Waar gaat deze richtlijn over?

Acute traumatische wervelletsels zijn letsels van zowel benige als weke delen van de wervelkolom die het gevolg zijn van een duidelijk omschreven traumatisch incident. Deze letsels kunnen gepaard gaan met neurologische uitval. Wervelbreuken ten gevolge van pathologische processen zoals tumoren, infecties of metabole aandoeningen, of spontane fracturen bij osteoporose vallen buiten het bereik van deze richtlijn.

De richtlijn richt zich specifiek op volwassen traumapatiënten (16 jaar of ouder), zodat er aansluiting is voor wat betreft de leeftijdsgrens met de richtlijn algemene traumapatiënten. Bij jongere patiënten met een volgroeid skelet zouden de aanbevelingen uit deze richtlijn eventueel gevolgd kunnen worden.

In deze richtlijn wordt zowel de zorg in de prehospitale als hospitale fase beschreven. Specifiek komen de volgende onderdelen aan bod:

• Het uitsluiten dan wel vaststellen van wervelkolomletsels bij traumapatiënten;
• Het immobiliseren van patiënten die verdacht zijn voor een acuut traumatisch wervelletsel;
• De behandeling van acute traumatisch wervelletsels.

Deze richtlijn is bedoeld voor alle professionele hulpverleners in Nederland die betrokken zijn bij opvang, diagnostiek en behandeling van patiënten met (een verdenking op) een traumatisch letsel aan de wervelkolom met of zonder begeleidend neurologisch letsel. Dit betreft in eerste instantie ambulancezorgverleners, het Mobiel Medisch Team, spoedeisende hulp verpleegkundigen en -artsen, radiologen, orthopeden, neurologen, neurochirurgen, traumachirurgen, intensivisten, klinisch geriaters en revalidatieartsen.

Voor patiënten

Een acuut traumatisch wervelletsel is een ernstige beschadiging van de wervelkolom. Daarbij zijn één of meerdere wervels gebroken of verschoven. Dit kan ter hoogte van de nek, borst of onderrug zijn gebeurd. Een beschadiging van de wervelkolom kan ook gevolgen hebben voor het zenuwstelsel. In de wervelkolom loopt het ruggenmerg met de zenuwen en die kunnen door het wervelletsel zijn beschadigd. Daardoor kunnen er verlammingsverschijnselen of andere verschijnselen van zenuwuitval optreden. Traumatische letsels aan de wervelkolom komen minder vaak voor dan letsels aan andere botten en gewrichten.

Voor deze richtlijn is informatie voor patiënten ontwikkeld in begrijpelijke taal op Thuisarts.nl:

Thuisarts.nl/gebroken-wervel

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?

Het initiatief voor deze richtlijn is afkomstig van de Nederlandse Orthopaedische Vereniging (NOV). De eerste versie van de richtlijn is verschenen in 2009. In 2016 is een herzieningstraject gestart, welke in 2019 is afgerond. Tijdens het herzieningstraject bleek dat de aanbevelingen van een aantal modules uit 2009 nog up-to-date te zijn. De geldigheid van de volgende modules is daarom verlengd:

• Neurologisch onderzoek bij wervelletsels;
• Prognose en prognosegesprek;
• Screening met röntgenfoto’s of CT;
• Indicaties voor CT na screenend onderzoek;
• Conventionele opname na CT;
• Indicatie voor MRI van wervelkolom;
• Plaats van flexie en extensie foto’s.

In 2019 zijn daarnaast nieuwe modules ontwikkeld. Deze nieuwe modules diende ter vervanging van de overige modules uit 2009, welke daarmee kwamen te vervallen.

De herziening van de richtlijn in 2019 is uitgevoerd door een multidisciplinaire commissie bestaande uit afgevaardigden van de Nederlandse Orthopedische Vereniging, Nederlandse Vereniging voor Neurologie, Nederlandse Vereniging voor Heelkunde, Nederlandse Vereniging voor Neurochirurgie, Nederlandse Vereniging voor Radiologie, Nederlandse Vereniging voor Revalidatieartsen, Ambulancezorg Nederland, Nederlandse Vereniging Spoedeisende Hulp Verpleegkundigen, Nederlandse Vereniging van Spoedeisende Hulp Artsen, Nederlandse Vereniging voor Intensive Care, Dwarslaesie Organisatie Nederland en de Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie.