Waar gaat deze richtlijn over?

Deze richtlijn geeft aanbevelingen voor diagnostiek en beleid bij volwassenen met chronische nierschade (CNS). De richtlijn is gericht op professionals in zowel de eerste als de tweede lijn. De volgende onderwerpen komen in de richtlijn aan bod:

• Diagnostiek CNS: definitie, bepaling nierfunctie en albuminurie, stadiëring
• Beleid en behandeling: voorlichting aan patiënten over CNS en medicatiegebruik, zelfmanagement, leefstijl en dieetmaatregelen, eiwitbeperking, weging CNS als cardiovasculaire risicofactor, medicamenteuze behandeling van cardiovasculaire en renale risicofactoren (hypertensie, diabetes mellitus, dislipidemie, secundaire preventie hart- en vaatziekten met trombocytenaggregatieremmers), influenza- en pneumococcenvaccinatie, voorkomen additionele nierschade (aanpassing medicatie op grond van nierfunctie, bepaling nierfunctie bij ouderen bij wie geen actuele nierfunctie bekend is, polyfarmacie), nierfunctievervangende behandeling op hogere leeftijd
• Samenwerking: samenwerking 1^e en 2^e lijn en verwijsindicaties, teleconsultatie, samenwerking met laboratoriumspecialisten klinische chemie, point-of-care creatinine bepaling, samenwerking met de diëtist, samenwerking met apothekers

Specifiek voor de 2^e lijn is een aanvullend aantal aanbevelingen geformuleerd over de volgende onderwerpen:

• Vaststellen oorzaak CNS
• Ernstig verhoogde albuminurie
• Medicamenteuze behandeling secundaire metabole gevolgen (secundaire hyperparathyreoïdie, verhoogd urinezuur, renale anemie, metabole acidose, hyperkaliëmie)
• Obstructief slaap apneu syndroom
• Voorkomen additionele nierschade - contrastbelasting

Voor wie is deze richtlijn bedoeld?

De doelgroep van deze richtlijn zijn professionals die zich bezig houden met de zorg voor patiënten met CNS. Hieronder worden in ieder geval verstaan: huisartsen, internisten, internist-nefrologen, ziekenhuisapothekers, laboratoriumspecialisten klinische chemie en diëtisten. Ook andere professionals, zoals andere medisch specialisten, verpleegkundigen en maatschappelijk werkenden, kunnen hun voordeel doen met deze richtlijn.

Voor patiënten

Deze richtlijn gaat over diagnostiek en behandeling die wordt aanbevolen voor patiënten met chronische nierschade. Dokters en andere zorgverleners hebben daarbij ook afspraken gemaakt over hoe zij met elkaar samenwerken.

Informatie over chronische nierschade is te vinden op www.thuisarts.nl.

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?

Het initiatief voor de ontwikkeling van deze richtlijn lag bij het Nederlands Huisartsen Genootschap en de Nederlandse Internisten Vereniging. De richtlijn is ontwikkeld door een multidisciplinaire richtlijnwerkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van het Nederlands Huisartsen Genootschap, de Nederlandse Internisten Vereniging, de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter Bevordering der Pharmacie, de Nederlandse Vereniging van Diëtisten, de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers en de Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde. Het patiëntenperspectief werd gewaarborgd door participatie door de Nierpatiënten Vereniging Nederland. De werkgroep werd methodologisch en procedureel ondersteund door PROVA.

Aanvullend aan de multidisciplinaire modules is een aantal modules specifiek voor de tweede lijn ontwikkeld. Deze zijn ontwikkeld door een werkgroep van drie internist-nefrologen, tevens met ondersteuning van PROVA. Deze modules zijn geautoriseerd door de Nederlandse Internisten Vereniging.