Terug naar zoekresultaten

Diabetische retinopathie

Volgen
Initiatief: NIV Aantal modules: 10
Bijlagen
Download richtlijn

Startpagina - Diabetische retinopathie

Beoordeeld: 14-11-2017
Thuisarts logo
Diabetische Retinopathie

Waar gaat deze richtlijn over?

De richtlijn Diabetische retinopathie uit 2017 is deels herzien. In de 2022 update (project Modulair onderhoud diabetesrichtlijnen) is een submodule toegevoegd over automatische screening voor retinopathie met behulp van artificial intelligence (AI), een submodule over screening voor retinopathie bij kinderen en is de module behandeling van diabetisch macula oedeem herzien.

 

In de afgelopen jaren zijn aanzienlijke vorderingen gemaakt in diagnostiek en behandeling en ook op het gebied van screening zijn eveneens nieuwe inzichten verkregen. Met name op het gebied van de behandeling middels intravitreale injecties zijn veel studies verricht naar bestaande en nieuwe medicatie. Diabetische retinopathie (DR) is een veelvoorkomende oorzaak van blindheid en slechtziendheid bij volwassenen in de leeftijd tussen de 30 en de 65 jaar. Een ernstige visuele handicap heeft niet alleen verstrekkende gevolgen voor de kwaliteit van leven van de patiënt, maar speelt ook op macro-economisch niveau een aanzienlijke rol. Doordat het aantal mensen met diabetes mellitus gestaag toeneemt, neemt ook het aantal mensen met DR toe. Bij langer bestaande diabetes mellitus (type 1 en 2) kan de prevalentie van DR oplopen tot 35%. De richtlijn diabetische retinopathie biedt de betrokken zorgprofessional handvatten voor de screening, diagnostiek en behandeling van DR bij volwassenen.

 

Deze richtlijn richt zich op wat volgens de huidige maatstaven de beste zorg is voor volwassen patiënten met diabetische retinopathie, met een aparte module voor screening bij kinderen. In de richtlijn komen de volgende onderwerpen aan de orde:

 

  • Screening op diabetische retinopathie (o.a. met nieuwe modules automatische screening en screening bij kinderen)
  • Meerwaarde fluorescentieangiografie (FAG) bij diagnostiek en behandeling
  • Anti vascular endothelial growth factor (-VEGF) bij diabetisch macula oedeem (herziene module)
  • Timing vitrectomie na glasvochtbloeding
  • Timing cataractextractie bij retinopathie
  • Randvoorwaarden bij diabetische retinopathie

 

Voor wie is de richtlijn bedoeld?

Deze richtlijn is bestemd voor alle zorgverleners die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met DR.

 

Voor patiënten

Een ander woord voor diabetes mellitus is suikerziekte. Als iemand diabetes mellitus heeft, kan het lichaam de bloedsuiker niet goed zelf regelen. DR is beschadiging van het netvlies van de ogen en is een veelvoorkomende oorzaak van blindheid en slechtziendheid bij volwassenen in de leeftijd tussen de 30 en de 65 jaar.

 

Meer informatie over diabetes mellitus is te vinden op Thuisarts:

Diabetes mellitus

 

Meer informatie over oogcontrole bij diabetes mellitus is te vinden op Thuisarts:

Diabetes mellitus, oogonderzoek

Diabetes mellitus, schade aan ogen

 

Meer informatie over diabetes mellitus is te vinden op de website van de Patiëntenvereniging: Diabetes Vereniging Nederland

 

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?

Het initiatief voor deze richtlijn is afkomstig van de Nederlandse Internisten Vereniging. De richtlijn is opgesteld door internisten, in samenwerking met oogartsen, huisartsen, optometristen, kinderartsen en patiëntenorganisatie.

Onderbouwing

  1. Agardh E, Tababat-Khani P. Adopting 3-year screening intervals forsight-threatening retinal vascular lesions in type 2 diabetic subjects without retinopathy. Diabetes Care 2011;34:1318-9. PMID:21562322
  2. American Diabetes Association. (9) Microvascular complications and foot care. Diabetes Care. 2015 Jan;38 Suppl:S58-66. doi: 10.2337/dc15-S012. PubMed PMID: 25537710.
  3. American Diabetes Association. Management of Diabetes in Pregnancy Diabetes Care 2015;38 (Suppl. 1):S77–S79. PMID: 25537713.
  4. Aspelund T, Thornórisdóttir O, Olafsdottir E, Gudmundsdottir A, EinarsdóttirAB, Mehlsen J et al. Individual risk assessment and information technology to optimise screening frequency for diabetic retinopathy. Diabetologia. 2011 Oct;54(10):2525-32. doi: 10.1007/s00125-011-2257-7. Epub 2011 Jul 27. PubMed PMID: 21792613.
  5. Benbassat J, Polak BC. Reliability of screening methods for diabetic retinopathy. Diabet Med. 2009 Aug;26(8):783-90. PMID: 19709148.
  6. Chalk D, Pitt M, Vaidya B, Stein K. Can the retinal screening interval be safely increased to 2 years for type 2 diabetic patients without retinopathy? Diabetes Care. 2012 Aug;35(8):1663-8. doi: 10.2337/dc11-2282. Epub 2012 May 7. PubMed PMID: 22566535.
  7. Day TE, Ravi N, Xian H, Brugh A. Sensitivity of diabetic retinopathy associated vision loss to screening interval in an agent-based/discrete event simulation model. Comput Biol Med. 2014;47:7-12. doi:10.1016/j.compbiomed.2014.01.007. Epub 2014 Jan 21. PubMed PMID: 24508563.
  8. Echouffo-Tcheugui JB, Ali MK, Roglic G, et al. Screening intervals for diabetic retinopathy and incidence of visual loss: a systematic review. Diabet Med. 2013;30(11):1272-1292. doi: 10.1111/dme.12274. Review. PubMed PMID: 23819487.
  9. Fleming AD, Goatman KA, Philip S, Prescott GJ, Sharp PF, Olson JA. Automated grading for diabetic retinopathy: a large-scale audit using arbitration by clinical experts. Br J Ophthalmol. 2010 Dec;94(12):1606-10. doi: 10.1136/bjo.2009.176784. Epub 2010 Sep 21. PubMed PMID: 20858722.
  10. Forster AS, Forbes A, Dodhia H, et al. Changes in detection of retinopathy in type 2 diabetes in the first 4 years of a population-based diabetic eye screening program: retrospective cohort study. Diabetes Care. 2013a;36(9):2663-2669. doi: 10.2337/dc13-0130. Epub 2013 Apr 25. Erratum in: Diabetes Care. 2014;37(7):2063. PubMed PMID: 23620476.
  11. Forster AS, Forbes A, Dodhia H, et al. Non-attendance at diabetic eye screening and risk of sight-threatening diabetic retinopathy: a population-based cohort study. Diabetologia. 2013b;56(10):2187-2193. doi: 10.1007/s00125-013-2975-0. Epub 2013 Jun 22. Erratum in: Diabetologia. 2013;56(10):2341. PubMed PMID: 23793717.
  12. Goatman KA, Philip S, Fleming AD, Harvey RD et al. External quality assurance for image grading in the Scottish Diabetic Retinopathy Screening Programme. Diabet Med. 2012 Jun;29(6):776-83. PMID: 22023553.
  13. Harding S, Greenwood R, Aldington S, Gibson J, Owens D, Taylor R, Kohner E,Scanlon P, Leese G; Diabetic Retinopathy Grading and Disease Management Working Party. Grading and disease management in national screening for diabetic retinopathy in England and Wales. Diabet Med. 2003 Dec;20(12):965-71. PubMed PMID: 14632697.
  14. Hutchinson A, McIntosh A, Peters J, O'Keeffe C, Khunti K, Baker R et al. Effectiveness of screening and monitoring tests for diabetic retinopathy—a systematic review. Diabet Med. 2000 Jul;17(7):495-506. Review. PubMed PMID:10972578.
  15. InEen. Transparante ketenzorg diabetes mellitus, COPD en VRM rapportage zorggroepen over 2014. Utrecht 2015. Te raadplegen via: www.ineen.nl
  16. ICO, International Council of Ophtalmology (2014). Lignes Directives de l’ICO pour les Soins Oculaires Chez les Diabétiques. Link: http://www.icoph.org/downloads/ICOGuidelinesDiabeticEyeCare-French.pdf [geraadpleegd op 23 jan 2016].
  17. Jin P, Peng J, Zou H, Wang W, Fu J, Shen B, Bai X, Xu X, Zhang X. The 5-year onset and regression of diabetic retinopathy in Chinese type 2 diabetes patients. PLoS One. 2014;9:e113359. PMID: 25402474.
  18. Jones CD, Greenwood RH, Misra A, Bachmann MO. Incidence and Progression of Diabetic Retinopathy During 17 Years of a Population-Based Screening Program in England. Diabetes Care 2012;35:592-6. PMID:22279031
  19. Leese GP, Stratton IM, Land M, et al; Four Nations Diabetic Retinopathy Screening Study Group. Progression of diabetes retinal status within community screening programs and potential implications for screening intervals. Diabetes Care. 2015;38(3):488-494. doi: 10.2337/dc14-1778. Epub 2014 Dec 18. PubMed PMID: 25524948.
  20. Liu Y, Wang M, Morris AD, Doney AS, Leese GP, Pearson ER, Palmer CN. Glycemic exposure and blood pressure influencing progression and remission of diabetic retinopathy: a longitudinal cohort study in GoDARTS. Diabetes Care. 2013 Dec;36(12):3979-84. doi: 10.2337/dc12-2392. Epub 2013 Oct 29. PubMed PMID: 24170761.
  21. Looker HC, Nyangoma SO, Cromie D, et al.; Scottish Diabetic Retinopathy Screening Collaborative; Scottish Diabetes Research Network Epidemiology Group. Diabetic retinopathy at diagnosis of type 2 diabetes in Scotland. Diabetologia. 2012;55(9):2335-2342. Epub 2012 Jun 12. PubMed PMID: 22688348.
  22. Looker HC, Nyangoma SO, Cromie DT, et al.; Scottish Diabetes Research Network (SDRN) Epidemiology Group and the Scottish Diabetic Retinopathy Collaborative. Predicted impact of extending the screening interval for diabetic retinopathy: the Scottish Diabetic Retinopathy Screening programme. Diabetologia. 2013;56(8):1716-1725. doi: 10.1007/s00125-013-2928-7. Epub 2013 May 21. PubMed PMID: 23689796.
  23. Looker HC, Nyangoma SO, Cromie DT, et al.; Scottish Diabetes Research Network Epidemiology Group; Scottish Diabetic Retinopathy Collaborative. Rates of referable eye disease in the Scottish National Diabetic Retinopathy Screening Programme. Br J Ophthalmol. 2014;98(6):790-795. doi: 10.1136/bjophthalmol-2013-303948. Epub 2014 Mar 5. PubMed PMID: 24599419.
  24. Misra A, Bachmann MO, Greenwood RH, Jenkins C, Shaw A, Barakat O et al. Trends in yield and effects of screening intervals during 17 years of a large UK community-based diabetic retinopathy screening programme. Diabet Med. 2009 Oct;26(10):1040-7. doi: 10.1111/j.1464-5491.2009.02820.x. PubMed PMID: 19900237.
  25. NHS (2012). Diabetic Eye Screening Programme. Diabetic Eye Screening Revised Grading Definitions, version 1.3 (1 november 2012). Te raadplegen via: http://www.eyescreening.org.uk/
  26. NICE (2015). Diabetes in pregnancy: management of diabetes and its complications from preconception to the postnatal period. NICE guideline [NG3]. Link: https://www.nice.org.uk/guidance/ng3 [geraadpleegd nov 2015]
  27. NICE (2016). Type 1 diabetes in adults: diagnosis and management (last updated July 2016). Link: https://www.nice.org.uk/guidance/ng17 (geraadpleegd juli 2017).
  28. NICE (2017). Type 2 diabetes in adults: management (last updated May 2017). Link: https://www.nice.org.uk/guidance/ng28 (geraadpleegd juli 2017).
  29. NOG (2006). Richtlijn Diabetische retinopathie: screening, diagnostiek en behandeling. Te raadplegen via: www.kwaliteitskoepel.nl
  30. Papavasileiou E, Dereklis D, Oikonomidis P, Grixti A, et al. An effective programme to systematic diabetic retinopathy screening in order to reduce diabetic retinopathy blindness. Hell J Nucl Med. 2014;17 Suppl 1:30-34. PubMed PMID: 24392466.
  31. Porta M, Maurino M, Severini S, et al. Clinical characteristics influence screening intervals for diabetic retinopathy. Diabetologia. 2013;56(10):2147-2152. doi: 10.1007/s00125-013-2989-7. Epub 2013 Jul 5. PubMed PMID: 23827966.
  32. Sallam A, Scanlon PH, Stratton IM, Jones V, Martin CN, Brelen M et al. Agreement and reasons for disagreement between photographic and hospital biomicroscopy grading of diabetic retinopathy. Diabet Med. 2011 Jun;28(6):741-6. doi: 10.1111/j.1464-5491.2011.03273.x. PubMed PMID: 21342245.
  33. Scanlon PH, Aldington SJ, Leal J, Luengo-Fernandez R, Oke J, Sivaprasad S, Gazis A, Stratton IM. Development of a cost-effectiveness model for optimisation of the screening interval in diabetic retinopathy screening. Health Technol Assess. 2015 Sep;19(74):1-116. doi: 10.3310/hta19740. PubMed PMID: 26384314.
  34. Scanlon PH, Stratton IM, Histed M, et al. The influence of background diabetic retinopathy in the second eye on rates of progression of diabetic retinopathy between 2005 and 2010. Acta Ophthalmol. 2013;91(5):e335-339. doi: 10.1111/aos.12074. Epub 2013 Apr 1. PubMed PMID: 23551550.
  35. Sellahewa L, Simpson C, Maharajan P, Duffy J, Idris I. Grader agreement, and sensitivity and specificity of digital photography in a community optometry-based diabetic eye screening program. Clin Ophthalmol. 2014 Jul 17;8:1345-9. doi: 10.2147/OPTH.S61483. eCollection 2014. PubMed PMID: 25114496.
  36. Sivaprasad S, Gupta B, Crosby-Nwaobi R, Evans J. Prevalence of diabetic retinopathy in various ethnic groups: a worldwide perspective. Surv Ophthalmol. 2012 Jul-Aug;57(4):347-70. PubMed PMID: 22542913.
  37. Song HY, LongQian L, Sum R, Fung M, Yap MKH. Incidence of diabetic retinopathy in a Hong Kong Chinese population. Clin Exp Optom.2011;94:563–7. PMID:21790780.
  38. Stratton IM, Aldington SJ, Taylor DJ, et al. A simple risk stratification for time to development of sight-threatening diabetic retinopathy. Diabetes Care. 2013;36(3):580-585. doi: 10.2337/dc12-0625. Epub 2012 Nov 12. PubMed PMID: 23150285.
  39. Stratton IM, Aldington SJ. Risk stratification for diabetic eye screening.Diabetologia. 2014;57:259. 22. PMID: 24057137.
  40. Sundling V, Gulbrandsen P, Straand J. Sensitivity and specificity of Norwegian optometrists' evaluation of diabetic retinopathy in single-field retinal images - a cross-sectional experimental study. BMC Health Serv Res. 2013 Jan 10;13:17. doi: 10.1186/1472-6963-13-17. PMID: 23305337.
  41. Thomas RL, Dunstan F, Luzio SD, Roy Chowdury S, Hale SL, North RV, Gibbins RL, Owens DR. Incidence of diabetic retinopathy in people with type 2 diabetes mellitus attending the Diabetic Retinopathy Screening Service for Wales: retrospective analysis. BMJ. 2012;344:e874. PMID: 22362115.
  42. Thomas RL, Dunstan FD, Luzio SD, Chowdhury SR, North RV, Hale SL, Gibbins RL, Owens DR. Prevalence of diabetic retinopathy within a national diabetic retinopathy screening service. Br J Ophthalmol. 2015 Jan;99(1):64-8. doi: 10.1136/bjophthalmol-2013-304017. Epub 2014 Aug 4. PubMed PMID: 25091950.
  43. van der Heijden AA, Walraven I, van 't Riet E, et al. Validation of a model to estimate personalised screening frequency to monitor diabetic retinopathy. Diabetologia. 2014;57(7):1332-1338. doi: 10.1007/s00125-014-3246-4. Epub 2014 Apr 26. PubMed PMID: 24763851.
  44. van Eijk KN, Blom JW, Gussekloo J, Polak BC, Groeneveld Y. Diabetic retinopathy screening in patients with diabetes mellitus in primary care: Incentives and barriers to screening attendance. Diabetes Res Clin Pract. 2012 Apr;96(1):10-6. doi: 10.1016/j.diabres.2011.11.003. Epub 2011 Dec 3. PubMed PMID: 22137363.
  45. Wong TY, Mwamburi M, Klein R, Larsen M, Flynn H, Hernandez-Medina M, Ranganathan G, Wirostko B, Pleil A, Mitchell P. Rates of progression in diabetic retinopathy during different time periods: a systematic review and meta-analysis. Diabetes Care. 2009 Dec;32(12):2307-13. doi: 10.2337/dc09-0615. PubMed PMID: 19940227.
  46. Yau JW, Rogers SL, Kawasaki R, Lamoureux EL, Kowalski JW, Bek T, Chen SJ, Dekker JM, Fletcher A, Grauslund J, Haffner S, Hamman RF, Ikram MK, Kayama T, Klein BE, Klein R, Krishnaiah S, Mayurasakorn K, O'Hare JP, Orchard TJ, Porta M, Rema M, Roy MS, Sharma T, Shaw J, Taylor H, Tielsch JM, Varma R, Wang JJ, Wang N, West S, Xu L, Yasuda M, Zhang X, Mitchell P, Wong TY; Meta-Analysis for Eye Disease (META-EYE) Study Group. Global prevalence and major risk factors of diabetic retinopathy. Diabetes Care. 2012 Mar;35(3):556-64. doi: 10.2337/dc11-1909. Epub 2012 Feb 1. Review. PubMed PMID: 22301125.
  47. Yeo ST, Edwards RT, Luzio SD, Charles JM, Thomas RL, Peters JM et al. Diabetic retinopathy screening: perspectives of people with diabetes, screening intervals and costs of attending screening. Diabet Med. 2012;29:878-85. PMID: 22414383.
  48. Younis a. Younis N, Broadbent DM, Harding SP, Vora JP. Incidence of sight-threatening retinopathy in Type 1 diabetes in a systematic screening programme. Diabet Med. 2003;20:758-65. PubMed PMID: 12925058.
  49. Younis b. Younis N, Broadbent DM, Vora JP, Harding SP. Liverpool Diabetic Eye Study. Incidence of sight-threatening retinopathy in patients with type 2 diabetes in the Liverpool Diabetic Eye Study: a cohort study. Lancet 2003;361:195-200. PMID: 12547541.
  50. Zavrelova H, Hoekstra T, Alssema M, Welschen LM, Nijpels G, Moll AC et al. Progression and regression: distinct developmental patterns of diabetic retinopathy in patients with type 2 diabetes treated in the diabetes care system West-Friesland, The Netherlands. Diabetes Care 2011;34:867-72. PMID: 21447662.
Volgende:
Screening diabetische retinopathie