Wat is de optimale manier van rapportage van postoperatief histologisch materiaal?
Uitgangsvraag
Wat is de optimale manier van rapportage van postoperatief histologisch materiaal?
Aanbeveling
Rapportage van postoperatief histologisch materiaal
Gebruik de PALGA Protocol Module voor het rapporteren van histologisch materiaal. Hiertoe behoren:
- Specimen type (bijvoorbeeld biopt, resectie)
- Topografie
- In toto verwijderd ja/nee. Kapsel intact?
- Histologische tumor type
- Eventueel moet er een aanvulling gemaakt worden met de aanwezige morfologische componenten bij benigne speekselklier tumoren en de differentiaal diagnostische overwegingen.
Overwegingen
Het gebruik van de PALGA Protocol Module zorgt voor verbetering van het uniform rapporteren, en daarmee ook faciliteren van de kankerregistratie, audits betreffende kwaliteit, en het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek (Casparie, 2007).
Eventueel moet er een aanvulling gemaakt worden met de aanwezige morfologische componenten (bijv. bifasisch) bij benigne speekselklier tumoren (Zarbo, 2002) en de differentiaal diagnostische overwegingen welke eventueel bij kunnen dragen aan de discussie tijdens het multidisciplinair overleg voor verdere behandeling/ follow-up van de patiënt.
Tussen 2006 en 2016 is in 3.3% van alle beoordelingen van histopathologische resectiepreparaten door de initieel beoordelend patholoog een consultatie van een collega aangevraagd. In 2.6% van alle histopathologische resectiepreparaten werd door de clinicus een revisie van het materiaal aangevraagd. Deze liet in 8.3% van de gevallen een discordante uitslag zien ten opzichte van de eerste beoordeling. Consultatie van een patholoog met hoofd-halspathologie als aandachtsgebied of inbrengen van een casus in een hoofd-hals panel dient overwogen te worden bij een klinisch atypisch beloop of onzekerheid van de diagnose (Reerds, 2022).
Onderbouwing
Achtergrond
De meeste speekselklierdiagnosen kunnen worden gesteld op basis van cytologisch en histologisch materiaal, afhankelijk van de aanwezigheid van het volledige spectrum van de morfologische (en eventueel eerdere cytologische) kenmerken van de tumor (Speight, 2002). Door de morfologische overlap kan het moeilijk zijn de juiste specifieke diagnose te stellen. Onvoldoende ervaring met speekselklierpathologie, met name wat betreft de details van de laesies, kan ook leiden tot foutieve diagnosen. Tevens kan immuunhistochemie slechts in heel specifieke situaties behulpzaam zijn voor de diagnostiek.
Referenties
- Casparie M, Tiebosch AT, Burger G, Blauwgeers H, van de Pol A, van Krieken JH, Meijer GA. Pathology databanking and biobanking in The Netherlands, a central role for PALGA, the nationwide histopathology and cytopathology data network and archive. Cell Oncol. 2007;29(1):19-24. doi: 10.1155/2007/971816. PMID: 17429138; PMCID: PMC4618410.
- Reerds STH, Uijen MJM, Van Engen-Van Grunsven ACH, Marres HAM, van Herpen CML, Honings J. Results of histopathological revisions of major salivary gland neoplasms in routine clinical practice. J Clin Pathol. 2023 Jun;76(6):374-378. doi: 10.1136/jclinpath-2021-208072. Epub 2022 Jan 18. PMID: 35042756.
- Speight PM, Barrett AW. Salivary gland tumours. Oral Dis. 2002 Sep;8(5):229-40. doi: 10.1034/j.1601-0825.2002.02870.x. PMID: 12363107.
- Zarbo RJ. Salivary gland neoplasia: a review for the practicing pathologist. Mod Pathol. 2002 Mar;15(3):298-323. doi: 10.1038/modpathol.3880525. PMID: 11904344.
Verantwoording
Autorisatiedatum en geldigheid
Laatst beoordeeld : 15-10-2024
Laatst geautoriseerd : 15-10-2024
Geplande herbeoordeling : 15-10-2028
De geldigheid van de leidraad komt te vervallen indien nieuwe ontwikkelingen aanleiding zijn een herzieningstraject te starten.
Algemene gegevens
De ontwikkeling van deze leidraad werd ondersteund door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (www.demedischspecialist.nl/kennisinstituut) en werd gefinancierd uit de Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS). De financier heeft geen enkele invloed gehad op de inhoud van de richtlijnmodule.
Samenstelling werkgroep
Voor het ontwikkelen van de leidraad is in 2022 een multidisciplinaire werkgroep ingesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van alle relevante specialismen (zie hiervoor de Samenstelling van de werkgroep) die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met een benigne speekselkliertumor.
Werkgroep
- Dr. S. (Stijn) van Weert, voorzitter, hoofd-hals oncologisch chirurg, werkzaam in het MUMC, NVKNO
- Dr. J.M.J.A.A. (Jos) Straetmans, KNO-arts, werkzaam in het Zuyderland Ziekenhuis, NVKNO
- Dr. D.A. (Derrek) Heuveling, KNO-arts, werkzaam in het Meander MC, NVKNO
- S.T.H. (Sam) Reerds, KNO-AIOS, werkzaam in het Radboudumc, NVKNO
- Dr. M.L. (Marc) Ooft, Patholoog, Pathologie DNA, werkzaam in Rijnstate, NVVP
- Dr. M.H. (Matthijs) Valstar, MKA-chirurg, post-doc onderzoeker, werkzaam in respectievelijk Flevoziekenhuis Almere en Antoni van Leeuwenhoek, Amsterdam, NVMKA
- Dr. M.M.L. (Maartje) de Win, Radioloog, werkzaam in Amsterdam UMC, NVvR
Klankbordgroep
- Dr. M.F. (Martijn) Lutke Holzik, Chirurg-oncoloog, werkzaam in ZGT, NVvH
Met ondersteuning van
- Dr. D. (Dagmar) Nieboer, senior adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
- Dr. A. (Anh Nhi) Nguyen, adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
Belangenverklaringen
De Code ter voorkoming van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling is gevolgd. Alle werkgroepleden hebben schriftelijk verklaard of zij in de laatste drie jaar directe financiële belangen (betrekking bij een commercieel bedrijf, persoonlijke financiële belangen, onderzoeksfinanciering) of indirecte belangen (persoonlijke relaties, reputatiemanagement) hebben gehad. Gedurende de ontwikkeling of herziening van een module worden wijzigingen in belangen aan de voorzitter doorgegeven. De belangenverklaring wordt opnieuw bevestigd tijdens de commentaarfase.
Een overzicht van de belangen van werkgroepleden en het oordeel over het omgaan met eventuele belangen vindt u in onderstaande tabel. De ondertekende belangenverklaringen zijn op te vragen bij het secretariaat van het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten.
|
Werkgroeplid |
Functie |
Nevenfuncties |
Gemelde belangen |
Ondernomen actie |
|
van Weert (voorzitter) |
voorzitter vanuit de Nederlandse vereniging voor KNO- heelkunde (NvKNO)
|
Fulltime hoofd-hals oncologisch chirurg MUMC+
|
Geen |
Niet van toepassing |
|
Heuveling |
KNO-arts Meander Medisch Centrum |
Penningmeester MSB Midden Nederland U.A. (betaald) |
Geen |
Niet van toepassing |
|
Straetmans |
KNO-arts, vrijgevestigd |
Medisch Manager RVE Oncologie, Zuyderland Medisch Centrum |
Geen |
Niet van toepassing |
|
de Win |
Radioloog, Amsterdam UMC |
Opleider radiologie Amsterdam UMC, lid concilium en PVC radiologie. Faculty Erasmus course H&N MRI |
Geen |
Niet van toepassing |
|
Ooft |
Patholoog
|
Extern gefinancierd onderzoek (PI; Neuoendocrine Research Grant) |
Geen |
Niet van toepassing |
|
Valstar |
MKA-chirurg, Flevoziekenhuis, Almere
|
Post-doc onderzoeker NKI-AVL
|
Geen |
Niet van toepassing |
|
Reerds |
Radboudumc, AIOS Keel-, neus-, en oorheelkunde
|
PhD student Radboudumc speekselklierpathologie
|
Geen |
Niet van toepassing |
|
Klankbordgroeplid |
Functie |
Nevenfuncties |
Gemelde belangen |
Ondernomen actie |
|
Lukte Holzik |
Chirurg-oncoloog, ZGT |
Opleider heelkunde en voorzitter NVCO (Nederlandse vereniging Chirurgische Oncologie). |
Geen |
Niet van toepassing |
Inbreng patiëntenperspectief
Er werd aandacht besteed aan het patiëntenperspectief door het uitnodigen van de Sjögren Patiëntenvereniging, Patiëntenvereniging Hoofd-Hals, Patiëntenvereniging Speekelklierkanker en de overkoepelende Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) om deel te nemen in de werkgroep en aan de schriftelijke knelpuntenanalyse. Alle partijen hebben aangegeven hiervoor op dit moment niet de capaciteit te hebben. Door de werkgroep is er aandacht besteed aan het patiëntperspectief en is het document ‘inhoudelijke inbreng bij patiëntenparticipatie bij de ontwikkeling van kwaliteitsdocumenten’ daarin leidend geweest.
Werkwijze
Knelpuntenanalyse, uitgangsvragen, enquête
Tijdens de voorbereidende fase inventariseerde de werkgroep de knelpunten in de benigne speekselklierzorg middels een enquête. Voor dit onderdeel zijn twee verschillende enquêtes uitgezet naar zorgverleners in de eerste en tweede (en derde) lijn. In deze enquête werd er navraag gedaan over verwijspatronen, praktijkgrootte en variatie, diagnostiek, behandeling, wachttijden, omgaan met recidieven en bijwerkingen. Van alle respondenten ervaart iets minder dan de helft praktijkvariatie in de diagnostiek en behandeling van benigne speekselkliertumoren.
Commentaar- en autorisatiefase
Het concept van de leidraad wordt aan de betrokken (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt) organisaties voorgelegd ter commentaar. De commentaren worden verzameld en besproken met de werkgroep. Naar aanleiding van de commentaren wordt de leidraad aangepast en definitief vastgesteld door de werkgroep. De definitieve leidraad wordt aan de deelnemende (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt) organisaties voorgelegd voor autorisatie en door hen geautoriseerd dan wel geaccordeerd.