Galsteenlijden

Initiatief: NVVH Aantal modules: 29

Asymptomatische galstenen algemeen

Uitgangsvraag

1. Wat is de prevalentie / incidentie van asymptomatische cholecystolithiasis?

2. Welk deel van de patiënten met asymptomatische cholecystolithiasis wordt uiteindelijk symptomatisch?

Aanbeveling

Niveau C

Behandeling van patiënten met asymptomatische cholecystolithiasis wordt niet zinvol geacht.

Overwegingen

Er zijn voor deze module geen overwegingen opgesteld.

Onderbouwing

Niveau 2b

De prevalentie van asymptomatische cholecystolithiasis (bij mensen van 20 tot 69 jaar) is 13%. De man : vrouw ratio is 1 : 2. De prevalentie stijgt met de leeftijd en is bij vrouwen ouder dan 70 jaar 22% (Halldestam 2004, Heaton 1991).

Niveau 3

De cumulatieve 10 jaar incidentie van asymptomatische cholecystolithiasis is 6,7%. Bij mannen  is de cumulatieve 10 jaar incidentie 6,6% en bij vrouwen 8,1% (30-79 jaar) (Festi 2008).

 

Niveau 3

Van de asymptomatische patiënten met aangetoonde cholecystolithiasis wordt 22% in gemiddeld 9 jaar uiteindelijk symptomatisch (Festi 2010).

Bij vrouwen (20-69 jaar) met aangetoonde cholecystolithiasis wordt 39% symptomatisch in de eerste 10 jaren na ontdekking (Angelico 1997).

Niveau 3

De cumulatieve kans op ontwikkeling van klachten, onafhankelijk van geslacht, varieert van 10% (SD 3%) in de eerste 5 jaar na ontdekking van cholecystolithiasis tot 18% (SD 4%) na 20 jaar (Gracie 1982).

Sinds de introductie van de echografie, die een hoge sensitiviteit en specificiteit heeft voor de detectie van cholecystolithiasis, is het aantal patiënten met asymptomatische cholecystolithiasis, bij toeval ontdekt, gestegen.

  1. (Angelico 1997) Angelico F, DelBen M, Barbato A, Conti R, Urbinati G, Capocaccia L et al. Ten-year incidence and natural history of gallstone disease in a rural population of women in Central Italy. Ital J Gastroenterol Hepatol 1997;29(3):249-54.
  2. (Festi 2008) Festi D, Dormi A, Capodicasa S, Staniscia T, Attili AF, Loria P et al. Incidence of gallstone disease in Italy: Results from a multicenter, population-based Italian study (the MICOL project). World J Gastroenterol. 2008;14(34):5282-9.
  3. (Festi 2010) Festi D, Reggiani ML, Attili AF, Loria P, Pazzi P, Scaioli E et al. Natural history of gallstone disease: expectant management or active treatment? Results from a population-based cohort study. J Gastroenterol Hepatol 2010;25(4):719-24.
  4. (Gracie 1982) Gracie WA, Ransohoff DF. The natural history of silent gallstones: the innocent gallstone is not a myth. N Engl J Med 1982;307(13):798-800.
  5. (Halldestam 2004) Halldestam I, Enell EL, Kullman E, Borch K. Development of symptoms and complications in indivuals with asymptomatic gallstones. Br J Surg 2004;91(6):734-8.
  6. (Heaton 1991) Heaton KW, Braddon FE, Mountford RA, Hughes AO, Emmett PM. Symptomatic and silent gall stones in the community. Gut 1991;32(3):316-20.

Auteur, jaartal

Mate v bewijs

Studie type

Populatie

Inclusie criteria

Indextest

Referentie test

Resultaat

Opmerkingen

Angelico, 1997

3

Case serie, prospectief

Vrouwen 30-69 N=426, gerand., Italiaanse populatie

Screening op asymptomatische galstenen, echo, enquete, lab

Nvt

Nvt

Prevalantie: 17%. Incidentie: 1% (30 jaar), 11,9% (69 jaar; 61% blijft asymptomatisch

Follow-up 10 jaar

Festi, 2008

3

Case series, Prospectief,

N=9611 (4134F, 30-79 jaar) Italiaanse populatie, Multi-center

9517 in analyse

Afwezigheid van galstenen bij screening met echo

Nvt

Nvt

Cumulatieve incidentie van 0.67%/jaar (0.66% bij mannen, 0.81% bij vrouwen).

10 jaar follow-up

Festi, 2010

3

Case series,

N=11 229 Italiaanse populatie

856 geincludeerd, 793 voltooide followup

Asymptomatische cholecystolithiasis

Nvt

Nvt

856 (7,1%) ptn galstenen

 

Daarvan zijn er

580 (73,1%) ptn asymptomatischà 453 (78,1%) asympt, 61 (10,5%) mild, 66 (11,4%) ernstig

 

94 (11,8%) ptn milde symptomenà55 (58,5%) asympt, 16 (17%) mild, 23 (24,5%) ernstig,

 

119 (15,1%) ptn ernstige symptomenà62 (52,1%) asympt, 20 (16,8%) mild, 37 (31,1%) ernstig

Follow-up 8,7 jaar gemiddeld

 

Cholecystectomie kort na diagnose galstenen (ook bij asympt pt) Verstoort interpretatie.

Gracie 1982

3

Case serie, prospectief

Periodieke gezondheid controle. Niet gerand. N=123

Asymptomatische cholecystolithiasis

Nvt

Nvt

Cum kans op symptomen 10% na 5, na 15 jaar 18%

Cave: 30% cholecystectomie op onduidelijke indicatie

Halldestam, 2004

2b

Case serie, prospectief

N=739 Zweedse populatie, gerand., 35-85 jaar

Asymptomatische cholecystolithiasis (echo, enquete)

Nvt

Nvt

Na 5 jaar 7.6% symptomen

Follow-up gem. 7 jaren (3-146 maanden)

Heaton 1990

2b

Case serie, prospectief

Britse populatie (N=1896), ouder dan 25 jaar, gestratificeerd en gerandomiseerd

Screening op galstenen (echo)

Nvt

Nvt

Prevalentie 13.3%; man/vrouw=1/2, bij 70 jarigen 16%

 

Autorisatiedatum en geldigheid

Laatst beoordeeld  : 15-02-2016

Laatst geautoriseerd  : 15-02-2016

Geplande herbeoordeling  : 01-04-2024

De NVvH is als houder van deze richtlijn de eerstverantwoordelijke voor de actualiteit van deze richtlijn. De andere aan deze richtlijn deelnemende wetenschappelijk verenigingen of gebruikers van de richtlijn delen de verantwoordelijkheid en informeren de eerstverantwoordelijke over relevante ontwikkelingen binnen hun vakgebied.

Initiatief en autorisatie

Initiatief:
  • Nederlandse Vereniging voor Heelkunde
Geautoriseerd door:
  • Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
  • Nederlandse Vereniging voor Heelkunde
  • Nederlandse Vereniging voor Radiologie

Algemene gegevens

De eerste herziening van de richtlijn: onderzoek en behandeling van galstenen, is ontwikkeld onder auspiciën van de commissie kwaliteit van de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde, in samenwerking met de Orde van Medisch Specialisten.

De richtlijnontwikkeling werd gefinancierd uit de Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS).

Doel en doelgroep

Doel

De richtlijn beoogt een rationale in het beleid van patiënten met galstenen bereikt te hebben door gebruik te maken van het beste voorhanden bewijs in de literatuur.

 

Doelgroep

Chirurgen, maag-darm leverartsen en radiologen.

Samenstelling werkgroep

Voor het ontwikkelen van de richtlijn is in 2014 een multidisciplinaire werkgroep ingesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van alle relevante specialismen die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met galstenen te maken hebben (zie hiervoor de samenstelling van de werkgroep).

De werkgroepleden zijn door hun beroepsverenigingen gemandateerd voor deelname. De werkgroep werkte gedurende een jaar aan de totstandkoming van de richtlijn.

De werkgroep is verantwoordelijk voor de integrale tekst van deze richtlijn.

  • Drs E de Boer
  • Dr D Boerma
  • Dr KJ van Erpecum
  • Dr Ir JJ Hermans
  • Drs MP Lamberts
  • Dr EAJ Rauws
  • Dr JMJ Schreinemakers
  • Prof Dr CJHM van Laarhoven MSc, voorzitter

Belangenverklaringen

Belangenverklaringen

De KNMG-Code ter voorkoming van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling” is gevolgd. Alle werkgroepleden hebben schriftelijk verklaard of ze in de laatste drie jaar directe financiële belangen (betrekking bij een commercieel bedrijf, persoonlijke financiële belangen, onderzoeksfinanciering) of indirecte belangen (persoonlijke relaties, reputatie management, kennisvalorisatie) hebben gehad. Een overzicht van de belangen van werkgroepleden en het oordeel over het omgaan met evt. belangen vindt u in onderstaande tabel.  De ondertekende belangenverklaringen zijn op te vragen bij het secretariaat van het Kennisinstituut van Medisch Specialisten.

 

Werkgroeplid

Functie

Nevenfuncties

Gemelde belangen

Ondernomen actie

D. Boerma

Chirurg

geen

geen

Geen actie

J. Schreinemakers

Chirurg

geen

geen

Geen actie

E. de Boer

Radioloog

geen

geen

Geen actie

Dr. E.A.J. Rauws

MDL-arts

geen

geen

Geen actie

J.J. Hermans

Radioloog

geen

geen

Geen actie

M.P. Lamberts

Arts in opleiding tot MDL-arts

geen

geen

Geen actie

Dr. K.J. van Erpecum

MDL-arts

geen

geen

Geen actie

CJHM van Laarhoven

Afdelinshoofd heelkunde

Lid raad van toezicht MC Haaglanden

Lid Europese richtlijn onderzoek en behandeling van galstenen, Secure trial galstenen (ZonMW)

Geen actie

Methode ontwikkeling

Evidence based

Werkwijze

De richtlijn beoogt een rationale in het beleid van patiënten met galstenen bereikt te hebben door gebruik te maken van het beste voorhanden bewijs in de literatuur. Hiertoe zijn strikte ‘Evidence Based Medicine’ technieken gebruikt zoals terug te lezen in de “ter verantwoording” (Appendix A). Gebruik werd gemaakt van korte klinische vraagstellingen met antwoorden gebaseerd op literatuur die gerangschikt is op ‘level of evidence’. Hieraan werden aanbevelingen verbonden die eveneens ingedeeld zijn naar niveau. Van alle gebruikte literatuur werden, geordend naar hoofdstuk en vraagstelling, in bewijsklasse tabellen de studie karakteristieken en belangrijkste uitkomstmaten gepresenteerd als naslag. De richtlijn werd getoetst en becommentarieerd door een landelijk panel van experts.

 

De commissie heeft gezamenlijk een aantal vragen over galsteenlijden geformuleerd. Aan de hand van deze vragen zijn zoekstrategieën opgesteld, gebruikmakend van vrije tekst woorden met synoniemen en MeSH-termen. Er werd gezocht in Pubmed. De zoekvragen in Pubmed werden elke maand automatisch herhaald zodat nieuwe artikelen tot en met oktober 2014 zijn gebruikt. Als de zoekvraag meer dan duizend titels opleverde, werd de vraag versmald. De selectie op titelniveau werd verricht door 1 persoon. De geselecteerde titels werden vanuit de verschillende databases getransporteerd naar Endnote. Na verwijdering van dubbele titels bleef een database van 1560 artikelen over. Van deze artikelen zijn de abstracts beoordeeld door dezelfde persoon. Selectie werd bepaald door de kwaliteit van de aanwezige literatuur (level of evidence). Bij twijfel werd het betreffende artikel geselecteerd. Vervolgens werden de geselecteerde artikelen per onderwerp beoordeeld op level of evidence in groepen van 3 commissieleden. Bij de geselecteerde artikelen werden de referenties nagekeken.

Zoekverantwoording

Zoekacties zijn opvraagbaar. Neem hiervoor contact op met de Richtlijnendatabase.

Volgende:
Ongecompliceerde symptomatische galstenen