• Bij 1.6-23,1 % (mediaan 7,5%) van de kinderen met downsyndroom komt epilepsie voor. (Kats 2020)
• Het vaakst voorkomend (meer dan 1/3^e van epilepsie bij downsyndroom) is het syndroom van West met de – voor dit syndroom kenmerkende – salaamkrampen die meestal beginnen op de leeftijd van 6-8 maanden (range 2-18 maanden). (Marandi 2017)
• Hoewel zeldzaam, komen arterieel ischemische herseninfarcten bij kinderen met downsyndroomvaker voor dan in de algemene populatie.
• Tumoren van het centraal zenuwstelsel komen minder vaak voor dan in de algehele populatie.

Description of studies

Epilepsie

Studies naar de prevalentie van epilepsie bij kinderen met DS rapporteren verschillende percentages. Het merendeel van de Westerse studies komt tot een prevalentie van 6% à 8 %. (Arya 2011, Smigielska-Kuzia 2009, Eisermann 2003, Kats 2020)  Japanse en Chinese studies komen daarentegen tot percentages die gelijk liggen aan de percentages in de algemene populatie. (Arya 2011)

Debuut van de epilepsie bij DS toont een bimodale verdeling. Bij 40-60% van de kinderen begint het vóór de leeftijd van 1 jaar, bij een klein deel op kinder- of jongvolwassen leeftijd en bij 40% in of na het derde decennium van het leven. (Arya 2011, Kats 2020).

Het syndroom van West (synoniem: infantiele spasmes/ epileptische spasmes) is de meest voorkomende vorm van epilepsie bij kinderen met DS. Bij een meta-analyse werden 294 kinderen met Syndroom van Down en epilepsie beschreven waarvan 110 (37.4% (95% CI 31.9%-42.9%)) het syndroom van West hadden. (Kats 2020) Onder het 1e jaar komen voornamelijk het syndroom van West en in mindere mate tonisch-clonisch aanvallen met myoclonieën voor (Eisermann 2003). Kenmerkend voor het syndroom van West is het optreden van salaamkrampen of infantiele spasmen die meestal beginnen op de leeftijd van 6-8 maanden (range 2-18 maanden) (Marandi 2016). De salaamkrampen treden op in clusters, vaak meerdere clusters per dag. Zowel een flexiespasme, een extensiespasme als een gemengd flexie-extensie spasme kan worden gezien.³⁵³ De diagnose syndroom van West wordt gesteld als aan 2 of 3 kenmerken wordt voldaan van de trias: 1) salaamkrampen; 2) hypsaritmie op het EEG; 3) terugval of stilstand in ontwikkeling.

Infantiele spasmen hebben effect op de ontwikkeling van het kind. Uit de literatuur blijkt dat er regressie in ontwikkeling is vanaf het ontstaan van de spasmen, waarbij de leeftijd van invloed is.

Belangrijk is te beseffen dat infantiele spasmes niet makkelijk herkend worden ten gevolge van de subtiliteit van de symptomen en/of worden aangezien als onderdeel van tragere ontwikkeling bij DS of als gastro-oesofageale reflux. In verschillende studies worden de tijdsduur tussen het debuut van de infantiele spasmes en aanvang van de behandeling beschreven van een maand tot 25 maanden.

Een studie liet zien dat wanneer de behandelvertraging minder dan 2 maanden was de epileptische aanvallen eerder stopte (P=0.002), patiënten zich beter ontwikkelde (P=0.004) en er minder autisme optrad (P=0.006). (Eiserman 2003)

Er zijn aanwijzingen dat als de spasmen op latere leeftijd beginnen, er een minder nadelig effect is en er gedeeltelijk herstel van de ontwikkeling optreedt zodra de spasmen stoppen. (Eisermann 2003)

Afwijkingen op de MRI hersenen worden vaker gezien (42%), maar mogelijke relevante etiologische abnormaliteiten waren daarbij zeldzaam (16%). Structurele congenitale of verworven abnormaliteiten waren geassocieerd met persisterend gebruik van anti-aanvalsmedicatie en ook met refractaire epilepsie, maar de MRI uitkomst had geen invloed op het behandelplan. Of een MRI altijd geindiceerd is staat daarmee dus ter discussie. (Trowbridge 2019)

Het syndroom van West wordt behandeld met ACTH/prednison en/of vigabatrine. Een meta-analyse van behandelresultaten liet zien dat bij de in totaal 85 behandelde  patienten met DS en het Syndroom van West 81% een goede respons had op ACTH/corticosteroids (81%), waarbij bij 30% de epilepsie recidiveerde na staken van de therapie. De respons op Vigabatrin was 55% met een recidief percentage van 25%. Combinatie therapie had een respons van 74%, terwijl een combinatie van verschillende andere antiepileptica slechts 31% respons had. Bijwerkingen die beschreven zijn bij DS van de behandeling zijn vergelijkbaar met de populatie zonder DS. (Kats 2020).

Er zijn in totaal 10 patienten beschreven die behandeld werden met een ketogeen dieet bij refractaire epilepsie. Acht hiervan hadden effect van de behandeling en bij 4 was er totale controle van de epilepsie. Beschreven bijwerkingen van het ketogene dieet zijn net als bij andere patiënten passagere braken, lethargie, weigeren van eten en/of drinken en diarree. (Merandi 2017, Ahn 2017, Herano 2015)

Het Lennox-Gastaut syndroom is zeldzaam bij kinderen met DS Lennox-Gastaut syndroom wordt gekenmerkt door een trias van 1) medicatieresistente epilepsie met tonische en atone aanvallen, atypische absences; 2) kenmerkende EEG afwijkingen; en 3) cognitieve achteruitgang. Lennox Gastaut lijkt zich bij kinderen met DS net iets anders te presenteren, namelijk met frequente myoclonieen (MacDonald 2021). Daarnaast worden bij een groot deel van de kinderen met DS en Lennox-Gastaut syndroom reflex aanvallen gezien, die worden uitgelokt door onverwachte sensorische stimulatie, zoals geluid, aanraken, contact met water in het gezicht, contact met glas tegen de mond en emoties (Ferlazzo 2009). Reflex aanvallen kunnen ook voorkomen zonder dat er sprake is van het Lennox-Gastaut syndroom. (Arya 2011)

Bij kinderen met DS ontstaat het Lennox-Gastaut syndroom op de leeftijd van 5-16 jaar met een gemiddelde van 9 jaar; dit is later dan gemiddeld voor kinderen met Lennox-Gastaut in het algemeen (Ferlazzo 2009).

Epilepsiesyndromen kunnen met het ouder worden van een kind met DS veranderen. Het syndroom van West kan na adequate behandeling overgaan in verschillende andere aanvalstypen, zoals focale aanvallen met of zonder verminderde gewaarwording (Arya 2011). Echter het percentage kinderen met syndroom van West en DS dat epilepsie houdt is kleiner dan bij kinderen met syndroom van West zonder DS. (Beatty 2016). Andere vormen van epilepsie, zoals focale aanvallen met of zonder verminderde gewaarwording worden ook regelmatig beschreven bij kinderen met DS.

Het fenomeen van de “late-onset myolonic epilepsy in Down syndrome” (LOMEDS) dat in de literatuur soms ook beschreven wordt als “senile myoclonic epilepsy in Down syndrome” is gezien het optreden op de volwassen leeftijd, niet opgenomen in deze richtlijn.

Cerebrovasculaire problematiek

Kinderen met DS hebben, alhoewel nog steeds heel zeldzaam, een verhoogd risico op arterieel ischemische herseninfarcten. Risicofactoren voor een ischemische beroerte bij mensen met DS zijn congenitale hartafwijkingen en het Moyamoya syndroom (Roach 2008, De Borchrave 2002).

Moyamoya (Japans voor ‘rookwolkje’) ziekte is een angiografische beschrijving voor een dubbelzijdige stenose of occlusie van de distale arteria carotis interna en/of grote aftakkingen hiervan, gepaard gaande met de ontwikkeling van een abnormaal collateraal netwerk van kleine vaatjes distaal van de occlusies. Hoewel Moyamoya vaker voorkomt bij kinderen met DS dan in de algemene populatie, is het ook bij DS erg zeldzaam (<1%) (De Borchrave 2002). De vasculaire stenose is geleidelijk progressief en kan asymmetrisch zijn. Klinische symptomen van Moyamoya bij kinderen zijn: TIA’s, herseninfarcten, migraineuze hoofdpijn, insulten of cognitieve achteruitgang. Een hemiparese is het meest voorkomende symptoom van cerebrale ischemie ten gevolge van Moyamoya. De behandeling van Moyamoya bij kinderen met DS is niet anders dan die in de algemene populatie, en bestaat uit aspirine, ruime vochtintake en chirurgische technieken die de doorbloeding van de cortex verbeteren (bypass of indirecte neovascularisatie-bevorderende ingrepen) (Roach 2008, De Borghrave 2002).

Centraal zenuwstelsel tumoren

Hersentumoren zijn bij kinderen de meest voorkomende solide tumor, maar zijn bij Down syndroom erg zeldzaam (de prevalentie is niet precies bekend) (Satge 1998). Net als solide tumoren in het algemeen lijken de meeste tumoren van het CZS minder vaak voor te komen bij DS in vergelijking met de kinderen zonder DS, echter bij gliomen lijkt dit verschil er niet te zijn (Satge 2013). De meest vaak voorkomende tumoren bij deze kinderen zijn de kiemceltumoren. Hierbij zijn behandel gerelateerde bijwerkingen en mortaliteit vaker voorkomend en kan hierbij overwogen worden om een aangepast behandelstrategie toe te passen. (Harris 2022).

Neurologische gevolgen bij afwijkingen in de wervelkolom

In hoofdstuk C.5 worden de afwijkingen in de wervelkolom bij kinderen met DS besproken en de neurologische gevolgen die hierbij kunnen optreden.

A systematic review of the literature was performed to answer the following question:

What are the advantages and disadvantages of providing education on neurological symptoms to parents/carers of children with Down syndrome?

Relevant outcome measures

The guideline development group considered number of episodes as a critical outcome measure for decision making; and complaints, effective treatment, anxiety, false-positive reports, and adverse events as an important outcome measure for decision making.

Search and select (Methods)

The databases Medline (via OVID) and Embase (via Embase.com) were searched with relevant search terms until May 5^th, 2024. The detailed search strategy is depicted under the tab Methods. The systematic literature search resulted in 109 hits. Studies were selected based on the following criteria: relevance to the PICO, article in Dutch or English, study design was systematic review, randomized  controlled  trial or observational cohort study. studies were initially selected based on title and abstract screening. After reading the full text, 108 studies were excluded (see the table with reasons for exclusion under the tab Methods), and 1 study was included.

Results

Te weinig resultaten om de PICO te beantwoorden.

Daarna een uitgebreide literatuur search gedaan om informatie te vergaren over incidentie, beloop, behandeling en prognose van neurologische ziekten bij kinderen met Down syndroom.