Criteria voor een protocol voor geïntegreerde zorg voor oudere patiënten met een heupfractuur
Uitgangsvraag
Welke onderdelen van zorg worden bij voorkeur beschreven in een protocol van goede kwaliteit voor geïntegreerde zorg voor patiënten met een heupfractuur?
Aanbeveling
Beschrijf de volgende onderdelen in het lokale ziekenhuisprotocol voor een zorgpad rondom een patiënt met heupfractuur en eventueel zorg op een Geriatrische Trauma Afdeling (GTU):
- Wie voor welke onderdelen van het zorgpad verantwoordelijk is, en hoe de samenwerking en continuïteit wordt vormgegeven.
- Welke onderdelen in de verwijsbrief benoemd moeten worden.
- Welke maximale verblijfduur op de SEH wordt nagestreefd en hoe doorstroming gerealiseerd wordt.
- Welke diagnostiek en verrichtingen plaats dienen te vinden op de SEH.
- Hoe adequate pijnstilling geborgd wordt.
- Wanneer medicatieverificatie plaatsvindt en hoe om te gaan met antistolling.
- Wanneer valrisicobeoordeling en valanalyse plaatsvindt.
- Hoe de niet-operatieve behandeling ingevuld is (denk aan adequate pijnstilling, palliatieve zorg, betrekken van naasten, voorlichting, Samen Beslissen).
- Hoe de operatieve behandeling ingevuld is.
- Welke, en op welke momenten, paramedische disciplines in consult gevraagd worden.
- Welke delierpreventieve maatregelen genomen worden, en wanneer delierscores moeten worden bijgehouden.
- Wanneer er wordt gestart met mobiliseren.
- Wanneer en met welke betrokkenen nazorg geïnventariseerd dient te worden.
- Wat de plaats is van het (comprehensive) geriatric assessment en wanneer dit (beperkt) wordt uitgevoerd.
- In het geval van een GTU, op welke manier deze is ingericht (wel/geen huiskamer, dagbesteding) en wat de taak- en rolverdeling is van de betrokken disciplines.
- Hoe en wanneer osteoporosebehandeling opgestart wordt.
- Wat er benoemd moet worden in de ontslag- en patiëntenbrief.
- Of, wanneer en op welke wijze complicatiebesprekingen plaatsvinden.
- Hoe het ontslaggesprek wordt ingevuld en wie dat doet.
- Welke afspraken er gemaakt zijn met betrekking tot ketenzorg.
- Welke patiënten teruggezien worden op de polikliniek en op welk moment, en hoe deze nazorg is ingericht (denk aan wel/geen multidisciplinaire poli, controlefoto). Benoem specifiek hoe de zorg anders is voor patiënten met een Wlz-indicatie.
Besteed in het protocol ook expliciet aandacht aan Samen Beslissen en multidisciplinaire samenwerking door het benoemen van de volgende onderdelen:
- Hoe, en op welke momenten van zorg, Samen Beslissen wordt geborgd.
- Welke informatie verstrekt dient te worden aan de patiënt en op welke manier.
- Op welke manier naasten betrokken worden (denk aan besluitvorming, mogelijkheden tot rooming-in).
- Op welke momenten multidisciplinair overleg plaatsvindt en met wie.
- In welke vorm multidisciplinaire samenwerking tussen de klinische geriatrie/interne ouderengeneeskunde en de chirurgie/orthopedie plaatsvindt (consultatie, medebehandeling, hoofdbehandeling) en op welk moment beoordeling door elk specialisme plaatsvindt.
- Op welke manier transmurale samenwerking plaatsvindt, welke afspraken er in de keten zijn gemaakt en hoe dit met alle ketenpartners geëvalueerd wordt en met welke frequentie.
Onderbouwing
Achtergrond
Tijdens de inventarisatie van bestaande protocollen in ziekenhuizen in Nederland, viel niet alleen de inhoudelijke variatie op, maar ook de variatie in mate van detail. Naar aanleiding van deze constatering heeft de werkgroep, door middel van gezamenlijke discussie, criteria opgesteld waar een protocol van goede kwaliteit aan moet voldoen.
Deze criteria kunnen helpen bij het opstellen van een protocol voor vakgroepen/ ziekenhuizen die nog geen geïntegreerd zorgpad hebben voor de oudere patiënt met heupfractuur. Ook kunnen de onderstaande criteria een hulp zijn om bestaande protocollen te verbeteren.
Er blijft altijd een mate van praktijkvariatie tussen ziekenhuizen bestaan, aangezien goede zorg ook de resultante is van bevlogen mensen, lokale afspraken, historie en regionale samenwerking. Ook kan een bepaalde cultuur in een ziekenhuis of regio een rol spelen in hoe afspraken worden gemaakt. Deze criteria geven wel een handvat waaraan te denken valt bij een protocol en ervoor te zorgen voor dat elke fase van het zorgpad omschreven kan worden. In deel 1 van bijlage B zijn voorbeelden opgenomen van bestaande protocollen van hoge kwaliteit van verschillende ziekenhuizen. Deze protocollen zijn eigendom van de ziekenhuizen en dienen ter inspiratie. Er is toestemming gekregen om deze op te nemen in de bijlagen. De betreffende ziekenhuizen kunnen de inhoud inmiddels gewijzigd hebben, waardoor dit mogelijk niet de meest recente versie is.
Verantwoording
Beoordelingsdatum en geldigheid
Laatst beoordeeld : 19-02-2025
Algemene gegevens
De ontwikkeling/herziening van deze richtlijnmodule werd ondersteund door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (www.demedischspecialist.nl/kennisinstituut) en werd gefinancierd uit de Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS).
De financier heeft geen enkele invloed gehad op de inhoud van de richtlijnmodule.
Samenstelling werkgroep
Voor het ontwikkelen van de richtlijnmodule is in 2023 een multidisciplinaire werkgroep ingesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van alle relevante specialismen (zie hiervoor de Samenstelling van de werkgroep) die betrokken zijn bij de zorg voor kwetsbare ouderen met een heupfractuur.
Werkgroep
- Dr. H.C. (Hanna) Willems, klinisch geriater en internist, werkzaam in het Amsterdam UMC te Amsterdam, NVKG, voorzitter van de werkgroep
- Dr. R.A. (Richard) Faaij, klinisch geriater, werkzaam in het Diakonessenhuis te Utrecht, NVKG, vicevoorzitter van de werkgroep
- Dr. E.R. (Elvira) Flikweert, traumachirurg, werkzaam in het Deventer Ziekenhuis te Deventer, NVvH, vicevoorzitter van de werkgroep
- Drs. H.H. (Hugo) Wijnen, klinisch geriater, werkzaam in het Rijnstate te Arnhem, NVKG
- Dr. B.P.A. (Bart) Spaetgens, internist-ouderengeneeskunde, werkzaam in het MUMC te Maastricht, NIV
- Drs. A.J. (Arthur) Kievit, orthopedisch chirurg, werkzaam in het Amsterdam UMC te Amsterdam, NOV
- Dr. H.P.A. (Eric) van Dongen, anesthesioloog-pijnspecialist, werkzaam in het St. Antoniusziekenhuis te Nieuwegein, NVA
- Dr. N.P. (Nanda) Gubbels, SEH-arts, werkzaam in het St. Antoniusziekenhuis te Utrecht, NVSHA
- Mw. A. (Agnes) Bruijn-Leemrijse, bestuurslid, werkzaam bij de Osteoporose Vereniging te Den Haag, Osteoporose Vereniging
- Mw. S. (Sophie) Osseweijer-Bronsgeest, verpleegkundig specialist AGZ, werkzaam in het Spaarne Gasthuis te Haarlem, V&VN
- Mw. D. (Debbie) Loeters, geriatriefysiotherapeut, werkzaam in het Streekziekenhuis Koningin Beatrix te Winterswijk, KNGF/NVFG
Klankbordgroep
- Drs. J. (Janita) Minderhoud, huisarts/specialist ouderengeneeskunde, werkzaam bij Laego te Utrecht, Laego
- Mw. J. (Joyce) Vink, voorzitter bestuur, werkzaam bij de Vereniging Diëtisten Geriatrie & Ouderen (DGO) te Alkmaar, NVD
- Dr. E.F. (Leonoor) van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde, werkzaam bij Pieter van Foreest te Delft, Verenso
- Mw. L. (Linda) Vink-van Klooster, beleidsmedewerker, werkzaam bij EN te Utrecht, EN
Met ondersteuning van
- Drs. E.A. (Emma) Gans, adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
- Dr. J.F. (Janke) de Groot, senior adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
- Drs. M. (Mischa) Lenaers, junior adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
Belangenverklaringen
De Code ter voorkoming van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling is gevolgd. Alle werkgroepleden hebben schriftelijk verklaard of zij in de laatste drie jaar directe financiële belangen (betrekking bij een commercieel bedrijf, persoonlijke financiële belangen, onderzoeksfinanciering) of indirecte belangen (persoonlijke relaties, reputatiemanagement) hebben gehad. Gedurende de ontwikkeling of herziening van een module worden wijzigingen in belangen aan de voorzitter doorgegeven. De belangenverklaring wordt opnieuw bevestigd tijdens de commentaarfase.
Een overzicht van de belangen van werkgroepleden en klankbordgroepleden en het oordeel over het omgaan met eventuele belangen vindt u in onderstaande tabel. De ondertekende belangenverklaringen zijn op te vragen bij het secretariaat van het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten.
|
Betrokkenen |
Functie |
Nevenfuncties |
Gemelde belangen |
Ondernomen actie |
|
Werkgroep |
||||
|
Bruijn-Leemrijse |
Bestuurslid Osteoporose Vereniging |
Al meer dan 12 jaar met pensioen, alleen onbetaald bestuurslid
|
Mogelijk: meer bekendheid onze vereniging |
Geen actie |
|
Dongen, van |
Anesthesioloog-pijnspecialist. Maatschap anesthesiologie, intensive care en pijnbestrijding |
Geen |
Geen, ter info medeoprichter AGE project St Antonius ziekenhuis, bestuurslid E infuse |
Geen actie |
|
Faaij |
Vice-voorzitter |
Coördinatie/ redacteur van het Handboek GTU |
Geen |
Geen actie |
|
Flikweert |
Traumachirurg Deventer Ziekenhuis |
Bestuurslid Nederlandse Vereniging voor Traumachirurgie Voorzitter Clinical Audit Board DHFA |
Geen |
Geen actie |
|
Gubbels |
SEH-arts St. Antonius ziekenhuis |
Geen |
Geen |
Geen actie |
|
Kievit |
Orthopedisch chirurg, AUMC, betaald |
Geen |
Geen |
Geen actie |
|
Loeters |
Geriatriefysiotherapeut bij Streekziekenhuis Koningin Beatrix te Winterswijk, betaald. Secretaris bij Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in de Geriatrie, betaald. Docent Fysiotherapie bij Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, betaald. |
Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie, onbetaald |
Geen |
Geen actie |
|
Osseweijer-Bronsgeest |
Spaarne gasthuis |
Geen |
Geen |
Geen actie |
|
Spaetgens |
Internist-Ouderengeneeskunde, Maastricht UMC+ |
Geen |
Geen |
Geen actie |
|
Wijnen |
Klinisch geriater Rijnstate Arnhem |
Geen |
Geen |
Geen actie |
|
Willems* |
Klinisch geriater en internist, Amsterdam UMC |
Wervelfracturen richtlijn NOV, Bestuurder stichting zorgevaluatie en voorzitter werkgroep Leading the change 0,1 FTE. Betaald, hoofd afdeling ouderengeneeskunde. Betaald omvang 0,9FTE |
Advisoryboard AMGEN en UCB, gelden werden gedoneerd aan onderzoek van de afdeling ouderengeneeskunde, neergelegd per 2021. Speakersfee voor neutrale nascholingen over osteoporose, welke gesponsord worden door industrie.
FRAIL HIP 2018 gefinancierd door ZonMW (grant 843004120) en Osteosynthese and traumacare foundation nederland (OTC) (grant 2019-PJKP). Reeds afgerond, HW was niet de principal investigator. |
Geen actie
Onderwerp van de gesponsorde nascholing valt buiten de afbakening van het handboek. |
|
Klankbordgroep |
||||
|
Minderhoud |
Huisarts/specialist ouderengeneeskunde |
Bestuurslid van LAEGO |
Nee |
Geen actie |
|
Van Dam van Isselt |
Specialist Ouderengeneeskunde, Pieter van Foreest; 0.5fte Senior onderzoeker, LUMC; 0.5fte |
Geen |
Extern gefinancierd onderzoek: ZonMw |
Geen actie |
|
Vink |
Voorzitter bestuur Vereniging Diëtisten geriatrie & Ouderen (DGO) - Vacatiegelden. Careyn Dietist Utrecht West werkzaam op de GR, 1e lijn zorg, beleid - loondienst |
Netwerk DGO De leden zijn belangrijk bij de vakinhoudelijke ontwikkeling en de positionering van het eigen specialisme.
|
Geen |
Geen actie |
|
Vink-Van Klooster |
Clusterexpertise groep Vaatchirurgie. Beleidsmedewerker Ergotherapie Nederland. |
Geen |
Geen |
Geen actie |
*Voorzitter van de werkgroep
Inbreng patiëntenperspectief
Er werd aandacht besteed aan het patiëntenperspectief door het betrekken van een afgevaardigde van de Osteoporose Vereniging in de werkgroep. Ook werden er patiënten betrokken in de Delphi-studie, waarvan de uitkomsten de basis voor de leidraad hebben gevormd. Tevens werd deze leidraad ter commentaar voorgelegd aan de Osteoporose Vereniging en andere patiëntenorganisaties zoals de Patiëntenfederatie Nederland.
Wkkgz & Kwalitatieve raming van mogelijke substantiële financiële gevolgen
Kwalitatieve raming van mogelijke financiële gevolgen in het kader van de Wkkgz.
Bij de leidraad is conform de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) een kwalitatieve raming uitgevoerd of de aanbevelingen mogelijk leiden tot substantiële financiële gevolgen. Bij het uitvoeren van deze beoordeling zijn leidraadmodules op verschillende domeinen getoetst (zie het stroomschema op de Richtlijnendatabase).
Uit de kwalitatieve raming blijkt dat er waarschijnlijk geen substantiële financiële gevolgen zijn, zie onderstaande tabel. Hoewel de werkgroep wel aanbevelingen doet over een – voor sommige ziekenhuizen – nieuwe organisatie van zorg, is dit geen vereiste of verplichting.
|
Module |
Uitkomst raming |
Toelichting |
|
Module Criteria voor een protocol voor geïntegreerde zorg voor oudere patiënten met een heupfractuur |
Geen financiële gevolgen |
Hoewel uit de toetsing volgt dat de aanbeveling(en) breed toepasbaar zijn (tussen 5.000 en 40.000 patiënten), volgt uit de toetsing dat het geen nieuwe manier van zorgverlening of andere organisatie van zorgverlening betreft. Er worden daarom geen financiële gevolgen verwacht. |