Depressie

Initiatief: NVvP psychiatrie Aantal modules: 55

De noodzaak van een algoritme voor de behandeling van depressie

Uitgangsvraag

Heeft het volgen van een algoritme bij farmacotherapie voordeel boven het ad hoc behandelen?

Aanbeveling

  • Wij bevelen aan om bij de behandeling van depressie een behandelalgoritme te volgen.
  • Wij bevelen aan om bij het volgen van het behandelalgoritme het risico op uitval te verminderen door de keuzes voor vervolgstappen en eventuele alternatieven in gezamenlijke besluitvorming te overwegen en om bij onacceptabele bijwerkingen de behandelstap direct te heroverwegen.

Overwegingen

Kwaliteit van het bewijs

De kwaliteit van het bewijs varieert van zeer laag tot laag. Lithiumaugmentatie, antidepressivum-dosisescalatie en switchen van antidepressivum volgens een algoritme lijkt zowel de kans op eerdere remissie als op uitval te vergroten, maar de kwaliteit van het bewijs is laag – hoofdzakelijk omdat de effectschattingen gebaseerd zijn op één RCT met een beperkt aantal events. Voor behandeling volgens een gestandaardiseerd, stapsgewijs algoritme geldt hetzelfde (één RCT met weinig events). De kwaliteit van bewijs is zeer laag voor algoritmegeleide behandeling. Niet alleen zijn de effectschattingen gebaseerd op één RCT met weinig events, ook was er in de RCT sprake van hoog risico op bias vanwege niet blinderen van uitkomstbeoordelaars.

 

Balans tussen gewenste en ongewenste effecten

Het volgen van een algoritme geeft naast een hogere kans op remissie ook meer kans op uitval. De Werkgroep is van mening dat dit waarschijnlijk te maken heeft met de onderzochte algoritmen, waarin te verwachten is dat additie met lithium of dosisverhoging meer bijwerkingen geeft en dat men om deze reden besluit een dergelijke interventie te staken. Tegelijkertijd zal er bij afwezigheid van een algoritme eerder afgewacht worden, waarbij er geen verandering ten aanzien van gebruikte medicatie wordt doorgevoerd. Desondanks is er ook bij analyses op basis van intention-to-treat een grotere kans op remissie, hetgeen inhoudt dat ook als uitval nog steeds meetelt bij de effectiviteit, het volgen van een algoritme betere resultaten oplevert. De Werkgroep is van mening dat in de dagelijkse praktijk bij het volgen van een algoritme en het optreden van veel bijwerkingen op een vervolgstap flexibel, kan worden gekozen voor een alternatieve stap in een algoritme, meer dan wat er in de gevonden onderzoeken mogelijk was.

 

Patiëntenperspectief

Het volgen van een algoritme kan voor de patiënt duidelijkheid geven over de vervolgstappen, mocht een behandeling niet aanslaan. Tegelijkertijd moet het voor de patiënt duidelijk zijn dat een algoritme een hulpmiddel is en niet als strak keurslijf zal worden toegepast, met andere woorden, dat er mogelijkheden zijn om beredeneerd af te wijken van de stappen voorgeschreven in het algoritme.

 

Naastbetrokkenenperspectief

Ook voor naastbetrokkenen is het belangrijk te weten dat de behandeling via een aantal voorgestelde stappen wordt vormgegeven om op die manier effectief tot remissie te komen.

 

Professioneel perspectief

In de praktijk zijn er bij de behandeling van depressie veel variabelen die meespelen. De afgelopen decennia hebben we voor depressie een behandelalgoritme gevolgd dat op basis van consensus een aantal wisselingen van klassen van antidepressiva voorstelt. De implementatie daarvan laat in de praktijk nogal eens te wensen over. Het blijkt dus moeilijk om volgens een vast stramien van behandelstappen te werken. Op grond van de gevonden literatuur is aannemelijk dat het volgen van een behandelalgoritme meerwaarde heeft. Waarschijnlijk biedt een behandelalgoritme met een bijbehorende afspraak over kritische beslismomenten voor dat algoritme, een stramien waarin de combinatie van metingen en vervolgstappen de patiënt en behandelaar tot actie manen als een behandelrespons te lang op zich laat wachten.

 

Middelenbeslag

Ricken en collega’s (2011) hebben naar aanleiding van de RCT van Bauer en collega’s (2009) onderzoek gedaan naar de kosteneffectiviteit van behandeling volgens SSTR versus TAU. De gemiddelde behandelkosten en (medicatie)kosten per remissie waren significant lager voor deelnemers die behandeling volgens SSTR kregen, vergeleken met deelnemers die TAU kregen. Medicatiekosten en het remissiepercentage waren ook lager in de interventiegroep, maar de verschillen met de controlegroep waren niet significant. Zie tabel 6.1 voor een overzicht van de kosten en het remissiepercentage van SSTR en TAU voor de studieduur. 

 

Tabel 6.1 Kosten en remissiepercentage SSTR en TAU voor de studieduur

 

SSTR (n = 74)

TAU (n = 74)

P-waarde

Totaal (n = 148)

Gemiddelde behandelkosten (€)

10830
(SD ± 8632)

15202
(SD ± 12843)

0.026

13016
(SD ± 10918)

Medicatiekosten (€)

155
(SD ± 183)

184
(SD ± 216)

0.188

169
(SD ± 200)

Remissie (%)

54.05

39.19

0.07

46.62

Kosten/remissie (€)

20035

38793

< 0.001

29414
(SD ± 26815)

Medicatiekosten/remissie (€)

286
(SD ± 339)

470
(SD ± 551)

0.01

378
(SD ± 465)

 

Ricken en collega’s (2018) hebben naar aanleiding van de RCT van Adli en collega’s (2017) onderzoek gedaan naar de kosteneffectiviteit van behandeling volgens ALGO versus TAU. De kosten voor de studieduur en de kosten per remissie voor de studieduur en tijd in het ziekenhuis waren significant lager voor de deelnemers die behandeling volgens ALGO kregen, vergeleken met TAU. Het remissiepercentage was daarnaast significant hoger voor de interventiegroep. Er waren geen significante verschillen tussen de interventie- en controlegroep met betrekking tot kosten voor de tijd in het ziekenhuis en het remissiepercentage voor de studieduur. Zie tabel 6.2 voor een overzicht van de kosten en het remissiepercentage van ALGO en TAU voor de studieduur en tijd in het ziekenhuis.

 

Tabel 6.2 Kosten en remissiepercentage ALGO en TAU voor de studieduur en tijd in het ziekenhuis

 

ALGO (n = 266)

TAU (n = 84)

P-waarde

Kosten studieduur (€)

7848 (SD ± 6065)

10033 (SD ± 7696)

0.04

Kosten tijd in ziekenhuis (€)

14734 (SD ± 8329)

14244 (SD ± 8419)

0.617

Kosten/remissie studieduur (€)

13554 (SD ± 10476)

20066 (SD ± 15391)

< 0.001

Kosten/remissie tijd in ziekenhuis (€)

17582 (SD ± 9939)

21516 (SD ± 12718)

0.036

Remissie studieduur (%)

57.9

50.0

0.204

Remissie tijd in ziekenhuis (%)

83.3

66.2

0.002

 

In een studie van Meeuwissen et al. (2019) wordt de kostenutiliteit van op de Multidisciplinaire richtlijn Depressie (Spijker et al., 2013) gebaseerde stepped-care algoritmes geëvalueerd. Dit gebeurde aan de hand van een depressie state-transition model voor lichte versus matig ernstige tot ernstige depressieve stoornissen. De inputwaarden in het model waren gebaseerd op literatuuronderzoek en op de expertschattingen door de leden van de Werkgroep Richtlijnontwikkeling Multidisciplinaire richtlijn Depressie (2013). Stepped-care algoritmes werden vergeleken met care-as-usual voor het zorggebruik van een patiëntenpopulatie met verschillende ernstniveaus van de depressie, de bijbehorende kosten van de zorg en de opgeleverde gezondheidswinst, uitgedrukt in voor kwaliteit van leven gecorrigeerde levensjaren (QALY’s). De modelleringsstudie toont aan dat het bereiken van gezondheidswinst aan de hand van de stepped-care algoritmes kosteneffectief is. De modelsimulaties geven aan dat één QALY gezondheidswinst bij een lichte depressieve stoornis in het stepped-care scenario samengaat met een kostenpost van € -2.500 (dominant), in vergelijking met care-as-usual. De kosten zijn € 3.200 per QALY bij een matige tot ernstige depressieve stoornis. Bij een willingness-to-pay plafond van € 20.000 voor het winnen van een extra QALY, kunnen de beide stepped-care algoritmes met meer dan 95% zekerheid als kosteneffectief worden beschouwd. Dit betekent dat stepped care zeer waarschijnlijk een kosteneffectieve keuze is vergeleken met care-as-usual. Deze bevindingen ondersteunen de Nederlandse richtlijnaanbevelingen (2013) volgens welke stepped-care algoritmes de klinische besluitvorming ondersteunen.

 

Concluderend is het volgen van een behandelalgoritme qua kosteneffectiviteit aan te bevelen.

 

Organisatie van zorg

Met het volgen van een behandelalgoritme zal regelmatig een behandelstap in beeld komen waarvoor extra expertise en/of doorverwijzing vereist is. Het is van belang dat dergelijke doorverwijzingen in het regionale zorgaanbod makkelijk zijn te realiseren. Het volgen van een behandelalgoritme wordt door veel elektronische patiëntendossiers niet ondersteund. ICT-technisch is een patiëntvolgsysteem hiervoor wenselijk.

 

Maatschappelijk perspectief

Momenteel is er op geen enkele manier een duidelijke incentive in het zorgsysteem dat het behandelen volgens een algoritme beloont/stimuleert.

Onderbouwing

Behandeling volgens een medicatiealgoritme versus TAU voor intramurale patiënten met een depressie

⊕⊕◯◯

Lithium augmentatie, antidepressivum dosisescalatie en switchen van antidepressivum lijken zowel de kans op een eerdere remissie als uitval te vergroten.

Adli (2017)

 

Behandeling volgens een gestandaardiseerd, stapsgewijs medicatiealgoritme versus TAU voor intramurale patiënten met een depressie

⊕⊕◯◯

Behandeling volgens een gestandaardiseerd, stapsgewijs medicatiealgoritme lijkt zowel de kans op een eerdere remissie als uitval te vergroten.

Bauer (2009)

 

Algoritme geleide behandeling versus TAU voor poliklinische patiënten met een depressie 

⊕◯◯◯

Algoritme geleide behandeling lijkt de kans op een eerdere remissie te vergroten, maar de wetenschappelijke evidentie is zeer onzeker.

Yoshino (2009)

 

Algoritme geleide behandeling versus TAU voor poliklinische patiënten met een depressie 

⊕◯◯◯

De wetenschappelijke evidentie is zeer onzeker over het effect van algoritme geleide behandeling op uitval.

Yoshino (2009)

Adli (2017)

Door middel van een RCT hebben Adli en collega’s (2017) onderzoek gedaan naar de effecten van behandeling volgens drie verschillende medicatiealgoritmes voor depressie. Aan de RCT deden in totaal 429 deelnemers (leeftijd tussen 18 en 70 jaar) met een unipolaire depressie (gediagnosticeerd door middel van de ICD-10; met of zonder psychotische symptomen, maar niet met een bipolaire depressie) mee. De deelnemers van de RCT waren intramurale patiënten van een ggz-instelling. In tabel 6.3 zijn baseline karakteristieken van de deelnemers weergegeven. De medicatiealgoritmes zijn vergeleken met TAU. De vergelijkingen waren: (1) lithium augmentatie (ALGO LA) versus TAU, (2) antidepressivum dosisescalatie (ALGO DE) versus TAU en (3) switchen van antidepressivum (ALGO SW) versus TAU. De primaire uitkomst was remissie (i.e., een HAMD-21 score van ≤9). Uiteindelijk zijn 169 van de 429 deelnemers (39.4%) gestopt met het onderzoek. In de interventiegroepen waren de uitvalpercentages hoger (ALGO LA = 40.7%; ALGO DE = 42.9%; ALGO SW = 42.7%) dan in de controlegroep (19%). Van de 429 deelnemers bereikten 235 (54.8%) remissie (ALGO LA = 51 [59.3%]; ALGO DE = 52 [57.1%]; ALGO SW = 51 [57.3%]; TAU = 42 [50%].

 

Tabel 6.3 Baseline karakteristieken deelnemers Adli (2017)

 

ALGO LA

ALGO DE

ALGO SW

TAU

N

86

91

89

84

Percentage vrouw

65.9

62.6

62.9

51.2

Leeftijd (in jaren; M, sd)

45.6 ± 11.1

44.3 ± 13.3

42.2 ± 13.4

45.1 ± 11.7

Percentage getrouwd/partner

45.0

34.9

44.6

38.2

Aantal kinderen (M, sd)

1.3 ± 1.1

1.1 ± 1.3

1.1 ± 1.1

1.1 ± 1.1

Percentage in dienst (parttime/fulltime)

45.1

32.1

55.7

36.1

Ernst depressie (HAMD-21 score; M, sd)

25.9 ± 6.5

25.4 ± 5.3

25.4 ± 5.8

27.4 ± 6.3

Percentage psychotische symptomen

10.7

5.6

8.0

3.7

 

Bauer (2009)

Door middel van een RCT hebben Bauer en collega’s (2009) onderzoek gedaan naar het effect van behandeling volgens een gestandaardiseerd, stapsgewijs medicatiealgoritme (“algorithm-guided standardized stepwise drug treatment regimen [SSTR]”) voor depressie. Aan de RCT deden in totaal 148 deelnemers met een depressieve episode (gediagnosticeerd door middel van de ICD-10; met of zonder psychotische symptomen, dysthymie, langere depressieve reactie of bipolaire depressie). De deelnemers waren allemaal intramurale patiënten van een ggz-instelling. In tabel 6.4 zijn baseline karakteristieken van de deelnemers weergegeven. De SSTR omvatte slaaptekort, antidepressivum monotherapie, lithium augmentatie, MAOI therapie of ECT geleid door scores op de door clinicus beoordeelde Bech-Rafaelson Melancholia Scale (BRMS). Behandeling volgens SSTR is vergeleken met TAU en de primaire uitkomst was remissie (i.e., een BRMS score van ≤7). Gedurende de studie was er meer sprake van uitval in de interventiegroep (n = 33; 45%) dan in de controlegroep (n = 12; 16%). In de interventiegroep bereikten 40 deelnemers (54%) remissie. In de controlegroep bereikten 29 deelnemers (39%) remissie.

 

Tabel 6.4 Baseline karakteristieken deelnemers Bauer (2009)

 

SSTR

TAU

N

74

74

Vrouw (%)

42 (57)

46 (62)

Leeftijd (in jaren; M, sd)

47.8 ± 13.8

48.6 ± 12.9

Getrouwd/partner (%)

35 (47)

39 (53)

Aantal kinderen (M, sd)

1.2 ± 1.2

1.1 ± 1.2

In dienst (%)

42 (57)

45 (61)

Depressieve episode, eenmalig

32

24

Depressieve episode, terugkerend

34

35

Bipolaire depressie

5

12

Dysthymie

0

1

Psychotische depressie (%)

8 (11)

10 (13)

Ernst depressie (BRMS score; M, sd)

19.8 ± 4.9

20.6 ± 4.4

 

Yoshino (2009)

Door middel van een RCT hebben Yoshino en collega’s (2009) onderzoek gedaan naar het effect van algoritme geleide behandeling (AGT) op depressie. Aan de RCT deden in totaal 210 deelnemers mee. De deelnemers waren poliklinische patiënten met een depressieve stoornis: een DSM-IV diagnose van milde of matig ernstige depressieve stoornis zonder psychotische kenmerken. In tabel 6.5 zijn baseline karakteristieken van de deelnemers weergegeven. Het Saitama Medication Algorithm Project (SMAP) algoritme bevatte vier behandelstappen: stap 1, monotherapie met SSRI of een SNRI; stap 2, switchen tussen SSRI en SNRI; stap 3, TCA en stap 4, een combinatie van SNRI en TCA. De primaire uitkomst van tijd tot remissie (i.e., een Clinical Global Improvement [CGI] score van 1 die voor vier weken behouden werd). In de interventiegroep bereikten 50 deelnemers (60.2%) remissie en vielen 33 deelnemers (39.8%) uit. In de controlegroep bereikten 62 deelnemers (49.7%) remissie en vielen 65 deelnemers (51.2%) uit.

 

Tabel 6.5 Baseline karakteristieken deelnemers Yoshino2009

 

AGT

TAU

N

83

127

Percentage vrouw

49.4

49

Leeftijd (in jaren; M, sd)

49.9 (17.1)

48.2 (16.9)

Percentage getrouwd

73.5

63.8

Percentage gescheiden

1.2

3.2

Percentage nooit getrouwd

21.7

26.8

Percentage uit elkaar

0.0

1.6

Percentage weduwe

3.6

4.7

Percentage fulltime in dienst

59.0

48.0

Percentage parttime in dienst

9.6

9.4

Percentage werkloos

31.3

42.5

Gezinsgrootte (M, sd)

1.9 ± 1.2

2.0 ± 1.3

Percentage alleenwonend

9.6

13.4

Om de uitgangsvraag te beantwoorden, is op 30 november 2021 een search gedaan naar systematische reviews en meta-analyses (vanaf 2010) in de Medline, Embase en Psycinfo databases. Hierbij is gebruik gemaakt van de PICO die in tabel 6.6 is weergegeven.

 

Tabel 6.6  PICO

Patients

Patiënten met een depressieve stoornis

Intervention

  • Behandeling volgens stappenplan/algoritme (met critical decision points)
  • Alle mogelijke interventie-strategieën (augmentatie/atypisch/lithium/methylfenidaat/withinbetween class switches/combinatiebehandeling)

Control

Treatment as usual / geen algoritme

Outcome

  • Depressiesymptomen
  • Respons
  • Uitval

Time

Vanaf 2010 tot heden

 

Geïncludeerde en geëxcludeerde studies

De search leverde 194 studies op (86 systematische reviews en 108 RCT’s), waarvan 101 uit Medline, 70 uit Embase en 23 uit Psycinfo. De 194 studies bleken 21 duplicaten te bevatten. Van de 173 unieke studies bleven 20 studies over na de eerste selectie; van deze 20 studies bleven uiteindelijk 5 studies (Adli et al., 2017; Bauer et al., 2009; Ricken et al., 2011 [overige overwegingen]; Ricken et al., 2018 [overige overwegingen]; Yoshino et al., 2009) over na beoordeling van de volledige teksten. De andere studies vielen af omdat ze met betrekking tot het studiedesign en/of interventie niet aansloten bij de PICO (Baghai et al., 2011 [geen vergelijking algoritme met TAU]; Bauer2019 [zelfde resultaten als Adli et al., 2017 gecombineerd met Ricken2018]; Browning et al., 2021 [studie is gericht op voorspellen van behandeluitkomst]; Lee et al., 2018 [studie gaat over voorspellen van respons en niet over algoritme gebaseerde/geleide behandeling]; Manea, Gilbody, & McMillan, 2015 [studie is gericht op screenen van depressie]; Paul et al., 2019 [studie heeft niets met algoritme gebaseerde/geleide behandeling te maken]; Ribeiz et al., 2013 [is een open studie]; Schoeyen et al., 2015 [alleen gericht op bipolaire stoornis en de vergelijking sluit niet aan bij de PICO]; Spijker & Nolen, 2011 [narratieve review, dus niet geschikt voor grading]; Vande Voort et al., 2021 [studie is gericht op farmacogenetica]; Wagner et al., 2018 [deelnemers van controlegroep hebben geen depressie]; Webb et al., 2019 [studie gaat niet over algoritme gebaseerde/geleide behandeling]; Wells, Tang, Carlson, & Asarnow, 2012 [studie bevat geen bruikbare resultaten voor grading]; Wiethoff et al., 2010 [studie bevat geen bruikbare informatie over algoritme gebaseerde/geleide behandeling]; Yang et al., 2021 [studie bevat geen bruikbare resultaten voor grading]).

  1. Adli, M., Wiethoff, K., Baghai, T. C., Fisher, R., Seemüller, F., Laakmann, G., ... & Bauer, M. (2017). How effective is algorithm-guided treatment for depressed inpatients? Results from the randomized controlled multicenter German algorithm project 3 trial. International Journal of Neuropsychopharmacology, 20(9), 721-730.
  2. Bauer, M., Pfennig, A., Linden, M., Smolka, M. N., Neu, P., & Adli, M. (2009). Efficacy of an algorithm-guided treatment compared with treatment as usual: a randomized, controlled study of inpatients with depression. Journal of clinical psychopharmacology, 29(4), 327-333.
  3. Meeuwissen, J.A.C., Feenstra, T.L., Smit, F., Blankers, M., Spijker, J., Bockting, C.L.H., van Balkom, A.J.L.M. & Buskens, E. (2019). The cost-utility of stepped-care algorithms according to depression guideline recommendations - results of a state-transition model analysis. Journal of Affective Disorders, Vol. 242, 244-254. https://doi.org/10.1016/j.jad.2018.08.024.
  4. Ricken, R., Wiethoff, K., Reinhold, T., Schietsch, K., Stamm, T., Kiermeir, J., ... & Adli, M. (2011). Algorithm-guided treatment of depression reduces treatment costs-results from the randomized controlled German Algorithm Project (GAPII). Journal of affective disorders, 134(1-3), 249-256.
  5. Ricken, R., Wiethoff, K., Reinhold, T., Stamm, T. J., Baghai, T. C., Fisher, R., ... & Adli, M. (2018). A standardized stepwise drug treatment algorithm for depression reduces direct treatment costs in depressed inpatients - Results from the German Algorithm Project (GAP3). Journal of Affective Disorders, 228, 173-177.
  6. Spijker, J., Bockting, C.L.H., Meeuwissen, J.A.C., Vliet, I.M. van, Emmelkamp, P.M.G., Hermens, M.L.M. & van Balkom A.L.J.M., namens de Werkgroep Multidisciplinaire richtlijnontwikkeling Angststoornissen/Depressie (2013). Multidisciplinaire richtlijn Depressie (Derde revisie). Richtlijn voor de diagnostiek, behandeling en begeleiding van volwassen patiënten met een depressieve stoornis. Utrecht: Trimbos-instituut.
  7. Yoshino, A., Sawamura, T., Kobayashi, N., Kurauchi, S., Matsumoto, A., & Nomura, S. (2009). Algorithm?guided treatment versus treatment as usual for major depression. Psychiatry and clinical neurosciences, 63(5), 652-657.

Adli (2017)

Tabel 6.7 Behandeling volgens medicatiealgoritme versus TAU voor intramurale patiënten met een depressie

Uitkomsten

Absolute effecten* (95% CI)

Relatief effect
(95% CI)

Aantal deelnemers
(studies)

Certainty of the evidence
(GRADE)

Opmerkingen

Risico met TAU

Risico met behandeling volgens ALGO

Tijd tot remissie (ALGO LA)
vastgesteld met: HAMD-21

500 per 1.000

644 per 1.000
(497 tot 790)

HR 1.49
(0.99 tot 2.25)

170
(1 RCT)

⊕⊕◯◯
Laaga,b,c

Lithium augmentatie volgens algoritme lijkt de kans op een eerdere remissie te vergroten.

Tijd tot remissie (ALGO DE)
vastgesteld met: HAMD-21

500 per 1.000

686 per 1.000
(537 tot 826)

HR 1.67
(1.11 tot 2.52)

175
(1 RCT)

⊕⊕◯◯
Laaga,b,c

Antidepressiva dosisescalatie volgens algoritme lijkt de kans op een eerdere remissie te vergroten.

Tijd tot remissie (ALGO SW)
vastgesteld met: HAMD-21

500 per 1.000

679 per 1.000
(533 tot 821)

HR 1.64
(1.10 tot 2.48)

173
(1 RCT)

⊕⊕◯◯
Laaga,b,c

Switchen van antidepressivum volgens algoritme lijkt kans op een eerdere remissie te vergroten.

Kans op uitval (ALGO LA)

190 per 1.000

408 per 1.000
(244 tot 678)

RR 2.14
(1.28 tot 3.56)

170
( RCTs)

⊕⊕◯◯
Laaga,c

Lithium augmentatie volgens algoritme lijkt de kans op uitval te vergroten.

Kans op uitval (ALGO DE)

190 per 1.000

429 per 1.000
(259 tot 707)

RR 2.25
(1.36 tot 3.71)

175
( 1 RCT)

⊕⊕◯◯
Laaga,c

Antidepressivum dosisescalatie volgens algoritme lijkt de kans op uitval te vergroten.

Kans op uitval (ALGO SW)

190 per 1.000

453 per 1.000
(274 tot 745)

RR 2.38
(1.44 tot 3.91)

168
( 1 RCT)

⊕⊕◯◯
Laaga,c

Switchen van antidepressivum volgens algoritme lijkt de kans op uitval te vergroten.

a.     Indirect bewijs: effectschatting gebaseerd op één RCT, dus mogelijk wijkt populatie af van richtlijn populatie.

b.     Onnauwkeurigheid: het betrouwbaarheidsinterval doorkruist het gebied van klinisch niet relevant effect (0.75 – 1.25).

c.     Onnauwkeurigheid: effectschatting gebaseerd op <300 events totaal.

 

Bauer (2009)

Tabel 6.8 Behandeling volgens een gestandaardiseerd, stapsgewijs medicatiealgoritme versus TAU voor intramurale patiënten met een depressie

Uitkomsten

Absolute effecten* (95% CI)

Relatief effect
(95% CI)

Aantal deelnemers
(studies)

Certainty of the evidence
(GRADE)

Opmerkingen

Risico met TAU

Risico met behandeling volgens SSTR

Tijd tot remissie
vastgesteld met: BRMS

392 per 1.000

634 per 1.000
(463 tot 804)

HR 2.02
(1.25 tot 3.28)

148
(1 RCT)

⊕⊕◯◯
Laaga,b

Behandeling volgens een gestandaardiseerd, stapsgewijs medicatiealgoritme lijkt de kans op een eerdere remissie te vergroten.

Kans op uitval

162 per 1.000

446 per 1.000
(250 tot 795)

RR 2.75
(1.54 tot 4.90)

148
( 1 RCT)

⊕⊕◯◯
Laaga,b

Behandeling volgens een gestandaardiseerd, stapsgewijs medicatiealgoritme lijkt de kans op uitval te vergroten.

a.     Onnauwkeurigheid: effectschatting gebaseerd op <300 events totaal.

b.     Indirect bewijs: effectschatting gebaseerd op één RCT, dus mogelijk wijkt populatie af van richtlijn populatie.

 

Yoshino (2009)

Tabel 6.9 Algoritme geleide behandeling versus TAU voor poliklinische patiënten met een depressie

Uitkomsten

Absolute effecten* (95% CI)

Relatief effect
(95% CI)

Aantal deelnemers
(studies)

Certainty of the evidence
(GRADE)

Opmerkingen

Risico met TAU

Risico met AGT

Tijd tot remissie
vastgesteld met: CGI

488 per 1.000

631 per 1.000
(555 tot 708)

HR 1.49
(1.21 tot 1.84)

210
(1 RCT)

⊕◯◯◯
Zeer laaga,b,c,d

Algoritme geleide behandeling lijkt de kans op een eerdere remissie te vergroten, maar de wetenschappelijke evidentie is zeer onzeker.

Kans op uitval

512 per 1.000

399 per 1.000
(292 tot 543)

RR 0.78
(0.57 tot 1.06)

210
( 1 RCT)

⊕◯◯◯
Zeer laaga,b,c,e

De wetenschappelijke evidentie is zeer onzeker over het effect van algoritme geleide behandeling op de kans op uitval.

a.     Kans op vertekening: hoog risico op bias vanwege niet blinderen van uitkomstbeoordelaars.

b.     Indirect bewijs: effectschatting gebaseerd op één RCT, dus mogelijk wijkt populatie af van richtlijn populatie.

c.     Onnauwkeurigheid: effectschatting gebaseerd op <400 deelnemers / <300 events in totaal.

d.     Onnauwkeurigheid: betrouwbaarheidsinterval doorkruist het gebied van klinisch niet relevant effect (0.75, 1.25).

e.     Onnauwkeurigheid: betrouwbaarheidsinterval is in zowel het voor- als nadeel van de interventie.

Beoordelingsdatum en geldigheid

Laatst beoordeeld  : 01-03-2024

Initiatief en autorisatie

Initiatief:
  • Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie
Geautoriseerd door:
  • Nederlands Huisartsen Genootschap
  • Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie
  • Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland
  • Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers
  • Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde
  • Nederlands Instituut van Psychologen
  • Nederlandse Vereniging voor Verzekeringsgeneeskunde
  • Federatie Vaktherapeutische Beroepen
  • Beroepsvereniging van Professionals in Sociaal Werk
  • MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid
  • Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie

Algemene gegevens

Voor de Multidisciplinaire richtlijn Depressie (2013) zijn in het kader van de onderhavige richtlijnherziening nieuwe modules ontwikkeld. In deze modules wordt ingegaan op de beantwoording van uitgangsvragen bij actuele knelpunten in de praktijk van de zorg voor depressie. Uitzondering hierop vormen de modules Diagnostiek, Basisinterventies en eerste-stap interventies en Ondersteunende interventies, voor deze module heeft alleen een tekstrevisie plaatsgevonden.

Samenstelling werkgroep

De Multidisciplinaire richtlijn Depressie is ontwikkeld door de Werkgroep Depressie, in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) en Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS).

De Werkgroep bestond uit: psychiaters, psychologen, verpleegkundig specialisten, een huisarts en ervaringsdeskundigen, welke door de respectievelijke beroepsverenigingen en patiëntenverenigingen werden afgevaardigd. Voorafgaande aan het ontwikkeltraject werden kennismakingsgesprekken gevoerd met verscheidene kandidaat-leden voor werkgroep deelname. Naast de Werkgroep waren enkele adviseurs betrokken, welke delen hebben meegeschreven en die werden gevraagd voorafgaand aan de commentaarfase schriftelijk te reageren op onderdelen van de concepttekst. Deze adviseurs konden tevens worden gevraagd om tijdens een werkgroep bijeenkomst mee te denken over een specifieke uitgangsvraag. De Werkgroep werd methodologisch, inhoudelijk en organisatorisch ondersteund door het technisch team van het Trimbos-instituut. Dit technisch team bestond uit een projectleider, redacteur/richtlijnontwikkelaar, informatiespecialist, literatuur reviewers, een notulist en projectassistenten. Onderstaande schema's geven een overzicht van de samenstelling van de Werkgroep, de adviseurs en het ondersteunend technisch team.

 

Leden Werkgroep

 

Naam

Organisatie

Beroepsvereniging

1.

Jan Spijker (voorzitter)

Pro Persona

Psychiater, NVvP

2.

Eric Ruhé (vicevoorzitter)

Radboud UMC

Psychiater, NVvP

3.

Claudi Bockting

Amsterdam UMC

Psycholoog, NIP

3.

Philip van Eijndhoven

Radboud UMC

Psychiater, NVvP

4.

Bart Groeneweg

Depressievereniging

Ervaringsdeskundige, MIND

5.

Rob Kok

Parnassia

Psychiater, NVvP

6.

Miranda Kurver

NHG

Huisarts, NHG

7.

Josephine van der Lande

GGZ InGeest

Verpleegkundig specialist, V&VN

8.

Nicoline Lous

Depressievereniging

Ervaringsdeskundige, MIND

9.

Catrien Reichart

Curium-LUMC

Psychiater, NVvP

10.

Marie-Louise Seelen

PsyQ

Verpleegkundig specialist, V&VN

11.

Marc Verbraak

Pro Persona

Psycholoog, NIP

12.

Christiaan Vinkers

Amsterdam UMC en GGZ InGeest

Psychiater, NVvP

13.

Yvonne Suijkerbuijk

Amsterdam UMC/NVVG/UWV

Verzekeringsarts, NVVG

 

Adviseurs

Hoofdstuk

Naam

Organisatie

Beroep

Psychotherapie / stadiëring en profilering

Ellen Driessen

Pro Persona/

Radboud Universiteit

GZ-psycholoog

Psychotherapie / Jeugd

Yvonne Stikkelbroek

GGZ Oost-Brabant / Universiteit Utrecht

Klinisch psycholoog

Psychotherapie /

Ouderen

Arjan Videler

GGZ Breburg

Psychotherapeut, GZ-psycholoog

Neuromodulatie

 

Ysbrand van der Werf

A’dam UMC

Neurowetenschapper

Jeugd

 

Daan Creemers

GGZ Oost-Brabant

Klinisch psycholoog

Jeugd

 

Fleur Velders

UMC Utrecht

Psychiater

Ouderen

 

Gert-Jan Hendriks

Pro Persona

Psychiater

Ouderen

 

Mardien Oudega

GGZ InGeest

Psychiater

Ouderen

 

Angela Carlier

Pro Persona

Psychiater

Ouderen

Hans Jeuring

UMCG

Psychiater

 

Vaktherapie

 

Sonja Aalbers

NHL Stenden

Muziektherapeut

Vaktherapie

 

Cees Boerhout

Windesheim / Lentis

Psychomotorisch therapeut

Arbeidsgerichte zorg

 

Jeroen Roggekamp

Zelfstandige

Maatschappelijk werker / systeemtherapeut

Arbeidsgerichte zorg

Marjolein Bastiaansen

Radboud UMC

Bedrijfsarts

Organisatie van de zorg voor depressie

Bea

Tiemens

ProPersona

 

 

Methodologische, inhoudelijke en organisatorische ondersteuning

Naam

Ondersteuning

Nicole van Erp / Piet Post

Projectleider, Trimbos-instituut

Jolanda Meeuwissen

Redacteur en richtlijnontwikkelaar, Trimbos-instituut

Egbert Hartstra

Reviewer, Trimbos-instituut

Matthijs Oud

Reviewer, Trimbos-instituut

Elena Vos

Reviewer, Trimbos-instituut

Erika Papazoglou

Reviewer, Trimbos-instituut

Bram Zwanenburg

Reviewer, Trimbos-instituut

Lex Hulsbosch

Reviewer, Trimbos-instituut

Beatrix Vogelaar

Reviewer, Trimbos-instituut

Rikie Deurenberg

Informatiespecialist, namens Trimbos-instituut

Chris van der Grinten / Jannita Paters

Notulist, namens Trimbos-instituut

Joyce Huls / Nelleke van Zon / Isa Reijgersberg

Projectassistent, Trimbos-instituut

 

In totaal kwam de Werkgroep Depressie voorafgaand aan de commentaarfase 10 keer bijeen in de periode november 2020 - april 2023. In deze periode werden de stappen van de methodiek voor evidence-based richtlijnontwikkeling (EBRO) doorlopen. De informatiespecialist verrichtte in overleg met de werkgroepleden op systematische wijze literatuuronderzoek en de reviewers maakten per uitgangsvraag een selectie in de gevonden onderzoeken (zie voor informatie over de zoekstrategie en de selectiecriteria: het reviewprotocol). De reviewers beoordeelden de kwaliteit en inhoud van de aldus verkregen literatuur en verwerkten deze per uitgangsvraag in evidence-tabellen, GRADE-profielen, beschrijvingen van de wetenschappelijke onderbouwing en wetenschappelijke (gewogen) conclusies (per module beschreven onder “Onderbouwing”). Leden van de Werkgroep gingen op basis van de gevonden literatuur met elkaar in discussie over praktijkoverwegingen (per module beschreven onder “Overwegingen”) en aanbevelingen (per module beschreven onder “Aanbevelingen”). De werkgroepleden schreven samen met het technisch team van het Trimbos-instituut de concepttekst, welke ter becommentariëring openbaar is gemaakt. De ontvangen commentaren worden verwerkt in een commentaartabel, die tijdens een werkgroep bijeenkomst wordt besproken. Na het doorvoeren van op deze bijeenkomst voorgestelde wijzigingen wordt de definitieve richtlijn aan de opdrachtgever aangeboden.

Methode ontwikkeling

Evidence based

Werkwijze

EBRO-methode voor wetenschappelijke onderbouwing

Deze multidisciplinaire richtlijn is ontwikkeld volgens de methodiek van evidence-based richtlijnontwikkeling (EBRO). Hierbij werd de GRADE-methodiek toegepast. Er zijn ook hoofdstukken overgenomen vanuit de vorige versie van de MDR Depressie (2013). Hierin zijn conclusies gebaseerd op de ‘levels of evidence’.

 

Levels of evidence

Bij ‘levels of evidence’ krijgt een individuele publicatie een mate van bewijskracht toegekend. Vervolgens  wordt er naar alle bewijskracht over een onderwerp gekeken en  kort samengevat in een conclusie, met daarbij een niveau van bewijs. Zie hieronder voor de indeling van bewijskracht en de verschillende conclusieniveaus.

 

Indeling van de literatuur naar de mate van bewijskracht

 

Voor artikelen betreffende preventie of therapie

A1

systematische reviews die tenminste enkele onderzoeken van A2-niveau betreffen, waarbij de resultaten van afzonderlijke onderzoeken consistent zijn

A2

gerandomiseerd vergelijkend klinisch onderzoek van goede kwaliteit (gerandomiseerde, dubbelblind gecontroleerde trials) van voldoende omvang en consistentie

B

gerandomiseerde klinische trials van matige kwaliteit of onvoldoende omvang of ander vergelijkend onderzoek (niet-gerandomiseerd, vergelijkend cohortonderzoek, patiënt-controle-onderzoek)

C

niet-vergelijkend onderzoek

D

mening van deskundigen, bijvoorbeeld de werkgroepleden

 

Voor artikelen betreffende diagnostiek

A1

onderzoek naar de effecten van diagnostiek op klinische uitkomsten bij een prospectief gevolgde goed gedefinieerde patiëntengroep met een tevoren gedefinieerd beleid op grond van de te onderzoeken testuitslagen, of besliskundig onderzoek naar de effecten van diagnostiek op klinische uitkomsten, waarbij resultaten van onderzoek van A2-niveau als basis worden gebruikt en voldoende rekening wordt gehouden met onderlinge afhankelijkheid van diagnostische tests

A2

onderzoek ten opzichte van een referentietest, waarbij van tevoren criteria zijn gedefinieerd voor de te onderzoeken test en voor een referentietest, met een goede beschrijving van de test en de onderzochte klinische populatie; het moet een voldoende grote serie van opeenvolgende patiënten betreffen, er moet gebruikgemaakt zijn van tevoren gedefinieerde afkapwaarden en de resultaten van de test en de 'gouden standaard' moeten onafhankelijk zijn beoordeeld. Bij situaties waarbij multipele, diagnostische tests een rol spelen, is er in principe een onderlinge afhankelijkheid en dient de analyse hierop te zijn aangepast, bijvoorbeeld met logistische regressie

B

vergelijking met een referentietest, beschrijving van de onderzochte test en populatie, maar niet de kenmerken die verder onder niveau A staan genoemd

C

niet-vergelijkend onderzoek

D

mening van deskundigen, bijvoorbeeld de werkgroepleden

 

Niveau van de conclusies

1

gebaseerd op minimaal 1 systematische review (A1) of tenminste 2 onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van niveau A1 of A2

2

gebaseerd op tenminste 2 onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van niveau B

3

gebaseerd op 1 onderzoek van niveau A2 of B of onderzoek(en) van niveau C

4

gepubliceerde mening van deskundigen of mening van de werkgroepleden

 

GRADE-methodiek

Sinds de introductie van de GRADE-methodiek in 2004 werd dit wereldwijd al snel de methode van voorkeur om wetenschappelijk bewijs te graderen ten behoeve van richtlijnontwikkeling (Guyatt et al., 2008), inclusief deze richtlijn. De GRADE-methodiek gaat er van uit dat de zekerheid van het wetenschappelijk bewijs uit randomized controlled trials (RCT’s) in beginsel hoog is vanwege de, mits goed uitgevoerd, kleine kans op vertekening (bias). In geval van observationele (niet gerandomiseerde) studies is de uitgangspositie van de zekerheid van bewijs laag. De zekerheid van het bewijs per uitkomstmaat wordt, behalve door de methodologische kwaliteit van de individuele onderzoeken, ook bepaald door andere factoren, zoals de mate van consistentie van de gevonden resultaten uit de verschillende onderzoeken en de precisie van de gevonden uitkomst (zie tabel 1.1). Bij observationeel onderzoek kan het bewijs in bepaalde gevallen omhoog worden gegradeerd.

 

Tabel 1.1 GRADE: Factoren voor downgraden en upgraden 1

We downgraden de zekerheid van bewijs van studies met een hoge uitgangspositie (RCT’s), bij:

We upgraden de zekerheid van bewijs van observationele studies bij:

  1. Beperkingen in de onderzoeksopzet of uitvoering (study limitations): hierbij gaat het om de methodologische kwaliteit. Voorbeelden zijn dat de randomisatie-procedure niet optimaal was, dat beoordelaars van subjectieve uitkomsten niet geblindeerd waren, dat er selectief is gerapporteerd over de uitkomsten en dat er veel uitvallers waren.
  1. Een groot effect (large magnitude of effect): hiervan is sprake als er in de resultaten een groot effect of een sterk bewijs van associatie gevonden wordt. Dit kan tot uitdrukking komen in de hoogte van het relatieve risico (RR).

 

  1. Inconsistentie van de resultaten (inconsistency): hierbij gaat het om heterogeniteit van de resultaten van verschillende studies. Er kunnen beperkingen zijn als er een grote variatie is in de schattingen van het effect van een behandeling of als er nauwelijks overlap is tussen de 95%-betrouwbaarheidsintervallen (BI’s).
  1. Mogelijke confounders die het ‘ware’ effect verminderd hebben (plausible confounding): hiervan kan sprake zijn als er een achterliggende variabele is, zoals de ernst van de aandoening van de patiënten die met het onderzoek meedoen, die van invloed is op het effect van de interventie.
  1. Indirect bewijs (indirectness): er worden twee soorten indirect bewijs onderscheiden. Enerzijds gaat het om indirecte vergelijkingen, bijvoorbeeld wanneer er alleen interventies met een placebo worden vergeleken en geen interventies met elkaar worden vergeleken. Anderzijds gaat het om verschillen in patiëntenpopulatie, inhoud van de interventie of keuze van de uitkomstmaten tussen de beschikbare studies en de uitgangsvraag die in de richtlijn of richtlijn wordt gesteld.
  1. Bewijs van een verband tussen de dosering en de repons (dose-response gradient): hiervan kan sprake zijn als een stijgende dosering van een bepaald medicijn meer effect geeft.

 

  1. Onnauwkeurigheid van de resultaten (imprecision): hierbij gaat het om de onzekerheid van de uitkomst, bijvoorbeeld als de 95%-BI’s heel breed zijn vanwege kleine patiënten aantallen.

 

  1. Kans op selectieve publicatie (publication bias) van onderzoeken of uitkomstmaten. Een voorbeeld van een beperking is wanneer niet alle studies gepubliceerd worden, bijvoorbeeld kleine studies die geen effecten ten gunste van de interventie konden aantonen.

 

1. De zekerheid van het bewijs (zeer laag, laag, matig en hoog) verwijst naar de mate van vertrouwen dat men heeft in de schatting van het effect van een behandeling.

 

Bij de beoordeling van het wetenschappelijke bewijs ten aanzien van bovenstaande factoren werd uitgegaan van ‘Grade guidelines’, zoals ook te raadplegen in het ‘Grade handbook’ (Guyatt et al., 2013; Handbook for grading the quality of evidence and the strength of recommendations using the GRADE approach).

 

Legenda GRADE

Na vaststelling van het niveau van bewijs wordt dit in de bijbehorende conclusies als volgt verwoord:

Zekerheid

Symbolen

 

Signaalwoorden

Hoog

⊕⊕⊕⊕

“Het is aangetoond dat…”

geeft, heeft (een effect), resulteert in

Redelijk

⊕⊕⊕◯

“Het is aannemelijk...”

waarschijnlijk

Laag

⊕⊕◯◯

“Er zijn aanwijzingen…”

zou kunnen, lijkt, suggereert

Zeer laag

⊕◯◯◯

“Het is onzeker, maar er zijn aanwijzingen dat…”

onzeker

 

Van bewijs naar aanbevelingen: Overwegingen

Naast het wetenschappelijk bewijs bepalen enkele andere factoren mede of een instrument of behandeling wordt aanbevolen. In de teksten van de vorige richtlijn-versies werd dit onder “Overige Overwegingen” beschreven.

 

Mee te wegen factoren om te bepalen of een instrument of behandeling wordt aanbevolen:

1. Kwaliteit van bewijs

Hoe hoger de algehele kwaliteit van het bewijs, des te waarschijnlijker wordt het formuleren van een sterke (positieve of negatieve) aanbeveling.

2. Balans tussen gewenste en ongewenste effecten

Hoe groter het verschil is tussen de gewenste en ongewenste effecten, des te waarschijnlijker wordt het formuleren van een sterke (positieve of negatieve) aanbeveling. Hoe kleiner dit verschil of hoe meer onzekerheid over de grootte van het verschil, des te waarschijnlijker wordt het formuleren van een conditionele aanbeveling.

Toelichting:

  • Bespreken effectiviteit in relatie tot bijwerkingen en complicaties in het licht van de kwaliteit van bewijs, de precisie van de effectgrootte en minimaal klinisch relevant geacht voordeel;
  • Sterkte van het effect vergeleken met geen interventie;
  • Aanwezigheid van comorbiditeit;
  • Klinisch niet relevantie van het effect.

 

3. Patiëntenperspectief

Hoe groter de uniformiteit in waarden en voorkeuren van patiënten bij het afwegen van de voor- en nadelen van een interventie, des te waarschijnlijker wordt het formuleren van een sterke (positieve of negatieve) aanbeveling.

4. Professioneel perspectief

Hoe groter de uniformiteit in waarden en voorkeuren van professionals ten aanzien van de toepasbaarheid van een interventie, des te waarschijnlijker wordt het formuleren van een sterke (positieve of negatieve) aanbeveling.

Toelichting:

  • Kennis en ervaring met technieken/therapieën;
  • Risico’s die professional loopt bij het toepassen van de interventie;
  • Verwachte tijdbesparing;
  • Verlies aan tijd door het invoeren van de interventie.

5. Middelenbeslag

Hoe minder middelen er worden gebruikt (m.a.w. hoe lager de kosten van een interventie zijn vergeleken met de beschouwde alternatieven en andere kosten gerelateerd aan de interventie), des te waarschijnlijker wordt het formuleren van een sterke aanbeveling. Hoe meer onzekerheid over het middelenbeslag, des te waarschijnlijker wordt een conditionele aanbeveling.

6. Organisatie van zorg

Hoe meer onzekerheid of de geëvalueerde interventie daadwerkelijk op landelijke schaal toepasbaar is, des te waarschijnlijker wordt het formuleren van een conditionele aanbeveling.

Toelichting:

  • De beschikbaarheid/aanwezigheid van faciliteiten & medicijnen;
  • De wijze waarop de organisatie van de zorg aangeboden dient te worden/grootte van de verandering in de organisatie-zorgproces / infrastructuur voor implementatie;
  • Voorbeeld: een bepaalde diagnostiek of behandeling kan alleen in bepaalde centra worden uitgevoerd in verband met de aanwezigheid van faciliteiten zoals een PET-scan.

 

Formulering van aanbevelingen

Afhankelijk van deze factoren kun je een instrument of behandeling wel of niet aanbevelen. We maken daarbij onderscheid tussen zwakke en sterke aanbevelingen. In het geval van een sterke aanbeveling zou je behandeling X voor alle patiënten met Y willen aanbevelen. Bij een zwakke aanbeveling is dit bijvoorbeeld afhankelijk van de voorkeuren van de patiënt in kwestie. Het is belangrijk in deze sectie expliciet te vermelden op grond waarvan een behandeling wel of niet wordt aanbevolen en ook waarom die aanbeveling zwak of sterk zou moeten zijn.

 

Voor de formulering van ‘sterke’ (onvoorwaardelijke) en ‘zwakke’ (voorwaardelijke) aanbevelingen is de volgende indeling aangehouden (zie tabel 1.2):

 

Tabel 1.2 GRADE Voorkeursformulering sterke / zwakke aanbevelingen

Gradering aanbeveling

Betekenis

Voorkeursformulering*

STERK VOOR

De voordelen zijn groter dan de nadelen voor bijna alle patiënten.

Alle of nagenoeg alle geïnformeerde patiënten zullen waarschijnlijk deze optie kiezen.

We bevelen [interventie] aan.

ZWAK VOOR

De voordelen zijn groter dan de nadelen voor een meerderheid van de patiënten, maar niet voor iedereen.

De meerderheid van geïnformeerde patiënten zal waarschijnlijk deze optie kiezen.

Overweeg [interventie], bespreek de voor- en nadelen).

ZWAK TEGEN

De nadelen zijn groter dan de voordelen voor een meerderheid van de patiënten, maar niet voor iedereen.

De meerderheid van geïnformeerde patiënten zal waarschijnlijk deze optie kiezen.

Wees terughoudend met [interventie], bespreek de voor- en nadelen).

STERK TEGEN

De nadelen zijn groter dan de voordelen voor bijna alle patiënten.

Alle of nagenoeg alle geïnformeerde patiënten zullen waarschijnlijk deze optie kiezen.

We bevelen [interventie] niet aan.

*      Het gaat hier om voorkeursaanbevelingen, deze kunnen in een enkele geval afwijken. Voor bepaalde hoofdstukken is GRADE niet toegepast (bijv. Organisatie van zorg) daar zijn uit praktisch oogpunt ook de aanbevelingen niet volgens GRADE.

 

Leeswijzer

Klachten of symptomen die horen bij een depressieve stoornis (depressie) noemen we ‘depressieklachten’ of ‘depressiesymptomen’. Met ‘depressieve klachten’ bedoelen we stemmingsklachten waar iemand hinder van ondervindt, waarbij niet wordt voldaan aan de DSM-criteria voor een depressieve stoornis (depressie).

 

Als we spreken van een depressieve stoornis of depressie wordt een unipolaire depressieve stoornis bedoeld, al dan niet chronisch, en inclusief de persisterende depressieve stoornis. Behalve van ‘(psychische/depressieve) stoornis’ spreken we in deze richtlijn, rechtdoende aan het patiëntenperspectief, bij voorkeur van ‘aandoening’.

 

Met kinderen en adolescenten bedoelen we kinderen van 8 tot 12 jaar en adolescenten van 12 tot 18 jaar. Met jongvolwassenen bedoelen we volwassenen van 18 tot 25 jaar. Met volwassenen bedoelen we mensen van 25 tot 60 jaar. Met ouderen bedoelen we oudere volwassenen van 60 jaar en ouder.

 

Metapsy

Tijdens de ontwikkeling van deze richtlijn is gebruik gemaakt van metapsy.org. Metapsy is een onderzoeksinitiatief van de Vrije Universiteit Amsterdam, onder leiding van professor Pim Cuijpers. Het hoofddoel van Metapsy is het verschaffen van toegang tot een meta-analytische database van klinische studies die de effecten van psychologische interventies, zoals psychotherapie, preventieve interventies en psychoeducatie, op diverse psychische aandoeningen en geestelijke gezondheidsproblemen onderzoeken.

Metapsy bevat twee R-pakketten waarmee met behulp van klinische variabelen van interesse (PICO) een meta-analyse kan worden uitgevoerd en waarbij alle relevante informatie om tot een GRADE conclusie te komen over de effecten van psychotherapie op depressieve symptomen wordt gepresenteerd in een (pdf) rapport of online zijn te bekijken.

Zoekverantwoording

Geïncludeerde en geëxcludeerde studies

De search leverde 194 studies op (86 systematische reviews en 108 RCT’s), waarvan 101 uit Medline, 70 uit Embase en 23 uit Psycinfo. De 194 studies bleken 21 duplicaten te bevatten. Van de 173 unieke studies bleven 20 studies over na de eerste selectie; van deze 20 studies bleven uiteindelijk 5 studies (Adli et al., 2017; Bauer et al., 2009; Ricken et al., 2011 [overige overwegingen]; Ricken et al., 2018 [overige overwegingen]; Yoshino et al., 2009) over na beoordeling van de volledige teksten. De andere studies vielen af omdat ze met betrekking tot het studiedesign en/of interventie niet aansloten bij de PICO (Baghai et al., 2011 [geen vergelijking algoritme met TAU]; Bauer2019 [zelfde resultaten als Adli et al., 2017 gecombineerd met Ricken2018]; Browning et al., 2021 [studie is gericht op voorspellen van behandeluitkomst]; Lee et al., 2018 [studie gaat over voorspellen van respons en niet over algoritme gebaseerde/geleide behandeling]; Manea, Gilbody, & McMillan, 2015 [studie is gericht op screenen van depressie]; Paul et al., 2019 [studie heeft niets met algoritme gebaseerde/geleide behandeling te maken]; Ribeiz et al., 2013 [is een open studie]; Schoeyen et al., 2015 [alleen gericht op bipolaire stoornis en de vergelijking sluit niet aan bij de PICO]; Spijker & Nolen, 2011 [narratieve review, dus niet geschikt voor grading]; Vande Voort et al., 2021 [studie is gericht op farmacogenetica]; Wagner et al., 2018 [deelnemers van controlegroep hebben geen depressie]; Webb et al., 2019 [studie gaat niet over algoritme gebaseerde/geleide behandeling]; Wells, Tang, Carlson, & Asarnow, 2012 [studie bevat geen bruikbare resultaten voor grading]; Wiethoff et al., 2010 [studie bevat geen bruikbare informatie over algoritme gebaseerde/geleide behandeling]; Yang et al., 2021 [studie bevat geen bruikbare resultaten voor grading]).

 

Search strings

 

1             "depressie vb in cochrane".ti. (0)

2             "Psychological therapies versus antidepressant medication, alone and in combination for depression in children and adolescents".fc_titl. (2)

3             "cognitive and behavioural therapies versus treatment as usual for depression ".fc_titl. (3)

4             from 3 keep 3 (1)

5             "Switching to another SSRI or to venlafaxine with or without cognitive behavioral therapy for adolescents with SSRI-resistant depression: the TORDIA randomized controlled trial".fc_titl. (1)

6             "The effectiveness of SPARX, a computerised self help intervention for adolescents seeking help for depression: randomised controlled non-inferiority ".fc_titl. (1)

7             "Evidence Base Update of Psychosocial Treatments for Child and Adolescent Depression".fc_titl. (1)

8             "Psychological therapies for treatment-resistant depression in adults".fc_titl. (1)

9             (activation adj1 therap*).ti. (176)

10           from 9 keep 15 (1)

11           "P voor depressie".ti. (0)

12           "P voor depressie conform recente cochrane reviews".ti. (0)

13           Depression/ (135289)

14           exp depressive disorder/ (115641)

15           (depressi* or depressed).tw,kw. (488555)

16           (dysthymi* or distress*).tw,kw. (145587)

17           (mood? or mental health or ((emotion* or psychological) adj trauma*)).tw,kf. (262775)

18           "common mental disorder*".tw,kf. (3133)

19           or/13-18 (818391)

20           (dutch or german or english).la. (29583693)

21           19 and 20 (773589)

22           "onderdeel psychotherapie".ti. (0)

23           exp behavior therapy/ or exp cognitive behavioral therapy/ (82895)

24           (behavio* adj2 (therapy or activatio*)).tw,kw. (27893)

25           (social adj2 skill? adj2 training).tw. (1116)

26           (social adj2 skill? adj2 training).kf. (81)

27           (relaxation adj2 therap*).tw,kf. (1088)

28           ((Cognitive or emotive or Problem?solving or "self control") adj2 therap*).tw. (23830)

29           ((Cognitive or emotive or Problem?solving or "self control") adj2 therap*).kf. (5944)

30           "Third‐wave CBT".tw. (0)

31           Mindfulness/ (4786)

32           (mindfulness adj2 therap*).tw,kw. (631)

33           "Acceptance and commitment therapy".tw,kw. (1260)

34           "Extended behavioural activation".tw. (4)

35           ("'third wave CBT  or  compassionate mind training  or functional analytic psychotherapy" or "meta-cognitive therapy" or "dialectical behaviour therapy").tw,kw. (225)

36           "meta-cognitive therapy".tw,kw. (13)

37           interpersonal psychotherapy/ or psychotherapy, psychodynamic/ or psychotherapy, rational-emotive/ (950)

38           Motivational Interviewing/ (2272)

39           exp Psychotherapy/ (208001)

40           or/23-38 (102166)

41           21 and 40 (25765)

42           "filter medline  systematic reviews".ti. (0)

43           meta analysis.pt. (147970)

44           (meta-anal$ or metaanal$).tw,kf. (220872)

45           (systematic$ adj10 (review$ or overview$)).tw,kf. (251747)

46           (quantitativ$ adj10 (review$ or overview$)).tw,kf. (11216)

47           (methodologic$ adj10 (review$ or overview$)).tw,kf. (13802)

48           medline.tw. and review.pt. (86778)

49           (pooled adj3 analy*).tw,kf. (24218)

50           "cochrane$".fc_jour. (15641)

51           or/43-50 (436483)

52           41 and 51 (2550)

53           *Depression/ (81778)

54           exp *depressive disorder/ (90893)

55           (depressi* or depressed).ti,kw. (183265)

56           (dysthymi* or distress*).ti,kw. (34236)

57           (mood? or mental health or ((emotion* or psychological) adj trauma*)).ti,kw. (93653)

58           "common mental disorder*".ti,kw. (1240)

59           or/53-58 (334405)

60           "P depressie focus".ti. (0)

61           52 and 59 (1253)

62           meta-analysis/ (147970)

63           meta?analy*.tw,kw. (43219)

64           62 or 63 (163417)

65           61 and 64 (573)

66           Placebos/ (35781)

67           Waiting Lists/ (12984)

68           "treatment as usual".tw,kw. (5027)

69           (placebo? or (waiting adj2 list?)).tw,kw. (242511)

70           or/66-69 (269033)

71           exp Antidepressive Agents/tu (54542)

72           (antidepressiv* adj1 (agent? or drug?)).tw,kw. (1143)

73           exp "serotonin and noradrenaline reuptake inhibitors"/ or exp serotonin uptake inhibitors/ (46771)

74           ("serotonin and noradrenaline reuptake inhibitors" or "serotonin and noradrenaline uptake inhibitors" or "serotonin and norepinephrine reuptake inhibitors" or "serotonin and norepinephrine uptake inhibitors").tw,kw. (1252)

75           Citalopram/ (5119)

76           escitalopram/ (5119)

77           fluoxetine/ (9502)

78           fluvoxamine/ (1899)

79           paroxetine/ (4051)

80           sertraline/ (3231)

81           or/75-80 (21347)

82           desvenlafaxine/ (326)

83           duloxetine/ (1693)

84           venlafaxine/ (2702)

85           82 or 83 or 84 (4455)

86           (citalopram or escitalopram or fluoxetine or fluvoxamine or paroxetine or sertraline or desvenlafaxine or duloxetine or venlafaxine).tw,kw. (32058)

87           Neurotransmitter Uptake Inhibitors.rn. (1204)

88           Antidepressive Agents.rn. (46078)

89           or/71-88 (108470)

90           65 and 89 (66)

91           61 and 89 (180)

92           91 (180)

93           limit 92 to yr="2010 -Current" (121)

94           19 and 40 and 89 and 51 (278)

95           exp Psychiatric Status Rating Scales/ (86235)

96           "hamilton rating scale".tw. (3674)

97           "HAMD-17".kw. (6)

98           (depression adj3 rating?).tw. (15607)

99           96 or 97 or 98 (15939)

100         95 or 99 (96783)

101         19 and 40 and 51 and 100 (88)

102         limit 101 to yr="2010 -Current" (71)

103         70 and 102 (18)

104         70 and 94 (75)

105         limit 104 to yr="2010 -Current" (59)

106         "initial treatment".tw,kw. (24877)

107         19 and 40 and 89 and 51 and 106 (7)

108         "Severity of Illness Index"/ (263040)

109         (depressi* adj3 severity).tw,kw. (12503)

110         99 or 108 or 109 (285079)

111         19 and 40 and 89 and 110 and 51 (40)

112         from 93 keep 1-108 (108)

113         from 103 keep 1-17 (17)

114         from 107 keep 1-7 (7)

115         from 111 keep 1-39 (39)

116         19 and 40 and 51 and 110 (175)

117         116 (175)

118         limit 117 to yr="2010 -Current" (144)

119         118 and 59 (95)

120         from 119 keep 1-86 (86)

121         19 and 89 and 51 (3309)

122         19 and 89 and 51 and 59 (2457)

123         122 (2457)

124         limit 123 to yr="2010 -Current" (1568)

125         124 and 100 (284)

126         64 and 125 (167)

127         Crisis Intervention/ (5929)

128         19 and (40 or 39) and 59 and 51 and 20 (1933)

129         19 and (40 or 39) and 59 and 51 and 20 and 100 (108)

130         19 and (40 or 39) and 59 and 51 and 20 and 100 and 64 (58)

131         129 not 130 (50)

132         19 and (40 or 39 or 127) and 59 and 51 and 20 and 100 (108)

133         Efficacy of an algorithm-guided treatment compared with treatment as usual.ti. (1)

134         algorithms/ (278027)

135         algorithm*.ti,ab,kw. (295337)

136         (standardized adj2 stepwise adj4 regimen).tw,kw. (6)

137         134 or 135 or 136 (451268)

138         21 and 137 (5572)

139         59 and 138 (2165)

140         64 and 139 (39)

141         "onderdeel psychotherapie".ti. (0)

142         exp behavior therapy/ or exp cognitive behavioral therapy/ (82895)

143         (behavio* adj2 (therapy or activatio*)).tw,kw. (27893)

144         (social adj2 skill? adj2 training).tw. (1116)

145         (social adj2 skill? adj2 training).kf. (81)

146         (relaxation adj2 therap*).tw,kf. (1088)

147         ((Cognitive or emotive or Problem?solving or "self control") adj2 therap*).tw. (23830)

148         ((Cognitive or emotive or Problem?solving or "self control") adj2 therap*).kf. (5944)

149         "Third wave CBT".tw. (28)

150         Mindfulness/ (4786)

151         (mindfulness adj2 therap*).tw,kw. (631)

152         "Acceptance and commitment therapy".tw,kw. (1260)

153         "Acceptance and commitment therapy".kw. (531)

154         *"Acceptance and Commitment Therapy"/ (554)

155         "Extended behavioural activation".tw. (4)

156         ("'third wave CBT  or  compassionate mind training  or functional analytic psychotherapy" or "meta-cognitive therapy" or "dialectical behaviour therapy").tw,kw. (225)

157         "meta-cognitive therapy".tw,kw. (13)

158         Metacognition/ (1432)

159         interpersonal psychotherapy/ or psychotherapy, psychodynamic/ or psychotherapy, rational-emotive/ (950)

160         Motivational Interviewing/ (2272)

161         exp Psychotherapy/ (208001)

162         or/142-160 (103440)

163         Transcranial Magnetic Stimulation/ (13144)

164         (electroconvulsive adj2 (therap* or treat*)).tw,kw. (8620)

165         neuromodulat*.ti,kw. (6365)

166         Transcranial Direct Current Stimulation/ (3754)

167         (transcranial adj2 magnetic adj2 stimulat*).tw,kw. (16072)

168         Neurosurgical Procedures/ (34148)

169         Deep Brain Stimulation/ (9942)

170         rtms.ti,kw. (1791)

171         dlpfc.ti,kw. (396)

172         ((dorsolateral adj2 prefrontal adj2 cortex) or DLPFC).tw,kw. (9417)

173         ((intermittent adj2 theta adj2 burst adj2 stimulat*) or iTBS).tw,kw. (632)

174         ctbs.ti,kw. (68)

175         ((continuous adj2 theta adj2 burst adj2 stimulat*) or cTBS).tw,kw. (741)

176         "Theta burst stimulation".kw,ti. (693)

177         or/163-176 (86186)

178         "onderdeel neuromodulatie".ti. (0)

179         exp Lithium Compounds/ (9837)

180         Methylphenidate/ (7486)

181         augmentat*.ti,kw. (18488)

182         swithc*.ti,kw. (0)

183         Drug Combinations/ (77115)

184         (drug adj2 combinat*).ti,kw. (2620)

185         or/179-184 (114406)

186         59 and 51 and 137 and (89 or 162 or 177 or 185) (56)=SR

187         Algorithm-guided treatment versus treatment as usual for major dep*.ti. (1)

188         133 or 187 (2)

189         186 and 188 (0)

190         "medline filter rct".ti. (0)

191         controlled-clinical-trial.pt. (94570)

192         randomized-controlled-trial.pt. (552234)

193         randomized controlled trial/ (552234)

194         randomi?ed controlled trial?.tw. (209764)

195         randomi?ed controlled trial?.kf. (14711)

196         random-allocation.tw,kf. (1861)

197         double-blind-method.tw,kf. (514)

198         single-blind-method.tw,kf. (93)

199         (random adj8 (selection? or sample?)).kf,tw. (48873)

200         random*.tw,kf. (1275869)

201         or/191-200 (1489725)

202         (59 and 201 and 137 and (89 or 162 or 177 or 185)) not 51 (166)

203         "How Effective Is Algorithm-Guided Treatment for Depressed Inpatients".fc_titl. (1)

204         202 and 203 (1)

205         "*German Algorithm Project".kw. (0)

206         "*treatment algorithms".kw. (0)

207         (Treatment adj3 algorithm?).tw,kw. (10184)

208         (standard* adj3 step* adj3 drug*).tw,kw. (8)

209         (critical adj3 decision adj3 point*).tw,kw. (100)

210         207 or 208 or 209 (10284)

211         202 and 210 (45)=rct

 

Database: Embase <1974 to 2021 November 29>

Search Strategy:

--------------------------------------------------------------------------------

1             "depressie vb in cochrane".ti. (0)

2             "Psychological therapies versus antidepressant medication, alone and in combination for depression in children and adolescents".fc_titl. (2)

3             "cognitive and behavioural therapies versus treatment as usual for depression ".fc_titl. (2)

4             "Beck Depression Inventory"/ (25337)

5             depression inventory.m_titl. (739)

6             *"depression inventory"/ (133)

7             "Switching to another SSRI or to venlafaxine with or without cognitive behavioral therapy".fc_titl. (2)

8             "P voor depressie".ti. (0)

9             exp depression/ (523099)

10           (depressi* or depressed).tw,kw. (655701)

11           dysthymi*.tw,kw. (4251)

12           distress*.ti,kw. (41267)

13           (mood? or mental health).tw,kw. (330674)

14           ((emotion* or psychological) adj (trauma* or distress*)).tw,kw. (42467)

15           "common mental disorder*".tw,kw. (3632)

16           or/9-15 (1075243)

17           exp *depression/ (224720)

18           (depressi* or depressed).ti,kw. (241720)

19           dysthymi*.ti,kw. (1044)

20           (mood? or mental health).ti,kw. (107916)

21           ((emotion* or psychological) adj (trauma* or distress*)).ti,kw. (9543)

22           "common mental disorder*".ti,kw. (1377)

23           12 or 17 or 18 or 19 or 20 or 21 or 22 (444264)

24           "P focus depressie".ti. (0)

25           behavior therapy/ (43825)

26           (behavio* adj (counsel* or intervention or train* or treatment or therapy or psychotherapy)).tw,kw. (48422)

27           (dutch or german or english).la. (32986760)

28           exp psychotherapy/ (267225)

29           (behavio* adj2 (therapy or activatio*)).tw,kw. (38690)

30           (social adj2 skill? adj2 training).tw,kw. (1743)

31           (relaxation adj2 therap*).tw,kw. (1561)

32           ((Cognitive or emotive or Problem?solving or "self control") adj2 therap*).tw,kw. (33472)

33           (Third?wave adj2 CBT).tw. (0)

34           exp mindfulness/ (11505)

35           (mindfulness adj2 therap*).tw,kw. (947)

36           "Acceptance and commitment therapy".tw,kw. (1789)

37           "Extended behavioural activation".tw. (2)

38           ("'third wave CBT  or  compassionate mind training  or functional analytic psychotherapy" or "meta-cognitive therapy" or "dialectical behaviour therapy").tw,kw. (290)

39           "meta-cognitive therapy".tw,kw. (21)

40           short term psychotherapy/ (366)

41           interpersonal psychotherapy/ (398)

42           psychotherapy, psychodynamic/ (1515)

43           psychotherapy, rational-emotive/ (173)

44           Motivational Interviewing/ (5782)

45           or/25-44 (33008213)

46           23 and 27 and 45 (414831)

47           "emb SR filter".ti. (0)

48           meta analysis/ (230762)

49           "systematic review"/ (322281)

50           (meta-analy$ or metaanaly$).tw,kw. (284914)

51           (systematic$ adj4 (review$ or overview$)).tw,kw. (301951)

52           (quantitativ$ adj5 (review? or overview?)).tw,kw. (6366)

53           (methodologic adj5 (overview? or review?)).tw,kw. (410)

54           (review$ adj3 (database? or medline or embase or cinahl)).tw,kw. (33193)

55           (pooled adj3 analy$).tw,kw. (36512)

56           (extensive adj3 review$ adj3 literature).tw,kw. (4241)

57           (meta or synthesis or (literature adj8 database?) or extraction).tw,kw. (1597371)

58           review.pt. (2821153)

59           57 and 58 (191067)

60           or/48-56,59 (684860)

61           46 and 60 (19215)

62           (psychiatry or "rehabilitation and physical medicine").ec. (1291671)

63           exp depression/dm, rh, th [Disease Management, Rehabilitation, Therapy] (43849)

64           disease management.ec,fs. (225993)

65           rehabilitation.ec,fs. (158967)

66           therapy.ec,fs. (1598195)

67           drug therapy.ec,fs. (4023999)

68           drug resistance.ec,fs. (105776)

69           or/63-66 (1904447)

70           46 and 60 and 69 (4139)

71           exp depression inventory/ or exp Beck Depression Inventory/ (26974)

72           disease severity/ (627939)

73           71 or 72 (650773)

74           70 and 73 (661)

75           17 or 18 or 19 or 22 (315745)

76           74 and 75 (592)

77           meta analysis/ or network meta-analysis/ (231558)

78           76 and 77 (297)

79           78 (297)

80           limit 79 to yr="2010 -Current" (218)

81           exp *depression/dm, rh, th (29079)

82           80 and 81 (196)

83           80 (218)

84           limit 83 to embase status (218)

85           from 84 keep 20 (1)

86           exp evidence based practice/ (1515421)

87           84 and 86 (218)

88           exp *psychotherapy/ (127266)

89           87 and 88 (77)

90           exp antidepressant agent/dt [Drug Therapy] (191018)

91           exp *antidepressant agent/dt (72811)

92           (antidepressiv* adj1 (agent? or drug?)).tw,kw. (1161)

93           serotonin uptake inhibitor/ or citalopram/ or escitalopram/ or fluoxetine/ or fluvoxamine/ or paroxetine/ or sertraline/ (117317)

94           from 82 keep 1-172 (172)

95           exp serotonin noradrenalin reuptake inhibitor/ (194188)

96           *serotonin uptake inhibitor/ or *citalopram/ or *escitalopram/ or *fluoxetine/ or *fluvoxamine/ or *paroxetine/ or *sertraline/ (33856)

97           exp *serotonin noradrenalin reuptake inhibitor/ (77087)

98           91 or 96 or 97 (148861)

99           23 and 27 and 60 and 98 (2151)

100         73 and 77 and 99 (165)

101         75 and 100 (164)

102         101 (164)

103         limit 102 to yr="2010 -Current" (92)

104         initial.tw,kw. (1162090)

105         75 and 99 and 104 (111)

106         105 (111)

107         limit 106 to yr="2010 -Current" (62)

108         treatment planning/ (135259)

109         107 not 103 (54)

110         from 103 keep 1-83 (83)

111         from 107 keep 1-57 (57)

112         94 and 104 (11)

113         Efficacy of an algorithm-guided treatment compared with treatment as usual.ti. (1)

114         Algorithm-guided treatment versus treatment as usual for major dep*.ti. (1)

115         113 or 114 (2)

116         algorithm/ (306182)

117         algorithm*.ti,ab,kw. (376086)

118         (standardized adj2 stepwise adj4 regimen).tw,kw. (6)

119         or/116-118 (482274)

120         exp antidepressant agent/ (515497)

121         ("serotonin and noradrenaline reuptake inhibitors" or "serotonin and noradrenaline uptake inhibitors" or "serotonin and norepinephrine reuptake inhibitors" or "serotonin and norepinephrine uptake inhibitors").tw,kw. (1741)

122         (citalopram or escitalopram or fluoxetine or fluvoxamine or paroxetine or sertraline or desvenlafaxine or duloxetine or venlafaxine).tw,kw. (46112)

123         98 or 120 or 121 or 122 (517052)

124         "Acceptance and Commitment Therapy"/ (1816)

125         transcranial magnetic stimulation/ (23875)

126         (electroconvulsive adj2 (therap* or treat*)).tw,kw. (10561)

127         neuromodulat*.ti,kw. (10185)

128         exp transcranial direct current stimulation/ (8659)

129         (transcranial adj2 magnetic adj2 stimulat*).tw,kw. (22447)

130         neurosurgery/ (65636)

131         brain depth stimulation/ (46049)

132         rtms.ti,kw. (3227)

133         dlpfc.ti,kw. (629)

134         ((dorsolateral adj2 prefrontal adj2 cortex) or DLPFC).tw,kw. (14121)

135         ((intermittent adj2 theta adj2 burst adj2 stimulat*) or iTBS).tw,kw. (1090)

136         ctbs.ti,kw. (111)

137         ((continuous adj2 theta adj2 burst adj2 stimulat*) or cTBS).tw,kw. (1182)

138         "Theta burst stimulation".kw,ti. (980)

139         or/125-138 (167561)

140         "onderdeel neuromodulatie".ti. (0)

141         lithium derivative/ (5065)

142         methylphenidate/ (22453)

143         augmentat*.ti,kw. (22236)

144         swithc*.ti,kw. (1)

145         drug substitution/ (46754)

146         drug combination/ (191160)

147         (drug adj2 combinat*).ti,kw. (3360)

148         or/141-147 (289127)

149         23 and 60 and (45 or 123 or 139 or 148) (19460)

150         119 and 149 (191)

151         27 and 150 (187)

152         151 (187)

153         limit 152 to yr="2010 -Current" (147)

154         115 and 153 (0)

155         "rct filter embase".ti. (0)

156         randomization/ (92223)

157         exp randomized controlled trial/ (686038)

158         exp controlled clinical trial/ (874655)

159         Major Clinical Study/ (4306714)

160         random$.tw,kw. (1732295)

161         double blind procedure/ (189941)

162         or/156-161 (5799599)

163         (23 and 162 and (45 or 123 or 139 or 148)) not 60 (143237)

164         major clinical study/ (4306714)

165         163 and 164 (118386)

166         165 (118386)

167         limit 166 to yr="2010 -Current" (77340)

168         115 and 163 (2)

169         limit 153 to (conference abstracts and conference abstract status) (32)

170         153 not 169 (115)

171         *algorithm/ (83030)

172         algorithm*.ti,kw. (57418)

173         118 or 171 or 172 (115975)

174         170 and 173 (20)=SR

175         167 and 173 (155)

176         (Treatment adj3 algorithm?).tw,kw. (15351)

177         (standard* adj3 step* adj3 drug*).tw,kw. (11)

178         (critical adj3 decision adj3 point*).tw,kw. (151)

179         176 or 177 or 178 (15505)

180         (23 and 162 and (45 or 123 or 139 or 148) and 179) not 60 (158)

181         "How Effective Is Algorithm-Guided Treatment for Depressed Inpatients".fc_titl. (1)

182         180 and 181 (1)

183         180 (158)

184         limit 183 to yr="2010 -Current" (103)

185         184 (103)

186         limit 185 to conference abstract status (38)

187         185 not 186 (65)

 

database: APA PsycInfo <1806 to November Week 4 2021>

Search Strategy:

--------------------------------------------------------------------------------

1             "depressie PP".ti. (0)

2             exp major depression/ or anaclitic depression/ or dysthymic disorder/ or endogenous depression/ or late life depression/ or postpartum depression/ or reactive depression/ or recurrent depression/ or treatment resistant depression/ or atypical depression/ or "depression (emotion)"/ (168502)

3             exp Psychotherapy/ (211231)

4             Psychotherapy/ (55534)

5             cognitive therapy/ or exp cognitive behavior therapy/ (36899)

6             psychotherapy/ or adlerian psychotherapy/ or analytical psychotherapy/ or autogenic training/ or behavior therapy/ or brief psychotherapy/ or client centered therapy/ or cognitive behavior therapy/ or conversion therapy/ or eclectic psychotherapy/ or emotion focused therapy/ or existential therapy/ or experiential psychotherapy/ or expressive psychotherapy/ or eye movement desensitization therapy/ or feminist therapy/ or geriatric psychotherapy/ or gestalt therapy/ or group psychotherapy/ or guided imagery/ or humanistic psychotherapy/ or hypnotherapy/ or individual psychotherapy/ or insight therapy/ or integrative psychotherapy/ or interpersonal psychotherapy/ or logotherapy/ or narrative therapy/ or persuasion therapy/ or primal therapy/ or psychoanalysis/ or psychodrama/ or psychodynamic psychotherapy/ or psychotherapeutic counseling/ or rational emotive behavior therapy/ or reality therapy/ or relationship therapy/ or solution focused therapy/ or supportive psychotherapy/ or transactional analysis/ (192622)

7             exp Behavior Therapy/ (21891)

8             behavior therapy/ or aversion therapy/ or conversion therapy/ or dialectical behavior therapy/ or exposure therapy/ or implosive therapy/ or reciprocal inhibition therapy/ or response cost/ or systematic desensitization therapy/ (21556)

9             exp Cognitive Behavior Therapy/ (24037)

10           (cognitive behavior therapy/ or acceptance.mp.) and commitment therapy/ [mp=title, abstract, heading word, table of contents, key concepts, original title, tests & measures, mesh word] (0)

11           exp Cognitive Techniques/ (16322)

12           cognitive techniques/ or cognitive restructuring/ or cognitive therapy/ or self instructional training/ (16322)

13           Group Psychotherapy/ (20441)

14           group psychotherapy/ or encounter group therapy/ or therapeutic community/ (23407)

15           exp Psychotherapeutic processes/ (53463)

16           psychotherapeutic process/ (37664)

17           psychotherapeutic breakthrough/ (155)

18           exp Psychotherapeutic Techniques/ or exp Psychotherapeutic Counseling/ or exp Psychotherapeutic Processes/ (102375)

19           exp Psychotherapeutic techniques/ (33614)

20           exp Psychoanalysis/ (59121)

21           exp Hypnosis/ (9334)

22           exp Creative Arts Therapy/ (12831)

23           Catharsis/ (441)

24           Crisis Intervention/ (3897)

25           Play Therapy/ (3947)

26           (third wave or mind train* or person cent* or person* construct*).tw,id. (12415)

27           (person cent* or person* construct*).tw,id. (11269)

28           (activity scheduling or behavioral activation or pleasant event*).tw,id. (2387)

29           ((therap* or psychotherap*) adj1 (abreaction or analytic* or color or colour or compassion or diffusion or distraction or emotion* or interpersonal* or insight oriented or focus* or functional anal* or metacognitive or nondirective or non directive or problem focus* or process experiential or reciprocal inhibition or reminiscence or socioenvironmental or socio environmental or supportive or transference or transtheoretical)).tw,id. (13384)

30           griefwork.tw,id. (21)

31           mental healing.tw,id. (123)

32           or/3-31 (307945)

33           2 and 32 (16193)

34           (dutch or english or german).la. (4788466)

35           33 and 34 (15305)

36           exp *major depression/ or *anaclitic depression/ or *dysthymic disorder/ or *endogenous depression/ or *late life depression/ or *postpartum depression/ or *reactive depression/ or *recurrent depression/ or *treatment resistant depression/ or *atypical depression/ or *"depression (emotion)"/ (137143)

37           35 and 36 (12007)

38           "psycinfo SR filer".ti. (0)

39           (meta-anal* or metaanal*).tw. (44173)

40           (quantitativ* adj5 (review* or overview*)).tw. (2844)

41           (quantitativ* adj5 (review* or overview*)).id. (73)

42           (systematic* adj5 (review* or overview*)).tw,id. (43653)

43           (methodolo* adj5 (review* or overview*)).tw,id. (7515)

44           ((medline or cochrane) adj5 (review* or overview*)).tw,id. (3272)

45           (literature adj5 (overview or review)).tw,id. (86790)

46           (synthes* adj3 (literature* or research or studies or data)).tw,id. (10608)

47           (pooled adj5 analys*).tw,id. (2665)

48           (data adj2 pool*).tw,id. (2591)

49           ((hand or manual* or database* or computer* or electronic*) adj2 search*).tw,id. (13110)

50           "literature review"/ or meta analysis/ (27817)

51           "systematic review"/ (664)

52           or/39-51 (170228)

53           35 and 52 (1225)

54           53 (1225)

55           limit 54 to yr="2010 -Current" (849)

56           55 (849)

57           limit 56 to all journals (770)

58           (depress* or dysthymi* or "adjustment disorder*" or "mood disorder*" or "affective symptom*").tw,id. (343074)

59           57 and 58 (764)

60           (depress* or dysthymi* or "adjustment disorder*" or "mood disorder*" or "affective symptom*").ti,id. (183482)

61           59 and 60 (693)

62           meta analysis/ (5108)

63           61 and 62 (33)

64           (meta?analy* or (network adj1 meta*)).tw,id. (1280)

65           62 or 64 (6207)

66           61 and 65 (64)

67           from 66 keep 1-52 (52)

68           exp treatment planning/ (9958)

69           34 and 52 and 60 and 68 (29)

70           initial.tw,id. (134374)

71           34 and 52 and 60 and 70 (290)

72           71 (290)

73           limit 72 to (all journals and yr="2010 -Current") (188)

74           *"Antidepressant Drugs"/ (17463)

75           antidepressants.id. (7072)

76           74 or 75 (19480)

77           73 and 76 (43)

78           from 77 keep 1 (1)

79           symptom remission/ (580)

80           "severity (disorders)"/ (19976)

81           "recovery (disorders)"/ or exp treatment outcomes/ (142430)

82           treatment outcomes/ or psychotherapeutic outcomes/ or treatment effectiveness evaluation/ (65466)

83           evidence based practice/ or best practices/ (24517)

84           or/79-83 (204441)

85           57 and 84 (266)

86           60 and 85 (230)

87           86 and 65 (16)

88           53 and 84 (381)

89           53 and 84 and 65 (35)

90           89 (35)

91           limit 90 to (all journals and yr="2010 -Current") (18)

92           87 or 91 (18)

93           from 87 keep 1-11 (11)

94           88 (381)

95           limit 94 to (all journals and yr="2010 -Current") (266)

96           95 and 60 (230)

97           96 and 83 (21)

98           Algorithm-guided treatment versus treatment as usual for major dep*.ti. (1)

99           Efficacy of an algorithm-guided treatment compared with treatment as usual.ti. (0)

100         *"Algorithms"/ (17891)

101         "Algorithms".mh. (10448)

102         algorith*.tw,id. (36204)

103         algorith*.ti,id. (14413)

104         100 or 101 or 103 (28910)

105         35 and 104 (17)

106         2 and 52 and 104 (26)

107         34 and 106 (26)

108         107 (26)

109         limit 108 to yr="2010 -Current" (10)=SR

110         2 and 104 (404)

111         "psycinfo filter rct".ti. (0)

112         randomi?ed controlled trial*.tw. (36831)

113         randomi?ed controlled trial*.id. (4633)

114         controlled clinical trial*.tw,id. (3304)

115         ((random adj allocation) or (double adj blind adj (method* or stud*))).tw,id. (2968)

116         single blind stud*.tw,id. (159)

117         clinical trials/ or exp randomized controlled trials/ (13042)

118         exp randomized controlled trials/ (1075)

119         or/112-116,118 (42964)

120         110 and 119 (23)

121         120 (23)

122         limit 121 to (all journals and yr="2010 -Current") (14)= rct

Volgende:
Basisinterventies en eerste-stap interventies (2013)