Psychologische behandeling
Uitgangsvraag
Wat is de aanbevolen strategie voor het toepassen van psychologische behandeling bij de behandeling van neuropathische pijn bij volwassenen met een dwarslaesie?
Aanbeveling
Overweeg psychologische behandeling, gericht op omgaan met de pijn, wanneer:
- Medicatie is geprobeerd, maar onvoldoende effect heeft;
- Psychologische factoren (coping, cognities, emoties) een rol spelen in het onderhouden van de pijn;
- Mensen openstaan voor psychologische behandeling en een hulpvraag hebben op het gebied van leren omgaan met de pijn.
Wanneer aan bovenstaande wordt voldaan beveel dan een behandeling aan door een psycholoog, met aandachtsgebied omgaan met chronische pijn, bij voorkeur met kennis van dwarslaesie.
Overwegingen
Balans tussen gewenste en ongewenste effecten
Er is een literatuuronderzoek verricht naar de effectiviteit van psychologische behandeling voor de behandeling van neuropathische pijn bij volwassenen met een dwarslaesie. In totaal zijn er zes RCTs gevonden die een psychologische behandeling hebben onderzocht bij volwassenen met een dwarslaesie en neuropathische pijn. Er is niet gezocht naar effectiviteit van psychologische behandeling bij mensen met een dwarslaesie in het algemeen of voor mensen met chronische pijn in het algemeen. Hiervoor zijn andere richtlijnen beschikbaar:
- De module ‘Screening stemming bij dwarslaesie’ in de richtlijn ‘Dwarslaesierevalidatie’
- Richtlijn Chronische Pijnrevalidatie
De cruciale uitkomstmaat pijn werd gerapporteerd door alle studies. De meta-analyse laat een klinisch relevant positief effect van een psychologische interventie op neuropathische pijn direct na de interventie zien. Na 3 maanden werden er geen klinisch relevante effecten op neuropathische pijn gerapporteerd. Bewijs voor de effectiviteit van psychologische behandeling op pijnreductie is onzeker. De bewijskracht werd als zeer laag beoordeeld.
Er waren geen studies die rapporteerden over de cruciale uitkomstmaat complicaties. De belangrijke uitkomstmaat participatie werd door drie studies gerapporteerd. Eén studie toonde op één uitkomstmaat een negatief klinisch relevant verschil, maar in deze studie was er ook een verschil op baseline in het voordeel van de controlegroep. De andere studies toonden geen klinisch relevante verschillen. Bewijs voor de effectiviteit van psychologische behandeling op participatie is onzeker. De bewijskracht werd als zeer laag beoordeeld.
De belangrijke uitkomstmaat kwaliteit van leven werd door vier studies gerapporteerd. Geen van deze studies rapporteerde klinisch relevante verschillen. Eén van deze studies toonde wel een klinisch relevant verschil op psychologisch welbevinden en depressieve symptomen. De andere studies lieten geen relevante verschillen zien. Bewijs voor de effectiviteit van psychologische behandeling op kwaliteit van leven is onzeker. De bewijskracht werd als zeer laag beoordeeld.
Aanvullende resultaten uit de geïncludeerde studies
Beperkingen door pijn
Een studie (Burke, 2019) rapporteert een positief effect van de interventie over de hele periode van interventie en follow-up (6 weken en na 3 maanden) op beperkingen door pijn. Van de vier overige studies rapporteert een studie (Kaur, 2020) een positief effect en rapporteert een andere studie (Heutink, 2012) een borderline-significant effect (p=.059) direct na de interventie maar niet bij follow-up (3 en 6 maanden).
Langetermijneffecten
In de studie van Heutink (2012) is alleen bij de interventiegroep een follow-up meting 12 maanden na de interventie gedaan (Heutink, 2014). De deelnemers rapporteren op dat moment significant minder pijn en beperkingen door pijn. Ook waren er minder angstsymptomen en hogere participatiescores dan bij de voormeting.
Andere systematische reviews
De resultaten van de huidige systematische review vinden bevestiging in de resultaten van andere systematische reviews over psychologische behandeling, waarin studies uit verschillende diagnosegroepen werden geïncludeerd.
Een systematische review naar revalidatie-interventies voor chronische neuropathische pijn bij volwassenen met verschillende diagnosegroepen (Bäckryd, 2024) includeerde 15 trials, waaronder de studies van Heutink (2012), Hearn (2019) en Kaur (2020). Andere diagnosegroepen dan dwarslaesie betroffen onder andere neuropathische pijn bij diabetes, na chemotherapie of post-herpes. De meeste onderzochte interventies waren psychologische behandelingen, waaronder cognitieve gedragstherapie (CGT) (4x), mindfulness (5x) en acceptance and commitment therapie (ACT) (1x). Uit de meta-analyse van alleen de psychologische interventies bleek een positief effect op pijnintensiteit (SMD –0.49, 95% CI –0.88 to –0.10, I2 = 74.3%, 8 RCTs, n = 433), beperkingen door pijn en dagelijks functioneren (SMD –0.51, 95% CI –0.98 to –0.03, I2 = 75.1%, 6 RCTs, n = 303) en stemming (SMD –1.57, 95% CI –2.31 to –0.82, p = 0.00, I2 = 76.4%, 3 RCTs, n = 158). Er vond geen nadere analyse per type psychologische interventie plaats. De kwaliteit van het bewijs werd beoordeeld als laag tot zeer laag vanwege een hoog risico op bias en een gebrek aan consistentie en precisie van de resultaten. De onderzoekers concluderen dat psychologische behandelingen veelbelovend zijn bij de behandeling van neuropathische pijn, maar dat verder onderzoek nodig is naar de lange-termijn effecten en effectiviteit ten opzichte van andere revalidatie-interventies.
Een Cochrane review naar online psychologische interventies voor alle vormen van chronische pijn (exclusief hoofdpijn) bij volwassenen (Rosser, 2023) includeerde 32 trials, waaronder de studie van Burke (2019). Zij presenteerden alleen hun analyses van de CGT-trials vanwege de grote onzekerheid van de resultaten van de andere trials. Afgezet tegen gebruikelijke behandeling vinden zij kleine positieve effecten van online CGT op ernst van de pijn (SMD -0.28, 95% CI -0.39 to -0.16; 20 studies, 3206 participants; moderate-certainty evidence) en functionele beperkingen (SMD -0.38, 95% CI -0.53 to -0.22; 14 studies, 2672 participants; low-certainty evidence), maar niet op kwaliteit van leven. Bij follow-up was er sprake van grote onzekerheid en werden geen effecten van online CGT gevonden.
Afgezet tegen ‘active contol’ werd er direct na de behandeling een klein positief effect van CGT gevonden (SMD -0.28, 95% CI -0.52 to -0.04; 3 studies, 261 participants; moderate-certainty evidence), weinig tot geen effect op functionele beperkingen (SMD -0.26, 95%CI -0.55 to 0.02; 2 studies, 189 participants; low-certainty evidence) en geen effecten op kwaliteit van leven. Bij follow-up was er sprake van grote onzekerheid en werden geen effecten van online CGT gevonden.
Samenvattend zijn er in de literatuur verschillende aanwijzingen voor tenminste een beperkt kortdurend positief effect van psychologische behandeling op chronische neuropathische pijn en beperkingen in het dagelijks leven. De bewijskracht van de beschikbare studies is echter beperkt.
Aanbevelingen in selectie van andere richtlijnen
- In de Zorgstandaard chronische pijn van ‘Vereniging Samenwerkingsverband Pijnpatiënten naar één stem’ worden onder andere cognitieve-, emotionele- en gedragsmatige factoren genoemd die kunnen dienen als aanknopingspunt bij de behandeling of preventie van chronische pijn.
- In de richtlijn 'Chronisch pijnrevalidatie' wordt interdisciplinaire revalidatiebehandeling van mensen met musculoskeletale pijn en complexe lichamelijke en psychosociale problematiek geadviseerd wanneer niet alleen de medicinale behandeling, maar ook de eerstelijnszorg onvoldoende baat heeft gebracht. Hiernaast wordt in deze richtlijn geadviseerd om in kaart te brengen of er sprake is van depressieve klachten en/of van een posttraumatische stressstoornis (PTSS), omdat dit mogelijk van invloed kan zijn op pijn en hiervoor psychologische behandeling in te zetten indien dit aanwezig is.
- In de NHG-richtlijn 'Pijn' wordt bij neuropathische pijn geadviseerd om bij mensen die niet-helpende opvattingen, emoties en gedragingen rondom de pijn hebben de mogelijkheid te bespreken om naar een psycholoog te verwijzen.
- In de richtlijn 'Pijn- en revalidatiebehandeling bij polyneuropathie' wordt aanbevolen om de behandeling te baseren op het psychosociale model, voor een multidisciplinaire aanpak te kiezen en te overwegen om op indicatie (stemmingsstoornis, catastroferen, verwerkings- of relatieproblematiek) naar een revalidatiearts, psycholoog of psychiater te verwijzen.
Samenvattend zijn er voorzichtige aanwijzingen uit andere studies dat er positieve effecten zijn van psychologische behandeling op neuropathische pijn bij een bredere diagnosegroep én bij andere chronische pijn. Ook in richtlijnen over de behandeling van chronisch pijn wordt psychologische behandeling, soms als onderdeel van interdisciplinaire revalidatie, genoemd als in te zetten interventie.
Kwaliteit van bewijs
De overall kwaliteit van bewijs is zeer laag. Dit betekent dat we zeer onzeker zijn over het gevonden geschatte effect van de cruciale uitkomstmaten. Er is afgewaardeerd vanwege (zeer) ernstige:
- Risk of Bias: methodologische beperkingen (niet-geblindeerd onderzoek, ontbrekende informatie over het proces van randomisatie, baseline verschillen in uitkomstmaten).
- Imprecisie: onnauwkeurigheid, omdat de betrouwbaarheidsintervallen ten minste één grens van klinische relevante overschrijden en vanwege de kleine onderzoekspopulaties.
Waarden en voorkeuren van volwassenen met een dwarslaesie en neuropathische pijn
Een psychologische behandeling zou positieve effecten kunnen hebben op belangrijke uitkomsten voor volwassenen met een dwarslaesie zoals pijn, beperkingen in het dagelijks leven en stemming, wat van invloed kan zijn op de kwaliteit van leven. Er zijn geen aanwijzingen voor mogelijke negatieve effecten van psychologische behandeling. Wel wordt er tijdsinvestering gevraagd, omdat de behandeling meestal bestaat uit meerdere sessies verspreid over enkele weken/maanden. Van belang is verder dat de persoon open staat voor deze behandeling. Psychologische behandeling richt zich niet op pijnvermindering en is geschikt voor mensen met een hulpvraag op het gebied van leren omgaan met de pijn.
Kostenaspecten
Psychologische behandeling brengt kosten met zich mee. Afhankelijk van de duur van de behandeling levert psychologische zorg meer kosten op ten opzichte van een medicamenteuze behandeling. Wel wordt in de praktijk soms gezien dat volwassenen met een dwarslaesie en langdurige pijn medisch specialisten blijven bezoeken om van hun pijn af te komen. Psychologische behandeling is deels gericht op het meer accepteren van de pijn en het omgaan daarmee, wat ervoor kan zorgen dat volwassenen met een dwarslaesie de zoektocht naar een medische oorzaak staken. Psychologische behandeling kan een positief effect hebben op participatie, wat kan leiden tot minder arbeidsverzuim. Echter, wordt dit niet door de resultaten van de onderzochte studies onderschreven.
Gelijkheid ((health) equity/equitable)
In principe is medisch specialistische revalidatiezorg in een revalidatiecentrum voor iedereen die verzekerd is toegankelijk. Echter, wanneer de psychologische behandeling plaatsvindt in een revalidatiecentrum wordt deze zorg vergoed vanuit de basisverzekering. Er hoeft hiervoor geen eigen bijdrage betaald te worden, maar de kosten vallen wel onder het eigen risico.
Voor behandeling bij een psycholoog in de GGZ is een verwijsbrief nodig van een arts. Er moet dan sprake zijn van een DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) diagnose om psychologische behandeling vergoed te krijgen vanuit de basisverzekering. Neuropathische pijn staat niet als zodanig in de DSM genoemd. Een andere diagnose, zoals bijvoorbeeld een somatische symptoomstoornis, post-traumatische stressstoornis, depressieve stoornis of angststoornis, zou dan moeten worden gesteld, om de kosten van de zorg vergoed te krijgen. Wanneer een persoon wordt doorverwezen naar een ggz-instelling of ggz-behandelaar, dan moet deze instelling of behandelaar een contract met de zorgverzekering van deze persoon hebben. Wanneer dit niet zo is, dan worden de kosten, afhankelijk van de verzekering, mogelijk niet of slechts deels vergoed. Ook kan het zo zijn dat de persoon de kosten in eerste instantie zelf moet voorschieten en vervolgens bij de zorgverzekering moet declareren. Psychologische behandeling die wordt vergoed vanuit de basisverzekering valt onder het eigen risico.
Dit zou ongelijkheid kunnen opleveren voor mensen met minder financiële middelen.
In de praktijk wordt hiernaast gezien dat taal een belangrijke rol speelt in de effectiviteit van psychologische behandeling. Gezondheidsongelijkheid zou kunnen ontstaan voor anderstaligen. Ook wordt gezien dat het openstaan voor psychologische behandeling afhankelijk kan zijn van iemands culturele kader. Een cultuursensitieve benadering in een psychologische behandeling is daarom van belang.
Aanvaardbaarheid:
Ethische aanvaardbaarheid
De interventie lijkt aanvaardbaar voor de betrokkenen. Er zijn geen ethische bezwaren.
Duurzaamheid
Bij de interventie spelen duurzaamheidsaspecten een rol, omdat volwassenen met een dwarslaesie mogelijk gemotoriseerd vervoer nodig hebben naar de plek van de behandeling, als deze behandeling niet online plaatsvindt.
Haalbaarheid
De interventie lijkt ten dele haalbaar. De interventie is over het algemeen al standaardzorg in de praktijk. Psychologische behandeling is beschikbaar in de medisch specialistische revalidatiecentra.
Wel voorziet de werkgroep belemmeringen rondom de beschikbaarheid van psychologen binnen een revalidatiecentrum. Monodisciplinaire behandeling binnen de medisch specialistische revalidatie is vaak niet gebruikelijk. Op dit moment is er een groot tekort aan GZ-psychologen en klinisch (neuro)psychologen, wat het opstarten van psychologische behandeltrajecten lastig maakt. Ook zijn er in de eerste lijn lange wachttijden en aanmeldstops voor nieuwe patiënten, waardoor psychologische behandeling niet snel kan starten. Hiernaast is de expertise in de eerste lijn omtrent de behandeling van neuropathische pijn bij dwarslaesie beperkt.
Het inzetten van psychologische behandeling vraagt ook om een andere kijk op de pijn Revalidatieartsen en andere leden van het multidisciplinaire behandelteam zullen samen de visie moeten delen dat de behandeling gericht zal zijn op het omgaan met de pijn in plaats van het reduceren van de pijn. In de praktijk blijkt dat deze visies soms verschillen, wat de effectiviteit van een psychologische behandeling beïnvloedt.
Rationale van de aanbeveling: weging van argumenten voor en tegen de interventies
De werkgroep is van mening dat psychologische behandeling overwogen dient te worden als behandeling voor neuropathische pijn. Het bewijs vanuit de literatuur voor deze behandeling is beperkt, maar wanneer er breder gekeken wordt naar de behandeling van neuropathische pijn bij andere diagnosegroepen worden voorzichtige aanwijzingen voor positieve effecten gezien. Ook in richtlijnen over de behandeling van chronisch pijn wordt psychologische behandeling, genoemd als in te zetten interventie.
Eindoordeel: Zwakke aanbeveling voor.
Onderbouwing
Achtergrond
Psychology is available in all Dutch rehabilitation centers and psychological treatment is integral part of the multidisciplinary rehabilitation program. Psychological treatment may include psychoeducation, counseling and specific interventions such as cognitive behavioral therapy (CBT), acceptance and commitment therapy (ACT), and eye-movement desensitization and reprocessing therapy (EMDR). Neuropathic pain (NP) is a frequent complication of SCI and strongly related to mood problems and reduced quality of life. Therefore, dealing with NP is a frequently addressed topic in routine psychological treatment during rehabilitation, such as strategies to cope with NP and stressors that worsen the experience of NP. However, standardized psychological interventions primarily focused on NP are not routinely applied. Further, psychological pain treatments aim to support people dealing with neuropathic pain, thereby reducing the impact of pain on the person’s daily life, rather than reduction of pain severity. Because of this different focus, psychological treatments are not considered, or mainly considered as ‘plan B or C’ by many physicians and people with SCI since the physical cause of the neuropathic pain is known to be the spinal cord injury. This leads to practice variation. Through this module, the guideline panel aims to gain insight into the current status regarding the effectiveness of psychological interventions in reducing neuropathic pain in adults with spinal cord injury. It is important to emphasize that this module does not cover the general management of chronic pain. For comprehensive guidance on that topic, reference is made to the Dutch guideline on chronic pain rehabilitation.
Conclusies / Summary of Findings
Psychological intervention compared to any other intervention for neuropathic pain in people with spinal cord injury
Population: Adults with SCI and neuropathic pain at or below lesion level
Intervention: Psychological intervention (included in multidisciplinary intervention)
Comparator: No psychological intervention, any other type of psychological intervention, or any other intervention
|
Outcome
|
Study results and measurements |
Absolute effect estimates* |
Certainty of the evidence (Quality of evidence) |
Summary |
|
|
No intervention, any other intervention |
Psychological intervention |
||||
|
Pain (critical)
|
Measured by: Numeric Rating Scale (NRS) Scale from: 0-10. Higher scores indicating higher pain severity. Based on data from 342 participants in 6 studies |
Directly post intervention: Difference: MD 0.93 lower (CI 95% 1.59 lower - 0.27 lower) |
Very low Due to very serious risk of bias, Due to serious imprecision1 |
The evidence is very uncertain about the effect of psychological intervention on pain when compared with no psychological intervention or any other intervention in adults with SCI and neuropathic pain.
(Burke, 2019; Hearn, 2018; Heutink, 2012; Kaur, 2019; Müller, 2022; Zanca, 2022) |
|
|
At 3 months follow-up Difference: MD 0.22 lower (CI 95% 0.63 lower - 0.19 higher) |
|||||
|
Complications (critical)
|
- |
- |
no GRADE |
No evidence was found regarding the effect of psychological intervention on complications when compared with no psychological intervention or any other intervention in adults with SCI and neuropathic pain. |
|
|
Participation (important) |
Measured by Utrecht Activities List, Pain related disability (CPG and SOPA) and ISCIPBDS |
Participation was measured using the Utrecht Activities List (Heutink, 2012), the ISCIPBDS subscales for activity (Burke, 2019) and pain related disability (Zanca, 2022; Heutink, 2011). See results section for more details |
Very low Due to very serious risk of bias, Due to very serious imprecision2 |
The evidence is very uncertain about the effect of psychological intervention on participation when compared with no psychological treatment or any other intervention in adults with SCI and neuropathic pain.
(Burke, 2019; Heutink, 2012; Zanca, 2022) |
|
|
Quality of Life (important)
|
Measured by: WHO-QoL-BREF, ISCI QoL and HADS
|
Quality of life was measured using the WHO-QoL-BREF subscales (range 1 to 100; Hearn, 2018; Burke, 2019) or sumscore (range 1 to 5; Müller, 2022), with the ISCI QoL (Burke, 2019) and with the HADS (Hearn, 2018; Heutink, 2012; Muller, 2022; Burke, 2019). See the result section for more details. |
Very low Due to very serious risk of bias, Due to serious imprecision3 |
The evidence is very uncertain about the effect of psychological intervention on quality of life when compared with no psychological intervention or any other intervention in adults with SCI and neuropathic pain.
(Burke, 2019; Hearn, 2018; Heutink, 2012, Müller, 2022;) |
|
1. Risk of Bias: very serious. Inadequate/lack of blinding of participants and personnel, resulting in potential for performance bias, Inadequate/lack of blinding of outcome assessors, resulting in potential for detection bias; due to high loss to follow-up; Imprecision: serious. The confidence interval overlaps a boundary of clinical relevance.
2. Risk of Bias: very serious. Inadequate/lack of blinding of outcome assessors, resulting in potential for detection bias, Inadequate/lack of blinding of participants and personnel, resulting in potential for performance bias, due to high loss to follow-up; Imprecision: serious. The confidence interval overlaps a boundary of clinical relevance.
3. Risk of Bias: very serious. Inadequate/lack of blinding of participants and personnel, resulting in potential for performance bias, Inadequate/lack of blinding of outcome assessors, resulting in potential for detection bias; due to high loss to follow-up; Large baseline differences; Imprecision: Very serious The confidence interval overlaps a boundary of clinical relevance
Samenvatting literatuur
Description of studies
A total of six studies were included in the analysis of the literature. Important study characteristics are summarized in Table 1. The assessment of the risk of bias is summarized in the risk of bias tables (under the tab ‘Evidence tabellen’).
Six RCT’s were included comparing a psychological intervention with another intervention or a control condition. Interventions were diverse and included online multidisciplinary cognitive behavioral therapy (Burke, 2018), a multidisciplinary program including educational, cognitive and behavioural elements (Heutink 2011), online mindfulness training (Hearn, 2018), mental imagery including laterality training (Kaur, 2019), positive psychology exercises (Müller, 2022) and meditation and imagery (Zanca, 2022). Control conditions included waitlist control (Burke, 2018; Heutink, 2011), psycho- or health-education (Hearn, 2018; Zanca, 2022), addition tasks (Kaur, 2019) and paying attention to life events (Müller, 2022). Interventions lasted between 4 weeks (Kaur, 2019) and 10 weeks (Heutink, 2012). Follow-up was 3-months for all studies except for Zanca (2022) and Kaur (2019) who only reported follow-up directly post-intervention.
All studies included adults with SCI and chronic pain. Individuals were included when they were outpatient and described pain. Chronic pain was described as experiencing pain in the last 4 weeks (Müller, 2022), in the last 3 months (Burke, 2018; Hearn, 2018; Zanca, 2022) and over the last 6 months (Heutink, 2011; Kaur,2019). All studies excluded individuals with mental/psychiatric illness and individuals with cognitive disabilities.
Table 1. Characteristics of included studies
Results
1. Pain
Pain was reported as pain intensity rated on a numeric rating scale (NRS) 0-10 by all studies. NRS is rated from 0 (“No pain”) to 10 (“Pain as bad as you can imagine”).
Results are summarized in Figure 1. Heutink (2012) included the NRS from the Chronic Pain Grade questionnaire in which pain is rated over a period of the last week. Burke (2018) reported overall pain intensity in the last week from The International Spinal Cord Injury Pain Basic Data Set.
Zanca (2022) reported average pain intensity over the last week which was calculated as the average rating of the worst pain problem provided over a one-week period. For the sake of this review only the pain intensity reported at the end of the full intervention period was used.
Müller (2022) reported average pain intensity over the last week of the participants’ worst pain problem.
Kaur (2020) and Hearn (2018) do not provide details on how the NRS for pain intensity was defined. Burke (2019) and Kaur (2019) show a clinically relevant difference in pain intensity directly post interventions in favor of the intervention.
The pooled effect directly after the intervention is -0.93 [-1.59 to -0.27]. This difference is clinically relevant. The pooled effect at 3-months follow-up is -0.22 [-0.63 to 0.19]. This difference is not clinically relevant.
Figure 1. Pain
Several studies reported on additional pain measures. Burke (2019) reported on worst pain in addition to average pain. Two studies reported on pain unpleasantness (Zanca, 2022; Hearn, 2018). Kaur (2020) reported pain with a visual analogue scale (VAS) in addition to the NRS. Results are presented in Table 2.
Table 2. Additional pain measures
|
|
Outcome |
Intervention |
Control |
Follow-up |
|
Burke (2019) |
Worst pain (NRS) |
5.37 ± 2.34 (n=35) |
6.04 ± 2.26 (n=34) |
3 months |
|
Zanca (2022) |
Average pain unpleasantness in the last week (NRS) |
5.5 [2.0 to 10.0] |
5 [2.0 to 7.0] |
Directly post-intervention |
|
Hearn (2018) |
Pain unpleasantness (NRS) |
5.0 ± 1.5 (n=26) |
6.1 ± 2.3 (n=26) |
3 months |
|
Kaur (2020) |
Pain intensity (VAS) |
2.8 ± 0.9 (n=21) |
4.9 ± 1.2 (n=21) |
Directly post-intervention |
|
Results are presented as mean ± SD or median [range] Abbreviations: NRS - numeric rating scale; VAS – visual analogue scale * Clinically relevant difference |
|
|||
2. Complications
No studies reported any complications.
3. Participation
Burke (2019) used parts of the ISCIPBDS to calculate a score for changes in social and recreational activity and family‐related activity (LSF). Results are presented in Table 3.
Heutink (2012) reported on participation with the Utrecht Activities List. This is a Dutch, modified version of the Craig Handicap Rating Technique (hours of activity per week, range 0 to 144. Higher scores indicate better functioning. Heutink (2012) reports a mean [95% CI] difference of -3.3 [13.72 to -7.12] and -9.5 (18.75 to 0.25) in favor of the control group at 3 months follow-up. This difference is clinically relevant.
Zanca (2022) and Heutink (2011) reported on participation with pain related disability. Heutink (2012) included the NRS for pain related disability from the Chronic Pain Grade questionnaire in which pain is rated over a period of the last week. Zanca (2022) reported perceived disability due to pain derived from the Survey of Pain Attitudes (SOPA). Results are presented in Table 3.
Table 3. Participation
|
|
Outcome measure (range) |
Intervention t2 |
Control t2 |
Intervention t3 |
Control t3 |
|
Burke (2019) |
ISCIPBDS - LSF (0 to 10) |
2.53 ± 1.37 |
3.30 ± 1.38 |
2.30 ± 1.25 |
3.06 ± 1.58 |
|
Heutink (2011) |
Hours participated in activities/week (UAL; 0 to 144)* |
39.3 (20.4) |
42.6 (21.1) |
41.5 (17.5) |
51.0 (19.3) |
|
Heutink (2011) |
Pain-related disability (0 to 100) |
38.0 ± 25.4 |
44.2 ± 27.6 |
38.9 ± 24.5 |
42.8 ± 27.5 |
|
Zanca (2022) |
Perceived disability due to pain (SOPA; 0 to 40) |
20 [0 to 33.0] |
24 [10.0 to 34.0] |
NA |
NA |
|
Abbreviations: AMS - activity mood and sleep; ISCIPBDS - International Spinal Cord Injury Basic Pain Data Set; LSF - Limits in Activity and Changes in Social and Recreational Activity and Family‐Related Activity; SOPA – Survey of Pain Attitudes; UAL – Utrecht Activities List * Baseline differences in favor of control group (31.6 vs 47.0) |
|||||
4. Quality of life
Hearn (2018), Burke (2019) and Müller (2022) reported on quality of life by The World Health Organization Quality of Life Bref (WHO-QoL-BREF) questionnaire. Müller (2022) reported the overall quality of life on a 5-point Likert scale from “Very dissatisfied” to “Very satisfied using five selected items of the WHO-QoL-BREF. Hearn (2018) and Burke (2019) report quality of life in four domains derived from the WHO-QoL-BREF: physical health, psychological health, social relationships and environment on a scale from 0-100 with higher scores representing higher quality of life.
Burke (2019) also reported on quality of life using the International Spinal Cord Injury Quality of Life Data Set. Results are presented in Table 4.
Heutink (2012) reported on quality of life with the Life Satisfaction Questionnaire and found no significant differences within or between the intervention and control groups. However, they do not report absolute values, so this study could not be used for analysis.
Table 4. Quality of life
|
Study |
Outcome measure |
Directly post-intervention
|
3-month follow-up |
||
|
Intervention |
Control |
Intervention |
Control |
||
|
WHO-QoL-BREF (range 0 to 100) |
|||||
|
Hearn (2018) |
Physical health
|
54.6 ± 5.0 |
55.8 ± 6.2 |
55.0 ± 6.2 |
56.8 ± 5.2 |
|
Burke (2019) |
56.3 ± 15.6 |
50.7 ± 16.8 |
62.5 ± 19.6 |
58.8 ± 19.4 |
|
|
Hearn (2018) |
Psychological health
|
61.2 ± 5.5 |
61.2 ± 5.8 |
61.9 ± 7.3 |
60.6 ± 6.5 |
|
Burke (2019) |
63.7 ± 14.8 |
55.1 ± 17.2* |
68.3 ± 14.9 |
54.7 ± 18.7* |
|
|
Hearn (2018) |
Social health
|
65.4 ± 7.9 |
63.0 ± 7.3 |
69.1 ± 10.8 |
65.2 ± 9.4 |
|
Burke (2019) |
61.2 ± 24.5 |
56.0 ± 18.0 |
62.2 ± 23.5 |
54.5 ±22.0 |
|
|
Hearn (2018) |
Environmental health
|
64.4 ± 6.6 |
60.2 ± 8.0 |
65.3 ± 7.9 |
62.4 ± 8.0 |
|
Burke (2019) |
66.9 ± 14.1 |
62.8 ± 16.2 |
69.1 ± 14.9 |
64.1 ± 16.8 |
|
|
Müller (2022) |
Overall QoL (scale 1 to 5) |
3.76 ± 0.60 |
3.76 ± 0.59 |
3.75 ± 0.65 |
3.78 ± 0.63 |
|
ISCI QoL (range 0 to 10) |
|||||
|
Burke (2019) |
Wellbeing |
5.79 ± 2.66 |
5.39 ± 2.25 |
6.15 ± 2.66 |
5.46 ± 2.60 |
|
Physical |
5.79 ± 2.40 |
4.71 ± 2.14 |
5.85 ± 2.81 |
5.29 ± 2.40 |
|
|
Psychological |
6.66 ± 2.40 |
5.46 ± 1.95* |
6.81 ± 2.47 |
5.38 ± 2.65* |
|
|
Values are presented as mean ± SD. Abbreviations: WHO-QoL-BREF - World Health Organization Quality of Life Bref; ISCI QoL - International Spinal Cord Injury Quality of Life Data Set; * Clinically relevant difference from intervention ** baseline differences in favor of control group |
|||||
Four studies (Hearn, 2018; Heutink, 2012; Muller, 2022; Burke, 2019) report on quality of life with the hospital anxiety and depression scale (HADS). This is a 14-item scale assessing severity of anxiety and depressive symptoms. Scores range from zero to 21 with higher scores indicating greater symptom severity. Heutink (2012), only reported on the anxiety subscale since depressive symptoms were not significant in a random coefficient analysis. Muller (2022) only reported depressive symptoms. Results are summarized in Table 5.
Table 5. Quality of life – Hospital Anxiety and Depression Scale
|
Study |
HADS (range 0 to 21) |
Directly post-intervention
|
3-month follow-up |
|||
|
Intervention |
Control |
Intervention |
Control |
|||
|
Anxiety |
||||||
|
Burke (2019) |
|
6.6 ± 4.0 |
6.4 ± 3.9 |
5.8 ± 3.9 |
6.6 ± 3.9 |
|
|
Hearn (2019) |
|
11.6 ± 3.2 |
11.2 ± 3.2 |
12.0 ± 3.7 |
11.6 ± 3.7 |
|
|
Heutink (2011) |
|
5.6 ± 3.6 |
5.7 ± 3.4 |
5.9 ± 3.6 |
5.6 ± 3.6 |
|
|
Depression |
||||||
|
Burke (2019) |
|
5.2 ± 3.2 |
7.3 ± 4.0* |
4.7 ± 3.3 |
6.9 ± 4.4* |
|
|
Hearn (2019) |
|
12.6 ± 3.2 |
11.8 ± 3.2 |
11.3 ± 3.6 |
11.3 ± 3.5 |
|
|
Müller (2022) |
|
4.54 ± 3.24 |
5.24 ± 3.81 |
4.79 ± 3.48 |
5.41 ± 3.77 |
|
|
Values are presented as mean ± SD. Abbreviations: HADS - Hospital Anxiety and Depression Scale; NR- not reported. * Values from Intention to Treat analysis; ** baseline differences in favor of control group |
||||||
Zoeken en selecteren
A systematic review of the literature was performed to answer the following question(s):
What are the benefits and risks of psychological treatment in adults with spinal cord injury and neuropathic pain?
| Patients | Adults with spinal cord injury and neuropathic pain at or below lesion level |
| Intervention | Psychological treatment or multidisciplinary treatment including psychological treatment |
| Control | No psychological treatment, another form of psychological treatment or another intervention |
| Outcomes | Pain, complications, participation, quality of life |
| Other selection criteria | Study design: Study design: systematic reviews, randomized controlled trials or other comparative studies |
Relevant outcome measures
The guideline panel considered pain and complications as critical outcome measures for decision making, and participation and quality of life as important outcome measures for decision making.
The guideline panel defined that the outcome measure pain preferably had to be assessed with the visual analogue scale (VAS), numeric rating scale (NRS) or neuropathic pain scale (NPS). The guideline panel did not define the other outcome measures listed above but used the definitions used in the studies.
The guideline panel defined 25% (0.8 ≥ RR ≥ 1.25) for dichotomous outcomes, 0.5 SD for continuous outcomes and standardized mean difference (0.5 ≥ SMD ≥ 0.5) as minimal clinically (patient) important differences.
Search and select (Methods)
The databases Medline (via OVID) and Embase (via Embase.com) were searched with relevant search terms until 21 April 2024 (OVID) and 26 April 2024 (Embase). The detailed search strategy is listed under the tab ‘Literature search strategy’. The systematic literature search resulted in 289 hits. Studies were selected based on the following criteria:
- Systematic reviews (searched in two databases, detailed search strategy with search date, clear description of in- and exclusion criteria, table with excluded studies, evidence table for included studies, risk of bias assessment performed), randomized controlled trials (RCT) or other comparative studies;
- Studies had to assess the outcome measure pain to be eligible;
- Full-text English language publication;
- Studies according to the PICO.
Sixteen studies were initially selected based on title and abstract screening. After reading the full text, nine studies were excluded (see the exclusion table under the tab ‘Evidence tabellen’), and seven studies were included.
Referenties
- Bäckryd E, Ghafouri N, Gerdle B, Dragioti E. Rehabilitation interventions for neuropathic pain: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. J Rehabil Med. 2024 Aug 5;56:jrm40188. doi: 10.2340/jrm.v56.40188. PMID: 39101676; PMCID: PMC11318642.
- Burke D, Lennon O, Blake C, Nolan M, Barry S, Smith E, Maye F, Lynch J, O'Connor L, Maume L, Cheyne S, Ní Ghiollain S, Fullen BM. An internet-delivered cognitive behavioural therapy pain management programme for spinal cord injury pain: A randomized controlled trial. Eur J Pain. 2019 Aug;23(7):1264-1282. doi: 10.1002/ejp.1402. Epub 2019 Jun 13. PMID: 31002442.
- Hearn JH, Cotter I, Finlay KA. Efficacy of Internet-Delivered Mindfulness for Improving Depression in Caregivers of People With Spinal Cord Injuries and Chronic Neuropathic Pain: A Randomized Controlled Feasibility Trial. Arch Phys Med Rehabil. 2019 Jan;100(1):17-25. doi: 10.1016/j.apmr.2018.08.182. Epub 2018 Sep 27. PMID: 30268806.
- Heutink M, Post MWM, Bongers-Janssen HMH, Dijkstra CA, Snoek GJ, Spijkerman DCM, Lindeman E. The CONECSI trial: results of a randomized controlled trial of a multidisciplinary cognitive behavioral program for coping with chronic neuropathic pain after spinal cord injury. Pain. 2012 Jan;153(1):120-128. doi: 10.1016/j.pain.2011.09.029. Epub 2011 Nov 17. PMID: 22100355.
- Heutink M, Post MW, Luthart P, Schuitemaker M, Slangen S, Sweers J, Vlemmix L, Lindeman E. Long-term outcomes of a multidisciplinary cognitive behavioural programme for coping with chronic neuropathic spinal cord injury pain. J Rehabil Med. 2014 Jun;46(6):540-5. doi: 10.2340/16501977-1798. PMID: 24818861.
- Jensen MP, Barber J, Romano JM, Hanley MA, Raichle KA, Molton IR, Engel JM, Osborne TL, Stoelb BL, Cardenas DD, Patterson DR. Effects of self-hypnosis training and EMG biofeedback relaxation training on chronic pain in persons with spinal-cord injury. Int J Clin Exp Hypn. 2009 Jul;57(3):239-68. doi: 10.1080/00207140902881007. PMID: 19459087; PMCID: PMC2730649.
- Kaur J, Ghosh S, Sahani AK, Sinha JK. Mental Imagery as a Rehabilitative Therapy for Neuropathic Pain in People With Spinal Cord Injury: A Randomized Controlled Trial. Neurorehabil Neural Repair. 2020 Nov;34(11):1038-1049. doi: 10.1177/1545968320962498. Epub 2020 Oct 10. PMID: 33040678.
- Müller R, Segerer W, Ronca E, Gemperli A, Stirnimann D, Scheel-Sailer A, Jensen MP. Inducing positive emotions to reduce chronic pain: a randomized controlled trial of positive psychology exercises. Disabil Rehabil. 2022 Jun;44(12):2691-2704. doi: 10.1080/09638288.2020.1850888. Epub 2020 Dec 2. PMID: 33264568.
- NHG. NHG-Standaard Pijn. derived from: https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/pijn#samenvatting-beleid-bij-neuropathische-pijn.
- Rosser BA, Fisher E, Janjua S, Eccleston C, Keogh E, Duggan G. Psychological therapies delivered remotely for the management of chronic pain (excluding headache) in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2023 Aug 29;8(8):CD013863. doi: 10.1002/14651858.CD013863.pub2. PMID: 37643992; PMCID: PMC10476013.
- Vereniging Samenwerkingsverband Pijnpatiënten naar één stem. Zorgstandaard Chronische Pijn, Leiden, 28 maart 2017. [internet] derived from: https://pijnalliantieinnederland.nl/zorgstandaard-chronische-pijn/.
- Zanca JM, Gilchrist C, Ortiz CE, Dyson-Hudson TA. Pilot clinical trial of a clinical meditation and imagery intervention for chronic pain after spinal cord injury. J Spinal Cord Med. 2022 May;45(3):339-353. doi: 10.1080/10790268.2021.1970894. Epub 2021 Oct 6. PMID: 34612802; PMCID: PMC9135436.
Evidence tabellen
Risk of Bias table
|
Study reference
|
Was the allocation sequence adequately generated?
|
Was the allocation adequately concealed?
|
Blinding |
Was loss to follow-up (missing outcome data) infrequent?
|
Are reports of the study free of selective outcome reporting?
|
Was the study apparently free of other problems that could put it at a risk of bias? |
Overall risk of bias
|
|
Kaur (2019) |
Definitely yes
Reason: Central randomization with computer generated randomization sequence |
Definitely yes
Reason: sealed opaque envelopes, opened by a person not associated with the study. |
Definitely no
Reason: Open-label trial (patients and health care providers not blinded). Data assessor was blinded. |
Definitely yes
Reason: Limited loss to follow up and intention to treat analysis |
Probably yes
Reason: All outcome measures in methods are reported in the results section. |
Definitely yes
Reason: No other problems noted |
Some concerns (all outcome measures)
Reason: Self-reported outcome measures in an open label trial |
|
Burke (2019) |
Definitely yes
Reason: Central randomization with computer generated random numbers |
Definitely yes
Reason: Allocation was performed by a research member blinded to recruitment and assessment |
Definitely no
Reason: Open-label trial (patients and health care providers not blinded). Outcome assessor was blinded |
Probably no
Reason: Loss to follow up was comparable between groups, but frequent. An intention to treat analysis was performed. |
Definitely yes
Reason: All outcome measures stated in a previously published protocol (NCT03150017) were reported. |
Definitely no:
Low participation in the intervention: on average 5 logins and 50% of the program content. |
Some concerns (all outcome measures)
Reason: Self-reported outcome measures in an open label trial. High attrition rate; Low participation in the intervention (however with ITT analysis). Many outcome measures compared to sample size |
|
Hearn (2018) |
Definitely yes
Reason: an independent, computerized random block randomization programme was used |
No information
|
Probably no
Reason: Open-label trial, participants were not aware of the alternative intervention approach until the study concluded. Outcome assessors were not blinded |
Probably no
Reason: Loss to follow up was comparable between groups, but frequent: at 3 months, Intervention: 42% and Control: 29%. Adequate imputation methods (multiple imputation) were used between T2 and T3.
|
Probably yes
Reason: All outcome measures relevant to this review stated in a previously published protocol (ISRCTN14165286) were reported. |
Probably no:
Reason: No other problems noted. |
Some concerns (all outcome measures)
Reason: Self-reported outcome measures in an open label trial. High loss to follow up. |
|
Heutink, 2012 |
Probably yes
Reason: Randomization stratified per rehabilitation centre |
No information |
Definitely no
Reason: Open-label trial (patients and health care providers not blinded). |
Probably yes
Los to follow-up was infrequent and adequate imputation methods were used. |
Definitely yes:
Reason: All outcome measures stated in a previously published protocol (Dutch Trial Register NTR1580) were reported. |
Probably yes:
Reason: Baseline difference between groups: completeness of SCI and UAL (higher function in control group) |
Some concerns (all outcome measures) Reason: Self-reported outcome measures in an open label trial. |
|
Müller (2022)
|
Definitely yes
Reason: Stratified randomization using excel (computerized random number, blocks of 4). |
Definitely yes
Reason: Allocation was completed by the data manager concealed for the principle investigator |
Definitely no
Reason: Open-label trial (patients and health-care providers not blinded). Blinding of outcome assessors and analysts not reported. |
Probably no
Reason: Loss to follow up was frequent and higher in the intervention group: Adequate imputation methods (multiple imputation) were used between T2 and T3 |
Probably yes
Reason: all relevant outcome measures are reported Primary outcome measure from the preregistered protocol (NCT02459028) is reported
|
Definitely yes
Reason: No other problems noted |
Some concerns (all outcome measures)
Reason: Self-reported outcome measures in an open label trial. High loss to follow up. |
|
Zanca (2022) |
Probably yes
Reason: Participants were randomized to groups in the order of their Phase II completion date using a list generated by the study statistician |
Probably no
Reason: small group sizes with block allocations of 2 per group. |
Probably no
Reason: Open-label trial. The principal investigator, study coordinator, and intervention instructors were not blinded. Staff involved in outcome data collection were blinded. No information on data analyst blinding. Participants were not blinded but unaware of the hypothesis of researchers. |
Probably yes
Reason: Infrequent loss to follow up, comparable between groups. ITT analysis with last observation carried forward procedure |
Probably yes
Reason: All outcome measures in methods are reported in the results section. |
Probably no
Reason: Small sample size for pilot study. |
HIGH (all outcome measures)
Reason: Self-reported measures in an open -label trial with small sample sizes. |
|
Abbreviations: ITT – Intention to Treat |
|||||||
Table of excluded studies
|
Reference |
Reason for exclusion |
|
Allison DJ, Ahrens J, Mirkowski M, Mehta S, Loh E. The effect of neuropathic pain treatments on pain interference following spinal cord injury: A systematic review. J Spinal Cord Med. 2024 Jul;47(4):465-476. doi: 10.1080/10790268.2023.2218186. Epub 2023 Jul 10. PMID: 37428448; PMCID: PMC11218591. |
Systematic review without pooling. Alle relevant individual studies are included in the search |
|
Boldt I, Eriks-Hoogland I, Brinkhof MW, de Bie R, Joggi D, von Elm E. Non-pharmacological interventions for chronic pain in people with spinal cord injury. Cochrane Database Syst Rev. 2014 Nov 28;(11):CD009177. doi: 10.1002/14651858.CD009177.pub2. PMID: 25432061. |
Systematic review without pooling. Alle relevant individual studies are included in the search |
|
Bombardier CH, Fann JR, Ehde DM, Reyes MR, Burns SP, Barber JK, Temkin NR. Collaborative Care Versus Usual Care to Improve Quality of Life, Pain, Depression, and Physical Activity in Outpatients With Spinal Cord Injury: The SCI-CARE Randomized Controlled Clinical Trial. J Neurotrauma. 2023 Dec;40(23-24):2667-2679. doi: 10.1089/neu.2023.0200. Epub 2023 Sep 22. PMID: 37597201; PMCID: PMC11075937. |
Wrong intervention: medication could be part of intervention. No absolute description of relevant outcome measures |
|
Eccleston C, Hearn L, Williams AC. Psychological therapies for the management of chronic neuropathic pain in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Oct 29;2015(10):CD011259. doi: 10.1002/14651858.CD011259.pub2. PMID: 26513427; PMCID: PMC6485637. |
Systematic review without pooling. Alle relevant individual studies are included in the search |
|
Jensen MP, Ehde DM, Hakimian S, Pettet MW, Day MA, Ciol MA. Who Benefits the Most From Different Psychological Chronic Pain Treatments? An Exploratory Analysis of Treatment Moderators. J Pain. 2023 Nov;24(11):2024-2039. doi: 10.1016/j.jpain.2023.06.011. Epub 2023 Jun 21. PMID: 37353183; PMCID: PMC10615716. |
Wrong study design: prospective modelling |
|
Müller R, Gertz KJ, Molton IR, Terrill AL, Bombardier CH, Ehde DM, Jensen MP. Effects of a Tailored Positive Psychology Intervention on Well-Being and Pain in Individuals With Chronic Pain and a Physical Disability: A Feasibility Trial. Clin J Pain. 2016 Jan;32(1):32-44. doi: 10.1097/AJP.0000000000000225. PMID: 25724020. |
Wrong population: no sub-analysis for individuals with spinal cord injury |
|
Norrbrink Budh C, Kowalski J, Lundeberg T. A comprehensive pain management programme comprising educational, cognitive and behavioural interventions for neuropathic pain following spinal cord injury. J Rehabil Med. 2006 May;38(3):172-80. doi: 10.1080/16501970500476258. PMID: 16702084. |
Wrong study design; not randomized |
|
Opsommer E, Korogod N. Mental practice for chronic pain in people with spinal cord injury: a systematic review protocol. JBI Database System Rev Implement Rep. 2017 Aug;15(8):2004-2012. doi: 10.11124/JBISRIR-2016-003149. PMID: 28800048. |
Wrong study design: protocol description |
|
Perry KN, Nicholas MK, Middleton JW. Comparison of a pain management program with usual care in a pain management center for people with spinal cord injury-related chronic pain. Clin J Pain. 2010 Mar-Apr;26(3):206-16. doi: 10.1097/AJP.0b013e3181bff8f3. PMID: 20173434. |
Wrong study design: not randomized |
Verantwoording
Beoordelingsdatum en geldigheid
Laatst beoordeeld : 07-10-2025
Autorisatie door de Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen onder voorbehoud.
Algemene gegevens
De ontwikkeling/herziening van deze richtlijnmodule werd ondersteund door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (www.demedischspecialist.nl/kennisinstituut) en werd gefinancierd uit de Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS). De financier heeft geen enkele invloed gehad op de inhoud van de richtlijnmodule.
Samenstelling werkgroep
Voor het ontwikkelen van de richtlijnmodule is in oktober 2023 een multidisciplinaire werkgroep ingesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van alle relevante specialismen (zie hiervoor de Samenstelling van de werkgroep) die betrokken zijn bij de zorg voor volwassenen met een dwarslaesie.
Werkgroep
- Mevr. A. (Anke) Tigchelaar, vertegenwoordiger Dwarslaesie Organisatie Nederland (DON)
- Dhr. A.W.H. (Bram) van Bekkem, vertegenwoordiger DON
- Mevr. C.C.M. (Charlotte) van Laake-Geelen, revalidatiearts, namens de Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen (VRA)
- Mevr. E.H. (Ellen) Roels, revalidatiearts, namens de VRA
- Mevr. I.J.W. (Ilse) van Nes, revalidatiearts, namens de VRA
- Mevr. J. (Janneke) Stolwijk-Swüste (voorzitter), revalidatiearts, namens de VRA
- Mevr. J. (Jolien) Schuttevaar, revalidatiearts, namens de VRA
- Mevr. L. (Lianne) Stevens, fysiotherapeut, namens het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF)
- Mevr. L.A. (Poldi) Wilbrink, neuroloog, namens de Nederlandse Vereniging voor Neurologie (NVN)
- Mevr. L.M.M. (Laura) Rustemeijer, GZ-psycholoog, namens het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP)
- Dhr. M.W.M. (Marcel) Post, senior-onderzoeker, persoonlijke titel
Met ondersteuning van
- Mevr. I.J. (Ilse) Blokland, adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
- Mevr. L.C. (Laura) van Wijngaarden, junior adviseur, Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten
Belangenverklaringen
De Code ter voorkoming van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling is gevolgd. Alle werkgroepleden hebben schriftelijk verklaard of zij in de laatste drie jaar directe financiële belangen (betrekking bij een commercieel bedrijf, persoonlijke financiële belangen, onderzoeksfinanciering) of indirecte belangen (persoonlijke relaties, reputatiemanagement) hebben gehad. Gedurende de ontwikkeling of herziening van een module worden wijzigingen in belangen aan de voorzitter doorgegeven. De belangenverklaring wordt opnieuw bevestigd tijdens de commentaarfase.
Een overzicht van de belangen van werkgroepleden en het oordeel over het omgaan met eventuele belangen vindt u in onderstaande tabel. De ondertekende belangenverklaringen zijn op te vragen bij het secretariaat van het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten.
|
Werkgroeplid |
Functie |
Nevenfuncties |
Gemelde belangen |
Ondernomen actie |
|
Mevr. A. (Anke) Tigchelaar |
Vertegenwoordiger DON |
Geen |
Geen |
Geen restricties |
|
Dhr. A.W.H. (Bram) van Bekkem |
Vertegenwoordiger DON |
Geen |
Geen |
Geen restricties |
|
Mevr. C.C.M. (Charlotte) van Laake-Geelen |
Revalidatiearts, Adelante, Maastricht UMC |
* Medisch afdelingshoofd, Adelante, Maastricht UMC. * Onderzoeker CAPHRI, afdeling revalidatiegeneeskunde, Universiteit Maastricht. |
* ZonMw subsidie Klinische Fellow. Onderwerp: Pijn bij dwarslaesie * ZonMw. Onderzoek naar de impact van chronische pijn bij mensen dwarslaesie en naar nieuwe niet-medicamenteuze behandelmethoden die betrekking hebben op hoe patiënten beter kunnen leren omgaan met chronische pijn. |
Geen restricties |
|
Mevr. E.H. (Ellen) Roels |
Revalidatiearts, UMC Groningen |
* Werkgroep lid ter ontwikkeling dataset Vocational Rehabilitation voor de ISCoS (International Spinal Cord Society). * Betrokkenheid bij (opzetten van) ITB zorg UMCG. * Management activiteiten voor dwarslaesieteam UMCG. |
ZonMw Prevolt studie: Elektrostimulatie ter preventie van decubitus bij dwarslaesie Swasci studie (interne UMCG gelden): lokale onderzoeker Insci studie (gaat uit van Swiss Paraplegic Research) dat in Nederland gecoördineerd wordt door het Erasmus MC; in het protocol voor Nederland van Erasmus MC staat bij Sponsor NA en bij Subsiding party NA. Lokale onderzoeker. |
Geen restricties |
|
Mevr. I.J.W. (Ilse) van Nes |
Revalidatiearts, Sint Maartenskliniek |
* Eindredacteur handboek dwarslaesierevalidatie (betaald). * Lid Scientific Committee ISCoS (onbetaald). * Lid commissie Klinisch Fellows ZonMW (onbetaald). |
* HEMON-NL: onderzoek naar het gebruik van ARC-IM Therapie om hemodynamische instabiliteit na dwarslaesie aan te pakken. Onward Medical, projectleider voor Nijmegen. * Uplift, Onward: Beïnvloeding bloeddrukregulatie en rompcontrole bij volwassenen met een dwarslaesie * Onward: Verbetering van armhandfunctie bij volwassenen met een dwarslaesie |
Geen restricties |
|
Mevr. J. (Janneke) Stolwijk-Swüste (voorzitster) |
Revalidatiearts, De Hoogstraat Revalidatie |
* Onderzoeker, KennisCentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht, De Hoogstraat Revalidatie. * Gastaanstelling, UMC Utrecht, afdeling revalidatie-, fysiotherapiewetenschappen en sport. * Lid scientific and research committee ISCoS (mondiale dwarslaesie vereniging) (2023-heden) (onbetaald). * General member Affiliated Societies and Networks Subcommittee ISCoS (2021-heden) (onbetaald). * Lid redactieraad Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde (2021-heden) (onbetaald). * Medisch adviseur Spina Bifida en Hydrocephalus Nederland (2020-heden) (onbetaald). * Vice voorzitter Nederlands Vlaams Dwarslaesie Genootschap (2018-heden) (onbetaald). * Board member EndParalysis Foundation (2018-heden) (onbetaald). * Lid ISCoS International Spinal Cord Rehabilitation study group (2018-heden) (onbetaald). |
* SKMS/VRA: herziening Nederlandse dwarslaesie database * NIDILRR: duur van uitkomsten van dwarslaesierevalidatie (A Heinemann, SRA Lab, Michigan, US) * ZonMW: coping met chronische pijn na een dwarslaesie (A. van Laake, MUMC+) * De Hoogstraat: pilotstudie naar effect van topicale amitriptyline creme op neuropathische pijn bij dwarslaesie * De Hoogstraat: Reducept (geen subsidiegever): Pijneducatie en –training door middel van Virtual Reality voor volwassenen met een dwarslaesie. Rol als co-promotor. |
Geen restricties |
|
Mevr. J. (Jolien) Schuttevaar |
Revalidatiearts, Revalidatiecentrum Roessingh |
Geen |
* Prevolt studie: elektrostimulatie bij decubitus (geen persoonlijke betrokkenheid, maar Roessingh doet mee als centrum). * Cervit B (promotieonderzoek cervicale ITB van collega E. Maas). |
Geen restricties |
|
Mevr. L. (Lianne) Stevens |
Fysiotherapeut, UMC Groningen |
Geen |
Geen |
Geen restricties |
|
Mevr. L.A. (Poldi) Wilbrink |
Neuroloog, Zuyderland MC |
* Adviesraad Abbvie (betaald). * Adviesraad Teva (betaald). * Richtlijncommissie trigeminus neuralgie (betaald). * Richtlijn hoofdpijn (betaald). *Spreker Biemond Cursus (NVN) (onbetaald). |
Geen |
Geen restricties |
|
Mevr. L.M.M. (Laura) Rustemeijer |
GZ-psycholoog, Rijndam Revalidatie |
Geen |
Geen |
|
|
Dhr. M.W.M. (Marcel) Post |
Senior-onderzoeker, KennisCentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht, De Hoogstraat Revalidatie. |
* Bijzonder hoogleraar dwarslaesierevalidatie, afdeling revalidatiegeneeskunde UMC Groningen. |
* ZonMW: Meting van uitkomsten van revalidatiebehandeling (MUREVAN). Rol als projectleider. * ZonMW: Begeleiding van naasten van volwassenen met een dwarslaesie. Rol als projectleider. * Handicap.NL: Zelfmanagement en eigen regie in de dwarslaesierevalidatie. Rol als projectleider. * SKMS/VRA: Herziening Nederlandse Dwarslaesie Dataset. Nee, Projectleidersrol. * AOSpine: Validering van de AOSpine PROSî vragenlijst bij mensen met een motorisch complete dwarslaesie. Geen projectleidersrol. * N!D!LRR: Duur van uitkomsten van dwars!aesiereva!idatie. Nee, Projectleidersrol. * Swiss Paraplegie Research: Internationale enquête functioneren en kwaliteit van leven van volwassenen met een dwarslaesie. Geen projectleidersrol. * ZonMW: Coping met chronische pijn na een dwarslaesie. Nee, Projectleidersrol. * De Hoogstraat: Pilotstudie naar effect van topicale amitriptyline creme op neuropathische pijn bij dwarslaesie. Geen projectleidersrol. * De Hoogstraat: Reducept (geen subsidiegever): Pijneducatie en –training door middel van Virtual Reality voor volwassenen met een dwarslaesie. Geen projectleidersrol. * Factoren en motieven die voor volwassenen met een dwarslaesie de keuze voor een niet farmacologische behandeling van neuropathische pijn bepalen. Geen projectleidersrol. * In hoeverre de richtlijn Dwarslaesierevalidatie met betrekking tot neuropathische pijn en de WHO standaard voor nociceptieve pijn wordt gevolgd op de klinische dwarslaesie afdeling van De Hoogstraat Revalidatie. Geen projectleidersrol. |
Geen restricties |
Inbreng patiëntenperspectief
Er werd aandacht besteed aan het patiëntenperspectief door twee afgevaardigden van Dwarslaesie Organisatie Nederland (DON) in de werkgroep. De verkregen input is meegenomen bij het opstellen van de uitgangsvragen, de keuze voor de uitkomstmaten en bij het opstellen van de overwegingen [(zie kop ‘Waarden en voorkeuren van volwassenen met een dwarslaesie en neuropathische pijn’). De conceptrichtlijn is tevens voor commentaar voorgelegd aan DON en de eventueel aangeleverde commentaren zijn bekeken en verwerkt.
Kwalitatieve raming van mogelijke financiële gevolgen in het kader van de Wkkgz
Bij de richtlijn is conform de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) een kwalitatieve raming uitgevoerd of de aanbevelingen mogelijk leiden tot substantiële financiële gevolgen. Bij het uitvoeren van deze beoordeling zijn richtlijnmodules op verschillende domeinen getoetst (zie het stroomschema op de Richtlijnendatabase).
Uit de kwalitatieve raming blijkt dat er geen substantiële financiële gevolgen zijn, zie onderstaande tabel.
| Module |
Uitkomst raming |
Toelichting |
|
Psychologische behandeling |
Geen substantiële financiële gevolgen |
Hoewel uit de toetsing volgt dat de aanbeveling(en) breed toepasbaar zijn (5.000-40.000 patiënten), volgt ook uit de toetsing dat het geen nieuwe manier van zorgverlening of andere organisatie van zorgverlening betreft. Er worden daarom geen substantiële financiële gevolgen verwacht. |
Werkwijze
AGREE
Deze richtlijnmodule is opgesteld conform de eisen vermeld in het rapport Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0 van de adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwaliteit. Dit rapport is gebaseerd op het AGREE II instrument (Appraisal of Guidelines for Research & Evaluation II; Brouwers, 2010).
Knelpuntenanalyse en uitgangsvragen
Tijdens de voorbereidende fase inventariseerde de werkgroep de knelpunten in de zorg voor volwassenen met een dwarslaesie en neuropathische pijn. Tevens zijn er knelpunten aangedragen door Dwarslaesie Organisatie Nederland, Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie, Nederlands Instituut van Psychologen, Nederlandse Vereniging Ziekenhuizen, V&VN Pijnverpleegkundigen en de Nederlandse Vereniging Revalidatieartsen via een enquête.
Op basis van de uitkomsten van de knelpuntenanalyse zijn door de werkgroep concept-uitgangsvragen opgesteld en definitief vastgesteld.
Uitkomstmaten
Na het opstellen van de zoekvraag behorende bij de uitgangsvraag inventariseerde de werkgroep welke uitkomstmaten voor de patiënt relevant zijn, waarbij zowel naar gewenste als ongewenste effecten werd gekeken. Hierbij werd een maximum van acht uitkomstmaten gehanteerd. De werkgroep waardeerde deze uitkomstmaten volgens hun relatieve belang bij de besluitvorming rondom aanbevelingen, als cruciaal (kritiek voor de besluitvorming), belangrijk (maar niet cruciaal) en onbelangrijk. Tevens definieerde de werkgroep tenminste voor de cruciale uitkomstmaten welke verschillen zij klinisch (patiënt) relevant vonden.
Methode literatuursamenvatting
Een uitgebreide beschrijving van de strategie voor zoeken en selecteren van literatuur is te vinden onder ‘Zoeken en selecteren’ onder Onderbouwing. Indien mogelijk werd de data uit verschillende studies gepoold in een random-effects model. Review Manager 5.4 werd gebruikt voor de statistische analyses. De beoordeling van de kracht van het wetenschappelijke bewijs wordt hieronder toegelicht.
Beoordelen van de kracht van het wetenschappelijke bewijs
De kracht van het wetenschappelijke bewijs werd bepaald volgens de GRADE-methode. GRADE staat voor ‘Grading Recommendations Assessment, Development and Evaluation’ (zie http://www.gradeworkinggroup.org/). De basisprincipes van de GRADE-methodiek zijn: het benoemen en prioriteren van de klinisch (patiënt) relevante uitkomstmaten, een systematische review per uitkomstmaat, en een beoordeling van de bewijskracht per uitkomstmaat op basis van de acht GRADE-domeinen (domeinen voor downgraden: risk of bias, inconsistentie, indirectheid, imprecisie, en publicatiebias; domeinen voor upgraden: dosis-effect relatie, groot effect, en residuele plausibele confounding).
GRADE onderscheidt vier gradaties voor de kwaliteit van het wetenschappelijk bewijs: hoog, redelijk, laag en zeer laag. Deze gradaties verwijzen naar de mate van zekerheid die er bestaat over de literatuurconclusie, in het bijzonder de mate van zekerheid dat de literatuurconclusie de aanbeveling adequaat ondersteunt (Schünemann, 2013; Hultcrantz, 2017).
|
GRADE |
Definitie |
|
Hoog |
|
|
Redelijk |
|
|
Laag |
|
|
Zeer laag |
|
Bij het beoordelen (graderen) van de kracht van het wetenschappelijk bewijs in richtlijnen volgens de GRADE-methodiek spelen grenzen voor klinische besluitvorming een belangrijke rol (Hultcrantz, 2017). Dit zijn de grenzen die bij overschrijding aanleiding zouden geven tot een aanpassing van de aanbeveling. Om de grenzen voor klinische besluitvorming te bepalen moeten alle relevante uitkomstmaten en overwegingen worden meegewogen. De grenzen voor klinische besluitvorming zijn daarmee niet één op één vergelijkbaar met het minimaal klinisch relevant verschil (Minimal Clinically Important Difference, MCID). Met name in situaties waarin een interventie geen belangrijke nadelen heeft en de kosten relatief laag zijn, kan de grens voor klinische besluitvorming met betrekking tot de effectiviteit van de interventie bij een lagere waarde (dichter bij het nuleffect) liggen dan de MCID (Hultcrantz, 2017).
Overwegingen (van bewijs naar aanbeveling)
Om te komen tot een aanbeveling zijn naast (de kwaliteit van) het wetenschappelijke bewijs ook andere aspecten belangrijk en worden meegewogen, zoals aanvullende argumenten uit bijvoorbeeld de biomechanica of fysiologie, waarden en voorkeuren van volwassenen met een dwarslaesie en neuropathische pijn, kosten (middelenbeslag), aanvaardbaarheid, haalbaarheid en implementatie. Deze aspecten zijn systematisch vermeld en beoordeeld (gewogen) onder het kopje ‘Overwegingen’ en kunnen (mede) gebaseerd zijn op expert opinion. Hierbij is gebruik gemaakt van een gestructureerd format gebaseerd op het evidence-to-decision framework van de internationale GRADE Working Group (Alonso-Coello, 2016a; Alonso-Coello 2016b). Dit evidence-to-decision framework is een integraal onderdeel van de GRADE methodiek.
Formuleren van aanbevelingen
De aanbevelingen geven antwoord op de uitgangsvraag en zijn gebaseerd op het beschikbare wetenschappelijke bewijs en de belangrijkste overwegingen, en een weging van de gunstige en ongunstige effecten van de relevante interventies. De kracht van het wetenschappelijk bewijs en het gewicht dat door de werkgroep wordt toegekend aan de overwegingen, bepalen samen de sterkte van de aanbeveling. Conform de GRADE-methodiek sluit een lage bewijskracht van conclusies in de systematische literatuuranalyse een sterke aanbeveling niet a priori uit, en zijn bij een hoge bewijskracht ook zwakke aanbevelingen mogelijk (Agoritsas, 2017; Neumann, 2016). De sterkte van de aanbeveling wordt altijd bepaald door weging van alle relevante argumenten tezamen. De werkgroep heeft bij elke aanbeveling opgenomen hoe zij tot de richting en sterkte van de aanbeveling zijn gekomen.
In de GRADE-methodiek wordt onderscheid gemaakt tussen sterke en zwakke (of conditionele) aanbevelingen. De sterkte van een aanbeveling verwijst naar de mate van zekerheid dat de voordelen van de interventie opwegen tegen de nadelen (of vice versa), gezien over het hele spectrum van patiënten waarvoor de aanbeveling is bedoeld. De sterkte van een aanbeveling heeft duidelijke implicaties voor patiënten, behandelaars en beleidsmakers (zie onderstaande tabel). Een aanbeveling is geen dictaat, zelfs een sterke aanbeveling gebaseerd op bewijs van hoge kwaliteit (GRADE gradering HOOG) zal niet altijd van toepassing zijn, onder alle mogelijke omstandigheden en voor elke individuele patiënt.
|
Implicaties van sterke en zwakke aanbevelingen voor verschillende richtlijngebruikers |
||
|
|
Sterke aanbeveling |
Zwakke (conditionele) aanbeveling |
|
Voor patiënten |
De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen en slechts een klein aantal niet. |
Een aanzienlijk deel van de patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen, maar veel patiënten ook niet. |
|
Voor behandelaars |
De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak moeten ontvangen. |
Er zijn meerdere geschikte interventies of aanpakken. De patiënt moet worden ondersteund bij de keuze voor de interventie of aanpak die het beste aansluit bij zijn of haar waarden en voorkeuren. |
|
Voor beleidsmakers |
De aanbevolen interventie of aanpak kan worden gezien als standaardbeleid. |
Beleidsbepaling vereist uitvoerige discussie met betrokkenheid van veel stakeholders. Er is een grotere kans op lokale beleidsverschillen. |
Organisatie van zorg
In de knelpuntenanalyse en bij de ontwikkeling van de richtlijnmodule is expliciet aandacht geweest voor de organisatie van zorg: alle aspecten die randvoorwaardelijk zijn voor het verlenen van zorg (zoals coördinatie, communicatie, (financiële) middelen, mankracht en infrastructuur). Randvoorwaarden die relevant zijn voor het beantwoorden van deze specifieke uitgangsvraag zijn genoemd bij de overwegingen.
Commentaar- en autorisatiefase
De conceptrichtlijnmodule werd aan de betrokken (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt) organisaties voorgelegd ter commentaar. De commentaren werden verzameld en besproken met de werkgroep. Naar aanleiding van de commentaren werd de conceptrichtlijnmodule aangepast en definitief vastgesteld door de werkgroep. De definitieve richtlijnmodule werd aan de deelnemende (wetenschappelijke) verenigingen en (patiënt) organisaties voorgelegd voor autorisatie en door hen geautoriseerd dan wel geaccordeerd.
Literatuur
Agoritsas T, Merglen A, Heen AF, Kristiansen A, Neumann I, Brito JP, Brignardello-Petersen R, Alexander PE, Rind DM, Vandvik PO, Guyatt GH. UpToDate adherence to GRADE criteria for strong recommendations: an analytical survey. BMJ Open. 2017 Nov 16;7(11):e018593. doi: 10.1136/bmjopen-2017-018593. PubMed PMID: 29150475; PubMed Central PMCID: PMC5701989.
Alonso-Coello P, Schünemann HJ, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Rada G, Rosenbaum S, Morelli A, Guyatt GH, Oxman AD; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 1: Introduction. BMJ. 2016 Jun 28;353:i2016. doi: 10.1136/bmj.i2016. PubMed PMID: 27353417.
Alonso-Coello P, Oxman AD, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Vandvik PO, Meerpohl J, Guyatt GH, Schünemann HJ; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 2: Clinical practice guidelines. BMJ. 2016 Jun 30;353:i2089. doi: 10.1136/bmj.i2089. PubMed PMID: 27365494.
Brouwers MC, Kho ME, Browman GP, Burgers JS, Cluzeau F, Feder G, Fervers B, Graham ID, Grimshaw J, Hanna SE, Littlejohns P, Makarski J, Zitzelsberger L; AGREE Next Steps Consortium. AGREE II: advancing guideline development, reporting and evaluation in health care. CMAJ. 2010 Dec 14;182(18):E839-42. doi: 10.1503/cmaj.090449. Epub 2010 Jul 5. Review. PubMed PMID: 20603348; PubMed Central PMCID: PMC3001530.
Hultcrantz M, Rind D, Akl EA, Treweek S, Mustafa RA, Iorio A, Alper BS, Meerpohl JJ, Murad MH, Ansari MT, Katikireddi SV, Östlund P, Tranæus S, Christensen R, Gartlehner G, Brozek J, Izcovich A, Schünemann H, Guyatt G. The GRADE Working Group clarifies the construct of certainty of evidence. J Clin Epidemiol. 2017 Jul;87:4-13. doi: 10.1016/j.jclinepi.2017.05.006. Epub 2017 May 18. PubMed PMID: 28529184; PubMed Central PMCID: PMC6542664.
Medisch Specialistische Richtlijnen 2.0 (2012). Adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwalitieit.
http://richtlijnendatabase.nl/over_deze_site/over_richtlijnontwikkeling.html
Neumann I, Santesso N, Akl EA, Rind DM, Vandvik PO, Alonso-Coello P, Agoritsas T, Mustafa RA, Alexander PE, Schünemann H, Guyatt GH. A guide for health professionals to interpret and use recommendations in guidelines developed with the GRADE approach. J Clin Epidemiol. 2016 Apr;72:45-55. doi: 10.1016/j.jclinepi.2015.11.017. Epub 2016 Jan 6. Review. PubMed PMID: 26772609.
Schünemann H, Brożek J, Guyatt G, et al. GRADE handbook for grading quality of evidence and strength of recommendations. Updated October 2013. The GRADE Working Group, 2013. Available from http://gdt.guidelinedevelopment.org/central_prod/_design/client/handbook/handbook.html.
Zoekverantwoording
Algemene informatie
|
Cluster/richtlijn: Neuropathische pijnmodules bij de richtlijn dwarslaesie |
|
|
Uitgangsvraag/modules: UV5 Wat is de aanbevolen strategie voor het toepassen van psychologische behandeling bij de behandeling van neuropathische pijn voor volwassenen met een dwarslaesie? |
|
|
Database(s): Embase.com, Ovid/Medline |
Datum: 21-04-2024 en 26-4-2024 |
|
Periode: n.v.t. |
Talen: geen restrictie |
|
Literatuurspecialist: Eugenie Delvaux |
Rayyan review: https://rayyan.ai/reviews/1013021 |
|
BMI-zoekblokken: voor verschillende opdrachten wordt (deels) gebruik gemaakt van de zoekblokken van BMI-Online https://blocks.bmi-online.nl/ Bij gebruikmaking van een volledig zoekblok zal naar de betreffende link op de website worden verwezen. |
|
|
Toelichting: Voor deze vraag is gezocht met de concepten:
‘Neuropatische pijn’ EN ‘dwarslaesie’ EN ‘psychologische behandeling’ EN volwassenen.
Het laatste sleutelartikel [Eller OC:2022] zit wél in de totale set, niet in de studietypes SR, RCT of OBS.
|
|
|
Te gebruiken voor richtlijntekst: In de databases Embase.com en Ovid/Medline is op systematisch gezocht naar systematische reviews, RCTs en observationele studies over. De literatuurzoekactie leverde 289 unieke treffers op. |
|
Zoekopbrengst
|
|
EMBASE |
OVID/MEDLINE |
Ontdubbeld |
|
SR |
66 |
33 |
72 |
|
RCT |
122 |
69 |
112 |
|
Observationele studies |
191 |
49 |
105 |
|
Totaal |
|
|
289 |
*in Rayyan
Zoekstrategie
Embase.com
|
No. |
Query |
Results |
|
#15 |
#7 AND #12 |
191 |
|
#14 |
#7 AND #9 |
122 |
|
#13 |
#7 AND #8 |
66 |
|
#12 |
#10 OR #11 |
16932708 |
|
#11 |
'case control study'/de OR 'comparative study'/exp OR 'control group'/de OR 'controlled study'/de OR 'controlled clinical trial'/de OR 'crossover procedure'/de OR 'double blind procedure'/de OR 'phase 2 clinical trial'/de OR 'phase 3 clinical trial'/de OR 'phase 4 clinical trial'/de OR 'pretest posttest design'/de OR 'pretest posttest control group design'/de OR 'quasi experimental study'/de OR 'single blind procedure'/de OR 'triple blind procedure'/de OR (((control OR controlled) NEAR/6 trial):ti,ab,kw) OR (((control OR controlled) NEAR/6 (study OR studies)):ti,ab,kw) OR (((control OR controlled) NEAR/1 active):ti,ab,kw) OR 'open label*':ti,ab,kw OR (((double OR two OR three OR multi OR trial) NEAR/1 (arm OR arms)):ti,ab,kw) OR ((allocat* NEAR/10 (arm OR arms)):ti,ab,kw) OR placebo*:ti,ab,kw OR 'sham-control*':ti,ab,kw OR (((single OR double OR triple OR assessor) NEAR/1 (blind* OR masked)):ti,ab,kw) OR nonrandom*:ti,ab,kw OR 'non-random*':ti,ab,kw OR 'quasi-experiment*':ti,ab,kw OR crossover:ti,ab,kw OR 'cross over':ti,ab,kw OR 'parallel group*':ti,ab,kw OR 'factorial trial':ti,ab,kw OR ((phase NEAR/5 (study OR trial)):ti,ab,kw) OR ((case* NEAR/6 (matched OR control*)):ti,ab,kw) OR ((match* NEAR/6 (pair OR pairs OR cohort* OR control* OR group* OR healthy OR age OR sex OR gender OR patient* OR subject* OR participant*)):ti,ab,kw) OR ((propensity NEAR/6 (scor* OR match*)):ti,ab,kw) OR versus:ti OR vs:ti OR compar*:ti OR ((compar* NEAR/1 study):ti,ab,kw) OR (('major clinical study'/de OR 'clinical study'/de OR 'cohort analysis'/de OR 'observational study'/de OR 'cross-sectional study'/de OR 'multicenter study'/de OR 'correlational study'/de OR 'follow up'/de OR cohort*:ti,ab,kw OR 'follow up':ti,ab,kw OR followup:ti,ab,kw OR longitudinal*:ti,ab,kw OR prospective*:ti,ab,kw OR retrospective*:ti,ab,kw OR observational*:ti,ab,kw OR 'cross sectional*':ti,ab,kw OR cross?ectional*:ti,ab,kw OR multicent*:ti,ab,kw OR 'multi-cent*':ti,ab,kw OR consecutive*:ti,ab,kw) AND (group:ti,ab,kw OR groups:ti,ab,kw OR subgroup*:ti,ab,kw OR versus:ti,ab,kw OR vs:ti,ab,kw OR compar*:ti,ab,kw OR 'odds ratio*':ab OR 'relative odds':ab OR 'risk ratio*':ab OR 'relative risk*':ab OR 'rate ratio':ab OR aor:ab OR arr:ab OR rrr:ab OR ((('or' OR 'rr') NEAR/6 ci):ab))) |
15023884 |
|
#10 |
'major clinical study'/de OR 'clinical study'/de OR 'case control study'/de OR 'family study'/de OR 'longitudinal study'/de OR 'retrospective study'/de OR 'prospective study'/de OR 'comparative study'/de OR 'cohort analysis'/de OR ((cohort NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('case control' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('follow up' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (observational NEAR/1 (study OR studies)) OR ((epidemiologic NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) OR (('cross sectional' NEAR/1 (study OR studies)):ab,ti) |
8190682 |
|
#9 |
'clinical trial'/exp OR 'randomization'/exp OR 'single blind procedure'/exp OR 'double blind procedure'/exp OR 'crossover procedure'/exp OR 'placebo'/exp OR 'prospective study'/exp OR rct:ab,ti OR random*:ab,ti OR 'single blind':ab,ti OR 'randomised controlled trial':ab,ti OR 'randomized controlled trial'/exp OR placebo*:ab,ti |
4018627 |
|
#8 |
'meta analysis'/exp OR 'meta analysis (topic)'/exp OR metaanaly*:ti,ab OR 'meta analy*':ti,ab OR metanaly*:ti,ab OR 'systematic review'/de OR 'cochrane database of systematic reviews'/jt OR prisma:ti,ab OR prospero:ti,ab OR (((systemati* OR scoping OR umbrella OR 'structured literature') NEAR/3 (review* OR overview*)):ti,ab) OR ((systemic* NEAR/1 review*):ti,ab) OR (((systemati* OR literature OR database* OR 'data base*') NEAR/10 search*):ti,ab) OR (((structured OR comprehensive* OR systemic*) NEAR/3 search*):ti,ab) OR (((literature NEAR/3 review*):ti,ab) AND (search*:ti,ab OR database*:ti,ab OR 'data base*':ti,ab)) OR (('data extraction':ti,ab OR 'data source*':ti,ab) AND 'study selection':ti,ab) OR ('search strategy':ti,ab AND 'selection criteria':ti,ab) OR ('data source*':ti,ab AND 'data synthesis':ti,ab) OR medline:ab OR pubmed:ab OR embase:ab OR cochrane:ab OR (((critical OR rapid) NEAR/2 (review* OR overview* OR synthes*)):ti) OR ((((critical* OR rapid*) NEAR/3 (review* OR overview* OR synthes*)):ab) AND (search*:ab OR database*:ab OR 'data base*':ab)) OR metasynthes*:ti,ab OR 'meta synthes*':ti,ab |
1022620 |
|
#7 |
#6 NOT (('adolescent'/exp OR 'child'/exp OR adolescent*:ti,ab,kw OR child*:ti,ab,kw OR schoolchild*:ti,ab,kw OR infant*:ti,ab,kw OR girl*:ti,ab,kw OR boy*:ti,ab,kw OR teen:ti,ab,kw OR teens:ti,ab,kw OR teenager*:ti,ab,kw OR youth*:ti,ab,kw OR pediatr*:ti,ab,kw OR paediatr*:ti,ab,kw OR puber*:ti,ab,kw) NOT ('adult'/exp OR 'aged'/exp OR 'middle aged'/exp OR adult*:ti,ab,kw OR man:ti,ab,kw OR men:ti,ab,kw OR woman:ti,ab,kw OR women:ti,ab,kw)) |
451 |
|
#6 |
#5 NOT ('conference abstract'/it OR 'editorial'/it OR 'letter'/it OR 'note'/it) NOT (('animal'/exp OR 'animal experiment'/exp OR 'animal model'/exp OR 'nonhuman'/exp) NOT 'human'/exp) |
465 |
|
#5 |
#3 AND #4 |
668 |
|
#4 |
'psychotherapy'/exp OR 'cognitive behavioral therapy'/exp OR 'counseling'/exp OR psychotherap*:ti,ab,kw OR 'socioenvironmental therap*':ti,ab,kw OR ((cogniti* NEAR/4 (behavi* OR treatment* OR therap*)):ti,ab,kw) OR 'exposure therap*':ti,ab,kw OR 'cognitive behav*':ti,ab,kw OR psychosocial:ti,ab,kw OR psychoeduaction:ti,ab,kw OR 'commitment therap*':ti,ab,kw OR mindfulness*:ti,ab,kw OR emdr:ti,ab,kw OR (((psychol* OR psycho* OR therapeut*) NEAR/3 (intervention* OR treatment*)):ti,ab,kw) OR cbt:ti,ab,kw OR hypnos*:ti,ab,kw OR counseling:ti,ab,kw OR 'mental imager*':ti,ab,kw OR exposure:ti,ab,kw OR 'graded activit*':ti,ab,kw |
2297211 |
|
#3 |
#1 AND #2 |
9182 |
|
#2 |
'neuropathic pain'/exp OR 'neuralgia'/exp OR 'allodynia'/exp OR ((pain* NEAR/3 ('neuro pathic' OR neurogenic OR neuropathic OR management OR treatment*)):ti,ab,kw) OR allodynia*:ti,ab,kw OR neuralgia:ti,ab,kw OR (((nerve* OR induced) NEAR/5 pain*):ti,ab,kw) OR neurodynia:ti,ab,kw OR 'chronic pain*':ti,ab,kw |
335236 |
|
#1 |
'spinal cord injury'/exp OR 'paraplegia'/exp OR 'quadriplegia'/exp OR ((('spinal cord' OR spine) NEAR/3 (injur* OR trauma* OR compression OR transection OR transverse OR contusion OR laceration OR hemisection OR lesion* OR damag*)):ti,ab,kw) OR paraparesis:ti,ab,kw OR parapleg*:ti,ab,kw OR quadriparesi*:ti,ab,kw OR 'quadriplegia':ti,ab,kw OR tetraplegia:ti,ab,kw OR 'tetraparesis':ti,ab,kw OR 'tetraplagia':ti,ab,kw OR 'tetraplegia':ti,ab,kw OR (('cental cord' NEAR/3 syndrome*):ti,ab,kw) OR sci:ti,ab,kw |
208780 |
Ovid/Medline
|
# |
Searches |
Results |
|
13 |
7 and 10 |
49 |
|
12 |
7 and 9 |
69 |
|
11 |
7 and 8 |
33 |
|
10 |
Epidemiologic studies/ or case control studies/ or exp cohort studies/ or Controlled Before-After Studies/ or Case control.tw. or cohort*.tw. or Cohort analy$.tw. or (Follow up adj (study or studies)).tw. or (observational adj (study or studies)).tw. or Longitudinal.tw. or Retrospective*.tw. or prospective*.tw. or consecutive*.tw. or Cross sectional.tw. or Cross-sectional studies/ or historically controlled study/ or interrupted time series analysis/ |
4757050 |
|
9 |
exp clinical trial/ or randomized controlled trial/ or exp clinical trials as topic/ or randomized controlled trials as topic/ or Random Allocation/ or Double-Blind Method/ or Single-Blind Method/ or (clinical trial, phase i or clinical trial, phase ii or clinical trial, phase iii or clinical trial, phase iv or controlled clinical trial or randomized controlled trial or multicenter study or clinical trial).pt. or random*.ti,ab. or (clinic* adj trial*).tw. or ((singl* or doubl* or treb* or tripl*) adj (blind$3 or mask$3)).tw. or Placebos/ or placebo*.tw. |
2718396 |
|
8 |
meta-analysis/ or meta-analysis as topic/ or (metaanaly* or meta-analy* or metanaly*).ti,ab,kf. or systematic review/ or cochrane.jw. or (prisma or prospero).ti,ab,kf. or ((systemati* or scoping or umbrella or "structured literature") adj3 (review* or overview*)).ti,ab,kf. or (systemic* adj1 review*).ti,ab,kf. or ((systemati* or literature or database* or data-base*) adj10 search*).ti,ab,kf. or ((structured or comprehensive* or systemic*) adj3 search*).ti,ab,kf. or ((literature adj3 review*) and (search* or database* or data-base*)).ti,ab,kf. or (("data extraction" or "data source*") and "study selection").ti,ab,kf. or ("search strategy" and "selection criteria").ti,ab,kf. or ("data source*" and "data synthesis").ti,ab,kf. or (medline or pubmed or embase or cochrane).ab. or ((critical or rapid) adj2 (review* or overview* or synthes*)).ti. or (((critical* or rapid*) adj3 (review* or overview* or synthes*)) and (search* or database* or data-base*)).ab. or (metasynthes* or meta-synthes*).ti,ab,kf. |
742047 |
|
7 |
6 not ((exp animals/ or exp models, animal/) not humans/) not (letter/ or comment/ or editorial/) |
238 |
|
6 |
5 not (child* or schoolchild* or infan* or adolescen* or pediatri* or paediatr* or neonat* or boy or boys or boyhood or girl or girls or girlhood or youth or youths or baby or babies or toddler* or childhood or teen or teens or teenager* or newborn* or postneonat* or postnat* or puberty or preschool* or suckling* or picu or nicu or juvenile?).tw. |
280 |
|
5 |
3 and 4 |
286 |
|
4 |
exp Psychotherapy/ or exp Cognitive Behavioral Therapy/ or exp Counseling/ or psychotherap*.ti,ab,kf. or 'socioenvironmental therap*'.ti,ab,kf. or (cogniti* adj4 (behavi* or treatment* or therap*)).ti,ab,kf. or 'exposure therap*'.ti,ab,kf. or 'cognitive behav*'.ti,ab,kf. or psychosocial.ti,ab,kf. or psychoeduaction.ti,ab,kf. or 'commitment therap*'.ti,ab,kf. or mindfulness*.ti,ab,kf. or emdr.ti,ab,kf. or ((psychol* or psycho* or therapeut*) adj3 (intervention* or treatment*)).ti,ab,kf. or cbt.ti,ab,kf. or hypnos*.ti,ab,kf. or counseling.ti,ab,kf. or 'mental imager*'.ti,ab,kf. or exposure.ti,ab,kf. or 'graded activit*'.ti,ab,kf. |
1687216 |
|
3 |
1 and 2 |
3713 |
|
2 |
exp Neuralgia/ or exp Hyperalgesia/ or exp Pain Management/ or (pain* adj3 (neurogenic or neuropathic or management or treatment*)).ti,ab,kf. or allodynia*.ti,ab,kf. or neuralgia.ti,ab,kf. or ((nerve or induced) adj5 pain*).ti,ab,kf. or neurodynia.ti,ab,kf. |
179872 |
|
1 |
exp Spinal Cord Injuries/ or exp Paraplegia/ or exp Quadriplegia/ or ((('spinal cord' or spine) adj3 (injur* or trauma* or compression or transection or transverse or contusion or laceration or hemisection or lesion* or damag*)) or paraparesis or parapleg* or quadriparesi* or quadriplegia or tetraplegia or tetraparesis or tetraplagia or tetraplegia).ti,ab,kf. or ('central cord' adj3 syndrome*).ti,ab,kf. or sci.ti,ab,kf. |
142431 |