Startpagina - Colorectaal Carcinoom

Opties

Beoordeeld: 08-04-2024

Belangrijkste wijzigingen (juli 2024)

TWEE GEPÜDATETE MODULES JULI 2024

Module 4.6 Radicaliteit en kwaliteit van het resectiepreparaat

Wat is nieuw?

• De module is geüpdatet: er zijn deelvragen toegevoegd, waarbij meer expliciet op de macroscopische beoordeling van kwaliteit en radicaliteit van colorectale resecties, op de transversale en radiaire snijvlakken en de microscopische beoordeling hiervan ingegaan wordt.

Module 10.2 Ondersteunende zorg

Wat is nieuw?

• Stomazorg is toegevoegd in de module.

VIER NIEUWE MODULES JULI 2024

Module 6.12 IORT primair lokaal gevorderd rectumcarcinoom

• De module geeft aan wat de toegevoegde waarde is van intraoperatieve radiotherapie bij de behandeling van het primair lokaal gevorderd rectumcarcinoom.

 Module 8.1 (Peroperatief) in kaart brengen van kwetsbaarheid en andere risicofactoren

• In de module (Preoperatief) in kaart brengen van kwetsbaarheid en andere risicofactoren worden en aanbevelingen gedaan over de onderwerpen die in kaart gebracht moeten worden en welke instrumenten daarvoor gebruikt kunnen worden. Daarnaast worden er aanbevelingen gedaan over de aanvullende risicofactoren die van belang zijn bij in de preoperatieve fase bij ouderen en andere kwetsbare patiëntgroepen met colorectaal carcinoom.

 Module 8.6 Preventie postoperatieve infectieuze complicaties

• De module Preventie postoperatieve infectieuze complicaties sluit aan bij de module Darmvoorbereiding van de richtlijn Postoperatieve wondinfecties en bevat enkele CRC-specifieke overwegingen.

 Module 8.8 Geriatrische medebehandeling
De module geriatrische medebehandeling bespreekt de bewijslast ten aanzien van geriatrische betrokkenheid in het zorgpad colorectaal carcinoom.

Achtergrond

Colorectaal carcinoom, of darmkanker, is een belangrijk gezondheidsprobleem in Nederland. In 2019 werden 12.826 nieuwe patiënten met colorectaal carcinoom gediagnostiseerd, waarvan 3.915 gelokaliseerd in de endeldarm. Tot 2015 werd een stijging in de incidentie gezien, maar sindsdien neemt de incidentie af (www.cijfersoverkanker.nl). Mogelijk speelt het bevolkingsonderzoek darmkanker wat in 2014 van start is gegaan hierin een rol. Colorectaal carcinoom komt iets meer bij mannen voor en wordt veelal boven de leeftijd van 55 jaar vastgesteld. Er komen steeds meer behandelingsmogelijkheden, en bestaande behandelingen worden steeds verder verfijnd. Ook wordt steeds duidelijker dat colorectaal carcinoom eigenlijk uit verschillende vormen bestaat. Samen met de verschillen die er tussen patiënten zijn is de zorg voor darmkanker daarom steeds complexer geworden. De richtlijn darmkanker wordt sinds 2018 gefaseerd volledig modulair herzien, en speelt in op de trend naar geïndividualiseerde zorg. Daarbij wordt zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de huidige stand van de wetenschap en praktijk.

Waar gaat deze richtlijn over?

De richtlijn colorectaal carcinoom richt zich op wat volgens de huidige maatstaven de beste zorg is voor patiënten met darmkanker. In de richtlijn komen de volgende onderwerpen aan de orde:

• Welke onderzoeken patiënten moeten ondergaan bij (verdenking op) darmkanker.
• Alle vormen van behandeling voor patiënten met darmkanker.
• De behandeling van eventuele uitzaaiingen bij darmkanker.
• De nacontrole en nazorg van patiënten met darmkanker.
• De organisatie van zorg rond patiënten met darmkanker.

Afbakening van de richtlijn

Om welke patiëntengroep gaat het?

Patiënten met een colorectaal carcinoom in de tweede en derde lijn. Omdat het coloncarcinoom en rectumcarcinoom eigenlijk beschouwd moeten worden als twee aparte entiteiten, is in de richtlijn zoveel mogelijk onderscheid gemaakt tussen deze hoofdgroepen op basis van locatie van de tumor. Verder onderscheid in type colorectaal carcinoom en stadium wordt per module gemaakt op basis van relevantie voor het te bespreken onderwerp. Onderscheid op basis van patiëntkenmerken wordt voor zover dit beleids- of organisatorische consequenties heeft gemaakt per module. Door de richtlijn heen wordt specifiek de oudere, kwetsbare patiëntgroep beschreven, met aandacht voor begeleiding en behandeling van deze patiënten die een colorectaal carcinoom hebben naast comorbiditeiten en bij verminderde fysieke conditie.

Wat zijn de belangrijkste en voor de patiënt relevante uitkomstmaten?

Omdat het om een oncologische aandoening gaat, zijn belangrijke uitkomstmaten voor de behandeling van het colorectaal carcinoom het locoregionale recidief, de ziektevrije overleving, de ziekte-specifieke overleving en de totale overleving. Niet voor elke uitgangsvraag zijn alle uitkomstmaten echter relevant. Ook de mate waarin specifieke oncologische uitkomstmaten belangrijk zijn verschilt afhankelijk van de vraagstelling.

Overleving is lange tijd vrijwel de enige belangrijke uitkomstmaat geweest binnen de oncologie, maar omdat overleving voor veel tumorsoorten sterk is verbeterd, zijn steeds meer de gevolgen van kankerbehandeling en kwaliteit van leven belangrijk geworden in het evalueren van zorg voor kankerpatiënten. Daarbij spelen ook de concurrerende doodsoorzaken een belangrijke rol in de relatief oudere populatie met colorectaal carcinoom.

Verbetering van overleving van colorectaal carcinoom is nog steeds een belangrijke doelstelling, ook vanuit het patiëntenperspectief. Maar zeker voor de vroegere stadia waar deze overleving niet veel meer verbeterd kan worden, is het accent verschoven naar morbiditeit en toxiciteit, zowel op de korte als de lange termijn. In toenemende mate is er aandacht voor specifieke functionele uitkomst na behandeling van colorectaal carcinoom, in het bijzonder rectumcarcinoom. Het gaat daarbij om darmfunctiestoornissen, blaasdysfunctie, en seksuele dysfunctie. In de populatie ouderen gaat het dan ook over zelfredzaamheid en cognitief functioneren. Ook het hebben van een stoma is in het bijzonder bij rectumcarcinoom een belangrijk onderdeel in de evaluatie van de consequenties van behandeling, zowel voor wat betreft een tijdelijk stoma als een permanent stoma. In dit kader is orgaansparende behandeling van het rectumcarcinoom een belangrijke ontwikkeling, die ook in deze richtlijn ruime aandacht krijgt.

Complicaties van behandeling en functionele beperkingen kunnen een belangrijke impact hebben op kwaliteit van leven in algemenere zin of binnen specifieke domeinen. Ook na ongecompliceerde behandeling zonder aantoonbare functionele beperkingen kan de kwaliteit van leven veranderd zijn.

Tot slot zijn kosten ook tot op zekere hoogte belangrijk bij sommige uitgangsvragen, met name indien er sprake is van vergelijkbare effectiviteit en morbiditeit van bepaalde behandelingsopties. Maar ook voor nieuwe behandelingen met hoge kosten moet soms op een afgewogen manier de meerwaarde van deze zorg worden geëvalueerd.

Beoogde gebruikers van de richtlijn

Deze richtlijn is geschreven voor alle leden van de beroepsgroepen die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met colorectaal carcinoom in de tweede en derde lijn.

Voor wie is deze richtlijn bedoeld?

Deze richtlijn is geschreven voor alle leden van de beroepsgroepen die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met colorectaal carcinoom in de tweede en derde lijn.

Voor patiënten

De richtlijn ‘colorectaal carcinoom’ gaat over diagnostiek, behandeling en nazorg bij mensen met (verdenking op) darmkanker. De richtlijn bespreekt darmkanker (coloncarcinoom) en endeldarmkanker (rectumcarcinoom), inclusief eventuele uitzaaiingen naar de lever, de longen en het buikvlies die veroorzaakt zijn door darmkanker. In deze richtlijn is een woordenlijst opgenomen waarin een aantal medische termen en afkortingen worden uitgelegd (zie ‘Algemene inleiding’). Er kunnen in het behandeltraject behandelingen gegeven worden met (ernstige) bijwerkingen. Het is belangrijk dat u samen met uw arts de voor- en nadelen van de behandelingen afweegt en dat u samen met uw arts beslist.

Meer informatie over darmkanker is te vinden op Thuisarts:

https://www.thuisarts.nl/darmkanker

Meer informatie over het patiëntenplatform van stichting Darmkanker is te vinden op:

www.darmkanker.nl

Meer informatie over samen beslissen is de vinden via de Patiëntenfederatie Nederland:

https://www.patientenfederatie.nl/themas/samen-beslissen/

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?

Het initiatief voor deze richtlijn is afkomstig van Nederlandse Vereniging voor Heelkunde. De richtlijn is opgesteld door een gemandateerde multidisciplinaire commissie met vertegenwoordigers van de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde, de Nederlandse Internisten Vereniging, de Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie, de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen, de Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie, de Nederlandse Vereniging voor Pathologie, de Nederlandse Vereniging voor Radiologie, de Nederlandse Vereniging voor Nucleaire Geneeskunde en Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland. Er werd aandacht besteed aan het patiëntenperspectief door inbreng van de Stichting Darmkanker (eerder de werkgroep Darmkanker, Stomavereniging, Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties) in de commentaarfase.

Status van de richtlijn

De richtlijnwerkgroep is op initiatief van de Nederlandse Vereeniging voor Heelkunde (NVvH) in 2017 gestart met de continue modulaire herziening van de richtlijn uit 2014. De richtlijn uit 2014 werd onderverdeeld in modules, zodat een modulaire herziening tot stand kon komen. De richtlijnupdates worden opgesteld door een multidisciplinaire richtlijnwerkgroep van medisch specialisten en verpleegkundigen Reeds bestaande richtlijnmodules kunnen in de toekomst worden geüpdatet of ingetrokken. Ook kunnen nieuwe modules aan de richtlijn worden toegevoegd wanneer er relevante nieuwe ontwikkelingen hebben plaatsgevonden of wanneer dit anderzijds belangrijk werd geacht.