Transcutane elektrische neurostimulatie (TENS)
Uitgangsvraag
Wat is de aanbevolen strategie voor het toepassen van transcutane elektrische neurostimulatie (TENS) bij de behandeling van neuropathische pijn bij volwassenen met een dwarslaesie?
Aanbeveling
Informeer volwassenen met een dwarslaesie bij vragen over TENS over het gebrek aan bewijs voor TENS als behandeling voor neuropathische pijn.
Contra-indicaties voor TENS zijn:
- Epilepsie;
- Eerste trimester van de zwangerschap;
- Hartritmestoornissen;
- Aanwezigheid van een pacemaker.
Overwegingen
Balans tussen gewenste en ongewenste effecten
Er is een literatuuronderzoek verricht naar de effectiviteit van TENS voor de behandeling van neuropathische pijn bij volwassenen met een dwarslaesie. In totaal zijn er twee RCT’s gevonden die TENS-behandeling hebben onderzocht bij volwassenen met een dwarslaesie en neuropathische pijn. De cruciale uitkomstmaat pijn werd gerapporteerd door beide studies; er werden klinisch relevante effecten gevonden in het voordeel van TENS ten opzichte van schijnbehandeling met TENS. Bewijs voor de effectiviteit van TENS op pijnreductie blijft echter onzeker; de bewijskracht werd als zeer laag beoordeeld. Daarnaast rapporteerden beide studies over de cruciale uitkomstmaat complicaties. De resultaten waren echter enkel beschrijvend. Hierdoor was het niet mogelijk om een effectmaat te berekenen. Het bewijs over het effect van TENS-behandeling op complicaties blijft onzeker. De overige uitkomstmaten werden niet gerapporteerd.
Bij volwassenen met chronische pijn zijn er aanwijzingen dat TENS-behandeling in het algemeen een pijn verminderd effect kan hebben (Johnson, 2007). Laagfrequente (LF-) TENS lijkt met name pijnreductie bij neuropathische pijn te geven (Johnson, 2014). LF-TENS maakt gebruik van een lage frequentie, 2-10 Hz met een pulsetijd van 100-200 µs. De beste resultaten bij LF-TENS lijken te worden behaald met een pulsetijd van 100-250 µs. Ook zijn er aanwijzingen dat TENS effectief is bij mensen met neuropathische pijn bij andere aandoeningen (Kılınç, 2014).
Kwaliteit van bewijs
De overall kwaliteit van bewijs is zeer laag. Dit betekent dat we zeer onzeker zijn over het gevonden geschatte effect van de cruciale uitkomstmaten. Er is afgewaardeerd vanwege (zeer) ernstige:
- Risk of Bias: methodologische beperkingen (niet-geblindeerd onderzoek, ontbrekende informatie over het proces van randomisatie, exclusie van participanten indien follow-up data niet beschikbaar was, ontbrekende informatie over de beoordeling van uitkomsten, blootstelling en confounding).
- Imprecisie: onnauwkeurigheid, omdat de betrouwbaarheidsintervallen ten minste één grens van klinische relevante overschrijden en vanwege de kleine onderzoekspopulaties.
Waarden en voorkeuren van volwassenen met een dwarslaesie en neuropathische pijn
In het algemeen wordt een TENS-behandeling als prettig ervaren. De prikkeling van de elektroden leidt af van de neuropathische pijn. Er zijn geen (ernstige) bijwerkingen voor het gebruik van TENS. Soms raakt na verloop van tijd de huid geïrriteerd op de plek waar de elektrodes worden geplakt.
Kostenaspecten
De werkgroep is niet bekend met kosteneffectiviteitsstudies naar TENS. De aanschaf van TENS-apparatuur is eenmalig, verkrijgbaar vanaf 200 euro.
Bij chronische pijn vergoed de zorgverzekeraar het TENS-apparaat na een positieve proefperiode van minimaal 3 weken. Alternatieven zijn levenslange fysiotherapie behandelingen dan wel medicamenteuze behandeling. Naar verwachting leidt behandeling met TENS tot een kostenbesparing op de lange termijn.
Gelijkheid ((health) equity/equitable)
Bij TENS-behandeling met als doel pijnverminderingen vergoedt de zorgverzekering de apparatuur, afhankelijk van het type zorgverzekering van de persoon. Mogelijk dat de kosten die gemaakt worden voor proefbehandeling niet door de zorgverzekeraar worden vergoed. Dit kan ook gelden indien de behandeling plaatsvindt in de eerstelijns fysiotherapiepraktijk. De interventie kan leiden tot een mogelijke afname van gezondheidsgelijkheid.
Aanvaardbaarheid
Ethische aanvaardbaarheid
De interventie lijkt aanvaardbaar voor de betrokkenen. Er zijn geen ethische bezwaren.
Duurzaamheid
Bij de interventie spelen duurzaamheidsaspecten een rol, omdat volwassenen met een dwarslaesie mogelijk gemotoriseerd vervoer nodig hebben naar de plek van de behandeling.
Haalbaarheid
TENS is over het algemeen reeds redelijk aanvaard en geïmplementeerd. In principe is verwijzing naar een centrum dat TENS toepast mogelijk en de zorg derhalve voor alle volwassenen met een dwarslaesie beschikbaar.
Het TENS-apparaat wordt eigendom van de gebruiker. Goede begeleiding is hierbij noodzakelijk.
Naast de beschikbaarheid van een TENS-apparaat dienen eventuele contra-indicaties uitgesloten te zijn, zoals epilepsie, eerste trimester van de zwangerschap, hartritmestoornissen of aanwezigheid van een pacemaker.
Rationale van de aanbeveling: weging van argumenten voor en tegen de interventies
Vanuit de literatuur kan er een zwakke aanbeveling gegeven worden voor het inzetten van TENS als het verminderen van neuropathische pijn bij volwassenen met een dwarslaesie. Er lijken aanwijzingen te zijn tot vermindering van neuropathische pijn en daarnaast zijn er alleen milde bijwerkingen beschreven.
Eindoordeel: Neutrale aanbeveling.
Onderbouwing
Achtergrond
Transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS) is a potentially effective treatment for neuropathic pain in people spinal cord injury (SCI). Multiple studies demonstrated that TENS is effective across a wide range of pain conditions. TENS is a safe therapeutic intervention with barely any side effects for most individuals. Numerous clinical articles have reported positive effects of TENS in pain management, but controversy exists regarding treatment conditions and appropriate parameters for its use. Rehabilitation centers in the Netherlands employ TENS in the treatment of neuropathic pain in people with SCI, but there is variation in practice regarding the application (including duration and location) of TENS.
Conclusies / Summary of Findings
Summary of Findings table: TENS compared to any other intervention for neuropathic pain in people with spinal cord injury
Population: Adults with SCI and neuropathic pain at or below lesion level
Intervention: TENS
Comparator: No TENS, any other type of TENS, or any other intervention
|
Outcome |
Study results and measurements |
Absolute effect estimates |
Certainty of the Evidence (Quality of evidence) |
Summary |
|
|
Any other intervention |
TENS |
||||
|
Pain (critical)
|
Measured by VAS and NRS (range: 0-10). Higher scores indicating higher pain severity. Based on data from 54 participants in 2 studies.
|
Pain was measured using VAS at day 12 (after 10 days of treatment (mean, SD) (Celik, 2013). Vitalii (2014) reported mean (SD) VAS scores at the end of treatment (day 10). See detailed description of results under the tab ‘Results’ |
Very low Due to serious risk of bias, Due to very serious imprecision1 |
The evidence is very uncertain about the effect of TENS (in combination with medication) on pain when compared with sham TENS and medication only in adults with SCI and neuropathic pain.
(Celik, 2013; Vitalii, 2014) |
|
|
Complications (critical)
|
Based on data from 54 participants in 2 studies. Follow up 10 – 12 days. |
No complications were reported for the intervention groups as well as the sham-intervention (control) groups.
|
Very low Due to serious risk of bias, Due to very serious imprecision2 |
The evidence is very uncertain about the effect of TENS (in combination with medication) on complications when compared with sham TENS and medication only in adults with SCI and neuropathic pain.
(Celik, 2013; Vitalii, 2014) |
|
|
Quality of life (important)
|
- |
- |
No GRADE (no evidence was found) |
No evidence was found regarding the effect of TENS on quality of life when compared with no TENS, any other type of TENS or any other intervention in adults with SCI and neuropathic pain. |
|
|
Participation (important) |
- |
- |
No GRADE (no evidence was found) |
No evidence was found regarding the effect of TENS on participation when compared with no TENS, any other type of TENS or any other intervention in adults with SCI and neuropathic pain. |
|
1. Risk of Bias: serious. Due to lack of blinding, missing information about the randomization procedure.
Imprecision: very serious. Due to overlap of 95% confidence interval with threshold for clinical relevance, low number of participants.
2. Risk of Bias: serious. Due to lack of blinding, missing information about the randomization procedure.
Imprecision: very serious. Due to the low number of participants and events, the inability to calculate an effect measure.
Samenvatting literatuur
Description of studies
A total of two studies were included in the analysis of the literature. Important study characteristics and results are summarized in table 1. The assessment of the risk of bias is summarized in the risk of bias tables (under the tab ‘Evidence tabellen’).
Celik (2013) performed a prospective, randomized controlled study to investigate the effect of low-frequency TENS (LF-TENS) in the treatment of neuropathic pain in individuals with SCI. Adults with SCI and neuropathic pain at or below level of SCI were included in the study. An experienced physiatrist made the diagnosis neuropathic pain, which was confirmed with a LANSS score of ≥12. Individuals were excluded if they were suffering from pain other than neuropathic pain, pressure ulcer, heterotopic ossification, urinary infections, and severe spasticity. All participants were prescribed 10 mg of amitriptyline daily for at least 15 days before treatment. No other pain medication was allowed. Participants were randomly assigned to either LF-TENS (n=17) or sham TENS stimulation (n=16). Participants in the intervention group were treated with LF-TENS (pulse frequency 4 Hz, pulse duration 200 ms, and pulse amplitude 50 mA), whereas participants in the control group were treated with sham stimulation (electrodes were placed but there was no stimulation). Both groups received treatment daily for a duration of 30 minutes for ten days. The outcome measures pain and complications were evaluated post-treatment.
Vitalii (2014) performed a randomized controlled trial to investigate the effectiveness of LF-TENS for treating neuropathic pain in individuals with SCI. People (>18 years) with traumatic SCI and neuropathic pain at or below SCI level were included in the study. The presence of neuropathic pain was confirmed with LANSS score of ≥12. Individuals were excluded if they were suffering from pain other than neuropathic pain, diabetes mellitus, renal dysfunction, alcoholism, human immune deficiency virus positive, varicella zoster positive, and severe spasticity. Participants were randomly assigned to either LF-TENS (n=11) or sham TENS (n=10). Participants in the intervention group received daily LF-TENS (pulse frequency 4 Hz, pulse duration 200 ms, and pulse amplitude 50 mA) for a duration of 30 minutes for ten days. Participants in the control group received daily sham placebo TENS for a duration of 30 minutes for ten days. Additionally, participants in both study groups received therapy with gabapentin for ten days (starting dose 300 mg, which was increased to 900 mg). The outcome measures pain and complications were evaluated post-treatment.
Table 1. Characteristics of included studies
Results
1. Pain
Celik (2013) and Vitalii (2014) both reported on pain defined as pain severity. Pain severity was assessed by visual analog scale (VAS) (range 0-10) in which higher scores indicate more pain.
Two days after end of treatment, Celik (2013) reported a mean (SD) VAS score of 3.9 (2.5) in the LF-TENS group (n=17) and 6.8 (1.4) in the sham TENS group (n=16). Mean difference was 2.9 (95%CI -4.3 to -1.5) in favor of LF-TENS. This difference was considered clinically relevant.
Immediately post-treatment, Vitalii (2014) reported a mean (SD) VAS score of 4.0 (1.7) in the LF-TENS group (n=11) and 5.3 (1.9) in the sham TENS group (n=10). Mean difference was 1.3 (95%CI -2.9 to 0.25) favoring LF-TENS. This difference was considered clinically relevant.
2. Complications
Celik (2013) and Vitalii (2014) stated that no complications associated with LF-TENS were observed.
3. Quality of life, 4. Participation
None of the studies reported on the outcome measures quality of life and participation.
Zoeken en selecteren
A systematic review of the literature was performed to answer the following question:
What are the benefits and risks of TENS in adults with spinal cord injury and neuropathic pain?
| Patients | Adults with spinal cord injury and neuropathic pain at or below lesion level |
| Intervention | TENS |
| Control | No TENS, any other type of TENS, or any other intervention |
| Outcomes | Pain, complications, participation, quality of life |
| Other selection criteria | Study design: systematic reviews, randomized controlled trials or other comparative studies |
Relevant outcome measures
The guideline panel considered pain and complications as critical outcome measures for decision making, and participation and quality of life as important outcome measures for decision making.
The guideline panel defined that the outcome measure pain preferably had to be assessed with the visual analogue scale (VAS), numeric rating scale (NRS) or neuropathic pain scale (NPS). The guideline panel did not define the other outcome measures listed above but used the definitions used in the studies.
The guideline panel defined 25% (0.8 ≥ RR ≥ 1.25) for dichotomous outcomes, 0.5 SD for continuous outcomes and standardized mean difference (0.5 ≥ SMD ≥ 0.5) as minimal clinically (patient) important differences.
Search and select (Methods)
The databases Medline (via OVID) and Embase (via Embase.com) were searched with relevant search terms until 3 April 2024. The detailed search strategy is listed under the tab ‘Literature search strategy’. The systematic literature search resulted in 239 hits. Studies were selected based on the following criteria:
- Systematic reviews (searched in two databases, detailed search strategy with search date, clear description of in- and exclusion criteria, table with excluded studies, evidence table for included studies, risk of bias assessment performed), randomized controlled trials (RCT) or other comparative studies;
- Studies had to assess the outcome measure pain to be eligible;
- Full-text English language publication;
- Studies according to the PICO.
Fifteen studies were initially selected based on title and abstract screening. After reading the full text, thirteen studies were excluded (see the exclusion table under the tab ‘Evidence tabellen’), and two studies were included.
Referenties
- Celik EC, Erhan B, Gunduz B, Lakse E. The effect of low-frequency TENS in the treatment of neuropathic pain in patients with spinal cord injury. Spinal Cord. 2013 Apr;51(4):334-7. doi: 10.1038/sc.2012.159. Epub 2013 Jan 8. PMID: 23295472.
- Johnson M, Martinson M. Efficacy of electrical nerve stimulation for chronic musculoskeletal pain: a meta-analysis of randomized controlled trials. Pain. 2007 Jul;130(1-2):157-65. doi: 10.1016/j.pain.2007.02.007. Epub 2007 Mar 23. PMID: 17383095.
- Johnson MI. Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation (TENS): Research to support clinical practice (Oxford, 2014; online edn, Oxford Academic, 1 Apr. 2014), https://doi.org/10.1093/med/9780199673278.001.0001, accessed 14 Aug. 2024.
- Kılınç M, Livanelioğlu A, Yıldırım SA, Tan E. Effects of transcutaneous electrical nerve stimulation in patients with peripheral and central neuropathic pain. J Rehabil Med. 2014 May;46(5):454-60. doi: 10.2340/16501977-1271. PMID: 24549206.
- Vitalii C, Oleg P. The efficiency of transcutaneous electrical nerve stimulation in association with gabapentin in the treatment of neuropathic pain in patients with spinal cord injury. R. J. Neurol. 2014;13(4):193-196. doi: 10.37897/RJN.2014.4.4.
Evidence tabellen
Risk of Bias table
|
Study reference
(first author, publication year) |
Was the allocation sequence adequately generated?
Definitely yes Probably yes Probably no Definitely no |
Was the allocation adequately concealed?
Definitely yes Probably yes Probably no Definitely no |
Blinding: Was knowledge of the allocated interventions adequately prevented? Were patients, healthcare providers, data collectors, outcome assessors, data analysts blinded?
Definitely yes Probably yes Probably no Definitely no |
Was loss to follow-up (missing outcome data) infrequent?
Definitely yes Probably yes Probably no Definitely no |
Are reports of the study free of selective outcome reporting?
Definitely yes Probably yes Probably no Definitely no |
Was the study apparently free of other problems that could put it at a risk of bias?
Definitely yes Probably yes Probably no Definitely no |
Overall risk of bias If applicable/necessary, per outcome measure
LOW Some concerns HIGH
|
|
Celik, 2013 |
No information
|
No information |
Definitely no
Single-blinded study (participants only). Participants in the control group received sham TENS. |
Probably yes
No loss to follow-up is reported. |
Probably yes
No protocol available or trial registration mentioned. But there is no reason to doubt that the study is free of selective outcome reporting. |
Probably yes
Not reported |
High |
|
Vitalii, 2014 |
No information
|
No information |
Definitely no
Single-blinded study (participants only). Participants in the control group received sham TENS. |
Probably yes
No loss to follow-up is reported. |
Probably yes
No protocol available or trial registration mentioned. But there is no reason to doubt that the study is free of selective outcome reporting. |
Probably yes
Not reported |
High |
Table of excluded studies
|
Reference |
Reason for exclusion |
|
Özkul Ç, Kılınç M, Yıldırım SA, Topçuoğlu EY, Akyüz M. Effects of visual illusion and transcutaneous electrical nerve stimulation on neuropathic pain in patients with spinal cord injury: A randomised controlled cross-over trial. J Back Musculoskelet Rehabil. 2015;28(4):709-19. doi: 10.3233/BMR-140573. PMID: 25502348. |
Cross-over trial; results are not reported separately before cross-over point. |
|
Moreno-Duarte I, Morse LR, Alam M, Bikson M, Zafonte R, Fregni F. Targeted therapies using electrical and magnetic neural stimulation for the treatment of chronic pain in spinal cord injury. Neuroimage. 2014 Jan 15;85 Pt 3:1003-13. doi: 10.1016/j.neuroimage.2013.05.097. Epub 2013 May 30. PMID: 23727533. |
Includes studies that are not suitable for this module because they are not conform the PICO of this module. |
|
Yang Y, Tang Y, Qin H, Xu J. Efficacy of transcutaneous electrical nerve stimulation in people with pain after spinal cord injury: a meta-analysis. Spinal Cord. 2022 May;60(5):375-381. doi: 10.1038/s41393-022-00776-z. Epub 2022 Mar 11. PMID: 35277650; PMCID: PMC9106573. |
Includes two out of five studies that are suitable for this module (Celik, 2013; Vitalii, 2014), which were found in the search and are included in the literature analysis. |
|
Bi X, Lv H, Chen BL, Li X, Wang XQ. Effects of transcutaneous electrical nerve stimulation on pain in patients with spinal cord injury: a randomized controlled trial. J Phys Ther Sci. 2015 Jan;27(1):23-5. doi: 10.1589/jpts.27.23. Epub 2015 Jan 9. PMID: 25642029; PMCID: PMC4305569. |
Population is not conform the PICO of this module (people with central pain). Does not specify pain. |
|
Norrbrink C. Transcutaneous electrical nerve stimulation for treatment of spinal cord injury neuropathic pain. J Rehabil Res Dev. 2009;46(1):85-93. PMID: 19533522. |
Cross-over trial; results are not reported separately before cross-over point. |
|
Allison DJ, Ahrens J, Mirkowski M, Mehta S, Loh E. The effect of neuropathic pain treatments on pain interference following spinal cord injury: A systematic review. J Spinal Cord Med. 2024 Jul;47(4):465-476. doi: 10.1080/10790268.2023.2218186. Epub 2023 Jul 10. PMID: 37428448; PMCID: PMC11218591. |
Includes studies that are not suitable for this module because they are not conform the PICO of this module. |
|
Boldt I, Eriks-Hoogland I, Brinkhof MW, de Bie R, Joggi D, von Elm E. Non-pharmacological interventions for chronic pain in people with spinal cord injury. Cochrane Database Syst Rev. 2014 Nov 28;(11):CD009177. doi: 10.1002/14651858.CD009177.pub2. PMID: 25432061. |
Includes studies that are not suitable for this module because they are not conform the PICO of this module. |
|
Mehta S, Orenczuk K, McIntyre A, Willems G, Wolfe DL, Hsieh JT, Short C, Loh E, Teasell RW; SCIRE Research Team. Neuropathic pain post spinal cord injury part 1: systematic review of physical and behavioral treatment. Top Spinal Cord Inj Rehabil. 2013 Winter;19(1):61-77. doi: 10.1310/sci1901-61. PMID: 23678287; PMCID: PMC3584797. |
Includes studies that are not suitable for this module because they are not conform the PICO of this module. |
|
Almeida C, Monteiro-Soares M, Fernandes Â. Should Non-Pharmacological and Non-Surgical Interventions be Used to Manage Neuropathic Pain in Adults With Spinal Cord Injury? - A Systematic Review. J Pain. 2022 Sep;23(9):1510-1529. doi: 10.1016/j.jpain.2022.03.239. Epub 2022 Apr 10. PMID: 35417793. |
Includes one study that is suitable for this module (Celik, 2013), which was found in the search and is included in the literature analysis. |
|
Choi YA, Kim Y, Shin HI. Pilot study of feasibility and effect of anodal transcutaneous spinal direct current stimulation on chronic neuropathic pain after spinal cord injury. Spinal Cord. 2019 Jun;57(6):461-470. doi: 10.1038/s41393-019-0244-x. Epub 2019 Jan 30. PMID: 30700853. |
Cross-over trial; results are not reported separately before cross-over point. Intervention is not conform the PICO of this module (tDCS). |
|
Kopsky DJ, Ettema FW, van der Leeden M, Dekker J, Stolwijk-Swüste JM. Percutaneous nerve stimulation in chronic neuropathic pain patients due to spinal cord injury: a pilot study. Pain Pract. 2014 Mar;14(3):252-9. doi: 10.1111/papr.12064. Epub 2013 Apr 16. PMID: 23586844. |
Non-comparative design. |
|
Holmes A, Chang YP. Non-pharmacological management of neuropathic pain in older adults: a systematic review. Pain Med. 2024 Jan 4;25(1):47-56. doi: 10.1093/pm/pnad112. PMID: 37607003. |
Population is not conform the PICO of this module (non-SCI-related neuropathic pain), describing results |
|
Chen FC, Shao HL, Han FL. A pilot study of neuromuscular electrical stimulation for neuropathic pain caused by spinal cord injury. Medicine (Baltimore). 2018 Aug;97(31):e11658. doi: 10.1097/MD.0000000000011658. PMID: 30075553; PMCID: PMC6081201. |
Retrospective design |
Verantwoording
Beoordelingsdatum en geldigheid
Laatst beoordeeld : 07-10-2025
Autorisatie door de Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen onder voorbehoud.
Algemene gegevens
De ontwikkeling/herziening van deze richtlijnmodule werd ondersteund door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (www.demedischspecialist.nl/kennisinstituut) en werd gefinancierd uit de Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS). De financier heeft geen enkele invloed gehad op de inhoud van de richtlijnmodule.
Samenstelling werkgroep
Voor het ontwikkelen van de richtlijnmodule is in oktober 2023 een multidisciplinaire werkgroep ingesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van alle relevante specialismen (zie hiervoor de Samenstelling van de werkgroep) die betrokken zijn bij de zorg voor volwassenen met een dwarslaesie.
Werkgroep
- Mevr. A. (Anke) Tigchelaar, vertegenwoordiger Dwarslaesie Organisatie Nederland (DON)
- Dhr. A.W.H. (Bram) van Bekkem, vertegenwoordiger DON
- Mevr. C.C.M. (Charlotte) van Laake-Geelen, revalidatiearts, namens de Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen (VRA)
- Mevr. E.H. (Ellen) Roels, revalidatiearts, namens de VRA
- Mevr. I.J.W. (Ilse) van Nes, revalidatiearts, namens de VRA
- Mevr. J. (Janneke) Stolwijk-Swüste (voorzitter), revalidatiearts, namens de VRA
- Mevr. J. (Jolien) Schuttevaar, revalidatiearts, namens de VRA
- Mevr. L. (Lianne) Stevens, fysiotherapeut, namens het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF)
- Mevr. L.A. (Poldi) Wilbrink, neuroloog, namens de Nederlandse Vereniging voor Neurologie (NVN)
- Mevr. L.M.M. (Laura) Rustemeijer, GZ-psycholoog, namens het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP)
- Dhr. M.W.M. (Marcel) Post, senior-onderzoeker, persoonlijke titel
Met ondersteuning van
- Mevr. I.J. (Ilse) Blokland, adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
- Mevr. L.C. (Laura) van Wijngaarden, junior adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
Belangenverklaringen
De Code ter voorkoming van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling is gevolgd. Alle werkgroepleden hebben schriftelijk verklaard of zij in de laatste drie jaar directe financiële belangen (betrekking bij een commercieel bedrijf, persoonlijke financiële belangen, onderzoeksfinanciering) of indirecte belangen (persoonlijke relaties, reputatiemanagement) hebben gehad. Gedurende de ontwikkeling of herziening van een module worden wijzigingen in belangen aan de voorzitter doorgegeven. De belangenverklaring wordt opnieuw bevestigd tijdens de commentaarfase.
Een overzicht van de belangen van werkgroepleden en het oordeel over het omgaan met eventuele belangen vindt u in onderstaande tabel. De ondertekende belangenverklaringen zijn op te vragen bij het secretariaat van het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten.
|
Werkgroeplid |
Functie |
Nevenfuncties |
Gemelde belangen |
Ondernomen actie |
|
Mevr. A. (Anke) Tigchelaar |
Vertegenwoordiger DON |
Geen |
Geen |
Geen restricties |
|
Dhr. A.W.H. (Bram) van Bekkem |
Vertegenwoordiger DON |
Geen |
Geen |
Geen restricties |
|
Mevr. C.C.M. (Charlotte) van Laake-Geelen |
Revalidatiearts, Adelante, Maastricht UMC |
* Medisch afdelingshoofd, Adelante, Maastricht UMC. * Onderzoeker CAPHRI, afdeling revalidatiegeneeskunde, Universiteit Maastricht. |
* ZonMw subsidie Klinische Fellow. Onderwerp: Pijn bij dwarslaesie * ZonMw. Onderzoek naar de impact van chronische pijn bij mensen dwarslaesie en naar nieuwe niet-medicamenteuze behandelmethoden die betrekking hebben op hoe patiënten beter kunnen leren omgaan met chronische pijn. |
Geen restricties |
|
Mevr. E.H. (Ellen) Roels |
Revalidatiearts, UMC Groningen |
* Werkgroep lid ter ontwikkeling dataset Vocational Rehabilitation voor de ISCoS (International Spinal Cord Society). * Betrokkenheid bij (opzetten van) ITB zorg UMCG. * Management activiteiten voor dwarslaesieteam UMCG. |
ZonMw Prevolt studie: Elektrostimulatie ter preventie van decubitus bij dwarslaesie Swasci studie (interne UMCG gelden): lokale onderzoeker Insci studie (gaat uit van Swiss Paraplegic Research) dat in Nederland gecoördineerd wordt door het Erasmus MC; in het protocol voor Nederland van Erasmus MC staat bij Sponsor NA en bij Subsiding party NA. Lokale onderzoeker. |
Geen restricties |
|
Mevr. I.J.W. (Ilse) van Nes |
Revalidatiearts, Sint Maartenskliniek |
* Eindredacteur handboek dwarslaesierevalidatie (betaald). * Lid Scientific Committee ISCoS (onbetaald). * Lid commissie Klinisch Fellows ZonMW (onbetaald). |
* HEMON-NL: onderzoek naar het gebruik van ARC-IM Therapie om hemodynamische instabiliteit na dwarslaesie aan te pakken. Onward Medical, projectleider voor Nijmegen. * Uplift, Onward: Beïnvloeding bloeddrukregulatie en rompcontrole bij volwassenen met een dwarslaesie * Onward: Verbetering van armhandfunctie bij volwassenen met een dwarslaesie |
Geen restricties |
|
Mevr. J. (Janneke) Stolwijk-Swüste (voorzitster) |
Revalidatiearts, De Hoogstraat Revalidatie |
* Onderzoeker, KennisCentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht, De Hoogstraat Revalidatie. * Gastaanstelling, UMC Utrecht, afdeling revalidatie-, fysiotherapiewetenschappen en sport. * Lid scientific and research committee ISCoS (mondiale dwarslaesie vereniging) (2023-heden) (onbetaald). * General member Affiliated Societies and Networks Subcommittee ISCoS (2021-heden) (onbetaald). * Lid redactieraad Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde (2021-heden) (onbetaald). * Medisch adviseur Spina Bifida en Hydrocephalus Nederland (2020-heden) (onbetaald). * Vice voorzitter Nederlands Vlaams Dwarslaesie Genootschap (2018-heden) (onbetaald). * Board member EndParalysis Foundation (2018-heden) (onbetaald). * Lid ISCoS International Spinal Cord Rehabilitation study group (2018-heden) (onbetaald). |
* SKMS/VRA: herziening Nederlandse dwarslaesie database * NIDILRR: duur van uitkomsten van dwarslaesierevalidatie (A Heinemann, SRA Lab, Michigan, US) * ZonMW: coping met chronische pijn na een dwarslaesie (A. van Laake, MUMC+) * De Hoogstraat: pilotstudie naar effect van topicale amitriptyline creme op neuropathische pijn bij dwarslaesie * De Hoogstraat: Reducept (geen subsidiegever): Pijneducatie en –training door middel van Virtual Reality voor volwassenen met een dwarslaesie. Rol als co-promotor. |
Geen restricties |
|
Mevr. J. (Jolien) Schuttevaar |
Revalidatiearts, Revalidatiecentrum Roessingh |
Geen |
* Prevolt studie: elektrostimulatie bij decubitus (geen persoonlijke betrokkenheid, maar Roessingh doet mee als centrum). * Cervit B (promotieonderzoek cervicale ITB van collega E. Maas). |
Geen restricties |
|
Mevr. L. (Lianne) Stevens |
Fysiotherapeut, UMC Groningen |
Geen |
Geen |
Geen restricties |
|
Mevr. L.A. (Poldi) Wilbrink |
Neuroloog, Zuyderland MC |
* Adviesraad Abbvie (betaald). * Adviesraad Teva (betaald). * Richtlijncommissie trigeminus neuralgie (betaald). * Richtlijn hoofdpijn (betaald). *Spreker Biemond Cursus (NVN) (onbetaald). |
Geen |
Geen restricties |
|
Mevr. L.M.M. (Laura) Rustemeijer |
GZ-psycholoog, Rijndam Revalidatie |
Geen |
Geen |
|
|
Dhr. M.W.M. (Marcel) Post |
Senior-onderzoeker, KennisCentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht, De Hoogstraat Revalidatie. |
* Bijzonder hoogleraar dwarslaesierevalidatie, afdeling revalidatiegeneeskunde UMC Groningen. |
* ZonMW: Meting van uitkomsten van revalidatiebehandeling (MUREVAN). Rol als projectleider. * ZonMW: Begeleiding van naasten van volwassenen met een dwarslaesie. Rol als projectleider. * Handicap.NL: Zelfmanagement en eigen regie in de dwarslaesierevalidatie. Rol als projectleider. * SKMS/VRA: Herziening Nederlandse Dwarslaesie Dataset. Nee, Projectleidersrol. * AOSpine: Validering van de AOSpine PROSî vragenlijst bij mensen met een motorisch complete dwarslaesie. Geen projectleidersrol. * N!D!LRR: Duur van uitkomsten van dwars!aesiereva!idatie. Nee, Projectleidersrol. * Swiss Paraplegie Research: Internationale enquête functioneren en kwaliteit van leven van volwassenen met een dwarslaesie. Geen projectleidersrol. * ZonMW: Coping met chronische pijn na een dwarslaesie. Nee, Projectleidersrol. * De Hoogstraat: Pilotstudie naar effect van topicale amitriptyline creme op neuropathische pijn bij dwarslaesie. Geen projectleidersrol. * De Hoogstraat: Reducept (geen subsidiegever): Pijneducatie en –training door middel van Virtual Reality voor volwassenen met een dwarslaesie. Geen projectleidersrol. * Factoren en motieven die voor volwassenen met een dwarslaesie de keuze voor een niet farmacologische behandeling van neuropathische pijn bepalen. Geen projectleidersrol. * In hoeverre de richtlijn Dwarslaesierevalidatie met betrekking tot neuropathische pijn en de WHO standaard voor nociceptieve pijn wordt gevolgd op de klinische dwarslaesie afdeling van De Hoogstraat Revalidatie. Geen projectleidersrol. |
Geen restricties |
Inbreng patiëntenperspectief
Er werd aandacht besteed aan het patiëntenperspectief door twee afgevaardigden van Dwarslaesie Organisatie Nederland (DON) in de werkgroep. De verkregen input is meegenomen bij het opstellen van de uitgangsvragen, de keuze voor de uitkomstmaten en bij het opstellen van de overwegingen [(zie kop ‘Waarden en voorkeuren van volwassenen met een dwarslaesie en neuropathische pijn’). De conceptrichtlijn is tevens voor commentaar voorgelegd aan DON en de eventueel aangeleverde commentaren zijn bekeken en verwerkt.
Kwalitatieve raming van mogelijke financiële gevolgen in het kader van de Wkkgz
Bij de richtlijn is conform de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) een kwalitatieve raming uitgevoerd of de aanbevelingen mogelijk leiden tot substantiële financiële gevolgen. Bij het uitvoeren van deze beoordeling zijn richtlijnmodules op verschillende domeinen getoetst (zie het stroomschema op de Richtlijnendatabase).
Uit de kwalitatieve raming blijkt dat er geen substantiële financiële gevolgen zijn, zie onderstaande tabel.
| Module |
Uitkomst raming |
Toelichting |
|
Transcutane elektrische neurostimulatie (TENS) |
Geen substantiële financiële gevolgen |
Hoewel uit de toetsing volgt dat de aanbeveling(en) breed toepasbaar zijn (5.000-40.000 patiënten), volgt ook uit de toetsing dat het geen nieuwe manier van zorgverlening of andere organisatie van zorgverlening betreft. Er worden daarom geen substantiële financiële gevolgen verwacht. |
Werkwijze
AGREE
Deze richtlijnmodule is opgesteld conform de eisen vermeld in het rapport Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0 van de adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwaliteit. Dit rapport is gebaseerd op het AGREE II instrument (Appraisal of Guidelines for Research & Evaluation II; Brouwers, 2010).
Knelpuntenanalyse en uitgangsvragen
Tijdens de voorbereidende fase inventariseerde de werkgroep de knelpunten in de zorg voor volwassenen met een dwarslaesie en neuropathische pijn. Tevens zijn er knelpunten aangedragen door Dwarslaesie Organisatie Nederland, Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie, Nederlands Instituut van Psychologen, Nederlandse Vereniging Ziekenhuizen, V&VN Pijnverpleegkundigen en de Nederlandse Vereniging Revalidatieartsen via een enquête.
Op basis van de uitkomsten van de knelpuntenanalyse zijn door de werkgroep concept-uitgangsvragen opgesteld en definitief vastgesteld.
Uitkomstmaten
Na het opstellen van de zoekvraag behorende bij de uitgangsvraag inventariseerde de werkgroep welke uitkomstmaten voor de patiënt relevant zijn, waarbij zowel naar gewenste als ongewenste effecten werd gekeken. Hierbij werd een maximum van acht uitkomstmaten gehanteerd. De werkgroep waardeerde deze uitkomstmaten volgens hun relatieve belang bij de besluitvorming rondom aanbevelingen, als cruciaal (kritiek voor de besluitvorming), belangrijk (maar niet cruciaal) en onbelangrijk. Tevens definieerde de werkgroep tenminste voor de cruciale uitkomstmaten welke verschillen zij klinisch (patiënt) relevant vonden.
Methode literatuursamenvatting
Een uitgebreide beschrijving van de strategie voor zoeken en selecteren van literatuur is te vinden onder ‘Zoeken en selecteren’ onder Onderbouwing. Indien mogelijk werd de data uit verschillende studies gepoold in een random-effects model. Review Manager 5.4 werd gebruikt voor de statistische analyses. De beoordeling van de kracht van het wetenschappelijke bewijs wordt hieronder toegelicht.
Beoordelen van de kracht van het wetenschappelijke bewijs
De kracht van het wetenschappelijke bewijs werd bepaald volgens de GRADE-methode. GRADE staat voor ‘Grading Recommendations Assessment, Development and Evaluation’ (zie http://www.gradeworkinggroup.org/). De basisprincipes van de GRADE-methodiek zijn: het benoemen en prioriteren van de klinisch (patiënt) relevante uitkomstmaten, een systematische review per uitkomstmaat, en een beoordeling van de bewijskracht per uitkomstmaat op basis van de acht GRADE-domeinen (domeinen voor downgraden: risk of bias, inconsistentie, indirectheid, imprecisie, en publicatiebias; domeinen voor upgraden: dosis-effect relatie, groot effect, en residuele plausibele confounding).
GRADE onderscheidt vier gradaties voor de kwaliteit van het wetenschappelijk bewijs: hoog, redelijk, laag en zeer laag. Deze gradaties verwijzen naar de mate van zekerheid die er bestaat over de literatuurconclusie, in het bijzonder de mate van zekerheid dat de literatuurconclusie de aanbeveling adequaat ondersteunt (Schünemann, 2013; Hultcrantz, 2017).
|
GRADE |
Definitie |
|
Hoog |
|
|
Redelijk |
|
|
Laag |
|
|
Zeer laag |
|
Bij het beoordelen (graderen) van de kracht van het wetenschappelijk bewijs in richtlijnen volgens de GRADE-methodiek spelen grenzen voor klinische besluitvorming een belangrijke rol (Hultcrantz, 2017). Dit zijn de grenzen die bij overschrijding aanleiding zouden geven tot een aanpassing van de aanbeveling. Om de grenzen voor klinische besluitvorming te bepalen moeten alle relevante uitkomstmaten en overwegingen worden meegewogen. De grenzen voor klinische besluitvorming zijn daarmee niet één op één vergelijkbaar met het minimaal klinisch relevant verschil (Minimal Clinically Important Difference, MCID). Met name in situaties waarin een interventie geen belangrijke nadelen heeft en de kosten relatief laag zijn, kan de grens voor klinische besluitvorming met betrekking tot de effectiviteit van de interventie bij een lagere waarde (dichter bij het nuleffect) liggen dan de MCID (Hultcrantz, 2017).
Overwegingen (van bewijs naar aanbeveling)
Om te komen tot een aanbeveling zijn naast (de kwaliteit van) het wetenschappelijke bewijs ook andere aspecten belangrijk en worden meegewogen, zoals aanvullende argumenten uit bijvoorbeeld de biomechanica of fysiologie, waarden en voorkeuren van volwassenen met een dwarslaesie en neuropathische pijn, kosten (middelenbeslag), aanvaardbaarheid, haalbaarheid en implementatie. Deze aspecten zijn systematisch vermeld en beoordeeld (gewogen) onder het kopje ‘Overwegingen’ en kunnen (mede) gebaseerd zijn op expert opinion. Hierbij is gebruik gemaakt van een gestructureerd format gebaseerd op het evidence-to-decision framework van de internationale GRADE Working Group (Alonso-Coello, 2016a; Alonso-Coello 2016b). Dit evidence-to-decision framework is een integraal onderdeel van de GRADE methodiek.
Formuleren van aanbevelingen
De aanbevelingen geven antwoord op de uitgangsvraag en zijn gebaseerd op het beschikbare wetenschappelijke bewijs en de belangrijkste overwegingen, en een weging van de gunstige en ongunstige effecten van de relevante interventies. De kracht van het wetenschappelijk bewijs en het gewicht dat door de werkgroep wordt toegekend aan de overwegingen, bepalen samen de sterkte van de aanbeveling. Conform de GRADE-methodiek sluit een lage bewijskracht van conclusies in de systematische literatuuranalyse een sterke aanbeveling niet a priori uit, en zijn bij een hoge bewijskracht ook zwakke aanbevelingen mogelijk (Agoritsas, 2017; Neumann, 2016). De sterkte van de aanbeveling wordt altijd bepaald door weging van alle relevante argumenten tezamen. De werkgroep heeft bij elke aanbeveling opgenomen hoe zij tot de richting en sterkte van de aanbeveling zijn gekomen.
In de GRADE-methodiek wordt onderscheid gemaakt tussen sterke en zwakke (of conditionele) aanbevelingen. De sterkte van een aanbeveling verwijst naar de mate van zekerheid dat de voordelen van de interventie opwegen tegen de nadelen (of vice versa), gezien over het hele spectrum van patiënten waarvoor de aanbeveling is bedoeld. De sterkte van een aanbeveling heeft duidelijke implicaties voor patiënten, behandelaars en beleidsmakers (zie onderstaande tabel). Een aanbeveling is geen dictaat, zelfs een sterke aanbeveling gebaseerd op bewijs van hoge kwaliteit (GRADE gradering HOOG) zal niet altijd van toepassing zijn, onder alle mogelijke omstandigheden en voor elke individuele patiënt.
|
Implicaties van sterke en zwakke aanbevelingen voor verschillende richtlijngebruikers |
||
|
|
Sterke aanbeveling |
Zwakke (conditionele) aanbeveling |
|
Voor patiënten |
De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen en slechts een klein aantal niet. |
Een aanzienlijk deel van de patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen, maar veel patiënten ook niet. |
|
Voor behandelaars |
De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak moeten ontvangen. |
Er zijn meerdere geschikte interventies of aanpakken. De patiënt moet worden ondersteund bij de keuze voor de interventie of aanpak die het beste aansluit bij zijn of haar waarden en voorkeuren. |
|
Voor beleidsmakers |
De aanbevolen interventie of aanpak kan worden gezien als standaardbeleid. |
Beleidsbepaling vereist uitvoerige discussie met betrokkenheid van veel stakeholders. Er is een grotere kans op lokale beleidsverschillen. |
Organisatie van zorg
In de knelpuntenanalyse en bij de ontwikkeling van de richtlijnmodule is expliciet aandacht geweest voor de organisatie van zorg: alle aspecten die randvoorwaardelijk zijn voor het verlenen van zorg (zoals coördinatie, communicatie, (financiële) middelen, mankracht en infrastructuur). Randvoorwaarden die relevant zijn voor het beantwoorden van deze specifieke uitgangsvraag zijn genoemd bij de overwegingen.
Commentaar- en autorisatiefase
De conceptrichtlijnmodule werd aan de betrokken (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt) organisaties voorgelegd ter commentaar. De commentaren werden verzameld en besproken met de werkgroep. Naar aanleiding van de commentaren werd de conceptrichtlijnmodule aangepast en definitief vastgesteld door de werkgroep. De definitieve richtlijnmodule werd aan de deelnemende (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt) organisaties voorgelegd voor autorisatie en door hen geautoriseerd dan wel geaccordeerd.
Literatuur
Agoritsas T, Merglen A, Heen AF, Kristiansen A, Neumann I, Brito JP, Brignardello-Petersen R, Alexander PE, Rind DM, Vandvik PO, Guyatt GH. UpToDate adherence to GRADE criteria for strong recommendations: an analytical survey. BMJ Open. 2017 Nov 16;7(11):e018593. doi: 10.1136/bmjopen-2017-018593. PubMed PMID: 29150475; PubMed Central PMCID: PMC5701989.
Alonso-Coello P, Schünemann HJ, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Rada G, Rosenbaum S, Morelli A, Guyatt GH, Oxman AD; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 1: Introduction. BMJ. 2016 Jun 28;353:i2016. doi: 10.1136/bmj.i2016. PubMed PMID: 27353417.
Alonso-Coello P, Oxman AD, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Vandvik PO, Meerpohl J, Guyatt GH, Schünemann HJ; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 2: Clinical practice guidelines. BMJ. 2016 Jun 30;353:i2089. doi: 10.1136/bmj.i2089. PubMed PMID: 27365494.
Brouwers MC, Kho ME, Browman GP, Burgers JS, Cluzeau F, Feder G, Fervers B, Graham ID, Grimshaw J, Hanna SE, Littlejohns P, Makarski J, Zitzelsberger L; AGREE Next Steps Consortium. AGREE II: advancing guideline development, reporting and evaluation in health care. CMAJ. 2010 Dec 14;182(18):E839-42. doi: 10.1503/cmaj.090449. Epub 2010 Jul 5. Review. PubMed PMID: 20603348; PubMed Central PMCID: PMC3001530.
Hultcrantz M, Rind D, Akl EA, Treweek S, Mustafa RA, Iorio A, Alper BS, Meerpohl JJ, Murad MH, Ansari MT, Katikireddi SV, Östlund P, Tranæus S, Christensen R, Gartlehner G, Brozek J, Izcovich A, Schünemann H, Guyatt G. The GRADE Working Group clarifies the construct of certainty of evidence. J Clin Epidemiol. 2017 Jul;87:4-13. doi: 10.1016/j.jclinepi.2017.05.006. Epub 2017 May 18. PubMed PMID: 28529184; PubMed Central PMCID: PMC6542664.
Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0 (2012). Adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwalitieit.
http://richtlijnendatabase.nl/over_deze_site/over_richtlijnontwikkeling.html
Neumann I, Santesso N, Akl EA, Rind DM, Vandvik PO, Alonso-Coello P, Agoritsas T, Mustafa RA, Alexander PE, Schünemann H, Guyatt GH. A guide for health professionals to interpret and use recommendations in guidelines developed with the GRADE approach. J Clin Epidemiol. 2016 Apr;72:45-55. doi: 10.1016/j.jclinepi.2015.11.017. Epub 2016 Jan 6. Review. PubMed PMID: 26772609.
Schünemann H, Brożek J, Guyatt G, et al. GRADE handbook for grading quality of evidence and strength of recommendations. Updated October 2013. The GRADE Working Group, 2013. Available from http://gdt.guidelinedevelopment.org/central_prod/_design/client/handbook/handbook.html.
Zoekverantwoording
Algemene informatie
|
Cluster/richtlijn: Neuropathische pijnmodules bij de richtlijn dwarslaesie |
|
|
Uitgangsvraag/modules: UV3 Wat is de aanbevolen strategie voor het toepassen van TENS bij de behandeling van neuropathische pijn voor volwassenen met een dwarslaesie? |
|
|
Database(s): Embase.com, Ovid/Medline |
Datum: 03-04-2024 |
|
Periode: n.v.t. |
Talen: geen restrictie |
|
Literatuurspecialist: Eugenie Delvaux |
Rayyan review: https://rayyan.ai/reviews/988417 |
|
BMI-zoekblokken: voor verschillende opdrachten wordt (deels) gebruik gemaakt van de zoekblokken van BMI-Online https://blocks.bmi-online.nl/ Bij gebruikmaking van een volledig zoekblok zal naar de betreffende link op de website worden verwezen. |
|
|
Toelichting: Voor deze vraag is gezocht met de concepten:
‘Neuropatische pijn’ EN ‘dwarslaesie’ EN ‘TENS’ EN volwassenen.
Het laatste artikel van Gibson W [2017] wordt niet gevonden aangezien deze niet enkel over dwarslaesie gaat.
|
|
|
Te gebruiken voor richtlijntekst: In de databases Embase.com en Ovid/Medline is op systematisch gezocht naar systematische reviews, RCTs en observationele studies over. De literatuurzoekactie leverde unieke treffers op. |
|
Zoekopbrengst
|
|
EMBASE |
OVID/MEDLINE |
Ontdubbeld |
|
SR |
64 |
27 |
73 |
|
RCT |
95 |
60 |
87 |
|
Observationele studies |
140 |
42 |
73 |
|
Totaal |
|
|
239 |
*in Rayyan
Zoekstrategie
Embase.com
|
No. |
Query |
Results |
|
#15 |
#7 AND #12 |
140 |
|
#14 |
#7 AND #9 |
95 |
|
#13 |
#7 AND #8 |
64 |
|
#12 |
#10 OR #11 |
16874571 |
|
#11 |
'case control study'/de OR 'comparative study'/exp OR 'control group'/de OR 'controlled study'/de OR 'controlled clinical trial'/de OR 'crossover procedure'/de OR 'double blind procedure'/de OR 'phase 2 clinical trial'/de OR 'phase 3 clinical trial'/de OR 'phase 4 clinical trial'/de OR 'pretest posttest design'/de OR 'pretest posttest control group design'/de OR 'quasi experimental study'/de OR 'single blind procedure'/de OR 'triple blind procedure'/de OR (((control OR controlled) NEAR/6 trial):ti,ab,kw) OR (((control OR controlled) NEAR/6 (study OR studies)):ti,ab,kw) OR (((control OR controlled) NEAR/1 active):ti,ab,kw) OR 'open label*':ti,ab,kw OR (((double OR two OR three OR multi OR trial) NEAR/1 (arm OR arms)):ti,ab,kw) OR ((allocat* NEAR/10 (arm OR arms)):ti,ab,kw) OR placebo*:ti,ab,kw OR 'sham-control*':ti,ab,kw OR (((single OR double OR triple OR assessor) NEAR/1 (blind* OR masked)):ti,ab,kw) OR nonrandom*:ti,ab,kw OR 'non-random*':ti,ab,kw OR 'quasi-experiment*':ti,ab,kw OR crossover:ti,ab,kw OR 'cross over':ti,ab,kw OR 'parallel group*':ti,ab,kw OR 'factorial trial':ti,ab,kw OR ((phase NEAR/5 (study OR trial)):ti,ab,kw) OR ((case* NEAR/6 (matched OR control*)):ti,ab,kw) OR ((match* NEAR/6 (pair OR pairs OR cohort* OR control* OR group* OR healthy OR age OR sex OR gender OR patient* OR subject* OR participant*)):ti,ab,kw) OR ((propensity NEAR/6 (scor* OR match*)):ti,ab,kw) OR versus:ti OR vs:ti OR compar*:ti OR ((compar* NEAR/1 study):ti,ab,kw) OR (('major clinical study'/de OR 'clinical study'/de OR 'cohort analysis'/de OR 'observational study'/de OR 'cross-sectional study'/de OR 'multicenter study'/de OR 'correlational study'/de OR 'follow up'/de OR cohort*:ti,ab,kw OR 'follow up':ti,ab,kw OR followup:ti,ab,kw OR longitudinal*:ti,ab,kw OR prospective*:ti,ab,kw OR retrospective*:ti,ab,kw OR observational*:ti,ab,kw OR 'cross sectional*':ti,ab,kw OR cross?ectional*:ti,ab,kw OR multicent*:ti,ab,kw OR 'multi-cent*':ti,ab,kw OR consecutive*:ti,ab,kw) AND (group:ti,ab,kw OR groups:ti,ab,kw OR subgroup*:ti,ab,kw OR versus:ti,ab,kw OR vs:ti,ab,kw OR compar*:ti,ab,kw OR 'odds ratio*':ab OR 'relative odds':ab OR 'risk ratio*':ab OR 'relative risk*':ab OR 'rate ratio':ab OR aor:ab OR arr:ab OR rrr:ab OR ((('or' OR 'rr') NEAR/6 ci):ab))) |
14971039 |
|
#10 |
'major clinical study'/de OR 'clinical study'/de OR 'case control study'/de OR 'family study'/de OR 'longitudinal study'/de OR 'retrospective study'/de OR 'prospective study'/de OR 'comparative study'/de OR 'cohort analysis'/de OR ((cohort NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('case control' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('follow up' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (observational NEAR/1 (study OR studies)) OR ((epidemiologic NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('cross sectional' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) |
8160022 |
|
#9 |
'clinical trial'/exp OR 'randomization'/exp OR 'single blind procedure'/exp OR 'double blind procedure'/exp OR 'crossover procedure'/exp OR 'placebo'/exp OR 'prospective study'/exp OR rct:ab,ti OR random*:ab,ti OR 'single blind':ab,ti OR 'randomised controlled trial':ab,ti OR 'randomized controlled trial'/exp OR placebo*:ab,ti |
4006188 |
|
#8 |
'meta analysis'/exp OR 'meta analysis (topic)'/exp OR metaanaly*:ti,ab OR 'meta analy*':ti,ab OR metanaly*:ti,ab OR 'systematic review'/de OR 'cochrane database of systematic reviews'/jt OR prisma:ti,ab OR prospero:ti,ab OR (((systemati* OR scoping OR umbrella OR 'structured literature') NEAR/3 (review* OR overview*)):ti,ab) OR ((systemic* NEAR/1 review*):ti,ab) OR (((systemati* OR literature OR database* OR 'data base*') NEAR/10 search*):ti,ab) OR (((structured OR comprehensive* OR systemic*) NEAR/3 search*):ti,ab) OR (((literature NEAR/3 review*):ti,ab) AND (search*:ti,ab OR database*:ti,ab OR 'data base*':ti,ab)) OR (('data extraction':ti,ab OR 'data source*':ti,ab) AND 'study selection':ti,ab) OR ('search strategy':ti,ab AND 'selection criteria':ti,ab) OR ('data source*':ti,ab AND 'data synthesis':ti,ab) OR medline:ab OR pubmed:ab OR embase:ab OR cochrane:ab OR (((critical OR rapid) NEAR/2 (review* OR overview* OR synthes*)):ti) OR ((((critical* OR rapid*) NEAR/3 (review* OR overview* OR synthes*)):ab) AND (search*:ab OR database*:ab OR 'data base*':ab)) OR metasynthes*:ti,ab OR 'meta synthes*':ti,ab |
1016793 |
|
#7 |
#6 NOT (('adolescent'/exp OR 'child'/exp OR adolescent*:ti,ab,kw OR child*:ti,ab,kw OR schoolchild*:ti,ab,kw OR infant*:ti,ab,kw OR girl*:ti,ab,kw OR boy*:ti,ab,kw OR teen:ti,ab,kw OR teens:ti,ab,kw OR teenager*:ti,ab,kw OR youth*:ti,ab,kw OR pediatr*:ti,ab,kw OR paediatr*:ti,ab,kw OR puber*:ti,ab,kw) NOT ('adult'/exp OR 'aged'/exp OR 'middle aged'/exp OR adult*:ti,ab,kw OR man:ti,ab,kw OR men:ti,ab,kw OR woman:ti,ab,kw OR women:ti,ab,kw)) |
423 |
|
#6 |
#5 NOT ('conference abstract'/it OR 'editorial'/it OR 'letter'/it OR 'note'/it) NOT (('animal'/exp OR 'animal experiment'/exp OR 'animal model'/exp OR 'nonhuman'/exp) NOT 'human'/exp) |
428 |
|
#5 |
#3 AND #4 |
632 |
|
#4 |
'transcutaneous electrical nerve stimulation'/exp OR 'neuromodulation'/exp OR 'electroanalgesia'/exp OR tens:ti,ab,kw OR (((electric* OR electro* OR transcutaneous OR transdermal OR analgesic*) NEAR/4 ('nerve stimulation*' OR stimulation* OR electrostimulation* OR therap*)):ti,ab,kw) OR neuromodulation*:ti,ab,kw OR electroanalgesia*:ti,ab,kw |
219767 |
|
#3 |
#1 AND #2 |
8392 |
|
#2 |
'neuropathic pain'/exp OR 'neuralgia'/exp OR 'allodynia'/exp OR ((pain* NEAR/3 ('neuro pathic' OR neurogenic OR neuropathic OR management OR treatment*)):ti,ab,kw) OR allodynia*:ti,ab,kw OR neuralgia:ti,ab,kw OR ((nerve NEAR/5 pain*):ti,ab,kw) OR neurodynia:ti,ab,kw |
273969 |
|
#1 |
'spinal cord injury'/exp OR 'paraplegia'/exp OR 'quadriplegia'/exp OR ((('spinal cord' OR spine) NEAR/3 (injur* OR trauma* OR compression OR transection OR transverse OR contusion OR laceration OR hemisection OR lesion* OR damag*)):ti,ab,kw) OR paraparesis:ti,ab,kw OR parapleg*:ti,ab,kw OR quadriparesi*:ti,ab,kw OR 'quadriplegia':ti,ab,kw OR tetraplegia:ti,ab,kw OR 'tetraparesis':ti,ab,kw OR 'tetraplagia':ti,ab,kw OR 'tetraplegia':ti,ab,kw OR (('cental cord' NEAR/3 syndrome*):ti,ab,kw) OR sci:ti,ab,kw |
208204 |
Ovid/Medline
|
# |
Searches |
Results |
|
13 |
7 and 10 |
42 |
|
12 |
7 and 9 |
60 |
|
11 |
7 and 8 |
27 |
|
10 |
Epidemiologic studies/ or case control studies/ or exp cohort studies/ or Controlled Before-After Studies/ or Case control.tw. or cohort*.tw. or Cohort analy$.tw. or (Follow up adj (study or studies)).tw. or (observational adj (study or studies)).tw. or Longitudinal.tw. or Retrospective*.tw. or prospective*.tw. or consecutive*.tw. or Cross sectional.tw. or Cross-sectional studies/ or historically controlled study/ or interrupted time series analysis/ |
4738854 |
|
9 |
exp clinical trial/ or randomized controlled trial/ or exp clinical trials as topic/ or randomized controlled trials as topic/ or Random Allocation/ or Double-Blind Method/ or Single-Blind Method/ or (clinical trial, phase i or clinical trial, phase ii or clinical trial, phase iii or clinical trial, phase iv or controlled clinical trial or randomized controlled trial or multicenter study or clinical trial).pt. or random*.ti,ab. or (clinic* adj trial*).tw. or ((singl* or doubl* or treb* or tripl*) adj (blind$3 or mask$3)).tw. or Placebos/ or placebo*.tw. |
2709453 |
|
8 |
meta-analysis/ or meta-analysis as topic/ or (metaanaly* or meta-analy* or metanaly*).ti,ab,kf. or systematic review/ or cochrane.jw. or (prisma or prospero).ti,ab,kf. or ((systemati* or scoping or umbrella or "structured literature") adj3 (review* or overview*)).ti,ab,kf. or (systemic* adj1 review*).ti,ab,kf. or ((systemati* or literature or database* or data-base*) adj10 search*).ti,ab,kf. or ((structured or comprehensive* or systemic*) adj3 search*).ti,ab,kf. or ((literature adj3 review*) and (search* or database* or data-base*)).ti,ab,kf. or (("data extraction" or "data source*") and "study selection").ti,ab,kf. or ("search strategy" and "selection criteria").ti,ab,kf. or ("data source*" and "data synthesis").ti,ab,kf. or (medline or pubmed or embase or cochrane).ab. or ((critical or rapid) adj2 (review* or overview* or synthes*)).ti. or (((critical* or rapid*) adj3 (review* or overview* or synthes*)) and (search* or database* or data-base*)).ab. or (metasynthes* or meta-synthes*).ti,ab,kf. |
737162 |
|
7 |
6 not ((exp animals/ or exp models, animal/) not humans/) not (letter/ or comment/ or editorial/) |
201 |
|
6 |
5 not (child* or schoolchild* or infan* or adolescen* or pediatri* or paediatr* or neonat* or boy or boys or boyhood or girl or girls or girlhood or youth or youths or baby or babies or toddler* or childhood or teen or teens or teenager* or newborn* or postneonat* or postnat* or puberty or preschool* or suckling* or picu or nicu or juvenile?).tw. |
244 |
|
5 |
3 and 4 |
252 |
|
4 |
exp Transcutaneous Electric Nerve Stimulation/ or tens.ti,ab,kf. or ((electric* or electro* or transcutaneous or transdermal or analgesic*) adj4 ('nerve stimulation*' or stimulation* or electrostimulation* or therap*)).ti,ab,kf. or neuromodulation*.ti,ab,kf. or electroanalgesia*.ti,ab,kf. |
146604 |
|
3 |
1 and 2 |
3644 |
|
2 |
exp Neuralgia/ or exp Hyperalgesia/ or exp Pain Management/ or (pain* adj3 (neurogenic or neuropathic or management or treatment*)).ti,ab,kf. or allodynia*.ti,ab,kf. or neuralgia.ti,ab,kf. or (nerve adj5 pain*).ti,ab,kf. or neurodynia.ti,ab,kf. |
170267 |
|
1 |
exp Spinal Cord Injuries/ or exp Paraplegia/ or exp Quadriplegia/ or ((('spinal cord' or spine) adj3 (injur* or trauma* or compression or transection or transverse or contusion or laceration or hemisection or lesion* or damag*)) or paraparesis or parapleg* or quadriparesi* or quadriplegia or tetraplegia or tetraparesis or tetraplagia or tetraplegia).ti,ab,kf. or ('central cord' adj3 syndrome*).ti,ab,kf. or sci.ti,ab,kf. |
142075 |