Speekselklierpathologie wordt onder andere gezien door KNO-artsen, MKA-chirurgen en algemeen chirurgen in Nederland, waarbij een deel van deze pathologie speekselklierneoplasmata (hierna: speekselkliertumoren) betreft.

De behandeling van deze tumoren is in principe altijd chirurgisch. Voor de diagnose en behandeling van maligne speekselkliertumoren zijn duidelijke kwaliteitsnormen geformuleerd in de richtlijn, deze wordt momenteel herzien op basis van recente internationale richtlijnen. Het merendeel van de speekselkliertumoren is echter benigne en hiervoor ontbreken zulke richtlijnen. Daardoor is de kans groot dat er ongewenste praktijkvariatie voorkomt zowel in de verwijzing, diagnostiek als de (chirurgische) behandeling. Hierdoor lopen patiënten potentieel onnodig risico op suboptimale diagnostiek en behandeling.

Een complicerende factor is dat speekselkliertumoren een bijzonder grote verscheidenheid aan histologieën kennen, waardoor het stellen van de juiste diagnose lastig kan zijn. Dit blijkt bijvoorbeeld mede uit het feit dat in hoofd- hals oncologische centra (HHOC’s) in Nederland na revisie van eerder verkregen cytologie alsnog een maligniteit gediagnosticeerd wordt. Er blijkt dan ook landelijk behoefte aan een duidelijk beleidsdocument waarin de verschillende fasen van verwijzing, diagnostiek, behandeling, nazorg en organisatie beschreven staan.

Omdat er voor de behandeling van benigne speekselkliertumoren geen richtlijn is en deze ook niet opportuun is, maar er wel een noodzaak is voor een beleidsdocument om de praktijkvariatie te reduceren en de kwaliteit van zorg te verbeteren, is gekozen voor het opstellen van een leidraad.

Waar gaat de leidraad over?

In deze leidraad worden de kernpunten van de zorg rondom de epidemiologie, diagnostiek middels pathologie, beeldvorming en behandeling besproken. De werkgroep heeft per kernpunt waar mogelijk aanbevelingen opgesteld.

Voor wie is de leidraad bedoeld?

Deze leidraad is primair bestemd voor KNO-artsen, MKA-chirurgen, algemeen chirurgen, internisten, pathologen en radiologen.

Hoe is de leidraad tot stand gekomen?

Het initiatief voor deze leidraad is afkomstig van de Nederlandse Vereniging voor KNO-Heelkunde en heelkunde van het hoofd-halsgebied. Het document is opgesteld door een werkgroep met op dit terrein deskundige en ervaren chirurgen, een patholoog en radioloog. Vertegenwoordigers vanuit de andere betrokken beroepsgroepen hebben input geleverd in de vorm van een klankbordgroep. Middels een enquête is de praktijkvariatie in kaart gebracht. Deze is uitgestuurd naar de primair betrokken partijen en naar de huisartsen.

Achtergrond

Speekselkliertumoren zijn zeldzaam en alleen maligne tumoren worden in Nederland gecentraliseerd in NWHHT-centra behandeld. Er bestaat echter geen richtlijn of protocol voor diagnostiek en behandeling van de meest voorkomende primaire speekselkliertumoren, het pleiomorf adenoom en de Warthin tumor of andere benigne tumoren vanuit de behandelende specialismen (vooral de KNO-heelkunde en de MKA-chirurgie, maar ook de algemene heelkunde). De huisarts of specialist die een patiënt op het spreekuur treft met een verdenking op een speekselkliertumor, heeft behoefte aan een klinische leidraad. Daarnaast verdient de patiënt de optimale zorg. Derhalve is vanuit de vereniging voor Keel- Neus- Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-Halsgebied (NvKNO) het initiatief genomen om middels een multidisciplinaire commissie vanuit de Federatie Medisch Specialismen (FMS) te komen tot een beschrijving van een optimaal zorgtraject voor de meest voorkomende benigne speekselkliertumoren, in de vorm van een leidraad. Hierbij is vanuit de verschillende gremia bijgedragen, na literatuuronderzoek en een enquête onder huisartsen en behandelend specialisten.