Samenvatting van de paramedische behandelprogramma's

Stress loading voor CRPS-I van de bovenste extremiteit (Watson & Carlson, 1987, Carlson & Watson, 1988)

Programma inhoud	Uitvoer	Dosering en duur van de behandeling
Schrobben	De patiënt bevindt zich in kruiphouding en houdt in de aangedane hand een ruwe borstel en schrobt in voor-achterwaartse beweging een plaat multiplex met zoveel mogelijk druk. De schouder moet zich recht boven de hand bevinden (eventueel kan in stand geoefend worden als de druk niet goed getolereerd wordt).	Duur 3 minuten, 3 maal per dag, geleidelijk aan opgehoogd tot 7 à 10 minuten. Als de patiënt in staat is 5 à 7 minuten te schrob-ben, dan kan de druk/ kracht verhoogd worden. Feedback geschiedt via een druk sensor. Behandelfrequentie is afhanke-lijk van vooruitgang patiënt.
Dragen	De patiënt draagt een tas met een gewicht (500 gram). Het gewicht wordt systematisch vergroot.	Als patiënt staat of loopt.
Voorlichting	CRPS-I is een abnormale en over-dreven/ heftige reactie op een ongeval of een operatie. Alleen forse belasting kan deze reactie verminderen. Weinig belastende /lichte activiteiten zijn niet voldoende. Tijdelijke toename van de klachten in het begin van het pro-gramma is normaal. Gebruik arm zoveel als mogelijk.

Transcutane neurostimulatie (Robaina et al., 1989)

Programma inhoud	Uitvoer	Dosering en duur van de behandeling
Transcutane neurostimulatie	Elektrodeplaatsing: ter hoogte van de pijn, proximaal van de pijn of op de zenuw	Geen details

Autogene training (Fialka et al., 1996)

Programma inhoud

Uitvoer

Dosering en duur van de behandeling

Autogene training

Groepsbehandeling (9 personen), stille ruimte, gedempt licht, comfortabele stoel, en ogen gesloten

Ademhalingsoefeningen en suggestieve oefeningen

-“Mijn armen en benen zijn zwaar”

-“Mijn armen en benen zijn warm”

-“Mijn hartslag is rustig en regelmatig”

-“Mijn lichaam ademt- het ademt mij”

(my body breathes itself –it breathes me)

-“Mijn buik is warm”

-“Mijn voorhoofd is koel”

1 maal per week, 90 minuten, 10 weken

Lymfe drainage en oefentherapie (Uher et al., 2000)

Programma inhoud	Uitvoer	Dosering en duur van de behandeling
Oedeem-bestrijding	Lymfedrainage volgens Vodder: strij-kingen en knedingen.	Goed verdraagbaar 3 maal per week 30 minuten, 6 weken
Oefentherapie	Verbeteren van mobiliteit en ver-minderen pijn door ritmische stabilisatie technieken (volgens Klein Vogelbach) en passieve mobilisaties van gewrichten	Tot tolerantiegrens, 3 maal per week 30 minuten, 6 weken
Voorlichting	Patiënt werd gestimuleerd thuis te oefenen.

Pijncontigente behandeling fysiotherapie (Oerlemans et al., 1999) (Oerlemans et al., 2000)

Programma inhoud	Uitvoer	Dosering en duur van de behandeling
Controle krijgen over de pijn	Bespreken van dagactiviteiten en de reacties van de arm op acti-viteiten. Praktische adviezen geven.	Op basis van pijn intensiteit pijn en disregulatie wordt de intensiteit van het programma bepaald
Optimaliseren coping	Steun geven.
Bindweefselmassage		Idem
Oefentherapie		Idem
Verbeteren vaardigheden		Idem
Ontspanningstherapie		Idem
Behouden of ver-beteren van mobiliteit		Idem
Voorlichting	De getroffen arm moet rust hebben en pijnprovocatie moet vermeden worden.	“With pain no gain”

Pijncontigente behandeling ergotherapie (Oerlemans et al., 1999) (Oerlemans et al., 2000)

Programma inhoud	Uitvoer	Dosering en duur van de behandeling
Verminderen van ontstekingsverschijnselen	Uitleg, instructies en adviezen over het uitvoeren van activi-teiten, het nemen van rust en de reacties van de arm/hand op activiteiten en belastende situ-aties	Op basis van pijnintensiteit, pijn en disregulatie wordt de intensiteit van het program- ma bepaald.
Steun van de hand, pols, onderarm	Op indicatie wordt een onder-steundende spalk aangemeten; een rustspalk voor onderarm en hand of voor een deel ervan. Het doel van de spalk is klachten- reductie en overbelasting voor-komen. Individule draaginstructie wordt gegeven. De spalk is bij voorkeur niet immo-biliserend. De spalk wordt bij voorkeur niet continu gedragen en bewegings-mogelijkheden van ge- wrichten worden zoveel mogelijk behou-den.	Het gebruik van de spalk wordt qua duur en frequentie zo snel mogelijk afgebouwd.
Normaliseren van de sensibiliteit	Tactiele en proprioceptieve prikkels worden aangeboden met behulp van verschillende materialen en spelactiviteiten. Tevens worden huiswerk-opdrachten gegeven.	Op basis van pijnintensiteit, pijn en disregulatie wordt de intensiteit van het programma bepaald.
Functionele mogelijkheden vergroten	Uitvoeren van verschillende activiteiten, waarbij de getroffen extremiteit zo normaal mogelijk wordt gebruikt.	Idem
Verbeteren van onafhan-kelijkheid in het uitvoeren van activiteiten van het dagelijks leven	Educatie, training, en advies over het uitvoeren van activiteiten, eventueel met gebruik van hulp-middelen op individuele basis.	Idem

Spiegeltherapie (McCabe et al., 2003)

Programma inhoud

Uitvoer

Dosering en duur van de behandeling

Spiegeltherapie

De patiënt zit in een rustige omgeving schuin voor een spiegel met de aangedane zijde achter de spiegel. De patiënt ziet de niet-aangedane zijde gereflecteerd in de spiegel en beweegt de niet-aangedane zijde en indien mogelijk de aangedane zijde in flexie en extensie richting.

Duur, 5 minuten met een maximum van 10 minuten per keer, zo vaak als patiënten maar wilden. De frequentie van de bewegingen en de intensiteit ervan werden bepaald door de mate van pijn.

Behandelperiode 6 weken.

Elektromagnetische therapie (Durmus et al., 2004)

Programma inhoud	Uitvoer	Dosering en duur van de behandeling
Elektromagnetische therapie	Intermitterende elektromagnetische therapie, met de Magnetic-therapy Mg Port Comogamma ®	10 Gauss, 50 hz, 5 maal per week 6 weken lang
Oefeningen	Actieve en geassisteerd actieve oefeningen om de mobiliteit te vergroten en rekoefeningen voor pols en vingers.	3 maal per dag 30 minuten per keer
Calcitonine	Intra musculaire injecties	100 eenheden intra musculair dagelijks gedurende eerste 3 weken, en om de dag de laatste 3 weken.

Multidisciplinair programma (Singh et al., 2004)

Programma inhoud	Uitvoer	Dosering en duur van de behandeling
Fysiotherapie	Geen details	20 sessies in 4 weken
Ergotherapie	Geen details?	20 sessies in 4 weken
Psychologie	Groeps behandeling	20 sessies in 4 weken
Hydrotherapie	Geen details	12 sessies in 4 weken
Stellatumblokkades	4 van de 12 patiënten ondergingen samen 10 blokkades	2 maal per week de eerste 2 weken, 1 maal per week de laatste 2 weken
Pijnstillers en Corticosteroiden	Volgens gebruikelijke methoden

Motor imagery (Moseley, 2004)

Programma inhoud	Uitvoer	Dosering en duur van de behandeling
Hand herkenning	42 afbeeldingen van een linker en 42 een rechter hand werden at random aan een patiënt getoond. De patiënt geeft zo snel en zo precies mogelijk aan welke hand hij ziet.	Drie keer per uur (ongeveer 10 minuten), ieder uur dat de patiënt niet slaapt.
Motor imagery	28 random geselecteerde afbeeldingen werden de patiënt getoond. De patiënt werd uitgenodigd om zich bewust voor te stellen de aangedane hand in de houding te plaatsen zoals of de afbeelding te zien was.	Drie keer per uur (ongeveer 15 minuten), ieder uur dat de patiënt niet slaapt.
Spiegeltherapie	20 afbeeldingen van de niet-aangedane hand werden geselecteerd. De patiënt zit schuin voor een spiegel met de aangedane zijde achter de spiegel. De patiënt ziet de niet aangedane zijde gereflecteerd in de spiegel en wordt uitgenodigd met de aangedane en niet aangedane hand de afgebeelde hou-ding aan te nemen.	10 maal per uur, ieder uur dat de patiënt niet slaapt.
Voorlichting	Bij toename klachten dient de behandeling gestaakt te worden

Motor imagery (Moseley, 2005)

Programma inhoud	Uitvoer	Dosering en duur van de behandeling
Hand herkenning	56 afbeeldingen van linker en rechter hand werden at random aan een patiënt getoond. De patiënt geeft zo snel en zo precies mogelijk aan welke hand hij ziet.	Drie keer per uur (ongeveer 10 minuten), ieder uur dat de patiënt niet slaapt.
Motor imagery	28 random geselecteerde afbeeldingen werden de patiënt getoond. De patiënt werd uitgenodigd om zich bewust voor te stellen de aangedane hand in de houding te plaatsen zoals of de afbeelding te zien was.	Twee keer per uur (ongeveer 10 minuten), ieder uur dat de patiënt niet slaapt.
Spiegeltherapie	20 afbeeldingen van de niet-aangedane hand werden geselecteerd. De patiënt zit schuin voor een spiegel met de aangedane zijde achter de spiegel. De patiënt ziet de niet aangedane zijde gereflecteerd in de spiegel en wordt uitgenodigd met de aangedane en niet aangedane hand de afgebeelde houding aan te nemen.	5 maal per uur, ieder uur dat de patiënt niet slaapt (ongeveer 10 minuten)
Voorlichting	Bij toename klachten dient de behan-deling gestaakt te worden

Graded exposure (de Jong et al., 2005)

Programma inhoud

Uitvoer

Dosering en duur van de behandeling

Graded exposure

De patiënt werd blootgesteld aan die situaties of activiteiten die hij / zij als meest gevaarlijk/ bedreigend had geïdentificeerd en had vermeden.

Patiënten werden aange-moedigd om thuis zoveel mogelijk die situaties op te zoeken of die activiteiten uit te voeren die zij als meest gevaarlijk/ bedreigend hadden.

Voorlichting

De vicieuze cirkel (pijn > catastroferen > angst> vermijden>beperking>pain) onderhoudt het pijnprobleem. CRPS-I is aandoening die niet zorgvuldig beschermt moet worden maar die door zelfmanagement ondercontrole te krijgen is.

Pain exposure physical therapy (Ek et al., 2009)

Programma inhoud	Uitvoer	Dosering en duur van de behandeling
Mobiliseren gewrichten	Beperkte gewrichten werden via tractie en translatie technieken gemobiliseerd.	1 behandelsessie van 45 min per week met een maximum behandelduur van 3 maanden
Rekken van spieren	Pijnlijke en hypertone spieren werden gerekt via passieve technieken.
Pijnpunten	Pijnpunten werden gefrictioneerd
Stimuleren dagelijks gebruik	De patiënt werd gestimuleerd de getroffen extremiteit zo veel mogelijk te gebruiken
Huisoefen schema	Oefeningen thuis toepassen, niet activiteiten vermijden, loophulpmiddelen werden afgenomen, met partner als coach.
Voorlichting	Pijn bij CRPS-I is een onjuist waarschuwingssignaal en is niet een teken van weefselschade waarvoor immobilisatie vereist is om verdere schade te voorkomen. CRPS-I is een omkeerbare disregulatie van het zenuw-stelsel. Tijdens de behandeling zal de fysio-therapeut pijnreacties van de patiënt negeren op.

Lymfe drainage (Duman et al., 2009)

Programma inhoud	Uitvoer	Dosering en duur van de behandeling
Manuele lymfe drainage	Start met stimuleren van het abdominale lymfatische systeem met behulp van massage. Vervolgens worden de lymfeklieren van de oksel aan de aangedane zijde gestimuleerd en gevolgd door lichte massage van bovenarm, onderarm en pols en vervolgens handrug en handpalm. Daarna volgen strijkingen van distaal naar proximaal. Tenslotte, worden de lymfeklieren van de oksel gestimuleerd.	Duur 3 weken, 5 sessies van 45 minuten per week
Ultrageluid	Op ganglion stellatum en de arm
Oefentherapie	Oefeningen gericht op mobiliteit van de gewrichten, en de spierpomp van de arm. Daarnaast werden ademhalings-oefeningen uitgevoerd.	Iedere oefening wordt 10 maal herhaald, 2 maal per dag gedurende 6 weken
Voorlichting	Patiënten worden de lymfedrainage technieken aangeleerd en geadviseerd om deze iedere dag toe te passen. Gedurende therapie periode en de daarop volgende drie weken.

Pain exposure physical therapy (van de Meent et al., 2011)

Programma inhoud

Uitvoer

Dosering en duur van de behandeling

Pain exposure physical therapy

CRPS-I gerelateerde medicatie wordt afgebouwd.

De behandeling was gericht op het verminderen van pijngedrag en het vergroten van zelfvertrouwen.

Progressieve belasting van de getroffen extremiteit voorbij de pijngrens van de patiënt, gebruikmakend van standaard fysiotherapie technieken gericht op verbeteren van mobiliteit en het rekken van spieren.

Desensitisatie door zelfmassage en geforceerd gebruik van de aangedane zijde.

Cognitieve en gedragsmatige tech-nieken worden toegepast om de patiënten te stimuleren actiever te worden en om de getroffen extremiteit meer te gebruiken.

Van patiënten wordt verwacht dat ze duidelijke behandeldoelen hadden met betrekking tot activiteiten en participatie.

6 sessies van 1 uur verspreid over maximaal 3 maanden

Voorlichting

Pijn is niet een teken van weefsel-schade en toename van pijn gedurende en na de behandeling kan optreden.

Een huisoefenschema wordt meege-geven en iedere behandeling bespro-ken en eventueel aangepast.

Als catastroferen optreedt wordt dat besproken met patiënt en partner.

Motor imagery (Johnson et al., 2012)

Programma inhoud	Uitvoer	Dosering en duur van de behandeling
Hand/voet herkenning	Dertig afbeeldingen van een linker en rechter hand/ voet werden at random aan een patiënt getoond. De patiënt geeft zo snel en zo precies mogelijk aan welke hand/voet hij ziet.	Ieder uur dat de patiënt niet slaapt, 10-15 minuten
Spiegeltherapie	De patiënt zit in een rustige omgeving schuin voor een spiegel met de aangedane zijde achter de spiegel. De patiënt ziet de niet aangedane zijde gereflecteerd in de spiegel en beweegt de niet aangedane zijde, en indien mogelijk de aangedane zijde, in flexie en extensie richting.	Ieder uur dat de patiënt niet slaapt, 10 herhalingen van de beweging.
Tactile discriminatie training en twee puntsdiscriminatie	De aangedane extremiteit wordt in het gebied van de CRPS-I op 5 plaatsen at random gestimuleerd door een stomp of een scherp voorwerp zonder dat de patiënt het ziet. De patiënt geeft aan of de aanraking scherp of stomp is en waar de extremiteit wordt aange-raakt.	Drie sessies van 6 minuten met 3 minuten rust tussen de sessies per dag. In iedere sessie werden 24 prikkels toegediend.
Voorlichting	Bij toename klachten dient de behandeling gestaakt te worden.

Motor imagery (Lagueux et al., 2012)

Programma inhoud	Uitvoer	Dosering en duur van de behandeling
Hand herkenning	Afbeeldingen van een linker of rechter hand werden getoond en de patiënt geeft aan welke hand hij/zij ziet.	3 sessies van 10 minuten/ dag, 6 dagen /week gedurende 2 weken.
Spiegeltherapie fase 1	De patiënt zit in een rustige omgeving schuin voor een spiegel met de aangedane zijde achter de spiegel. De patiënt ziet de niet aangedane zijde gereflecteerd. Afbeeldingen van een linker of rechter hand werden getoond en de patiënt stelt zich voor dat hij/zij de aangedane of niet aangedane hand* in die positie plaatst en weer terug legt in de rust positie. Voor iedere afbeelding wordt de voorgestelde beweging drie maal uitge-voerd.	3 sessies van 10 minuten/ dag, 6 dagen /week gedurende 2 weken
Spiegeltherapie fase 2	Als fase 1 maar nu beweegt de patiënt de niet aangedane zijde vijf tot tien maal.	3 sessies van 10 minuten/ dag, 6 dagen /week gedurende 2 weken
Spiegeltherapie fase 3	Als fase 2 maar nu beweegt de patiënt de aangedane en de niet aangedane zijde vijf tot 10 maal. Na iedere beweging worden de handen in de rust/ uitgangspositie terug gelegd. De patiënt wordt uitgenodigd in de spiegel te kijken en zich voor te stellen dat hij de aangedane zijde ziet.	3 sessies van 10 minuten/ dag, 6 dagen /week gedurende 2 weken
Voorlichting	Bij pijnklachten, kijkt de patiënt direct naar de niet aangedane zijde en niet meer in de spiegel naar de reflectie van de niet aangedane zijde. Bij teveel toename van de pijnklachten (2 punten op een schaal van 0-tot 10) moeten de oefeningen gestopt worden en wordt de oefentherapie aangepast.

* Het is niet duidelijk welke hand bedoeld wordt in de publicatie