Het (her)ontwikkelen van een gezonde leefstijl (beweging, voeding)

Lipoedeem, zijnde een chronische, niet curabele aandoening kan gepaard gaan met pijn, krachts- en conditieverlies en leidt in de ernstiger gevallen tot een afname van het dagelijkse activiteiten niveau. Een terugkerend tekort aan fysieke inspanning is een risicofactor voor verdere achteruitgang van het lipoedeem beeld, zeker in combinatie met een toenemend lichaamsgewicht.

Interventies gericht op het (her-)winnen en behouden van een voldoende actieve leefstijl, waarbij in de eerste fase de therapie gericht zal zijn op het opbouwen van de spierkracht en de algehele conditie zullen in de meeste gevallen plaatsvinden onder (oedeem)therapeutische begeleiding. Het uiteindelijke doel van de therapeutische interventies is het opheffen van de spierkracht- en conditietekorten om daarmee het opbouwen en behouden van een actieve leefstijl mogelijk te maken, waarna verdere begeleiding overbodig wordt. Ook overgewicht is een belangrijke te beïnvloeden factor, waarvoor multidisciplinaire samenwerking met een diëtist noodzakelijk is. Training gericht op vetverbranding vormt in dit geval onderdeel van de therapeutische aanpak.

Anderzijds is het een gegeven dat patiënten met lipoedeem zonder bijkomende klachten vaak al een voldoende actieve leefstijl hebben als onderdeel van hun inspanningen om ’de zware benen‘ onder controle te houden.

Ondanks het feit dat diëten en veranderingen in eetpatroon de disproportionele vetverdeling bij lipoedeem niet kunnen voorkomen, kunnen ze wel de prognose en de algemene gesteldheid verbeteren en een obesitas component verminderen. [Langendoen 2009; Reich-Schupke 2013]

Het bestrijden van de oedeem component (indien aanwezig)

Eerst moet worden vastgesteld of er naast het lipoedeem ook een relevante oedeemcomponent aanwezig is. In dat geval is Oedeemtherapie zinvol. Compressietherapie en therapeutisch elastische kousen zorgen niet voor afname van de vetdeposities, maar kunnen verdere oedeemvorming voorkomen en zo bijbehorende klachten verminderen. Vaak zijn patiënten mobieler met compressietherapie dan zonder compressietherapie. Vanuit het oogpunt van stimuleren van de circulatie (veneuze, arterieel en lymfatisch) is het dragen van een lichte kous (klasse 2), nuttig. Men moet echter bedacht zijn op afsnoering rond de enkel door een rondbreikous, waardoor juist een averechts effect ontstaat. De voorkeur gaat dan ook uit naar een therapeutisch elastische vlakbreikous, bij uitzondering voldoet in een aantal gevallen een rondbreikous ook, anders dan nu is opgenomen in hulpmiddelen kompas. [Meier-Volrath 2005; Wienert 2006].

Het is niet bewezen dat Manuele lymfedrainage (MLD) plaats heeft in de behandeling van lipoedeem [Reich-Schupke 2013, Langendoen 2009]. Indien er sprake is van een combinatie met lymfoedeem wordt verwezen naar de richtlijn lymfoedeem. Overigens is de oedeem component bij lipoedeem vaak een dynamische insufficiëntie en zijn de lymfbanen in principe niet aangetast. [Földi 2005]

De gevoeligheid van de huid bij aanraking bij patiënten met lipoedeem is moeilijk te duiden: is er sprake van noceptieve pijn (prikkeling van zenuw uiteinden door noxen), neuropatische pijn (beschadiging van zenuwvezels) of speelt centrale sensitisatie (toegenomen respons van het centrale zenuwstelsel als reactie op zintuigelijke informatie uit de periferie) een rol? Dit gegeven maakt het beïnvloeden van de pijn lastig. Mogelijk hebben interventies gericht op pijn een plek in de initiële behandelfase, indien deze de mogelijkheden van de patiënt om de oefentherapie en / of een voldoende actieve leefstijl op te pakken vergroten. Mogelijk kan het betrekken van ziekteperceptie bij een educatie programma voor patiënten met chronisch pijn een insteek zijn. Het veranderen van niet gewenste ziektepercepties kan op deze wijze een bijdrage leveren aan het behandelen van de gevolgen die mensen met chronisch pijn ervaren. (mening werkgroep)

Overige

In gevallen van afwijkingen van het houdings- en bewegingsapparaat is correctie geïndiceerd middels orthesen of orthopedische verwijzing. Met name aandacht voor de statiek van de voet en knie is belangrijk, gezien de veel voorkomende pes planus en valgusstand. In geval van smetten van de huid kan huidzorg geïndiceerd zijn.

Het onderkennen van de problematiek is van groot belang en voor sommige patiënten kan psychosociale hulpverlening nodig zijn [Langendoen 2009]. Bij signalering van psychosociale problematiek is doorverwijzing naar passende hulpverlening geïndiceerd.