Reinigingstesten GI endoscoop
Uitgangsvraag
Wat is de plaats van reinigingstesten bij de beoordeling van het reinigings- en desinfectieproces?
Aanbeveling
Reinigingstesten worden niet aanbevolen ter controle van het reinigingsproces.
Overwegingen
Kwaliteit van bewijs
De kwaliteit van het bewijs is niet te beoordelen, omdat geen studie gevonden is die de PICO-vraagstelling heeft onderzocht.
Waarden en voorkeuren
Niet van toepassing, omdat de aanbeveling niet op het niveau van de individuele patiënt is.
Kosten en middelen
Een reinigingstest is in potentie een snel middel om aan te tonen of een flexibele endoscoop na manuele voorreiniging nog organisch restmateriaal bevat. Het uitvoeren van de test en, zo nodig, opnieuw manueel voorreinigen kan in potentie het aantal flexibele endoscopen reduceren dat na het reinigings-en desinfectieproces gecontamineerd is. Dit heeft als voornaamste voordeel dat er een lager risico is op transmissie van micro-organismen naar patiënten. Daarnaast kan een reinigingstest er potentieel voor zorgen dat minder flexibele endoscopen bij contaminatie uit de roulatie gehaald dienen te worden. Hierdoor zou men verwachten dat de endoscopiecapaciteit op peil blijft.
Professioneel perspectief
Reinigingstesten bij flexibele endoscopen gebeuren op dit ogenblik alleen in onderzoeksverband. De hoogte van de uitslagen komt niet altijd goed overeen met de ernst van de bacteriële contaminatie waardoor deze testen geen goede kwantitatieve indicator zijn voor het risico op infectie (Obee et al., 2005; Cooper et al., 2007; Petersen et al., 2014; Shama et al., 2013). In de huidige literatuur is nog niet aangetoond dat het invoeren van reinigingstesten zorgt voor een daling van het aantal gecontamineerde flexibele endoscopen waardoor er op dit moment nog geen uitspraak kan gedaan worden over de toegevoegde waarde in de praktijk. Een centrum kan individueel overwegen reinigingstesten te gebruiken als training voor reiniging- en desinfectiemedewerkers.
Aanvaardbaarheid van de aanbeveling (en
De aanbeveling is acceptabel voor alle betrokken partijen.
Haalbaarheid van de te implementeren aanbeveling(en)
Reinigingstesten worden nog niet gebruikt.
Balans van gewenste en ongewenste effecten
Of het invoeren van reinigingstesten een toegevoegde waarde heeft op de “hoeveelheid organisch restmateriaal na manuele reiniging” en “decontaminatie na het reinigings- en desinfectieproces” is niet bekend. Het invoeren van reinigingstesten geeft een extra belasting en kosten in het logistieke proces van reiniging en desinfectie van flexibele endoscopen.
Rationale van de aanbeveling(en)
Op dit ogenblik is er onvoldoende bewijs dat het invoeren van reinigingstesten het aantal gecontamineerde flexibele endoscopen na het reinigings- en desinfectieproces reduceert.
Onderbouwing
Achtergrond
Flexibele endoscopen raken tijdens de procedure gecontamineerd met potentieel pathogene micro-organismen en moeten daarom zorgvuldig ontsmet worden. Het reinigings- en desinfectieproces is een complex proces dat bestaat uit meerdere onderdelen. Indien een flexibele endoscoop niet adequaat gedecontamineerd wordt kan dit zorgen voor ernstige endoscoop gerelateerde infecties en uitbraken. Afgelopen jaren lag de nadruk op procescontrole van het reinigings- en desinfectieproces. In de praktijk wordt momenteel het eindresultaat gecontroleerd door frequent de flexibele endoscoop microbiologisch te kweken.
Een relatief makkelijk uitvoerbare en snelle reinigingstest zou een waardevolle toevoeging zijn om het manuele reinigingsproces, dat gevoelig is voor menselijke fouten, tussentijds te controleren. Indien de reinigingstest aantoont dat een flexibele endoscoop onvoldoende gereinigd blijkt te zijn, kan de flexibele endoscoop nogmaals het reinigingsproces doorlopen. Hierdoor kan voorkomen worden dat een inadequate desinfectie plaatsvindt en de flexibele endoscoop gecontamineerd blijft. Biomarker- en ATP-bioluminescentietesten zijn reinigingstesten die in de voedselindustrie en in toenemende mate in de gezondheidszorg worden gebruikt om oppervlakken te controleren op de aanwezigheid van organisch restmateriaal. Momenteel wordt onderzocht in welke mate deze testen bruikbaar zijn bij het beoordelen van het reinigings- en desinfectieproces van flexibele endoscopen.
Definities
- Reinigings- en desinfectieproces: proces waarbij het aantal micro-organismen tot een aanvaardbare hoeveelheid wordt teruggebracht. Het proces bestaat uit verschillende onderdelen: 1. doorspoelen en blazen direct na gebruik; 2. manuele voorreiniging (borstels en ragers); 3. automatische reiniging; 4. automatisch desinfectie; 5. drogen.
- Reinigingstesten: tonen de aanwezigheid van organisch restmateriaal aan dat niet zichtbaar hoeft te zijn. Twee groepen testen zijn te onderscheiden:
- Biomarkertesten: testen op eiwit- koolhydraat- of bloedresiduen;
- Adenosinetriphosfaat (ATP) bioluminescentie assays: aantonen van aanwezigheid van organisch restmateriaal door middel van (hoeveelheid) uitstralen licht in relative light units (RLU) (kwantitatief).
Conclusies / Summary of Findings
1. Reinigingstest als controle van manuele voorreiniging versus kweek als controle van manuele voorreiniging
Er is geen interventiestudie gevonden die deze vergelijking heeft onderzocht.
Conclusie
|
- |
Er werd geen studie geïdentificeerd waarin reinigingstesten als controle van manuele voorreiniging van een flexibele endoscoop vergeleken zijn met kweken als controle op manuele voorreiniging. |
2. Reinigingstest als controle van manuele voorreiniging versus geen reinigingstest als controle van manuele voorreiniging
Er is geen interventiestudie gevonden die deze vergelijking heeft onderzocht.
Conclusie
|
- |
Er werd geen studie geïdentificeerd waarin reinigingstesten als controle van manuele voorreiniging van een flexibele endoscoop vergeleken zijn met alleen manuele voorreiniging. |
Zoeken en selecteren
Om de uitgangsvraag te kunnen beantwoorden heeft de werkgroep twee systematische literatuuranalyses gepland met de volgende PICO-vraagstellingen:
- Wat is het effect van reinigingstesten als controle van manuele voorreiniging in vergelijking met microbiologische kweken als controle van manuele voorreiniging op ‘de decontaminatie na het reinigings- en desinfectieproces’ en ‘de hoeveelheid organisch restmateriaal na manuele reiniging’ bij flexibele endoscopen die het reinigings- en desinfectieproces doorlopen?
- Wat is het effect van reinigingstesten als controle van manuele voorreiniging in vergelijking met geen reinigingstesten als controle van manuele voorreiniging op ‘de decontaminatie na het reinigings- en desinfectieproces’ en ‘de hoeveelheid organisch restmateriaal na manuele reiniging’ bij flexibele endoscopen die het reinigings- en desinfectieproces doorlopen?
Selectie- en exclusiecriteria:
|
Type studies |
|
|
Type scopen |
|
|
Interventie |
*Biomarkertesten en/of adenosinetrifosfaat bioluminescentie (ATP in Relative Light Units); |
|
Controle 1 |
|
|
Controle 2 |
|
|
Type uitkomstmaten |
|
|
Type setting |
|
|
Exclusiecriteria |
|
In de databases Medline (OVID) en Embase is vanaf 1940/1980 gezocht naar reinigingstesten bij flexibele endoscopen die het reinigings- en desinfectieproces doorlopen. De literatuurzoekactie leverde 146 treffers op. Elf studies werden geselecteerd op basis van titel en abstract (Alfa et al., 2014; ASGE/Komanduri, 2014; Visrodia et al., 2014; Fushimi et al., 2013; Alfa et al., 2013; Alfa et al., 2013; Obee et al., 2015; Ofstead et al., 2015; Saviuc et al., 2015; Sciortino et al., 2004; Fernando et al., 2014; Batailler et al., 2015). Na het lezen van de volledige artikelen voldeed geen studie aan de selectiecriteria opgenomen in de literatuuranalyse.
Naast het resultaat van de literatuursearch werd nog een andere studie geïdentificeerd (Batailler et al, 2015) die uiteindelijk ook niet in de literatuuranalyse werd opgenomen.
De redenen voor exclusie kunt u vinden in de zoekverantwoording van deze module.
Referenties
- Alfa, M. J., Fatima, I., & Olson, N. (2013a). The adenosine triphosphate test is a rapid and reliable audit tool to assess manual cleaning adequacy of flexible endoscope channels. Am J Infect Control, 41(3), 249-253. doi:10.1016/j.ajic.2012.03.015
- Alfa, M. J., Fatima, I., & Olson, N. (2013b). Validation of adenosine triphosphate to audit manual cleaning of flexible endoscope channels. Am J Infect Control, 41(3), 245-248. doi:10.1016/j.ajic.2012.03.018
- Alfa, M. J., Olson, N., & Murray, B.-L. (2014). Comparison of clinically relevant benchmarks and channel sampling methods used to assess manual cleaning compliance for flexible gastrointestinal endoscopes. American journal of infection control, 42(1), e1-e5.
- ASGE Technology Committee, Komanduri, S., Abu Dayyeh, B. K., Bhat, Y. M., Chauhan, S. S., Gottlieb, K. T., . . . Banerjee, S. (2014). Technologies for monitoring the quality of endoscope reprocessing. Gastrointest Endosc, 80(3), 369-373. doi:10.1016/j.gie.2014.01.044
- Batailler, P., Saviuc, P., Picot-Gueraud, R., Bosson, J.-L., & Mallaret, M.-R. (2015). Usefulness of Adenosinetriphosphate Bioluminescence Assay (ATPmetry) for Monitoring the Reprocessing of Endoscopes. Infection Control & Hospital Epidemiology, 1-7.
- Cooper, R. A., Griffith, C. J., Malik, R. E., Obee, P., & Looker, N. (2007). Monitoring the effectiveness of cleaning in four British hospitals. Am J Infect Control, 35(5), 338-341. doi:10.1016/j.ajic.2006.07.015
- Fernando, G., Collignon, P., & Beckingham, W. (2014). ATP bioluminescence to validate the decontamination process of gastrointestinal endoscopes. Healthcare Infection, 19(2), 59-64.
- Fushimi, R., Takashina, M., Yoshikawa, H., Kobayashi, H., Okubo, T., Nakata, S., & Kaku, M. (2013). Comparison of adenosine triphosphate, microbiological load, and residual protein as indicators for assessing the cleanliness of flexible gastrointestinal endoscopes. American journal of infection control, 41(2), 161-164.
- Obee, P. C., Griffith, C. J., Cooper, R. A., Cooke, R. P., Bennion, N. E., & Lewis, M. (2005). Real-time monitoring in managing the decontamination of flexible gastrointestinal endoscopes. Am J Infect Control, 33(4), 202-206. doi:10.1016/j.ajic.2004.07.008
- Ofstead, C. L., Wetzler, H. P., Doyle, E. M., Rocco, C. K., Visrodia, K. H., Baron, T. H., & Tosh, P. K. (2015). Persistent contamination on colonoscopes and gastroscopes detected by biologic cultures and rapid indicators despite reprocessing performed in accordance with guidelines. American journal of infection control, 43(8), 794-801.
- Petersen, B. T. (2014). Monitoring of endoscope reprocessing: accumulating data but best practices remain undefined. Infection Control, 35(08), 995-997.
- Sciortino, C. V., Xia, E. L., & Mozee, A. (2004). Assessment of a novel approach to evaluate the outcome of endoscope reprocessing. Infect Control Hosp Epidemiol, 25(4), 284-290. doi:10.1086/502393
- Shama, G., & Malik, D. J. (2013). The uses and abuses of rapid bioluminescence-based ATP assays. Int J Hyg Environ Health, 216(2), 115-125. doi:10.1016/j.ijheh.2012.03.009
- Visrodia, K. H., Ofstead, C. L., Yellin, H. L., Wetzler, H. P., Tosh, P. K., & Baron, T. H. (2014). The use of rapid indicators for the detection of organic residues on clinically used gastrointestinal endoscopes with and without visually apparent debris. Infection Control, 35(08), 987-994.
Verantwoording
Beoordelingsdatum en geldigheid
Laatst beoordeeld : 16-08-2018
Uiterlijk in 2020 bepaalt het bestuur van de Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie of deze richtlijn nog actueel is. Zo nodig wordt een nieuwe werkgroep geïnstalleerd om de richtlijn te herzien. De geldigheid van de richtlijn komt eerder te vervallen indien nieuwe ontwikkelingen aanleiding zijn een herzieningstraject te starten.
De Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie is als houder van deze richtlijn de eerstverantwoordelijke voor de actualiteit van deze richtlijn. De andere aan deze richtlijn deelnemende wetenschappelijke- en beroepsverenigingen verenigingen of gebruikers van de richtlijn delen de verantwoordelijkheid en informeren de eerstverantwoordelijke over relevante ontwikkelingen binnen hun vakgebied.
Algemene gegevens
De richtlijnontwikkeling werd ondersteund door B. Niël-Weise, zelfstandig richtlijnmethodoloog en werd gefinancierd uit de Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS).
Doel en doelgroep
Doel
Het doel van het project is het ontwikkelen van een multidisciplinaire richtlijn voor de microbiële controle van thermolabiele flexibele hoog-risico gastro-intestinale endoscopen met een of meerdere kanalen in de intra- en extramurale setting.
Doelgroep
De richtlijn is geschreven voor alle leden van de beroepsgroepen die betrokken zijn bij de microbiële controle van thermolabiele flexibele hoog-risico gastro-intestinale endoscopen: artsen-microbiologen, maag-darm-leverartsen, deskundigen infectiepreventie, deskundigen steriele medische hulpmiddelen (DSMH), deskundigen scopen reiniging en desinfectie (DSRD) en iedereen die zich beroepsmatig bezig houdt met gastro-intestinale endoscopieën.
Samenstelling werkgroep
Voor het ontwikkelen van de richtlijn is in 2015 een multidisciplinaire werkgroep ingesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van alle relevante specialismen die betrokken zijn bij de microbiële controle van thermolabiele flexibele gastro-intestinale endoscopen (zie hiervoor de samenstelling van de werkgroep).
De werkgroepleden zijn door hun beroepsverenigingen gemandateerd voor deelname. De werkgroep werkte gedurende 18 maanden aan de totstandkoming van de richtlijn.
De werkgroep is verantwoordelijk voor de integrale tekst van deze richtlijn.
Werkgroep:
- Dr. M. van Rijn (voorzitter), arts-microbioloog, Ikazia Ziekenhuis, Rotterdam
- Prof. Dr. M.C. Vos, arts-microbioloog, Erasmus MC Universitair Medisch Centrum, Rotterdam
- Dr. E.M. Mascini, arts-microbioloog, Rijnstate, Velp
- Prof. Dr. H.L. Zaaijer, arts-microbioloog, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam/Sanquin Bloedvoorziening, Amsterdam
- Prof. Dr. J.J.G.H.M. Bergman, MDL-arts, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam
- K. Ballemans, deskundige infectiepreventie, Unic Medical Services BV, Nieuwegein
- M.L. van Leest, deskundige infectiepreventie, Bravis Ziekenhuis, Bergen op Zoom/Roosendaal
- C. te Beest, DSMH, Maasstad Ziekenhuis, Rotterdam
- Drs. A. W. Rauwers, arts-onderzoeker, Erasmus MC Universitair Medisch Centrum, Rotterdam
Meelezers:
- Prof. Dr. A. Voss, arts-microbioloog, Radboud Universitair Medisch Centrum en Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, Nijmegen
- Drs. E. P.M. van Elzakker, arts-microbioloog, HagaZiekenhuis, den Haag
- Dr. M.W.H. Wulf, arts-microbioloog, VieCuri Ziekenhuis, Venlo
Met ondersteuning van:
- Drs. B.S. Niël-Weise, arts-microbioloog (n.p.), zelfstandig richtlijnmethodoloog, Deventer
- Drs. H.W.J. Deurenberg, SIROSS, informatiespecialist, Oss
Belangenverklaringen
De werkgroepleden hebben schriftelijk verklaard of ze in de laatste vijf jaar een (financieel ondersteunde) betrekking onderhielden met commerciële bedrijven, organisaties of instellingen die in verband staan met het onderwerp van de richtlijn. Tevens is navraag gedaan naar persoonlijke financiële belangen, belangen door persoonlijke relaties, belangen d.m.v. reputatiemanagement, belangen vanwege extern gefinancierd onderzoek en belangen door kennisvalorisatie. De belangenverklaringen zijn op te vragen bij de Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie, een overzicht vindt u hieronder:
|
Werkgroeplid |
Functie |
Nevenfuncties |
Persoonlijke financiële belangen |
Persoonlijke relaties |
Reputatie-management |
Extern gefinancierd onderzoek |
Kennis Valorisatie |
Overige belangen |
|
Ballemans K. |
Deskundige infectiepreventie |
SFERD (onbezoldigd); lid expertgroep WIP-richtlijn Flexibele Endoscopen |
Geen |
Geen |
Voorzitter SFERD |
Geen |
Geen |
Geen |
|
Bergman J. |
MDL-arts; hoofd afdeling endoscopie AMC Amsterdam |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
|
Mascini E. |
Arts-microbioloog, Ziekenhuis Rijnstate, Arnhem/Velp. |
Adviseren ten aanzien van preventie, diagnostiek en therapie van infectieziekten in eerste en tweede lijn (betaald) |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
|
Rauwers A.W. |
Arts-onderzoeker, Erasmus MC: aandachtsgebied: Contaminatie van complexe flexibele gastro-intestinale endoscopen |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
Door VWS gesubsidieerd diepgaander onderzoek naar prevalentie contaminatie duodenoscopen (2016); unrestricted grant 3M: onderzoek naar rol en effect gebruik ATP meting tijdens reiniging en desinfectie van flexibele complexe endoscopen. |
Geen |
Geen |
|
te Beest C. |
Deskundige Steriele Medische hulpmiddelen |
Stuurgroep en medeauteur SFERD (onbetaald); voorzitter NEN normcommissie Steriliseren Steriliteit (onbetaald). |
Geen |
Geen |
Stuurgroep en medeauteur SFERD à vertegenwoordiger VDSMH; voorzitter NEN normcommissie Steriliseren Steriliteit à vertegenwoordiger VDSMH. |
Geen |
Geen |
Geen |
|
van Leest M.L. |
Deskundige infectiepreventie |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
|
Van Rijn M. |
Arts-microbioloog |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
|
Vos M.C.. |
Arts-microbioloog |
Voorzitter European Study Groep on Nosocomial Infections (ESGNI) (onbetaald); voorzitter Expertgroep WIP MRSA (onbetaald); lid expertgroep Reiniging en Desinfectie WIP (onbetaald) |
Geen |
Geen |
Geen |
Investor-initiated studie naar contaminatie duodenoscopen in NL (2015), waarop volgend door VWS gesubsidieerd diepgaander onderzoek naar prevalentie contaminatie duodenoscopen (2016; unrestricted grant 3M: onderzoek naar rol en effect gebruik ATP meting tijdens reiniging en desinfectie van flexibele complexe endoscopen. |
Geen |
Geen |
|
Zaaijer H.L. |
Arts-microbioloog |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
Geen |
Inbreng patiëntenperspectief
Er werd aandacht besteed aan het patiënten perspectief door in de voorbereidende fase de Patiëntenfederatie Nederland te vragen om schriftelijke input omtrent knelpunten en aandachtspunten. Deze heeft het verzoek om input doorgestuurd naar de Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging Nederland (CCUVN), Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten organisaties (NFK) en de Coeliakie Vereniging. Geen van deze verenigingen heeft knelpunten aangeleverd. De werkgroep heeft de conceptrichtlijn ook tijdens de commentaarfase voorgelegd aan de Patiëntenfederatie Nederland.
Methode ontwikkeling
Evidence based
Implementatie
In de verschillende fasen van de richtlijnontwikkeling is rekening gehouden met de implementatie van de richtlijn en de praktische uitvoerbaarheid van de aanbevelingen. Daarbij is uitdrukkelijk gelet op factoren die de invoering van de richtlijn in de praktijk kunnen bevorderen of belemmeren. Zie ook het implementatieplan bij de aanverwante producten.
Werkwijze
AGREE
Deze richtlijn is opgesteld conform de eisen volgens het rapport Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0 van de adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwaliteit. Dit rapport is gebaseerd op het AGREE II instrument (Appraisal of Guidelines for Research & Evaluation II) (www.agreecollaboration.org), dat een internationaal breed geaccepteerd instrument is en op ‘richtlijnen voor richtlijn’ voor de beoordeling van de kwaliteit van richtlijnen.
Knelpuntenanalyse
Tijdens de voorbereidende fase inventariseerden de voorzitter van de werkgroep en de extern methodoloog de knelpunten. Deze werden met de werkgroep besproken en vervolgens per mail aan de volgende organisaties voorgelegd met de vraag om input: het Zorginstituut Nederland; de Inspectie voor de Gezondheidszorg; het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport; Patiëntenfederatie Nederland; Zorgverzekeraars Nederland; Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra; Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen; Sterilisatie Vereniging Nederland; Vereniging van Deskundigen Steriele Medische Hulpmiddelen; NEN normcommissie Steriliseren & steriliteit en Platform Deskundigen Endoscopie.
Uitgangsvragen en uitkomstmaten
Op basis van de uitkomsten van de knelpuntenanalyse zijn door de voorzitter en de extern methodoloog concept-uitgangsvragen opgesteld. Deze zijn met de werkgroep besproken waarna de werkgroep definitieve uitgangsvragen heeft vastgesteld. Vervolgens inventariseerde de werkgroep per uitgangsvraag welke uitkomstmaten voor de patiënt relevant zijn, waarbij zowel naar gewenste als ongewenste effecten werd gekeken.
Strategie voor zoeken en selecteren van literatuur
Er werd oriënterend gezocht naar bestaande buitenlandse richtlijnen en naar systematische reviews. De zoekactie of gebruikte trefwoorden van de zoekactie zijn te vinden in de zoekverantwoording.
Vervolgens werd voor de afzonderlijke uitgangsvragen aan de hand van specifieke zoektermen gezocht naar gepubliceerde wetenschappelijke studies in (verschillende) elektronische databases. Tevens werd aanvullend gezocht naar studies aan de hand van de literatuurlijsten van de geselecteerde artikelen. In eerste instantie werd gezocht naar studies met de hoogste mate van bewijs. De werkgroepleden selecteerden de via de zoekactie gevonden artikelen op basis van vooraf opgestelde selectiecriteria. De geselecteerde artikelen werden gebruikt om de uitgangsvraag te beantwoorden. De databases waarin is gezocht, de zoekactie of gebruikte trefwoorden van de zoekactie en de gehanteerde selectiecriteria zijn te vinden in de module van desbetreffende uitgangsvraag.
Kwaliteitsbeoordeling individuele studies
Individuele studies werden systematisch beoordeeld, op basis van op voorhand opgestelde methodologische kwaliteitscriteria, om zo het risico op vertekende studieresultaten (bias) te kunnen inschatten. Deze beoordelingen kunt u vinden in de methodologische checklijsten.
Samenvatten van de literatuur
De relevante onderzoeksgegevens van alle geselecteerde artikelen werden overzichtelijk weergegeven in evidencetabellen. De belangrijkste bevindingen uit de literatuur werden beschreven in de samenvatting van de literatuur.
Beoordelen van de kracht van het wetenschappelijke bewijs
De kwaliteit van bewijs (‘quality of evidence’) werd beoordeeld met behulp van GRADE (Guyatt et al., 2008). GRADE is een methode die per uitkomstmaat van een interventie, of voor een risico- of prognostische factor, een gradering aan de kwaliteit van bewijs toekent op basis van de mate van vertrouwen in de schatting van de effectgrootte (tabel 1 en 2).
Tabel 1 Indeling van de kwaliteit van bewijs volgens GRADE
|
Hoog |
Er is veel vertrouwen dat het werkelijke effect dicht in de buurt ligt van het geschatte effect. |
|
|
|
|
Matig |
Er is matig vertrouwen in het geschatte effect: het werkelijk effect ligt waarschijnlijk dicht bij het geschatte effect, maar er is een mogelijkheid dat het hiervan substantieel afwijkt. |
|
|
|
|
Laag |
Er is beperkt vertrouwen in het geschatte effect: het werkelijke effect kan substantieel verschillen van het geschatte effect. |
|
|
|
|
Zeer laag |
Er is weinig vertrouwen in het geschatte effect: het werkelijke effect wijkt waarschijnlijk substantieel af van het geschatte effect. |
Tabel 2 De kwaliteit van bewijs wordt bepaald op basis van de volgende criteria
|
Type bewijs |
Voor studies over interventies: RCT start in de categorie ‘hoog’. Observationele studie start in de categorie ‘laag’. Alle overige studietypen starten in de categorie ‘zeer laag’.
Voor studies over een risico- of prognostische factor: Prospectieve of retrospectieve cohortstudie start in de categorie ‘hoog’. Voor andere studieontwerpen wordt afgewaardeerd via ‘risk of bias’. |
|
|
|
|
|
|
Afwaarderen |
‘Risk of bias’ |
- 1 Serieus - 2 Zeer serieus |
|
|
|
|
|
|
Inconsistentie |
- 1 Serieus - 2 Zeer serieus |
|
|
|
|
|
|
Indirect bewijs |
- 1 Serieus - 2 Zeer serieus |
|
|
|
|
|
|
Onnauwkeurigheid |
- 1 Serieus - 2 Zeer serieus |
|
|
|
|
|
|
Publicatiebias |
- 1 Waarschijnlijk - 2 Zeer waarschijnlijk |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Opwaarderen |
Groot effect |
+ 1 Groot + 2 Zeer groot |
|
|
|
|
|
|
Dosis-respons relatie |
+ 1 Bewijs voor gradiënt |
|
|
|
|
|
|
Alle plausibele ‘confounding’ |
+ 1 zou een effect kunnen reduceren + 1 zou een tegengesteld effect kunnen suggereren terwijl de resultaten geen effect laten zien. |
Formuleren van de conclusies
Een conclusie verwijst niet naar één of meer artikelen, maar wordt getrokken op basis van alle studies samen (body of evidence).
Overwegingen
Voor het komen tot een aanbeveling zijn naast de kwaliteit van het wetenschappelijk bewijs over de gewenste en ongewenste effecten van een interventie, of over de effectgrootte van een risico- of prognostische factor, vaak ook nog andere aspecten van belang.
Genoemd kunnen worden:
- kosten,
- waarden, voorkeuren en ervaringen van patiënten en behandelaars met betrekking tot interventies en uitkomsten van zorg,
- aanvaardbaarheid van interventies,
- haalbaarheid van een aanbeveling.
Bij voorkeur wordt ook voor deze aspecten naar wetenschappelijk bewijs gezocht. De werkgroep die deze richtlijn heeft opgesteld, heeft hiervan afgezien omdat de hiervoor benodigde tijd in geen enkele verhouding zou staan tot de verwachte opbrengst. De werkgroep heeft, daar waar dit noodzakelijk werd geacht, op basis van eigen ervaring en expertise de hiervoor genoemde aspecten geïnventariseerd.
Deze aspecten worden besproken na de ‘conclusie’ onder het kopje ‘overwegingen’.
Formuleren van aanbevelingen
De aanbevelingen geven een antwoord op de uitgangsvraag en zijn gebaseerd op het beste beschikbare wetenschappelijke bewijs en de belangrijkste overwegingen. De kracht van het wetenschappelijk bewijs en het gewicht dat door de werkgroep wordt toegekend aan de overwegingen bepalen samen de sterkte van de aanbeveling. Conform de GRADE-methodiek sluit een lage bewijskracht van conclusies in de systematische literatuuranalyse een sterke aanbeveling niet uit, en zijn bij een hoge bewijskracht ook zwakke aanbevelingen mogelijk. De sterkte van de aanbeveling wordt altijd bepaald door weging van alle relevante argumenten tezamen.
Randvoorwaarden (Organisatie van zorg)
In de knelpuntenanalyse en bij de ontwikkeling van de richtlijn is expliciet rekening gehouden met de organisatie van zorg: alle aspecten die randvoorwaardelijk zijn voor het verlenen van zorg (zoals coördinatie, communicatie, (financiële) middelen, menskracht en infrastructuur). Randvoorwaarden die relevant zijn voor het beantwoorden van een specifieke uitgangsvraag maken onderdeel uit van de overwegingen bij de bewuste uitgangsvraag. Meer algemene, overkoepelende, of bijkomende aspecten van de organisatie van zorg worden behandeld in module 9.
Indicatorontwikkeling
Gelijktijdig met het ontwikkelen van de conceptrichtlijn werden er interne kwaliteitsindicatoren ontwikkeld om het toepassen van de richtlijn in de praktijk te volgen en te versterken. Hiervoor werd gebruik gemaakt van de methodiek zoals beschreven in Programm für Nationale VersorgungsLeitlinien von BÄK, KBV und AWMF Qualitätsindikatoren. Manual für Autoren: 6. Qualitätsindikatoren für Nationale VersorgungsLeitlinien (2009).
Kennislacunes
Tijdens de ontwikkeling van deze richtlijn is systematisch gezocht naar onderzoek waarvan de resultaten bijdragen aan een antwoord op de uitgangsvragen. Bij elke uitgangsvraag is door de werkgroep nagegaan of er (aanvullend) wetenschappelijk onderzoek gewenst is. Een overzicht van aanbevelingen voor nader/vervolg onderzoek staat in de Kennislacunes.
Commentaar- en autorisatiefase
De conceptrichtlijn werd aan de betrokken wetenschappelijke verenigingen voorgelegd voor commentaar. Tevens werd de richtlijn voorgelegd aan de volgende organisaties ter becommentariëring: het Zorginstituut Nederland; de Inspectie voor de Gezondheidszorg; het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport; Nederlandse Vereniging voor Klinische Fysica; Patiëntenfederatie Nederland; Zorgverzekeraars Nederland; Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra; Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen; Sterilisatie Vereniging Nederland; Vereniging van Deskundigen Steriele Medische Hulpmiddelen; NEN normcommissie steriliseren steriliteit; SFERD-commissie; en Platform Deskundigen Endoscopie. De commentaren werden verzameld en besproken met de werkgroep. Naar aanleiding van de commentaren werd de conceptrichtlijn aangepast en definitief vastgesteld door de werkgroep. De definitieve richtlijn werd aan de betrokken (wetenschappelijke) verenigingen voorgelegd voor autorisatie en door hen geautoriseerd.
Literatuurlijst
Guyatt et al., 2008Guyatt GH, Oxman AD, Vist GE, Kunz R, Falck-Ytter Y, Alonso-Coello P, Schünemann HJ; GRADE Working Group (2008). GRADE: an emerging consensus on rating quality of evidence and strength of recommendations. BMJ. 336: 924-6.
Programm für Nationale VersorgungsLeitlinien von BÄK, KBV und AWMF Qualitätsindikatoren. Manual für Autoren: 6. Qualitätsindikatoren für Nationale VersorgungsLeitlinien (2009).
Zoekverantwoording
|
Zoektermen met als onderwerp [Naam module] |
|
|
Medline 1946 to January 20th 2016 |
1 "ESGE-ESGENA Guideline: cleaning and disinfection in gastrointestinal endoscopy".fc_titl. (1) 2 "Multisociety guideline on reprocessing flexible gastrointestinal".fc_titl. (1) 3 1 or 2 (2) 4 endoscopy/ or bronchoscopy/ or endoscopy, digestive system/ or cholangiopancreatography, endoscopic retrograde/ or endoscopy, gastrointestinal/ or capsule endoscopy/ or colonoscopy/ or sigmoidoscopy/ or duodenoscopy/ or gastroscopy/ (138443) 5 endoscopes/ or bronchoscopes/ or endoscopes, gastrointestinal/ or capsule endoscopes/ or colonoscopes/ or sigmoidoscopes/ or duodenoscopes/ or gastroscopes/ (12338) 6 flexible.tw. (70347) 7 fiberoptic.tw. (7861) 8 fiberoptic.kf. (90) 9 flexible.kf. (829) 10 or/6-9 (77086) 11 ercp.tw. (7640) 12 ercp.kf. (181) 13 eus*.tw. (12068) 14 eus*.kf. (615) 15 11 or 12 or 13 or 14 (19481) 16 (Endoscop* or duodenoscop* or colonoscop* or gastroscop* or bronchoscop*).tw. (192298) 17 (Endoscop* or duodenoscop* or colonoscop* or gastroscop* or bronchoscop*).kf. (11620) 18 4 or 5 or 16 or 17 (244555) 19 15 and (16 or 17) (9779) 20 10 and 18 (11978) 21 10 and 15 and 18 (142) 22 19 and 10 (130) 23 20 or 21 or 22 (11978) 24 "onderdeel flexibele scopen".ti. (0) 25 3 and 23 (1) 26 3 not 25 (1) 27 mi.fs. (613400) 28 endoscopy/mi or bronchoscopy/mi or endoscopy, digestive system/mi or cholangiopancreatography, endoscopic retrograde/mi or endoscopy, gastrointestinal/mi or capsule endoscopy/mi or colonoscopy/mi or sigmoidoscopy/mi or duodenoscopy/mi or gastroscopy/mi (0) 29 endoscopes/mi or bronchoscopes/mi or endoscopes, gastrointestinal/mi or capsule endoscopes/mi or colonoscopes/mi or sigmoidoscopes/mi or duodenoscopes/mi or gastroscopes/mi (342) 30 18 and 27 (10283) 31 28 or 29 or 30 (10283) 32 "microbiologie van scopen".ti. (0) 33 communicable disease control/ or infection control/ or sterilization/ or disinfection/ (63373) 34 (disinfect* or sterili* or reus*).tw. (73873) 35 (disinfect* or sterili* or reus*).kf. (9723) 36 Equipment Reuse/ (2501) 37 ((equipme* or instrum* or scop* or endoscop* or bronchosc* or duodenoscop* or gastroscop* or colonoscop*) adj15 (recycl* or reus*)).tw. (854) 38 ((equipme* or instrum* or scop* or endoscop* or bronchosc* or duodenoscop* or gastroscop* or colonoscop*) adj15 (recycl* or reus*)).kf. (16) 39 or/33-35 (124376) 40 31 and 39 (458) 41 31 or 36 or 37 or 38 (13364) 42 18 and 41 (10541) 43 guideline/ or practice guideline/ (27036) 44 Clinical Protocols/ (21723) 45 protocol?.tw. (291533) 46 protocol?.kf. (1212) 47 43 or 44 or 45 or 46 (329551) 48 Infection/pc [Prevention & Control] (145) 49 Disease Transmission, Infectious/pc [Prevention & Control] (2453) 50 quality control/ or laboratory proficiency testing/ (43014) 51 exp Detergents/ (29573) 52 (infection adj3 (preventi* or control)).tw. (31545) 53 (infection adj3 (preventi* or control)).kf. (932) 54 (reprocess* or transmi* or infect* or detergent? or (quality adj3 control*)).tw. (1678485) 55 (reprocess* or transmi* or infect* or detergent? or (quality adj3 control*)).kf. (69143) 56 or/48-55 (1758199) 57 39 or 56 (1847288) 58 tm.fs. (124562) 59 57 or 58 (1886468) 60 18 and 59 and 47 (848) 61 18 and 57 and 47 (846) 62 guideline?.kf. (4142) 63 43 or 44 or 46 or 62 (53357) 64 18 and 57 and 63 (189) 65 (guideline? or protocol?).ti. (87026) 66 63 or 65 (120427) 67 18 and 57 and 66 (302) 68 64 (189) 69 limit 68 to yr="2005 -Current" (78) 70 (dutch or german or french or english).la. (22263385) 71 69 and 70 (66) 72 "filter systematic reviews".ti. (0) 73 meta analysis.pt. (60516) 74 (meta-anal$ or metaanal$).af. (107620) 75 (quantitativ$ adj10 (review$ or overview$)).tw. (5444) 76 (systematic$ adj10 (review$ or overview$)).tw. (84547) 77 (methodologic$ adj10 (review$ or overview$)).tw. (7294) 78 medline.tw. and review.pt. (49987) 79 (pooled adj3 analy*).tw. (10375) 80 or/73-79 (194537) 81 "filter systematic reviews".ti. (0) 82 "cochrane$".fc_jour. (11660) 83 80 or 82 (195847) 84 18 and 57 and 70 and 83 (317) 85 84 (317) 86 limit 85 to yr="2005 -Current" (252) 87 23 or 31 or 42 (21973) 88 86 and 87 (52) 89 86 and 23 (9) 90 86 not 71 (246) 91 st.fs. (585722) 92 59 or 91 (2413610) 93 from 71 keep 1-66 (66) 94 *communicable disease control/ or *infection control/ or *sterilization/ or *disinfection/ (39147) 95 (disinfect* or sterili* or reus*).ti. (29345) 96 *Disease Transmission, Infectious/pc (1217) 97 *quality control/ or *laboratory proficiency testing/ (3571) 98 exp *Detergents/ (10160) 99 (infection adj3 (preventi* or control)).ti. (8529) 100 (reprocess* or transmi* or infect* or detergent? or (quality adj3 control*)).ti. (568191) 101 or/94-100 (626194) 102 101 or 35 or 40 or 48 or 53 or 55 (672783) 103 90 and 102 (49) 104 endoscopy/st or bronchoscopy/st or endoscopy, digestive system/st or cholangiopancreatography, endoscopic retrograde/st or endoscopy, gastrointestinal/st or capsule endoscopy/st or colonoscopy/st or sigmoidoscopy/st or duodenoscopy/st or gastroscopy/st (2246) 105 endoscopes/st or bronchoscopes/st or endoscopes, gastrointestinal/st or capsule endoscopes/st or colonoscopes/st or sigmoidoscopes/st or duodenoscopes/st or gastroscopes/st (235) 106 (28 or 29 or 30 or 104 or 105) and 90 (45) 107 106 not 103 (23) 108 endoscopes/mi or bronchoscopes/mi or endoscopes, gastrointestinal/mi or capsule endoscopes/mi or colonoscopes/mi or sigmoidoscopes/mi or duodenoscopes/mi or gastroscopes/mi (342) 109 colony count, microbial/ or bacterial load/ (34327) 110 ((count? or assay?) adj5 (colon* or spore? or fungal or microbial)).tw. (14880) 111 ((count? or assay?) adj5 bacter*).tw. (14535) 112 ((count? or assay?) adj5 (colon* or spore? or fungal or microbial)).kf. (57) 113 ((count? or assay?) adj5 bacter*).kf. (58) 114 Culture Techniques/ (47247) 115 (culture adj3 techniq*).tw. (6410) 116 (culture adj3 techniq*).kf. (38) 117 or/108-116 (111187) 118 Disinfection/ (11382) 119 Equipment Reuse/ (2501) 120 equipment contamination/ or biofouling/ (10527) 121 ((equipment adj3 contaminat*) or biofouling).tw. (1552) 122 ((equipment adj3 contaminat*) or biofouling).kf. (127) 123 Decontamination/ (3816) 124 decontaminat*.tw. (8613) 125 decontaminat*.kf. (304) 126 (sampl* or detect* or clean* or residu*).tw. (3245736) 127 (sampl* or detect* or clean* or residu*).kf. (17232) 128 an.fs. (1739368) 129 or/126-128 (4464589) 130 or/118-125 (32648) 131 18 and (129 or 130) (44167) 132 131 and 117 (664) 133 exp photometry/ or luminescent measurements/ (430109) 134 proteins/an (30171) 135 hemoglobins/an (22463) 136 exp carbohydrates/an (149138) 137 exp proteins/an (659784) 138 133 or 135 or 136 or 137 (1160733) 139 132 and 138 (40) med20160121 endoscopen reiniging 140 quality assurance, health care/ or benchmarking/ (61089) 141 from 139 keep 1-40 (40) 142 ((quality adj4 assura*) or benchmark*).tw. (42560) 143 ((quality adj4 assura*) or benchmark*).kf. (881) 144 140 or 142 or 143 (91617) 145 131 and 144 (221) 146 (scope?check or endocheck or channel?check).af. (0) 147 (detect* or residu* or clean* or debris or contaminat*).tw. (2334705) 148 145 and 147 (167) 149 *endoscopy/ or *bronchoscopy/ or *endoscopy, digestive system/ or *cholangiopancreatography, endoscopic retrograde/ or *endoscopy, gastrointestinal/ or *capsule endoscopy/ or *colonoscopy/ or *sigmoidoscopy/ or *duodenoscopy/ or *gastroscopy/ (67681) 150 *endoscopes/ or *bronchoscopes/ or *endoscopes, gastrointestinal/ or *capsule endoscopes/ or *colonoscopes/ or *sigmoidoscopes/ or *duodenoscopes/ or *gastroscopes/ (7218) 151 (Endoscop* or duodenoscop* or colonoscop* or gastroscop* or bronchoscop*).ti. (81230) 152 150 or 151 or 17 (89078) 153 148 and 152 (122) 154 153 (122) 155 limit 154 to yr="2005 -Current" (93) 156 101 and 155 (19) 157 "reinigingstesten spec vraag".ti. (0) 158 "3".fc_issue. and "80".fc_vol. and "technolo*".fc_titl. and "2014".fc_pubyr. and "369".fc_pg. (1) 159 "2".fc_issue. and "19".fc_vol. and "atp".fc_titl. and "2014".fc_pubyr. and "59".fc_pg. (0) 160 "decontami*".fc_titl. and "2014".fc_pubyr. and "59".fc_pg. (2) 161 "alfa$".fc_auts. and "compari*".fc_titl. and "2014".fc_pubyr. (4) 162 "43".fc_vol. and "persistant".fc_titl. and "2015".fc_pubyr. and "794".fc_pg. (0) 163 "35".fc_vol. and "visrodia$".fc_auts. and "2014".fc_pubyr. and "987".fc_pg. (1) 164 "whiteley$".fc_auts. and "2015".fc_pubyr. and "236".fc_pg. (1) 165 "35".fc_vol. and "monitoring".fc_titl. and "2014".fc_pubyr. and "995".fc_pg. (1) 166 158 or 163 or 164 (3) 167 from 161 keep 4 (1) 168 166 or 167 (4) 169 156 not 139 (18) med20160121 endoscopen reiniging extra 170 Comparative Study/ (1720162) 171 (decontaminat* or clean* or sampl* or qualit* or hygien* or disinfect*).ti. (316952) 172 94 or 95 or 96 or 97 or 98 (72875) 173 171 or 172 (374574) 174 145 and 170 and 173 (13) 175 174 and 70 (13) |
|
Embase 1980 to January 20th 2016 |
1 "reinigingstesten spec vraag".ti. (0) 2 "3".fc_issue. and "80".fc_vol. and "technolo*".fc_titl. and "2014".fc_pubyr. and "369".fc_pg. (1) 3 "2".fc_issue. and "19".fc_vol. and "atp".fc_titl. and "2014".fc_pubyr. and "59".fc_pg. (1) 4 "decontami*".fc_titl. and "2014".fc_pubyr. and "59".fc_pg. (2) 5 "alfa$".fc_auts. and "compari*".fc_titl. and "2014".fc_pubyr. (6) 6 "43".fc_vol. and "persistant".fc_titl. and "2015".fc_pubyr. and "794".fc_pg. (0) 7 "35".fc_vol. and "visrodia$".fc_auts. and "2014".fc_pubyr. and "987".fc_pg. (1) 8 "whiteley$".fc_auts. and "2015".fc_pubyr. and "236".fc_pg. (1) 9 "35".fc_vol. and "monitoring".fc_titl. and "2014".fc_pubyr. and "995".fc_pg. (1) 10 2 or 7 or 8 (3) 11 from 5 keep 4 (1) 12 10 or 11 (4) 13 "ESGE-ESGENA Guideline: cleaning and disinfection in gastrointestinal endoscopy".fc_titl. (1) 14 "Multisociety guideline on reprocessing flexible gastrointestinal".fc_titl. (1) 15 13 or 14 (2) 16 digestive endoscope/ or capsule endoscope/ or cholangioscope/ or choledochoscope/ or colonoscope/ or duodenoscope/ or gastroduodenoscope/ or sigmoidoscope/ (4564) 17 endoscope/ (10645) 18 endoscopy/ or exp digestive tract endoscopy/ (219330) 19 exp flexible duodenoscope/ or exp flexible gastroscope/ or exp flexible colonoscope/ or exp flexible sigmoidoscope/ or exp flexible bronchoscope/ (513) 20 flexible.tw. (79540) 21 flexible.kw. (2579) 22 or/19-21 (80362) 23 fiber optics/ (9911) 24 fiberoptic.tw. (9337) 25 fiberoptic.kw. (834) 26 22 or 23 or 24 or 25 (96030) 27 16 or 17 or 18 (226643) 28 26 and 27 (8276) 29 (disinfect* or sterili* or reus*).tw. (85039) 30 ((equipme* or instrum* or scop* or endoscop* or bronchosc* or duodenoscop* or gastroscop* or colonoscop*) adj15 (recycl* or reus*)).tw. (1238) 31 (infection adj3 (preventi* or control)).tw. (40890) 32 (reprocess* or transmi* or infect* or detergent? or (quality adj3 control*)).tw. (1967862) 33 evidence based medicine/ (88195) 34 infection risk/ (64020) 35 infection prevention/ (45353) 36 infection control/ (73885) 37 disinfection/ (19401) 38 instrument sterilization/ (18886) 39 or/34-38 (195540) 40 29 or 30 or 31 or 32 or 39 (2112191) 41 28 and 40 (846) 42 practice guideline/ or clinical protocol/ (334071) 43 (guideline? or protocol?).ti. (114361) 44 42 or 43 (386860) 45 41 and 44 (76) 46 45 (76) 47 limit 46 to yr="2005 -Current" (36) 48 (dutch or german or french or english).la. (24936366) 49 47 and 48 (35) 50 27 and 40 and 44 and 48 (625) 51 50 (625) 52 limit 51 to yr="2005 -Current" (355) 53 *digestive endoscope/ or *capsule endoscope/ or *cholangioscope/ or *choledochoscope/ or *colonoscope/ or *duodenoscope/ or *gastroduodenoscope/ or *sigmoidoscope/ (925) 54 *endoscope/ (2659) 55 *endoscopy/ or exp *digestive tract endoscopy/ (65460) 56 53 or 54 or 55 (68377) 57 52 and 56 (107) 58 57 not 49 (80) 59 letter/ (875252) 60 58 not 59 (73) 61 "filter systematic reviews & meta-analyses Embase".ti. (0) 62 meta analysis/ (103245) 63 "systematic review"/ (100455) 64 (meta-analy$ or metaanaly$).tw. (112652) 65 (systematic$ adj4 (review$ or overview$)).tw. (104627) 66 (quantitativ$ adj5 (review? or overview?)).tw. (3179) 67 (methodologic adj5 (overview? or review?)).tw. (295) 68 (review$ adj3 (database? or medline or embase or cinahl)).tw. (15660) 69 (pooled adj3 analy$).tw. (15719) 70 (extensive adj3 review$ adj3 literature).tw. (2473) 71 (meta or synthesis or (literature adj8 database?) or extraction).tw. (1037915) 72 review.pt. (2102942) 73 71 and 72 (96378) 74 or/62-70,73 (310170) 75 "einde filter systrev meta analysis embase".ti. (0) 76 28 and 40 and 48 and 74 (9) 77 27 and 40 and 48 and 74 (306) 78 33 and 77 (9) 79 limit 78 to (exclude medline journals and yr="2005 -Current") (0) 80 limit 77 to (exclude medline journals and yr="2005 -Current") (29) 81 12 and 27 (4) 82 from 12 keep 1-4 (4) 83 cleaning/ or contamination/ (26736) 84 quality control procedures/ or device maintenance/ (1061) 85 device safety/ (6356) 86 exp microbiological examination/ (381915) 87 83 or 84 or 85 (34074) 88 27 and 86 and 87 (73) 89 quality control/ or quality control procedures/ (135859) 90 87 or 89 (167718) 91 27 and 86 and 90 (87) 92 exp comparative study/ (1046729) 93 91 and 92 (4) 94 91 (87) 95 limit 94 to yr="2000 -Current" (77) 96 95 and 40 (69) 97 limit 96 to (article or editorial or report or "review") (51) emb20160117 endoscopen reiniging geen conferences 98 from 95 keep 1-77 (77) emb20160117 endoscopen reiniging totaal refs |
Tabel exclusie na het lezen van het volledige artikel
|
Auteur |
Redenen van exclusie |
|
Alfa et al, 2014 |
Geen vergelijkende studie |
|
ASGE/Komanduri, 2014 |
Geen systematische review |
|
Visrodia et al, 2014 |
Geen vergelijkende studie |
|
Fushimi et al, 2013 |
Geen vergelijkende studie |
|
Alfa et al, 2013 |
Geen vergelijkende studie |
|
Alfa et al, 2013 |
Andere vraagstelling (geen klinische setting) |
|
Obee et al, 2015 |
Geen vergelijkende studie |
|
Ofstead et al, 2015 |
Geen vergelijkende studie |
|
Saviuc et al, 2015 |
Andere vraagstelling (geen gebruik van reinigingstesten) |
|
Sciortino et al, 2004 |
Geen vergelijkende studie |
|
Fernando et al, 2014 |
Geen vergelijkende studie |
|
Batailler et al, 2015 |
Geen vergelijkende studie |