Botmetastasen

Initiatief: IKNL Aantal modules: 25

Botmetastasen - Rontgenologisch beeld van een bot laesie

Botmetastasen
Botmetastasen kunnen lytisch, sclerotisch (blastisch) of gemengd lytisch/sclerotisch zijn. Een bepaalde mate van lytische destructie is noodzakelijk voordat een laesie zichtbaar wordt op een röntgenfoto. Röntgenfoto's hebben een hoge specificiteit en een lage vals-positieve uitslag. Dit komt doordat alvorens botdestructie vast te stellen is, minimaal 50% van het spongieuze bot en/of minimaal 30% van het corticale bot verdwenen moet zijn. Het long-, schildklier- en niercelcarcinoom hebben vaak een uitgesproken osteolytisch karakter. Dit wordt veroorzaakt door een stimulatie van de osteoclasten en is dus een secundair gevolg van de locale tumorgroei. De metastasen van het prostaat carcinoom hebben over het algemeen een overwegend osteoblastisch aspect. Hierbij is het de locale botreactie en dus niet de botmetastase zelf die de osteoblasten rondom de metastase te stimuleren. Overwegend lytische metastasen kunnen ook enige vorm van osteoblastaire reactie laten zien indien er sprake is van relatief langzame tumor groei (mammacarcinoom). Deze wordt waarschijnlijk veroorzaakt wordt door locale reactieve botvorming en is een poging van het bot zichzelf te repareren. Bot metastasen zijn vooral gelokaliseerd in de sterk doorbloede gedeeltes van het bot (wervelkolom, bekken en metafysair in de lange pijpbeenderen).

Plasmacytoom (M. Kahler)
Het bestaan van een solitaire laesie (plasmocytoom) wordt in het algemeen bewezen met röntgendiagnostiek en een skeletscintigram. Echter het skeletscintigram kan in geval van een myeloom een vals negatieve uitslag geven. (De PET-CTscan wordt in toenemende mate gebruikt om het risico van een vals negatieve botscan te verkleinen). In 40% van de gevallen zal een solitaire laesie uiteindelijk leiden tot multifocale afwijkingen (M. Kahler). De bot laesie karakteriseert zich door een medullaire, lytische laesie met mogelijke cortex destructie of scalopping, met voorkeurslokalisaties in het axiale skelet, de schedel en proximale lange pijpbeen.

Chondrosarcoom
Het centrale chondrosarcoom presenteert zich meestal als een meta-diafysaire, lytische laesie met popcorn-achtige calcificaties. Hooggradige chondrosarcomen doorbreken in het merendeel van de gevallen de cortex en vertonen veelal een weke delen uitbereiding. Hoe hoger de maligniteitsgraad hoe onscherper de begrenzingen en hoe ernstiger de cortexaantasting.

Osteosarcomen
Osteosarcomen zijn vaak excentrische metafysaire sclerotische (blastische) of gecombineerd lytisch en sclerotische laesies. In ongeveer 25% van de gevallen zijn osteosarcomen overwegend lytisch. Meestal zijn de begrenzingen van de laesie onscherp, is de cortex gedestrueerd en is er een onderbroken periostreactie (Codmanse driehoek) of permeatieve periostreactie (sunburst). Vaak is er een begeleidende weke delen massa.

Reusceltumor
De reusceltumor presenteert zich als een excentrische, epi- metafysaire expansieve lytische laesie, versmalling van de cortex en een mogelijke weke delen component. Ondanks het histologische benigne karakter van deze laesie bestaat er een locaal agressief gedrag en een zeldzaam voorkomen van pulmonale metastasering (minder dan 5%).

Aneurysmatische Bot Cyste (ABC)
Een ABC is een meestal een excentrische, solitaire, expansieve en erosieve laesie, gelokaliseerd in de metafyse van onderste en in mindere mate bovenste extremiteit.

Fibreuze Dysplasie
Fibreuze dysplasie kenmerkt zich door een matglas aspect van de matrix in de meta- en epifyse. De laesie is veelal scherp begrensd met soms enige scalopping van de cortex. Er is geen periostreactie of wekedelen component. Herhaaldelijke pathologische fracturen kunnen deze afwijking een maligne karakter geven met lytische en sclerotische radiologische kenmerken.

Autorisatiedatum en geldigheid

Laatst beoordeeld  :

Laatst geautoriseerd  : 15-06-2010

Geplande herbeoordeling  :

Initiatief en autorisatie

Initiatief:
  • Integraal Kankercentrum Nederland

Methode ontwikkeling

Evidence based

Volgende:
Aanvullende diagnostiek