voordelen van de VFSS ten opzichte van FEES is dat ook de mondholte (kauwfunctie, transport door de tong) en de proximale oesofagus (functie musculus cricofaryngeus) in beeld komen, terwijl FEES slechts de faryngeale fase van de slik visualiseert. Daarnaast kan er met VFSS buiten het lumen van het sliktraject gekeken worden, zodat eventuele probleembronnen (passagebelemmerende osteofieten, spondylodese materiaal cervicale wervelkolom etc.) van buitenaf in beeld komen. Tot slot kunnen ook eventuele afwijkingen van buiten de mondholte, farynx en larynx opgemerkt worden, zoals aspiratie tot in de long of oesofageale dysfagie. Het nadeel van deze techniek is de stralingsbelasting en beperking van uitvoeringsplaats (afdeling radiologie). Echter de stralingsbelasting is dermate laag, dat het geen sterke doorslaggevende factor is in de keuze voor een van beide methoden. Om vals negatieve uitslagen te voorkomen is het zinvol een hoog aantal frames per seconden te gebruiken. Bij verdenking op, of het uitsluiten van aspiratie wordt geadviseerd minimaal 25 frames per seconde en 25 pulsen doorlichting per seconde te hanteren (Ingleby, 2023).

In de tabel hieronder zijn de voor- en nadelen van de FEES en VFSS overzichtelijk weergegeven (Tabel 1).

 

Tabel 1. Overzicht van voor- en nadelen van de FEES (video-endoscopie) en VFSS (slikvideo)

Tabel 1 Overzicht van voor en nadelen FEES

 

Voor beide onderzoeken geldt dat het gebruiken van verschillende bolusconsistenties en meerdere proefslikken per bolusconsistentie zinvol is om de dysfagie volledig in kaart te brengen (Baijens, 2014). Met name in de consistentie waarin patiënt klachten aangeeft, of wat op basis van de onderliggende etiologie mogelijk afwijkend zou kunnen zijn. Bij voorkeur volgens de International Dyspaghia Diet Standardisation Initiative (IDDSI).

 

Kwaliteit van bewijs

Er is geen literatuur uitgewerkt en dus is GRADE ook niet toegepast, dus dit kopje is niet van toepassing.

Waarden en voorkeuren van patiënten (en eventueel hun naasten/verzorgers)

De literatuur en ervaring leren dat zowel FEES als VFSS informatieve onderzoeken zijn bij het in beeld brengen van dysfagie. Bij bepaalde indicaties zullen ze ook als complementair ingezet kunnen worden, voor het verkrijgen van additionele, onderzoek specifieke informatie, zoals van het slijmvlies bij de FEES. Het is de verantwoordelijkheid van de aanvrager en uitvoerend specialist welk(e)  onderzoek(en) als beste voor de patiënt op dat moment gekozen wordt. Daarbij is het van belang om de patiënt goed te informeren over de voor- en nadelen van beide technieken en de patiënt en zijn naasten/verzorgenden indien mogelijk bij het keuzeproces te betrekken. Er is geen wetenschappelijk bewijs om standaard beide onderzoeken te verrichten in de diagnostiek naar dysfagie in de algemene populatie.

 

De belasting voor patiënten van beide onderzoeken is vergelijkbaar. Voor een VFSS dient de patiënt naar het ziekenhuis of diagnostisch centrum te komen, voor een FEES in veel gevallen ook. Het inbrengen van de flexibele laryngoscoop via de neus bij een FEES kan als belastend ervaren worden, echter bij de nieuwere generatie laryngoscopen is de belasting minder door de dunnere slangdikte, en wordt het door de meeste mensen zonder lokale anesthesie goed verdragen (Dziewas, 2019).

 

Kostenaspecten

Het verrichten van een FEES is geen declarabele verrichting wat tot een duurder zorgproduct kan afleiden, een VFSS leidt wel af tot een duurder zorgproduct. Dus ondanks dat voor een VFSS vaak meer kosten gemaakt worden voor o.a. personeel en afschrijving, zijn de netto ziekenhuiskosten vergelijkbaar.

 

Gelijkheid ((health) equity/equitable)

Beide slikonderzoeken zijn standaard vergoede zorg, dus iedereen behoudt gelijke toegang tot deze zorg.

 

Aanvaardbaarheid
Ethische aanvaardbaarheid

De diagnostiek lijkt aanvaardbaar voor de betrokkenen. Er zijn geen ethische bezwaren. Beide onderzoeken zijn veilig en betrouwbaar gebleken.

Duurzaamheid

Bij de interventie spelen de volgende duurzaamheidsaspecten een rol. De flexibele laryngoscopen die voor FEES worden gebruikt kunnen herbruikbaar zijn en worden gedesinfecteerd met machinale reiniging (middels desinfectans en steriel water) of UV-C licht. Tevens zijn er ook wegwerp flexibele laryngoscopen beschikbaar.

 

Het gebruik van contrastmiddelen voor VFSS kunnen in het riool- en eventueel oppervlakte- en drinkwater terechtkomen. Bij FEES is dit niet altijd het geval, afhankelijk van gebruik van een kleurstof zoals methyleenblauw.

Haalbaarheid

Zowel FEES als VFSS zijn al geruime tijd de aangewezen diagnostische middelen in de diagnostiek naar orofaryngele dysfagie (van Snippenburg, 2019). Er worden derhalve geen problemen verwacht in de implementatie. Wel kan een belemmerende factor zijn dat het niet mogelijk is om een voldoende aantal frames per seconden te gebruiken om een adequaat oordeel te vellen omtrent de orofaryngeale dysfagie, met name de 25 frames per seconden voor het aantonen of uitsluiten van aspiratie (Ingleby, 2023). Een mogelijk belemmerende factor in het aanbieden van FEES is dat er geen NZa productcode beschikbaar is voor FEES en het dus geen declarabel product is.

 

Rationale van de aanbeveling: weging van argumenten voor en tegen de interventies

Zowel video-endoscopie (FEES) als slikvideo (VFSS) zijn even effectief in de diagnostiek naar orofaryngeale dysfagie wanneer de eerder besproken voor- en nadelen in acht worden genomen. Het routinematig uitvoeren van beide onderzoeken wordt niet aanbevolen. Dit geeft een hogere belasting van patiënt en zorgsysteem. Op indicatie is het wel zinvol om beide onderzoeken uit te voeren.

 

Tot slot, het gebruiken van meer frames per seconde en meer pulsen doorlichting per seconde (minimaal 25/s bij aantonen of uitsluiten aspiratie) voor een VFSS en een betere endoscoop- en beeldkwaliteit voor slikendoscopie lijken de kans op het missen van een afwijkende slik te vergroten. Om vals negatieve uitslagen bij beide onderzoeken te voorkomen is het van belang om minimaal de IDDSI consistentie te kunnen testen waarin patiënt de klacht aangeeft, of wat mogelijkerwijs problematisch zou kunnen zijn. Hierbij lijkt het uitvoeren van meer dan één slik per consistentie de vals negatieve en vals positieve uitslagen te verminderen.

 

Eindoordeel:

sterke aanbeveling voor (Doen).

Onderbouwing

Video-endoscopy (Fiberoptic Endoscopic Evaluation of Swallowing, FEES) and video-fluoroscopy (Videofluoroscopic Swallowing Study, VFSS) can be used to diagnose oropharyngeal dysphagia and can be used during follow-up. The swallowing examinations are used complementarily and are supposed to have comparable diagnostic accuracy. However, there are differences in clinical practice: some hospitals routinely conduct both examinations (starting with FEES, followed by VFSS, or vice versa), while others use only one of the two. Performing both examinations increases patient burden, raises healthcare costs, and is more time consuming for both patient and physician. Given the general rise in healthcare expenses, it is important to determine which type of swallowing examination is most informative.

Summary of Findings

Due to the absence of studies meeting the selection criteria, no Summary of Findings tables with GRADE assessment are included here.

Description of studies

Due to the absence of studies meeting the selection criteria, no studies were included in the literature analysis.

 

Results

Due to the absence of studies meeting the selection criteria, no studies were included which reported information regarding the outcomes difference in sensitivity and specificity and complications in patients with/suspected of oropharyngeal dysphagia undergoing video-endoscopy (FEES) and video-fluoroscopy (VFSS) compared with either of the two swallowing examinations.

A systematic review of the literature was performed to answer the following questions:

PICO 1: video-endoscopy and video-fluoroscopy vs. video-endoscopy alone

What is the added value of routinely performing video-endoscopy and video-fluoroscopy vs. video-endoscopy alone to patients (suspected of) oropharyngeal dysphagia?

Patients Patients suspected of oropharyngeal dysphagia
Intervention Video-endoscopy (FEES) AND video-fluoroscopy (VFSS)
Control FEES
Outcomes Missed diagnoses (difference in sensitivity and difference in specificity), complications
Other selection criteria Study design: systematic reviews, randomized controlled trials, and observational studies

PICO 2: video-endoscopy and video-fluoroscopy vs. video-fluoroscopy alone

What is the added value of routinely performing video-endoscopy and video-fluoroscopy vs. video-fluoroscopy alone to patients (suspected of) oropharyngeal dysphagia?

Patients Patients suspected of oropharyngeal dysphagia
Intervention FEES AND VFSS
Control VFSS
Outcomes Missed diagnoses (difference in sensitivity and difference in specificity), complications
Other selection criteria Study design: systematic reviews, randomized controlled trials and observational studies

Relevant outcome measures
The guideline panel considered difference in sensitivity as a critical outcome measure for decision making; and difference in specificity and complications as important outcome measures for decision making.

 

A priori, the guideline panel did not define the outcome measures listed above but used the definitions in the studies.

 

The guideline panel defined a difference in sensitivity and a difference in specificity of >10% as a minimal clinically (patient) important difference. For the outcome complications, the guideline panel used the GRADE standard limits of 25% (a relative risk (RR) of <0.80 or >1.25).

 

Search and select (Methods)

The databases Medline (via OVID) and Embase (via Embase.com) were searched with relevant search terms until 19-8-2024. The detailed search strategy is listed under the tab ‘Literature search strategy’. The systematic literature search resulted in 284 hits. Studies were selected based on the following criteria: systematic reviews, randomized controlled trials, and observational studies investigating the added value of FEES and VFSS vs. either of the swallowing assessments in patients with oropharyngeal dysphagia. Initially, six studies were selected based on title and abstract screening. After reading the full text, all six studies were excluded (see the exclusion table under the tab ‘Evidence tabellen’), and no studies were included.

  1. In evidence-to-decision framework
  2. Baijens LW, Speyer R, Pilz W, Roodenburg N. FEES protocol derived estimates of sensitivity: aspiration in dysphagic patients. Dysphagia. 2014 Oct;29(5):583-90. doi: 10.1007/s00455-014-9549-2. Epub 2014 Jul 10. PMID: 25007878.
  3. Baijens LW, Clavé P, Cras P, Ekberg O, Forster A, Kolb GF, Leners JC, Masiero S, Mateos-Nozal J, Ortega O, Smithard DG, Speyer R, Walshe M. European Society for Swallowing Disorders - European Union Geriatric Medicine Society white paper: oropharyngeal dysphagia as a geriatric syndrome. Clin Interv Aging. 2016 Oct 7;11:1403-1428. doi: 10.2147/CIA.S107750. PMID: 27785002; PMCID: PMC5063605.
  4. Baijens LWJ, Walshe M, Aaltonen LM, Arens C, Cordier R, Cras P, Crevier-Buchman L, Curtis C, Golusinski W, Govender R, Eriksen JG, Hansen K, Heathcote K, Hess MM, Hosal S, Klussmann JP, Leemans CR, MacCarthy D, Manduchi B, Marie JP, Nouraei R, Parkes C, Pflug C, Pilz W, Regan J, Rommel N, Schindler A, Schols AMWJ, Speyer R, Succo G, Wessel I, Willemsen ACH, Yilmaz T, Clavé P. European white paper: oropharyngeal dysphagia in head and neck cancer. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2021 Feb;278(2):577-616. doi: 10.1007/s00405-020-06507-5. Epub 2020 Dec 19. PMID: 33341909; PMCID: PMC7826315.
  5. Dziewas R, Auf dem Brinke M, Birkmann U, Bräuer G, Busch K, Cerra F, Damm-Lunau R, Dunkel J, Fellgiebel A, Garms E, Glahn J, Hagen S, Held S, Helfer C, Hiller M, Horn-Schenk C, Kley C, Lange N, Lapa S, Ledl C, Lindner-Pfleghar B, Mertl-Rötzer M, Müller M, Neugebauer H, Özsucu D, Ohms M, Perniß M, Pfeilschifter W, Plass T, Roth C, Roukens R, Schmidt-Wilcke T, Schumann B, Schwarze J, Schweikert K, Stege H, Theuerkauf D, Thomas RS, Vahle U, Voigt N, Weber H, Werner CJ, Wirth R, Wittich I, Woldag H, Warnecke T. Safety and clinical impact of FEES - results of the FEES-registry. Neurol Res Pract. 2019 Apr 26;1:16. doi: 10.1186/s42466-019-0021-5. PMID: 33324882; PMCID: PMC7650078.
  6. Giraldo-Cadavid LF, Leal-Leaño LR, Leon-Basantes GA, Bastidas AR, Garcia R, Ovalle S, Abondano-Garavito JE. Accuracy of endoscopic and videofluoroscopic evaluations of swallowing for oropharyngeal dysphagia. Laryngoscope. 2017 Sep;127(9):2002-2010. doi: 10.1002/lary.26419. Epub 2016 Nov 15. PMID: 27859291.
  7. Ingleby HR, Bonilha HS, Steele CM. A Tutorial on Diagnostic Benefit and Radiation Risk in Videofluoroscopic Swallowing Studies. Dysphagia. 2023 Apr;38(2):517-542. doi: 10.1007/s00455-021-10335-y. Epub 2021 Jul 12. PMID: 34254167.
  8. Labeit B, Ahring S, Boehmer M, Sporns P, Sauer S, Claus I, Roderigo M, Suntrup-Krueger S, Dziewas R, Warnecke T, Muhle P. Comparison of Simultaneous Swallowing Endoscopy and Videofluoroscopy in Neurogenic Dysphagia. J Am Med Dir Assoc. 2022 Aug;23(8):1360-1366. doi: 10.1016/j.jamda.2021.09.026. Epub 2021 Oct 19. PMID: 34678269.
  9. Schindler A, Baijens LWJ, Geneid A, Pizzorni N. Phoniatricians and otorhinolaryngologists approaching oropharyngeal dysphagia: an update on FEES. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2022 Jun;279(6):2727-2742. doi: 10.1007/s00405-021-07161-1. Epub 2021 Nov 15. PMID: 34779927; PMCID: PMC8591442.
  10. van Snippenburg W, Kröner A, Flim M, Hofhuis J, Buise M, Hemler R, Spronk P. Awareness and Management of Dysphagia in Dutch Intensive Care Units: A Nationwide Survey. Dysphagia. 2019 Apr;34(2):220-228. doi: 10.1007/s00455-018-9930-7. Epub 2018 Aug 1. PMID: 30069599.  

Risk of Bias tables

No risk of bias was conducted, because no studies could be included in the summary of literature. 

 

Table of excluded studies

Reference

Reason for exclusion

Adachi K, Umezaki T, Kikuchi Y. Videoendoscopy worsens swallowing function: a videofluoroscopic study. A randomized controlled trial. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2017 Oct;274(10):3729-3734. doi: 10.1007/s00405-017-4720-7. Epub 2017 Aug 18. PMID: 28821940.

No FEES was done

Helliwell K, Hughes VJ, Bennion CM, Manning-Stanley A. The use of videofluoroscopy (VFS) and fibreoptic endoscopic evaluation of swallowing (FEES) in the investigation of oropharyngeal dysphagia in stroke patients: A narrative review. Radiography (Lond). 2023 Mar;29(2):284-290. doi: 10.1016/j.radi.2022.12.007. Epub 2023 Jan 12. PMID: 36640583.

Narrative review

Maniaci A, Lechien JR, D'amico E, La Mantia I, Cancemi F, Patti F, Faia C, Privitera E, Di Luca M, Iannella G, Magliulo G, Pace A, Di Mauro P, Calvo-Henriquez C, Ferlito S, Motta G, Mannelli G, Zappia M, Vicini C, Cocuzza S. Post-Cerebrovascular Stroke and Early Dysphagia Assessment: A Systematic Review. Acta Biomed. 2022 Aug 31;93(4):e2022263. doi: 10.23750/abm.v93i4.12135. PMID: 36043981; PMCID: PMC9534254.

Overview of available diagnostic tests, no comparative study

Scharitzer M, Roesner I, Pokieser P, Weber M, Denk-Linnert DM. Simultaneous Radiological and Fiberendoscopic Evaluation of Swallowing ("SIRFES") in Patients After Surgery of Oropharyngeal/Laryngeal Cancer and Postoperative Dysphagia. Dysphagia. 2019 Dec;34(6):852-861. doi: 10.1007/s00455-019-09979-8. Epub 2019 Feb 14. PMID: 30767078; PMCID: PMC6825654.

Wrong comparison

Beoordelingsdatum en geldigheid

Laatst beoordeeld  : 07-10-2025

Initiatief en autorisatie

Initiatief:
  • Cluster Laryngologie
Geautoriseerd door:
  • Nederlandse Vereniging voor Keel-Neus-Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-Halsgebied
  • Nederlandse Vereniging voor Radiologie
  • Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde
  • Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie

Algemene gegevens

De ontwikkeling van deze richtlijnmodule werd ondersteund door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (www.demedischspecialist.nl/kennisinstituut) en werd gefinancierd uit de Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS). De financier heeft geen enkele invloed gehad op de inhoud van de richtlijnmodule.

Samenstelling werkgroep

Voor het ontwikkelen van de richtlijnmodule is in 2023 een multidisciplinaire cluster ingesteld. Dit cluster bestaat uit vertegenwoordigers van alle relevante organisaties die betrekking hebben op de zorg voor patiënten met stem- en slikklachten.

 

Het cluster Laryngologie bestaat uit meerdere richtlijnen, zie hier voor de actuele clusterindeling. De stuurgroep bewaakt het proces van modulair onderhoud binnen het cluster. De expertisegroepsleden worden indien nodig gevraagd om hun expertise in te zetten voor een specifieke richtlijnmodule. Het cluster Laryngologie bestaat uit de volgende personen:

Clusterstuurgroep

  • Dhr. drs. R.N.P.M. (Rico) Rinkel
  • Mevr. drs. M.M.G.E.C. (Margaret) de Jong
  • Mevr. dr. E.M.J.M. (Emke) van den Broek
  • Dhr. dr. D.A. (Derrek) Heuveling
  • Mevr. drs. M.J. (Marieke) Hazewinkel

Clusterexpertisegroep

  • Dhr. dr. M.R.A. (Michel) van Hooren
  • Mevr. drs. M.M. (Masja) van het Hoofd
  • Mevr. P.S. (Petra) Verdouw

Met ondersteuning van

  • Mevr. B.L. (Babette) Gal-de Geest, adviseur Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
  • Mevr. A.C. (Anniek) van ‘t Veld, adviseur Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten

Belangenverklaringen

De Code ter voorkoming van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling is gevolgd. Alle clusterstuurgroepleden en actief betrokken expertisegroepsleden (fungerend als schrijver en/of meelezer bij tenminste één van de geprioriteerde richtlijnmodules) hebben schriftelijk verklaard of zij in de laatste drie jaar directe financiële belangen (betrekking bij een commercieel bedrijf, persoonlijke financiële belangen, onderzoeksfinanciering) of indirecte belangen (persoonlijke relaties, reputatiemanagement) hebben gehad. Gedurende de ontwikkeling of herziening van een richtlijnmodule worden wijzigingen in belangen aan de projectleider doorgegeven. De belangenverklaring wordt opnieuw bevestigd tijdens de commentaarfase. Een overzicht van de belangen van de clusterleden en betrokken expertisegroepsleden en het oordeel over het omgaan met eventuele belangen vindt u in onderstaande tabel. De ondertekende belangenverklaringen zijn op te vragen bij het secretariaat van het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten.

 

Clusterstuurgroep

Clusterlid

Functie

Nevenfuncties

Gemelde belangen

Ondernomen actie

Rico Rinkel (voorzitter)

KNO-arts laryngoloog Amsterdam UMC

Plv Regionaal Tuchtcollege

Geen

Geen restricties

Emke van den Broek

Laryngoloog UMC Utrecht

Voorzitter kerngroep laryngologie, lid werkgroep chronische hoest, MAR larynxpapillomatose, bezoekend docent/KNO-arts opleiding logopedie Hogeschool Utrecht

Geen

Geen restricties

Marieke Hazewinkel

Radioloog bij MRON (Maatschap Radiologie Oost Nederland)

 

MRI trekker radioloog MST (Medisch Spectrum Twente)
Opleider neuro hoofd-hals radiologie MST
MRON sectievoorzitter NHH

Geen

Geen restricties

Derrek Heuveling

 

KNO-arts Meander Medisch Centrum

Lid Kerngroep Laryngologie
Lid Kennisgroep Laryngologie

Lid werkgroep Standpuntnota benigne speekselklierpathologie
Penningmeester Medisch Specialisten Bedrijf Midden Nederland UA

Geen

Geen restricties

Margaret de Jong

 

HumanCapitalCare arbodienst verlener
Full time werkzaam als bedrijfsarts

 

Lid klachtencommissie Sexuele Intimidatie en Geweld sociale werkvoorziening; onkostenvergoeding per zitting

Geen

Geen restricties

Clusterexpertisegroep

Clusterlid

Functie

Nevenfuncties

Gemelde belangen

Ondernomen actie

Michel van Hooren

 

KNO-arts te Maasziekenhuis Pantein

 

Geen

Geen

Geen restricties

Masja van het Hoofd

Beleidsmedewerker Parkinson Vereniging

Redacteur bij het parkinsonplatform in oprichting (informatieplatform vergelijkbaar met bijv ms.nl, diabetes.nl)

Geen

Geen restricties

Petra Verdouw

Patiëntenvereniging

Geen 

Geen

Geen restricties

Inbreng patiëntenperspectief

Er werd aandacht besteed aan het patiëntenperspectief door deelname van relevante patiëntenorganisaties aan de need-for-update en/of prioritering. De verkregen input is meegenomen bij het opstellen van de uitgangsvragen, de keuze voor de uitkomstmaten en bij het opstellen van de overwegingen. De conceptrichtlijnmodule is tevens ter commentaar voorgelegd aan alle relevante patiëntenorganisaties in de stuur- en expertisegroep (zie ‘Samenstelling cluster’ onder ‘Verantwoording’). De eventueel aangeleverde commentaren zijn bekeken en verwerkt. 

 

Kwalitatieve raming van mogelijke financiële gevolgen in het kader van de Wkkgz

Bij de richtlijnmodule is conform de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) een kwalitatieve raming uitgevoerd om te beoordelen of de aanbevelingen mogelijk leiden tot substantiële financiële gevolgen. Bij het uitvoeren van deze beoordeling is de richtlijnmodule op verschillende domeinen getoetst (zie het stroomschema op de Richtlijnendatabase).

 

Module

Uitkomst raming

Toelichting

Video-endoscopie of slikvideo bij dysfagie

Geen financiële gevolgen

Uitkomst 2

Werkwijze

AGREE

Deze richtlijnmodule is opgesteld conform de eisen vermeld in het rapport Medisch Specialistische Richtlijnen 3.0 van de adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwaliteit. Dit rapport is gebaseerd op het AGREE II instrument (Appraisal of Guidelines for Research & Evaluation II; Brouwers, 2010).

 

Need-for-update, prioritering en uitgangsvragen

Tijdens de need-for-update fase (november, 2023) inventariseerde het cluster de geldigheid van de richtlijnmodules binnen het cluster. Naast de partijen die deelnemen aan de stuur- en expertisegroep zijn hier ook andere stakeholders voor benaderd. Per richtlijnmodule is aangegeven of deze geldig is, herzien moet worden, kan vervallen of moet worden samengevoegd. Ook was er de mogelijkheid om nieuwe onderwerpen aan te dragen die aansluiten bij één (of meerdere) richtlijn(en) behorend tot het cluster. De richtlijnmodules waarbij door één of meerdere partijen werd aangegeven herzien te worden, werden doorgezet naar de prioriteringsronde. Ook suggesties voor nieuwe richtlijnmodules werden doorgezet naar de prioriteringsronde. Afgevaardigden vanuit de partijen in de stuur- en expertisegroep werden gevraagd om te prioriteren (zie ‘Samenstelling cluster’ onder ‘Verantwoording’). Hiervoor werd de RE-weighted Priority-Setting (REPS) – tool gebruikt. De uitkomsten (ranklijst) werd gebruikt als uitgangspunt voor de discussie. Voor de geprioriteerde richtlijnmodules zijn door de het cluster concept-uitgangsvragen herzien of opgesteld en definitief vastgesteld.

 

Uitkomstmaten

Na het opstellen van de zoekvraag behorende bij de uitgangsvraag inventariseerde het cluster welke uitkomstmaten voor de patiënt relevant zijn, waarbij zowel naar gewenste als ongewenste effecten werd gekeken. Hierbij werd een maximum van acht uitkomstmaten gehanteerd. Het cluster waardeerde deze uitkomstmaten volgens hun relatieve belang bij de besluitvorming rondom aanbevelingen, als cruciaal (kritiek voor de besluitvorming), belangrijk (maar niet cruciaal) en onbelangrijk. Tevens definieerde het cluster tenminste voor de cruciale uitkomstmaten welke verschillen zij klinisch (patiënt) relevant vonden.

 

Methode literatuursamenvatting

Een uitgebreide beschrijving van de strategie voor zoeken en selecteren van literatuur is te vinden onder ‘Zoeken en selecteren’. Indien mogelijk werd de data uit verschillende studies gepoold in een random-effects model. Review Manager 5.4 werd indien mogelijk gebruikt voor de statistische analyses. De beoordeling van de kracht van het wetenschappelijke bewijs wordt hieronder toegelicht.

 

Beoordelen van de kracht van het wetenschappelijke bewijs

De kracht van het wetenschappelijke bewijs werd bepaald volgens de GRADE-methode. GRADE staat voor ‘Grading Recommendations Assessment, Development and Evaluation’ (zie http://www.gradeworkinggroup.org/). De basisprincipes van de GRADE-methodiek zijn: het benoemen en prioriteren van de klinisch (patiënt) relevante uitkomstmaten, een systematische review per uitkomstmaat, en een beoordeling van de bewijskracht per uitkomstmaat op basis van de acht GRADE-domeinen (domeinen voor downgraden: risk of bias, inconsistentie, indirectheid, imprecisie, en publicatiebias; domeinen voor upgraden: dosis-effect relatie, groot effect, en residuele plausibele confounding). GRADE onderscheidt vier gradaties voor de kwaliteit van het wetenschappelijk bewijs: hoog, redelijk, laag en zeer laag. Deze gradaties verwijzen naar de mate van zekerheid die er bestaat over de literatuurconclusie, in het bijzonder de mate van zekerheid dat de literatuurconclusie de aanbeveling adequaat ondersteunt (Schünemann, 2013; Hultcrantz, 2017).

 

Tabel Gradaties voor de kwaliteit van wetenschappelijk bewijs

GRADE

Definitie

Hoog

  • er is hoge zekerheid dat het ware effect van behandeling dichtbij het geschatte effect van behandeling ligt;
  • het is zeer onwaarschijnlijk dat de literatuurconclusie klinisch relevant verandert wanneer er resultaten van nieuw grootschalig onderzoek aan de literatuuranalyse worden toegevoegd.

Redelijk

  • er is redelijke zekerheid dat het ware effect van behandeling dichtbij het geschatte effect van behandeling ligt;
  • het is mogelijk dat de conclusie klinisch relevant verandert wanneer er resultaten van nieuw grootschalig onderzoek aan de literatuuranalyse worden toegevoegd.

Laag

  • er is lage zekerheid dat het ware effect van behandeling dichtbij het geschatte effect van behandeling ligt;
  • er is een reële kans dat de conclusie klinisch relevant verandert wanneer er resultaten van nieuw grootschalig onderzoek aan de literatuuranalyse worden toegevoegd.

Zeer laag

  • er is zeer lage zekerheid dat het ware effect van behandeling dichtbij het geschatte effect van behandeling ligt;
  • de literatuurconclusie is zeer onzeker.

Bij het beoordelen (graderen) van de kracht van het wetenschappelijk bewijs in een richtlijnmodule volgens de GRADE-methodiek spelen grenzen voor klinische besluitvorming een belangrijke rol (Hultcrantz, 2017). Dit zijn de grenzen die bij overschrijding aanleiding zouden geven tot een aanpassing van de aanbeveling. Om de grenzen voor klinische besluitvorming te bepalen moeten alle relevante uitkomstmaten en overwegingen worden meegewogen. De grenzen voor klinische besluitvorming zijn daarmee niet één op één vergelijkbaar met het minimaal klinisch relevant verschil (Minimal Clinically Important Difference, MCID). Met name in situaties waarin een interventie geen belangrijke nadelen heeft en de kosten relatief laag zijn, kan de grens voor klinische besluitvorming met betrekking tot de effectiviteit van de interventie bij een lagere waarde (dichter bij het nuleffect) liggen dan de MCID (Hultcrantz, 2017).

 

Overwegingen (van bewijs naar aanbeveling)

Om te komen tot een aanbeveling zijn naast (de kwaliteit van) het wetenschappelijke bewijs ook andere aspecten belangrijk en worden meegewogen, zoals aanvullende argumenten uit bijvoorbeeld de biomechanica of fysiologie, waarden en voorkeuren van patiënten, kosten (middelenbeslag), aanvaardbaarheid, haalbaarheid en implementatie. Deze aspecten zijn systematisch vermeld en beoordeeld (gewogen) onder het kopje ‘Overwegingen’ en kunnen (mede) gebaseerd zijn op expert opinion. Hierbij is gebruik gemaakt van een gestructureerd format gebaseerd op het evidence-to-decision framework van de internationale GRADE Working Group (Alonso-Coello, 2016a; Alonso-Coello 2016b). Dit evidence-to-decision framework is een integraal onderdeel van de GRADE methodiek.

 

Formuleren van aanbevelingen

De aanbevelingen geven antwoord op de uitgangsvraag en zijn gebaseerd op het beschikbare wetenschappelijke bewijs en de belangrijkste overwegingen, en een weging van de gunstige en ongunstige effecten van de relevante interventies. De kracht van het wetenschappelijk bewijs en het gewicht dat door het cluster wordt toegekend aan de overwegingen, bepalen samen de sterkte van de aanbeveling. Conform de GRADE-methodiek sluit een lage bewijskracht van conclusies in de systematische literatuuranalyse een sterke aanbeveling niet a priori uit, en zijn bij een hoge bewijskracht ook zwakke aanbevelingen mogelijk (Agoritsas, 2017; Neumann, 2016). De sterkte van de aanbeveling wordt altijd bepaald door weging van alle relevante argumenten tezamen. Het cluster heeft bij elke aanbeveling opgenomen hoe zij tot de richting en sterkte van de aanbeveling zijn gekomen.

 

In de GRADE-methodiek wordt onderscheid gemaakt tussen sterke en zwakke (of conditionele) aanbevelingen. De sterkte van een aanbeveling verwijst naar de mate van zekerheid dat de voordelen van de interventie opwegen tegen de nadelen (of vice versa), gezien over het hele spectrum van patiënten waarvoor de aanbeveling is bedoeld. De sterkte van een aanbeveling heeft duidelijke implicaties voor patiënten, behandelaars en beleidsmakers (zie onderstaande tabel). Een aanbeveling is geen dictaat, zelfs een sterke aanbeveling gebaseerd op bewijs van hoge kwaliteit (GRADE gradering HOOG) zal niet altijd van toepassing zijn, onder alle mogelijke omstandigheden en voor elke individuele patiënt.

 

Tabel Sterkte van de aanbevelingen

Implicaties van sterke en zwakke aanbevelingen voor verschillende richtlijngebruikers

 

Sterke aanbeveling

Zwakke (conditionele) aanbeveling

Voor patiënten

De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen en slechts een klein aantal niet.

Een aanzienlijk deel van de patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen, maar veel patiënten ook niet. 

Voor behandelaars

De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak moeten ontvangen.

Er zijn meerdere geschikte interventies of aanpakken. De patiënt moet worden ondersteund bij de keuze voor de interventie of aanpak die het beste aansluit bij zijn of haar waarden en voorkeuren.

Voor beleidsmakers

De aanbevolen interventie of aanpak kan worden gezien als standaardbeleid.

Beleidsbepaling vereist uitvoerige discussie met betrokkenheid van veel stakeholders. Er is een grotere kans op lokale beleidsverschillen. 

Organisatie van zorg

Bij de ontwikkeling van de richtlijnmodule is expliciet aandacht geweest voor de organisatie van zorg: alle aspecten die randvoorwaardelijk zijn voor het verlenen van zorg (zoals coördinatie, communicatie, (financiële) middelen, mankracht en infrastructuur). Randvoorwaarden die relevant zijn voor het beantwoorden van deze specifieke uitgangsvraag zijn genoemd bij de overwegingen. Meer algemene, overkoepelende, of bijkomende aspecten van de organisatie van zorg worden behandeld in de richtlijnmodule Organisatie van zorg.

 

Commentaar- en autorisatiefase

De conceptrichtlijnmodule werd voorgelegd aan alle partijen die benaderd zijn voor de need-for-update fase. De commentaren werden verzameld en besproken met het cluster. Naar aanleiding van de commentaren werd de conceptrichtlijnmodule aangepast en definitief vastgesteld door het cluster. De definitieve richtlijnmodule werd ter autorisatie of goedkeuring voorgelegd aan de partijen die beschreven staan bij ‘Initiatief en autorisatie’ onder ‘Verantwoording’.

 

Literatuur

Agoritsas T, Merglen A, Heen AF, Kristiansen A, Neumann I, Brito JP, Brignardello-Petersen R, Alexander PE, Rind DM, Vandvik PO, Guyatt GH. UpToDate adherence to GRADE criteria for strong recommendations: an analytical survey. BMJ Open. 2017 Nov 16;7(11):e018593. doi: 10.1136/bmjopen-2017-018593. PubMed PMID: 29150475; PubMed Central PMCID: PMC5701989.

 

Alonso-Coello P, Schünemann HJ, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Rada G, Rosenbaum S, Morelli A, Guyatt GH, Oxman AD; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 1: Introduction. BMJ. 2016 Jun 28;353:i2016. doi: 10.1136/bmj.i2016. PubMed PMID: 27353417.

 

Alonso-Coello P, Oxman AD, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Vandvik PO, Meerpohl J, Guyatt GH, Schünemann HJ; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 2: Clinical practice guidelines. BMJ. 2016 Jun 30;353:i2089. doi: 10.1136/bmj.i2089. PubMed PMID: 27365494.

 

Brouwers MC, Kho ME, Browman GP, Burgers JS, Cluzeau F, Feder G, Fervers B, Graham ID, Grimshaw J, Hanna SE, Littlejohns P, Makarski J, Zitzelsberger L; AGREE Next Steps Consortium. AGREE II: advancing guideline development, reporting and evaluation in health care. CMAJ. 2010 Dec 14;182(18):E839-42. doi: 10.1503/cmaj.090449. Epub 2010 Jul 5. Review. PubMed PMID: 20603348; PubMed Central PMCID: PMC3001530.

 

Hultcrantz M, Rind D, Akl EA, Treweek S, Mustafa RA, Iorio A, Alper BS, Meerpohl JJ, Murad MH, Ansari MT, Katikireddi SV, Östlund P, Tranæus S, Christensen R, Gartlehner G, Brozek J, Izcovich A, Schünemann H, Guyatt G. The GRADE Working Group clarifies the construct of certainty of evidence. J Clin Epidemiol. 2017 Jul;87:4-13. doi: 10.1016/j.jclinepi.2017.05.006. Epub 2017 May 18. PubMed PMID: 28529184; PubMed Central PMCID: PMC6542664.

 

Medisch Specialistische Richtlijnen 3.0 (2023). Adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwalitieit. http://richtlijnendatabase.nl/over_deze_site/over_richtlijnontwikkeling.html

 

Neumann I, Santesso N, Akl EA, Rind DM, Vandvik PO, Alonso-Coello P, Agoritsas T, Mustafa RA, Alexander PE, Schünemann H, Guyatt GH. A guide for health professionals to interpret and use recommendations in guidelines developed with the GRADE approach. J Clin Epidemiol. 2016 Apr;72:45-55. doi: 10.1016/j.jclinepi.2015.11.017. Epub 2016 Jan 6. Review. PubMed PMID: 26772609.

 

Schünemann H, Brożek J, Guyatt G, et al. GRADE handbook for grading quality of evidence and strength of recommendations. Updated October 2013. The GRADE Working Group, 2013. Available from http://gdt.guidelinedevelopment.org/central_prod/_design/client/handbook/handbook.html.

Zoekverantwoording

Algemene informatie

Cluster/richtlijn: Cluster Laryngologie - Orofaryngeale dysfagie - Module 7 Video-endoscopie of slikvideo

Uitgangsvraag/modules: Wat is de plaats van video-endoscopie en slikvideo t.o.v. één van deze slikonderzoeken om orofaryngeale dysfagie te beoordelen?

Database(s): Embase.com, Ovid/Medline

Datum: 19 augustus 2024

Periode: vanaf 2015

Talen: geen restrictie

Literatuurspecialist: Esther van der Bijl

Rayyan review: https://rayyan.ai/reviews/1126864

BMI-zoekblokken: voor verschillende opdrachten wordt (deels) gebruik gemaakt van de zoekblokken van BMI-Online https://blocks.bmi-online.nl/

Deduplication: voor het ontdubbelen is gebruik gemaakt van http://dedupendnote.nl/

Toelichting:

Voor deze vraag is gezocht op de elementen orofaryngeale dysfagie EN video-endoscopie EN slikvideo.

 

Het sleutelartikel wordt gevonden met deze search.

Te gebruiken voor richtlijntekst:

In de databases Embase.com en Ovid/Medline is op 19 augustus 2024 systematisch gezocht naar systematische reviews, RCTs en observationele studies over de plaats van video-endoscopie en slikvideo t.o.v. één van deze slikonderzoeken om orofaryngeale dysfagie te beoordelen. De literatuurzoekactie leverde 284 unieke treffers op.

Zoekopbrengst - 19 augustus 2024

 

EMBASE

OVID/MEDLINE

Ontdubbeld

SR

52

44

59

RCT

58

23

63

Observationele studies

146

124

162

Totaal

256

191

284*

*in Rayyan

 

Zoekstrategie

Embase.com 19 augustus 2024

No.

Query

Results

#1

'dysphagia'/exp OR 'regurgitation'/exp OR 'swallowing'/exp OR 'oropharynx'/exp OR deglutition:ti,ab,kw OR swallow*:ti,ab,kw OR aphagopraxia:ti,ab,kw OR dysphagia*:ti,ab,kw OR regurgitation*:ti,ab,kw OR 'oropharynx*':ti,ab,kw OR orofaryngeal:ti,ab,kw

271166

#2

'fiberoptic endoscopic evaluation of swallowing'/exp OR 'flexible endoscopic evaluation of swallowing'/exp OR 'videoendoscopy'/exp OR ('videorecording'/exp AND 'endoscopy'/exp) OR ((endoscop* NEAR/3 (swallow* OR video*)):ti,ab,kw) OR videoendoscop*:ti,ab,kw OR fees:ti,ab,kw OR feesst:ti,ab,kw OR vess:ti,ab,kw OR 'laryngopharyngeal sensory testing*':ti,ab,kw

49378

#3

'videofluoroscopy'/exp OR 'fluoroscopy'/exp OR 'videofluorography'/exp OR 'esophagography'/exp OR ((barium NEAR/3 swallow*):ti,ab,kw) OR videofluoroscop*:ti,ab,kw OR fluoroscop*:ti,ab,kw OR videofluorograph*:ti,ab,kw OR esophagogr*:ti,ab,kw OR esophagograph*:ti,ab,kw OR oesophagograph*:ti,ab,kw OR vfss:ti,ab,kw OR vfes:ti,ab,kw OR vfs:ti,ab,kw OR vfse:ti,ab,kw

109614

#4

#1 AND #2 AND #3

1575

#5

#4 AND [2015-2024]/py NOT ('conference abstract'/it OR 'editorial'/it OR 'letter'/it OR 'note'/it) NOT (('animal'/exp OR 'animal experiment'/exp OR 'animal model'/exp OR 'nonhuman'/exp) NOT 'human'/exp)

409

#6

'meta analysis'/exp OR 'meta analysis (topic)'/exp OR metaanaly*:ti,ab OR 'meta analy*':ti,ab OR metanaly*:ti,ab OR 'systematic review'/de OR 'cochrane database of systematic reviews'/jt OR prisma:ti,ab OR prospero:ti,ab OR (((systemati* OR scoping OR umbrella OR 'structured literature') NEAR/3 (review* OR overview*)):ti,ab) OR ((systemic* NEAR/1 review*):ti,ab) OR (((systemati* OR literature OR database* OR 'data base*') NEAR/10 search*):ti,ab) OR (((structured OR comprehensive* OR systemic*) NEAR/3 search*):ti,ab) OR (((literature NEAR/3 review*):ti,ab) AND (search*:ti,ab OR database*:ti,ab OR 'data base*':ti,ab)) OR (('data extraction':ti,ab OR 'data source*':ti,ab) AND 'study selection':ti,ab) OR ('search strategy':ti,ab AND 'selection criteria':ti,ab) OR ('data source*':ti,ab AND 'data synthesis':ti,ab) OR medline:ab OR pubmed:ab OR embase:ab OR cochrane:ab OR (((critical OR rapid) NEAR/2 (review* OR overview* OR synthes*)):ti) OR ((((critical* OR rapid*) NEAR/3 (review* OR overview* OR synthes*)):ab) AND (search*:ab OR database*:ab OR 'data base*':ab)) OR metasynthes*:ti,ab OR 'meta synthes*':ti,ab

1054403

#7

'clinical trial'/exp OR 'randomization'/exp OR 'single blind procedure'/exp OR 'double blind procedure'/exp OR 'crossover procedure'/exp OR 'placebo'/exp OR 'prospective study'/exp OR rct:ab,ti OR random*:ab,ti OR 'single blind':ab,ti OR 'randomised controlled trial':ab,ti OR 'randomized controlled trial'/exp OR placebo*:ab,ti

4090717

#8

'major clinical study'/de OR 'clinical study'/de OR 'case control study'/de OR 'family study'/de OR 'longitudinal study'/de OR 'retrospective study'/de OR 'prospective study'/de OR 'comparative study'/de OR 'cohort analysis'/de OR ((cohort NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('case control' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('follow up' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (observational NEAR/1 (study OR studies)) OR ((epidemiologic NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('cross sectional' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti)

8367442

#9

'case control study'/de OR 'comparative study'/exp OR 'control group'/de OR 'controlled study'/de OR 'controlled clinical trial'/de OR 'crossover procedure'/de OR 'double blind procedure'/de OR 'phase 2 clinical trial'/de OR 'phase 3 clinical trial'/de OR 'phase 4 clinical trial'/de OR 'pretest posttest design'/de OR 'pretest posttest control group design'/de OR 'quasi experimental study'/de OR 'single blind procedure'/de OR 'triple blind procedure'/de OR (((control OR controlled) NEAR/6 trial):ti,ab,kw) OR (((control OR controlled) NEAR/6 (study OR studies)):ti,ab,kw) OR (((control OR controlled) NEAR/1 active):ti,ab,kw) OR 'open label*':ti,ab,kw OR (((double OR two OR three OR multi OR trial) NEAR/1 (arm OR arms)):ti,ab,kw) OR ((allocat* NEAR/10 (arm OR arms)):ti,ab,kw) OR placebo*:ti,ab,kw OR 'sham-control*':ti,ab,kw OR (((single OR double OR triple OR assessor) NEAR/1 (blind* OR masked)):ti,ab,kw) OR nonrandom*:ti,ab,kw OR 'non-random*':ti,ab,kw OR 'quasi-experiment*':ti,ab,kw OR crossover:ti,ab,kw OR 'cross over':ti,ab,kw OR 'parallel group*':ti,ab,kw OR 'factorial trial':ti,ab,kw OR ((phase NEAR/5 (study OR trial)):ti,ab,kw) OR ((case* NEAR/6 (matched OR control*)):ti,ab,kw) OR ((match* NEAR/6 (pair OR pairs OR cohort* OR control* OR group* OR healthy OR age OR sex OR gender OR patient* OR subject* OR participant*)):ti,ab,kw) OR ((propensity NEAR/6 (scor* OR match*)):ti,ab,kw) OR versus:ti OR vs:ti OR compar*:ti OR ((compar* NEAR/1 study):ti,ab,kw) OR (('major clinical study'/de OR 'clinical study'/de OR 'cohort analysis'/de OR 'observational study'/de OR 'cross-sectional study'/de OR 'multicenter study'/de OR 'correlational study'/de OR 'follow up'/de OR cohort*:ti,ab,kw OR 'follow up':ti,ab,kw OR followup:ti,ab,kw OR longitudinal*:ti,ab,kw OR prospective*:ti,ab,kw OR retrospective*:ti,ab,kw OR observational*:ti,ab,kw OR 'cross sectional*':ti,ab,kw OR cross?ectional*:ti,ab,kw OR multicent*:ti,ab,kw OR 'multi-cent*':ti,ab,kw OR consecutive*:ti,ab,kw) AND (group:ti,ab,kw OR groups:ti,ab,kw OR subgroup*:ti,ab,kw OR versus:ti,ab,kw OR vs:ti,ab,kw OR compar*:ti,ab,kw OR 'odds ratio*':ab OR 'relative odds':ab OR 'risk ratio*':ab OR 'relative risk*':ab OR 'rate ratio':ab OR aor:ab OR arr:ab OR rrr:ab OR ((('or' OR 'rr') NEAR/6 ci):ab)))

15324709

#10

#5 AND #6 – SR’s

52

#11

#5 AND #7 NOT #10 – RCT’s

58

#12

#5 AND (#8 OR #9) NOT (#10 OR #11) – Observationeel

146

#13

#10 OR #11 OR #12

256

Ovid/Medline 19 augustus 2024

#

Searches

Results

1

exp Deglutition Disorders/ or exp Deglutition/ or exp Oropharynx/ or deglutition.ti,ab,kf. or swallow*.ti,ab,kf. or aphagopraxia.ti,ab,kf. or dysphagia*.ti,ab,kf. or regurgitation*.ti,ab,kf. or 'oropharynx*'.ti,ab,kf. or orofaryngeal.ti,ab,kf.

178990

2

(exp Endoscopy/ and exp Video Recording/) or (endoscop* adj3 (swallow* or video*)).ti,ab,kf. or videoendoscop*.ti,ab,kf. or fees.ti,ab,kf. or feesst.ti,ab,kf. or vess.ti,ab,kf. or laryngopharyngeal sensory testing*.ti,ab,kf.

19223

3

exp Fluoroscopy/ or (barium adj3 swallow*).ti,ab,kf. or videofluoroscop*.ti,ab,kf. or fluoroscop*.ti,ab,kf. or videofluorograph*.ti,ab,kf. or esophagogr*.ti,ab,kf. or esophagograph*.ti,ab,kf. or oesophagograph*.ti,ab,kf. or vfss.ti,ab,kf. or vfes.ti,ab,kf. or vfs.ti,ab,kf. or vfse.ti,ab,kf.

54768

4

1 and 2 and 3

742

5

limit 4 to yr="2015 -Current"

330

6

5 not (comment/ or editorial/ or letter/) not ((exp animals/ or exp models, animal/) not humans/)

326

7

meta-analysis/ or meta-analysis as topic/ or (metaanaly* or meta-analy* or metanaly*).ti,ab,kf. or systematic review/ or cochrane.jw. or (prisma or prospero).ti,ab,kf. or ((systemati* or scoping or umbrella or "structured literature") adj3 (review* or overview*)).ti,ab,kf. or (systemic* adj1 review*).ti,ab,kf. or ((systemati* or literature or database* or data-base*) adj10 search*).ti,ab,kf. or ((structured or comprehensive* or systemic*) adj3 search*).ti,ab,kf. or ((literature adj3 review*) and (search* or database* or data-base*)).ti,ab,kf. or (("data extraction" or "data source*") and "study selection").ti,ab,kf. or ("search strategy" and "selection criteria").ti,ab,kf. or ("data source*" and "data synthesis").ti,ab,kf. or (medline or pubmed or embase or cochrane).ab. or ((critical or rapid) adj2 (review* or overview* or synthes*)).ti. or (((critical* or rapid*) adj3 (review* or overview* or synthes*)) and (search* or database* or data-base*)).ab. or (metasynthes* or meta-synthes*).ti,ab,kf.

768262

8

exp clinical trial/ or randomized controlled trial/ or exp clinical trials as topic/ or randomized controlled trials as topic/ or Random Allocation/ or Double-Blind Method/ or Single-Blind Method/ or (clinical trial, phase i or clinical trial, phase ii or clinical trial, phase iii or clinical trial, phase iv or controlled clinical trial or randomized controlled trial or multicenter study or clinical trial).pt. or random*.ti,ab. or (clinic* adj trial*).tw. or ((singl* or doubl* or treb* or tripl*) adj (blind$3 or mask$3)).tw. or Placebos/ or placebo*.tw.

2765507

9

Epidemiologic studies/ or case control studies/ or exp cohort studies/ or Controlled Before-After Studies/ or Case control.tw. or cohort.tw. or Cohort analy$.tw. or (Follow up adj (study or studies)).tw. or (observational adj (study or studies)).tw. or Longitudinal.tw. or Retrospective*.tw. or prospective*.tw. or consecutive*.tw. or Cross sectional.tw. or Cross-sectional studies/ or historically controlled study/ or interrupted time series analysis/ [Onder exp cohort studies vallen ook longitudinale, prospectieve en retrospectieve studies]

4804244

10

Case-control Studies/ or clinical trial, phase ii/ or clinical trial, phase iii/ or clinical trial, phase iv/ or comparative study/ or control groups/ or controlled before-after studies/ or controlled clinical trial/ or double-blind method/ or historically controlled study/ or matched-pair analysis/ or single-blind method/ or (((control or controlled) adj6 (study or studies or trial)) or (compar* adj (study or studies)) or ((control or controlled) adj1 active) or "open label*" or ((double or two or three or multi or trial) adj (arm or arms)) or (allocat* adj10 (arm or arms)) or placebo* or "sham-control*" or ((single or double or triple or assessor) adj1 (blind* or masked)) or nonrandom* or "non-random*" or "quasi-experiment*" or "parallel group*" or "factorial trial" or "pretest posttest" or (phase adj5 (study or trial)) or (case* adj6 (matched or control*)) or (match* adj6 (pair or pairs or cohort* or control* or group* or healthy or age or sex or gender or patient* or subject* or participant*)) or (propensity adj6 (scor* or match*))).ti,ab,kf. or (confounding adj6 adjust*).ti,ab. or (versus or vs or compar*).ti. or ((exp cohort studies/ or epidemiologic studies/ or multicenter study/ or observational study/ or seroepidemiologic studies/ or (cohort* or 'follow up' or followup or longitudinal* or prospective* or retrospective* or observational* or multicent* or 'multi-cent*' or consecutive*).ti,ab,kf.) and ((group or groups or subgroup* or versus or vs or compar*).ti,ab,kf. or ('odds ratio*' or 'relative odds' or 'risk ratio*' or 'relative risk*' or aor or arr or rrr).ab. or (("OR" or "RR") adj6 CI).ab.))

5763079

11

6 and 7 – SR’s

44

12

(6 and 8) not 11 – RCT’s

23

13

(6 and (9 or 10)) not (11 or 12) – Observationeel

124

14

11 or 12 or 13

191

Volgende:
Bariumcontrast slikfoto bij dysfagie