Voorwaarden voor revisie en beoordelingsfrequentie zijn vastgelegd in de richtlijn. De geldigheidstermijn voor de richtlijn (maximaal vijf jaar na vaststelling) wordt vanuit de afdeling richtlijnen van het IKNL bewaakt. Om verscheidene redenen kan actualisatie eerder dan beoogd nodig zijn. Zo nodig zal de richtlijn tussentijds op onderdelen worden bijgesteld.

Juridische betekenis

De richtlijn bevat aanbevelingen van algemene aard. Het is mogelijk dat deze aanbevelingen in een individueel geval niet van toepassing zijn. Er kunnen zich feiten of omstandigheden voordoen waardoor het wenselijk is dat in het belang van de patiënt van de richtlijn wordt afgeweken. Wanneer van de richtlijn wordt afgeweken, dient dit beargumenteerd gedocumenteerd te worden. De toepasbaarheid en de toepassing van de richtlijnen in de praktijk is de verantwoordelijkheid van de behandelende arts.

In 2004 zijn elf landelijke consensusbased richtlijnen voor gynaecologische (pre)maligniteiten via Oncoline beschikbaar gekomen. Deze richtlijnen zijn opgesteld door een multidisciplinaire Commissie Richtlijnen Gynaecologische Oncologie (CRGO), opgericht op initiatief van de Werkgroep Oncologische Gynaecologie (WOG) van de Nederlandse Vereniging van Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). De CRGO is samengesteld uit vertegenwoordigers van de specialismen gynaecologie, medische oncologie, radiotherapie en pathologie, waarbij de leden afkomstig zijn uit de voormalige ikc-regio's Het was de uitdrukkelijke wens van de CRGO om de bestaande richtlijnen niet alleen actueel te houden, maar deze uiteindelijk ook om te zetten naar een evidencebased richtlijn.

Om diverse redenen (incidentie, multidisciplinaire therapeutische benadering) is gekozen om de richtlijn Endometriumcarcinoom als tweede te gaan vertalen naar een evidencebased structuur. Voor het opstellen van de richtlijn Endometriumcarcinoom werd een commissie samengesteld bestaande uit een aantal leden van de CRGO aangevuld met vertegenwoordigers vanuit de Nederlandse Federatie Kankerpatiëntenverenigingen (NFK) en Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN) afdeling oncologie.

Doelstelling

Deze richtlijn is een document met aanbevelingen ter ondersteuning van de dagelijkse praktijkvoering. De richtlijn berust op de resultaten van wetenschappelijk onderzoek en aansluitende meningsvorming gericht op het vaststellen van goed medisch handelen. Er wordt aangegeven wat, volgens de huidige maatstaven en aansluitend bij de gangbare Nederlandse praktijk, over het algemeen de beste zorg is voor patiënten met een endometriumcarcinoom. De richtlijn geeft aanbevelingen over de signalering, diagnostiek, behandeling, voorlichting en begeleiding van volwassen patiënten met een endometriumcarcinoom. Er zijn kaders nodig waarbinnen de multidisciplinaire zorg van deze patiënten kan plaatsvinden. Deze richtlijn kan tevens bijdragen aan verbeterde communicatie tussen behandelaars onderling en tussen de patiënt en diens naasten.

Doelgroep

Deze richtlijn is bestemd voor alle professionals die betrokken zijn bij de diagnostiek, behandeling en begeleiding van patiënten met een endometriumcarcinoom. Tevens wordt deze richtlijn gebruikt voor het maken van patiënteninformatiemateriaal in samenwerking met KWF Kankerbestrijding.

Een groot gedeelte van de werkgroepleden is afgevaardigd namens wetenschappelijke verenigingen en heeft daarmee het mandaat voor hun inbreng. Bij de samenstelling van de werkgroep is rekening gehouden met landelijke spreiding en vertegenwoordiging van de verschillende verenigingen/ disciplines. Een afvaardiging van de V&VN (Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland) en Stichting Olijf (patiëntenorganisatie gynaecologische kanker) maakt ook deel uit van de werkgroep.

Samenstelling van de WOG richtlijnwerkgroep endometriumcarcinoom:

• C.L. Creutzberg, radiotherapeut-oncoloog (LPRGT)     
• W.J. van Driel, gynaecologisch oncoloog (NVOG)
• C.J. Grimbergen, verpleegkundige (V&VN)
• H. Hollema, patholoog (NVVP)
• V.H.W.M. Jongen, gynaecoloog (NVOG)
• J.G.A.M. van der Knaap, procesbegeleider (VIKC)
• R.F.P.M. Kruitwagen, gynaecologisch oncoloog (NVOG)
• P.B. Ottevanger, internist-oncoloog (NVMO/ NIV)
• B.M. Pijlman, gynaecologisch oncoloog (NVOG)
• C. Postma-Vrieselaar, Stichting Olijf (NFK)
• E.M. van der Steen-Banasik, radiotherapeut-oncoloog (LPRGT)
• E.J.M. Stoffer-Brink, procesbegeleider (VIKC)
• A.M. Westermann, internist-oncoloog (NVMO/ NIV)     

Samenstelling van de Commissie Richtlijnen Gynaecologische Oncologie (CRGO):

Voorzitter: W.J. van Driel, gynaecologisch oncoloog Leden:

• M.E.L. van der Burg, internist-oncoloog
• C.L. Creutzberg, radiotherapeut-oncoloog
• H. Hollema, patholoog
• I.M. Jürgenliemk-Schulz, radiotherapeut-oncoloog
• R.F.P.M. Kruitwagen, gynaecologisch oncoloog
• G.G. Kenter, gynaecologisch oncoloog
• L.C.H.W. Lutgens, radiotherapeut-oncoloog
• L.F.A.G. Massuger, gynaecologisch oncoloog
• M.J.E. Mourits, gynaecologisch oncoloog
• P.B. Ottevanger, internist-oncoloog
• E. Pras, radiotherapeut-oncoloog
• B.F.M. Slangen, gynaecologisch oncoloog
• E.M. van der Steen-Banasik, radiotherapeut-oncoloog
• B. van Triest, radiotherapeut-oncoloog
• J. van der Velden, gynaecologisch oncoloog
• P.O. Witteveen, internist-oncoloog

Implementatie

Bij het ontwikkelen van een richtlijn wordt rekening gehouden met de uitvoerbaarheid van de richtlijn. Daarbij wordt gelet op bevorderende of belemmerende factoren. Om het gebruik in de dagelijkse praktijk te bevorderen wordt in principe een samenvattingkaart gemaakt. Daarnaast wordt de richtlijn gepubliceerd op Oncoline en/of Pallialine (de ikc-richtlijnendatabases). Tevens wordt de richtlijn verspreid onder de professionals via de (wetenschappelijke) verenigingen en de integrale kankercentra.

Er zijn, waar mogelijk, tijdens het ontwikkelen van de richtlijn indicatoren voor de evaluatie van de aanbevelingen in de richtlijn opgesteld. In een documentatieproject kan met behulp van deze indicatoren worden vastgesteld in hoeverre de richtlijn wordt nageleefd. De informatie uit het documentatieproject vormt input bij de revisie van richtlijn.

Evaluatie

De gereviseerde versie van de richtlijn Endometriumcarcinoom is in 2011 gepubliceerd. Over het jaar 2012 is de naleving van de richtlijn geëvalueerd. Hieronder staan de bevindingen met het grootste verbeterpotentieel.

Adjuvante radiotherapie: te weinig brachytherapie

Van 168 geopereerde patiënten met laag stadium en hoog-intermediair risico kreeg 76% adjuvante radiotherapie. 24% van de patiënten kreeg geen adjuvante radiotherapie, terwijl ze daar wel een indicatie voor hadden. Binnen dezelfde groep kreeg 74% brachytherapie en 26% kreeg uitwendige radiotherapie, terwijl de richtlijn voor deze patiënten brachytherapie adviseert. In de leeftijdsgroep jonger dan 60 jaar is het percentage patiënten met adjuvante radiotherapie opmerkelijk laag.

Besproken in MDO: niet volgens normering

De richtlijn adviseert álle endometriumpatiënten te bespreken in een multidisciplinair overleg (MDO). Van alle geopereerde patiënten is 65% besproken in een MDO. Van de besproken patiënten kreeg 78% adjuvante brachytherapie en 67% adjuvante uitwendige radiotherapie. Vooral patiënten die geen adjuvante radiotherapie kregen waren niet besproken. Patiënten die geopereerd werden in een derdelijns ziekenhuis werden bijna allemaal besproken: 96%. In ziekenhuizen binnen de samenwerkende topklinische opleidingsziekenhuizen (STZ) werd 85% van de patiënten besproken en in de algemene ziekenhuizen slechts 41%. In de derdelijns ziekenhuizen was het MDO het vaakst multidisciplinair (≥ 2 disciplines): 88%. In de tweedelijns ziekenhuizen was 38% van de MDO's monodisciplinair.

Pathologieverslag: vaak incompleet

De richtlijn stelt voor verslaglegging van pathologieverslagen diverse items verplicht. Deze zijn per stadium gepresenteerd, aangezien er per stadium andere items relevant zijn. Het pathologieverslag is lang niet altijd compleet: bij 14% van patiënten met stadium I, 22% bij stadium II en 25% bij stadium III en IV. Met name de status van de resectievlakken wordt vaak gemist.
Link 1: Factsheet evaluatie richtlijn Endometriumcarcinoom

Link 2:Rapport evaluatie richtlijn Endometriumcarcinoom

Link 3: Overzicht indicatoren richtlijn Endometriumccarcinoom

Uitgangsvragen
Deze richtlijn is gebaseerd op een eerder verschenen consensusbased richtlijn. Bij de ontwikkeling van de huidige richtlijn werden acht uitgangsvragen geformuleerd. Deze vragen volgden uit een knelpuntinventarisatie gehouden in het veld bij professionals en patiënten (vertegenwoordigers). Bij de aanverwante producten staan de geïnventariseerde knelpunten (zie bijlage 2) en uitgangsvragen (zie bijlage 3).

Werkwijze werkgroep
Voor iedere uitgangsvraag werd een subgroep geformeerd met vertegenwoordigers van relevante disciplines. Daarnaast zorgde een redactieteam, bestaande uit de voorzitter, de voorzitter van de CRGO, de procesbegeleider en projectsecretaresse van het VIKC, voor de coördinatie en onderlinge afstemming van de subgroepen. De werkgroep heeft gedurende een periode van ongeveer een jaar gewerkt aan de tekst voor de conceptrichtlijn. De literatuursearch is uitgevoerd door Pallas Health Research. Ook hebben zij de evidencetabellen opgesteld en samenvattingen geschreven. De werkgroepleden schreven conclusies, overige overwegingen en aanbevelingen (afzonderlijk of in de subgroepen) die tijdens plenaire vergaderingen werden besproken en na verwerking van de commentaren werden geaccordeerd. De voltallige werkgroep is zesmaal bijeen geweest om de resultaten van de subgroepen in onderling verband te bespreken. De teksten van de subgroepen zijn door de procesbegeleider samengevoegd en op elkaar afgestemd tot één document: de conceptrichtlijn.
Het concept werd naar alle binnen deze werkgroep vertegenwoordigde verenigingen en organisaties evenals naar alle regionale tumorwerkgroepen gestuurd voor commentaar. Na verwerking van het commentaar is de richtlijn door de voltallige werkgroep en de CRGO vastgesteld en ter autorisatie naar de relevante beroepsverenigingen gestuurd.

Selecteren en niveau van bewijs

De aanbevelingen uit deze richtlijn zijn voor zover mogelijk gebaseerd op bewijs
uit gepubliceerd wetenschappelijk onderzoek. Relevante artikelen werden gezocht
door het verrichten van systematische zoekacties in Pubmed/Medline. Hierbij werd
de taal gelimiteerd tot Engels, Duits en Nederlands. Daarnaast werden handmatige
zoekacties verricht. Er werd gezocht vanaf 1999 tot en met juni/juli/augustus
2009.

Belangrijke selectiecriteria hierbij waren: vergelijkend onderzoek met hoge bewijskracht zoals meta-analyses, systematische reviews, randomized controlled trials (RCT's) en controlled trials (CT's). Waar deze niet voorhanden waren werd verder gezocht naar vergelijkend cohort onderzoek, vergelijkende patiëntcontrole studies of niet vergelijkend onderzoek.

De kwaliteit van deze artikelen werd door Pallas Health Research beoordeeld aan de hand van ‘evidencebased richtlijnontwikkeling'. Artikelen van matige of slechte kwaliteit werden uitgesloten. Na deze selectie bleven de artikelen over die als onderbouwing bij de verschillende conclusies in de richtlijn staan vermeld in de evidencetabellen. De geselecteerde artikelen zijn vervolgens gegradeerd naar de mate van bewijs, waarbij onderstaande indeling is gebruikt. De mate van bewijskracht en niveau van bewijs zijn in de conclusies van de verschillende hoofdstukken weergegeven. De belangrijkste literatuur waarop de conclusies zijn gebaseerd is daarbij vermeld.
Indeling van methodologische kwaliteit van individuele studies

* Deze classificatie is alleen van toepassing in situaties waarin om ethische of andere redenen gecontroleerde trials niet mogelijk zijn. Zijn die wel mogelijk dan geldt de classificatie voor interventies.
Niveau van conclusies

De leidraad voor de ontwikkeling van de richtlijnen voor oncologische en palliatieve zorg is het AGREE-instrument. Dit instrument is gemaakt voor de beoordeling van bestaande, nieuwe en herziene richtlijnen. Het AGREE-instrument beoordeelt zowel de kwaliteit van de verslaglegging als de kwaliteit van bepaalde aspecten van de aanbevelingen. Het beoordeelt de kans dat een richtlijn zijn gewenste doel zal behalen, maar niet de daadwerkelijke impact op patiëntuitkomsten.

Vraag 1

• Zoekstrategie Op basis van de uitgangsvraag is een zoekstrategie opgesteld voor Pubmed/Medline. Er werd gezocht naar literatuur gepubliceerd in de laatste 10 jaar in het Engels, Duits of Nederlands. De eerste zoekstrategie van 30 juni 2009 leverde met een beperktere patiëntenpopulatie en gezocht naar artikelen in de laatste vijf jaar 352 artikelen op. De aanvullende zoekstrategie van 20 juli 2009 met een uitgebreidere patiëntenpopulatie en gezocht naar artikelen in de laatste 10 jaar leverde 271 extra artikelen op. In totaal werden voor alle onderzoekdesigns (meta-analyse, review, randomized controlled trial en clinical trial, overig vergelijkend onderzoek, overige artikelen) 623 artikelen opgespoord. Hiervan hadden 179 artikelen een onderzoeksdesign meta- analyse, review, randomized controlled trial of clinical trial (102 artikelen uit de eerste zoekstrategie en 77 artikelen uit de aanvullende zoekstrategie).
• Selectie De experts selecteerden tot en met clinical trial 48 artikelen uit de eerste zoekstrategie en 20 artikelen uit de aanvullende zoekstrategie.
• Opvragen artikelen Alle 68 door de experts geselecteerde artikelen zijn in full-tekst opgevraagd bij universitaire bibliotheken. Een aantal artikelen over sentinel lymphnode-detectie is bij de eerste selectie geïncludeerd, bij de tweede selectie werd besloten om deze artikelen buiten beschouwing te laten.
• Beoordeling Alle 68 full-tekst artikelen zijn beoordeeld op methodologische kwaliteit op basis van de CoCanCPG-richtlijnen.
• Bestaande richtlijnen Er is geen buitenlandse richtlijn gevonden die van toepassing is voor deze vraag.
• Cochrane-database In de Cochrane-database (Reviews) zijn geen artikelen naar voren gekomen die van toepassing zijn op deze vraag.
• Bruikbare literatuur Er zijn 1 review (1) en 2 randomized clinical trials (RCTs) (2;3) verwerkt in de evidencetabel. Deze artikelen zijn methodologisch van goede kwaliteit. De review is echter niet in de samenvatting opgenomen, omdat deze een lager niveau van bewijs heeft ten opzichte van de twee RCTs. Ook zijn de RCTs recenter gepubliceerd dan de review.

Vraag 2

• Zoekstrategie Op basis van de uitgangsvraag is een zoekstrategie opgesteld voor Pubmed/Medline. Er werd gezocht naar literatuur gepubliceerd in de laatste 10 jaar in het Engels, Duits of Nederlands. De zoekstrategie uitgevoerd op 10 augustus 2009 leverde 780 artikelen op die als onderzoekdesign meta-analyse, review of randomized controlled trial hadden.
• Selectie Van deze 780 hits selecteerden de experts 111 mogelijk relevante artikelen, waarvan 1 artikel dubbel was.
• Opvragen artikelen Alle 110 door de experts geselecteerde artikelen zijn in full-tekst opgevraagd bij universitaire bibliotheken.
• Beoordeling Deze 110 full-tekst artikelen zijn beoordeeld op methodologische kwaliteit op basis van de CoCanCPG-richtlijnen.
• Bestaande richtlijnen Er zijn 6 buitenlandse richtlijnen beoordeeld, waarvan 2 positief zijn beoordeeld op methodologische kwaliteit. Voor het beantwoorden van uitgangsvraag 2 is de Canadese richtlijn (CCO) over adjuvante hormonale therapie voor stadium I endometriumcarcinoom gebruikt (1).
• Cochrane-database In de Cochrane-database (reviews) zijn geen artikelen naar voren gekomen die van toepassing zijn op deze vraag.
• Bruikbare literatuur Er zijn 7 meta-analyses/reviews (2-9) en 6 RCTs (10-15) die methodologisch van goede kwaliteit zijn verwerkt in de evidencetabel. Zeven geselecteerde RCTs waren al in de evidencetabel opgenomen via de reviews, deze zijn niet apart als RCT toegevoegd aan de evidencetabel (16-22).

Vraag 3

• Zoekstrategie Op basis van de uitgangsvraag is een zoekstrategie opgesteld voor Pubmed/Medline. Er werd gezocht naar literatuur gepubliceerd in de laatste 10 jaar in het Engels, Duits of Nederlands. De zoekstrategie uitgevoerd op 22 juli 2009 leverde 338 artikelen op die als onderzoekdesign meta-analyse, review, randomized controlled trial of clinical trial hadden. Daarna is een additionele zoekstrategie uitgevoerd om zoektermen m.b.t. metastasen mee te nemen, dit resulteerde in 58 extra artikelen.
• Selectie Van deze 396 hits selecteerden de experts 61 mogelijk relevante artikelen, waarvan 2 artikelen dubbel waren.
• Opvragen artikelen Alle 59 door de experts geselecteerde artikelen zijn in full-tekst opgevraagd bij universitaire bibliotheken.
• Beoordeling Deze 59 full-tekst artikelen zijn beoordeeld op methodologische kwaliteit op basis van de CoCanCPG-richtlijnen.
• Bestaande richtlijnen Er zijn 6 buitenlandse richtlijnen beoordeeld, waarvan 2 positief zijn beoordeeld op methodologische kwaliteit. Geen van deze buitenlandse richtlijnen is van toepassing is op deze vraag.
• Cochrane-database In de Cochrane-database (reviews) zijn geen artikelen naar voren gekomen die van toepassing zijn op deze vraag.
• Bruikbare literatuur Er zijn 4 reviews (1-4) en 4 RCTs (5-7) die methodologisch van goede kwaliteit zijn verwerkt in de evidencetabel.

Vraag 4

• Zoekstrategie Op basis van de uitgangsvraag is een zoekstrategie opgesteld voor Pubmed/Medline. Er werd gezocht naar literatuur gepubliceerd in de laatste 10 jaar in het Engels, Duits of Nederlands. De zoekstrategie uitgevoerd op 17 juli 2009 leverde 198 artikelen op die als onderzoekdesign meta-analyse, review, randomized controlled trial of clinical trial hadden.
• Selectie Van deze 198 hits selecteerden de experts 60 mogelijk relevante artikelen.
• Opvragen artikelen Alle 60 door de experts geselecteerde artikelen zijn in full-tekst opgevraagd bij universitaire bibliotheken.
• Beoordeling Deze 60 full-tekst artikelen zijn beoordeeld op methodologische kwaliteit op basis van de CoCanCPG-richtlijnen.
• Bestaande richtlijnen Er zijn 6 buitenlandse richtlijnen beoordeeld, waarvan 2 positief zijn beoordeeld op methodologische kwaliteit. In de American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) richtlijn over endometriumcarcinoom wordt kort aandacht besteed aan chirurgische stadiëring.
• Cochrane-database In de Cochrane-database (reviews) zijn geen artikelen naar voren gekomen die van toepassing zijn op deze vraag.
• Bruikbare literatuur Er zijn 4 reviews verwerkt in de evidencetabel die methodologisch van goede kwaliteit zijn (1-4). Daarnaast is informatie uit de American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) richtlijn over endometriumcarcinoom toegevoegd (5).

Vraag 5

• Uitgangsvraag Tijdens de vergadering van 24 november 2009 is besloten om de oorspronkelijke uitgangsvragen 5 en 7 samen te voegen tot één vraag over preoperatief diagnostisch onderzoek (inclusief beeldvormende technieken) voor de beoordeling van endocervicale ingroei, myometriuminvasie en metastasen op afstand. Door het samenvoegen van de uitgangsvragen is er enige overlap tussen de uitkomsten van de zoekstrategieën.
• Zoekstrategie Op basis van de oorspronkelijke uitgangsvragen is een zoekstrategie opgesteld voor Pubmed/Medline. Er werd gezocht naar literatuur gepubliceerd in de laatste 10 jaar in het Engels, Duits of Nederlands. Zoekstrategieën op 11 juni 2009, 22 juli 2009 en op 13 augustus 2009 leverden samen 1.494 artikelen op. Hiervan hadden 368 artikelen een onderzoeksdesign meta-analyse, review, randomized controlled trial of clinical trial en 413 artikelen beschreven overig vergelijkend onderzoek.
• Selectie De experts selecteerden uit de 781 artikelen tot en met de categorie overig vergelijkend onderzoek 97 relevante artikelen. Van deze geselecteerde artikelen waren er 49 afkomstig uit de categorieën tot en met clinical trial en 48 uit de categorie overige vergelijkend onderzoek.
• Opvragen artikelen Alle 97 door de experts geselecteerde artikelen zijn in full-tekst opgevraagd bij universitaire bibliotheken. Drie artikelen waren niet verkrijgbaar, ook niet in het buitenland (Iyer 2007, Berretta 2008, Takac 2007).
• Beoordeling Alle 94 full-tekst artikelen zijn beoordeeld op kwaliteit (tot en met clinical trial n=48; overige vergelijkend onderzoek n=46) op basis van de CoCanCPG-richtlijnen.
• Bestaande richtlijnen Er is geen buitenlandse richtlijn gevonden die van toepassing is voor deze vraag.
• Cochrane-database In de Cochrane database (reviews) zijn geen artikelen naar voren gekomen die van toepassing zijn op deze vraag.
• Bruikbare literatuur Er zijn 17 artikelen verwerkt in de evidencetabel (tot met clinical trial n=7 en overig vergelijkend onderzoek n=10). Deze artikelen waren methodologisch van goede/voldoende kwaliteit.

Oorspronkelijk was er ook een vraag 7, die tijdens het proces uit praktische overwegingen is samengenomen met vraag 5. Oorspronkelijke literatuursearch vraag 7:
Vraag 7

• Zoekstrategie Op basis van de uitgangsvraag is een zoekstrategie opgesteld voor Pubmed/Medline. Er werd gezocht naar literatuur gepubliceerd in de laatste 10 jaar in het Engels, Duits of Nederlands. De eerste zoekstrategie van 11 juni 2009 leverde met een beperktere patiëntenpopulatie en gezocht naar artikelen in de laatste vijf jaar 787 artikelen op. De aanvullende zoekstrategie van 20 juli 2009 met een uitgebreidere patiëntenpopulatie en gezocht naar artikelen in de laatste 10 jaar leverde 576 extra artikelen op. In totaal werden voor alle onderzoekdesigns (meta-analyse, review, randomized controlled trial en clinical trial, overig vergelijkend onderzoek, overige artikelen) 1363 artikelen opgespoord. Hiervan hadden 340 artikelen een onderzoeksdesign meta- analyse, review, randomized controlled trial of clinical trial (190 artikelen uit de eerste zoekstrategie en 150 artikelen uit de aanvullende zoekstrategie).
• Selectie De experts selecteerden tot en met clinical trial 31 artikelen uit de eerste zoekstrategie en 15 artikelen uit de aanvullende zoekstrategie.
• Opvragen artikelen Alle 46 door de experts geselecteerde artikelen zijn in full-tekst opgevraagd bij universitaire bibliotheken. 1 artikel uit de eerste selectie is niet beschikbaar (Iyer et al., 2007).
• Beoordeling 45 full-tekst artikelen zijn beoordeeld op methodologische kwaliteit op basis van de CoCanCPG-richtlijnen.
• Bestaande richtlijnen Er is geen buitenlandse richtlijn gevonden die van toepassing is voor deze vraag.
• Cochrane-database In een later stadium zal in de Cochrane-database (Reviews) worden gezocht naar mogelijk additionele relevante artikelen die niet uit de search in Pubmed naar voren zijn gekomen
• Bruikbare literatuur Er zijn 1 meta-analyse, 1 review en 6 clinical trials verwerkt in de evidencetabel. Deze artikelen waren methodologisch van goede kwaliteit.

Vraag 6

• Zoekstrategie: Op basis van de uitgangsvraag is een zoekstrategie opgesteld voor Pubmed/Medline. Er werd gezocht naar literatuur gepubliceerd in de laatste 10 jaar in het Engels, Duits of Nederlands. Een eerste zoekstrategie uitgevoerd op 26 juni 2009 leverde 238 artikelen op waarvan 65 artikelen met als onderzoekdesign meta-analyse, review, randomized controlled trial of clinical trial. Een additionele zoekstrategie leverde een extra 31 artikelen op waarvan 14 met het onderzoeksdesigns meta-analyses, review, randomized controlled trial of clinical trial.
• Selectie: Van de eerste 65 artikelen selecteerden de experts 7 mogelijk relevante artikelen. Van de tweede zoekstrategie werden door de experts geen relevante artikelen geselecteerd.
• Opvragen artikelen: Alle 7 door de experts geselecteerde artikelen zijn in full tekst opgevraagd.
• Beoordeling: Deze 7 full tekst artikelen zijn beoordeeld op methodologische kwaliteit op basis van de CoCanCPG-richtlijnen.
• Bestaande richtlijnen: Er zijn 6 buitenlandse richtlijnen beoordeeld, waarvan 2 positief zijn beoordeeld op methodologische kwaliteit. Voor het beantwoorden van uitgangsvraag 6 is de Canadese richtlijn over de follow-up na de behandeling van endometriumcarcinoom (CCO) gebruikt.
• Cochrane-database: In een later stadium zal in de Cochrane-database worden gezocht naar mogelijk additionele relevante artikelen, nog niet naar voren gekomen uit de search in Pubmed/ Medline.
• Bruikbare literatuur: In de evidencetabel zijn 2 reviews verwerkt die methodologisch van goede kwaliteit waren (Fung-Kee-Fung en Kew). Tevens is er informatie uit de Canadese richtlijn toegevoegd.

Vraag 8

• Zoekstrategie: Op basis van de uitgangsvraag is een zoekstrategie opgesteld voor Pubmed/Medline. Er werd gezocht naar literatuur gepubliceerd in de laatste 10 jaar in het Engels, Duits of Nederlands. Een eerste zoekstrategie uitgevoerd op 21 juli 2009 leverde 206 artikelen op waarvan 50 artikelen met als onderzoekdesign meta-analyse, review, randomized controlled trial of clinical trial. Daarnaast werden 156 artikelen geselecteerd met als onderzoeksdesign overig vergelijkend onderzoek en overig.
• Selectie: De experts selecteerden tot en met clinical trial vijf artikelen uit de eerste zoekstrategie. Uit de artikelen met als onderzoeksdesign overig vergelijkend onderzoek en overig werden nog zes aanvullende artikelen geselecteerd, waardoor het totaal op elf komt.
• Opvragen artikelen: Alle elf door de experts geselecteerde artikelen zijn in full-tekst opgevraagd.
• Beoordeling: Deze elf full-tekst artikelen zijn beoordeeld op methodologische kwaliteit op basis van de CoCanCPG-richtlijnen.
• Bestaande richtlijnen: Er zijn zes buitenlandse richtlijnen beoordeeld, waarvan twee positief zijn beoordeeld op methodologische kwaliteit. Voor het beantwoorden van uitgangsvraag 8 is geen informatie gevonden in deze richtlijnen.
• Cochrane-database: In de Cochrane-database (reviews) zijn geen artikelen naar voren gekomen die van toepassing zijn op deze vraag.
• Bruikbare literatuur: In de evidencetabel is één artikel uit de categorie ‘overig vergelijkend onderzoek' verwerkt dat informatie bevat over de behandeling in verschillende centra (1).