Inleiding Behandeling van Primaire Artrose Duimbasis

Artrose van de hand is samen met knie en heup artrose, één van de meest voorkomende vormen van artrose bij de mens. De oorzaak is multifactorieel waarbij het vrouwelijk geslacht, een hogere leeftijd, obesitas en een belaste familie anamnese risicofactoren zijn (Gabay & Gabay 2012). Postmenopauzale vrouwen tussen de 50 en 60 jaar zijn vaak aangedaan (Gillis e.a. 2011).Een andere veel genoemde oorzaak van duimbasis artrose in de literatuur is dat er door zwakte van het volaire beak ligament translatie van het os metacarpale I ten opzichte van het os trapezium optreedt. Hierdoor krijgen bepaalde gedeelten van het gewricht hogere krachten te verwerken, die kunnen leiden tot beschadiging van het kraakbeen en daardoor artrose kunnen bewerkstelligen (Pellegrini 1991, Pelligrini e.a. 1993).Duimbasis artrose kan ernstige pijnklachten veroorzaken, met zwakte en deformiteit van de duim, wat leidt tot invaliditeit.

 

Dahaghin e.a. 2005 toonden, in een populatie gebaseerde cohort studie (n = 3906; 54,8% vrouw) met een leeftijd van 55 jaar en ouder, dat de prevalentie van radiologische artrose van het CMC 1 en STT gewricht 35,8% was. Daarnaast lieten zij zien dat er slechts een bescheiden associatie was tussen pijn in de hand en radiologische artrose, waarbij de sterkste associatie was van het CMC 1 en STT gewricht in vergelijking met de andere gewrichten in de hand (OR 1.9, CI 1,5-2,4). Hand invaliditeit toonde echter een zwakke associatie met radiologische artrose, waarbij de associatie van het CMC 1 en STT gewricht niet statistisch significant was (OR; 1.3 CI 1,0-1,9).

 

Aangezien op basis van de literatuur wordt aanbevolen patiënt met primaire duimbasis artrose eerst een periode conservatief te behandelen, zal deze richtlijn allereerst hierop ingaan. Indien conservatieve therapie niet het gewenste resultaat geeft, kan worden overgegaan op een chirurgische interventie.

 

Tijdens het opstellen van deze richtlijn is allereerst bepaald welke literatuur van voldoende kwaliteit is. Hierbij is gebruik gemaakt van de literatuurindeling beschreven door Jovell & Navarro-Rubio (zie Tabel 2.1) (Jovell e.a. 1995).

 

Voor het conservatieve gedeelte van deze richtlijn is er gebruik gemaakt van studies met niveau I t/m III (verleden t/m april 2013). Het is hierbij de bedoeling een duidelijk overzicht te geven welke conservatieve maatregelen effectief zijn en welke niet.

 

De afgelopen decennia zijn er vele chirurgische behandelingen voor duimbasis artrose beschreven. Ondanks de grote diversiteit van de verschillende chirurgische technieken is er tot op heden nog geen duidelijk superioriteit van één techniek. Wel kunnen er op basis van de literatuur (evidence based medicine) uitspraken worden gedaan welke voor- en nadelen elke techniek heeft ten aanzien van kracht, beweeglijkheid, beperking en patiënt tevredenheid.

De Cochrane reviews (niveau I) die de evidence rond de behandeling van duimbasis artrose onderzochten maakten bijvoorbeeld alleen gebruik van literatuur met niveau II en III, waardoor er slechts naar een beperkt aantal studies en een beperkt aantal chirurgische technieken is gekeken (Wajon e.a. 2005, Wajon e.a. 2009). Andere systematische reviews includeerden ook niveau IV en V studies, zodat meerdere technieken en studies zijn behandeld, maar met een lagere methodologische kwaliteit (Martou e.a. 2004, Vermeulen e.a. 2011). Omdat er van sommige chirurgische technieken geen literatuur is van het hoogste niveau (niveau I t/m III), zijn voor het chirurgische gedeelte van deze richlijn ook studies met een lager niveau geïncludeerd (niveau IV en V). Daardaar is het mogelijk een zo volledig mogelijk beeld te geven van de verschillende chirurgische technieken ter behandeling van duimbasis artrose. Er is gebruik gemaakt van de literatuur t/m december 2012.

 

Over het niveau van de geïncludeerde studies (zie tabel 2.1) voor het chirurgische gedeelte van deze richtlijn valt op te merken dat de bewijskracht van de studies met niveau I t/m III (RCT’s en systematische reviews) hoger is dan die met niveau IV en V (vergelijkende prospectieve studies en vergelijkende retrospectieve studies), aangezien deze laatste een mindere methodologische kwaliteit hebben. Echter ondanks deze mindere kwaliteit kunnen deze studies toch een goed inzicht geven in technieken die, ondanks dat er nog nader onderzoek naar gedaan moet worden, potentie hebben of waarbij voorzichtigheid is geboden.

Studies met niveau VI t/m IX (cohort studies, case control studies, (retrospectieve) klinische series, anekdotes, case reports) zijn buiten beschouwing gelaten door de te lage bewijskracht.

 

Tabel 2.1: Classificatie van studie opzet beschreven door Jovell & Narvarro-Rubio. Deze classificatie is gebruikt om de methodologische kwaliteit van de gebruikte artikelen te bepalen.

Niveau:

Bewijsgraad:

Type studie:

I

Goed

Meta-analyse van gerandomiseerde gecontroleerde studies

II

 

Grote gerandomiseerde gecontroleerde studies (N ≥ 25 per groep)

III

Goed tot Redelijk

Kleine gerandomiseerde gecontroleerde studies (N < 25 per groep)

IV

 

Niet gerandomiseerde gecontroleerde prospectieve studies

V

 

Niet gerandomiseerde gecontroleerde retrospectieve studies

VI

Redelijk

Cohort studies

VII

 

Case control studies

VIII

Matig

Niet gecontroleerde klinische series; beschrijvende studies

IX

  

Anekdotes of case reports

 

Voor de selectie van de conservatieve literatuur is gebruik gemaakt van de Cochrane database, Medline, en Embase databases. De volgende sleutelwoorden zijn gebruikt: basal, first, thumb, carpometacarpal, cmc, trapeziometacarpal, tmc, osteoarthritis, rhizarthrosis, arthritic, nonsurgical, symptomatic, conservative, splint, nsaid, analgesics, drug, pain, medication, hylan, hyaluronic, hyaluronidate, corticosteroid, steroid, orthosis, orthoses, exercise, physiotherapy, hand therapy, occupational therapy, physical therapy, viscosupplementation, injection. Gecombineerde zoekacties zijn verricht. Extra studies werden geïdentificeerd door het controleren van de referenties.

 

Voor de selectie van de chirurgische literatuur is gebruik gemaakt van de Cochrane database, Medline en Embase databases. De volgende sleutelwoorden zijn gebruikt: osteoarthritis, surgery, thumb, carpometacarpal (CMC), trapeziometacarpal (TMC), basal, arthrodesis, fusion, trapeziectomy, arthroplasty, osteotomy, replacement, prosthesis, ligament reconstruction, tendon interposition, ligament reconstruction with tendon interposition (LRTI). Gecombineerde zoekacties van de eerste 3 termen met elk van de chirurgische technieken zijn verricht. Extra studies werden geïdentificeerd door het controleren van de referenties.

 

Voor de selectie van de literatuur over de postoperatieve revalidatie is gebruik gemaakt van acht standaardwerken op het gebied van handchirurgie en handtherapie, laagfrequente periodieken (the Clinics) vanaf 2001 t/m heden en wetenschappelijke artikelen uit Medline vanaf 1995 t/m heden. Voor het zoeken naar relevante artikelen over de postoperatieve revalidatie is gebruik gemaakt van de volgende zoektermen: trapeziectomy, trapezium, carpometacarpal, cmc, basal joint, thumb base, arthrosis, osteoarthritis, arthritis en arthroplasty (trapeziectomie), arthrodesis, trapezium, carpometacarpal, CMC, basal joint, thumb base, arthrosis, osteoarthritis en arthritis (arthrodese) en Caffiniere, Guepar, Elektra en prosthesis (prothese). Doordat geen van de onderzochte revalidatieprogramma’s wetenschappelijk is getoetst, is op dit deel van de richtlijn niveau VIII en IX volgens Jovell & Narvarro-Rubio (tabel 2.1) van toepassing.

 

Het niveau van bewijskracht van de conclusies op basis van het aan de conclusie ten grondslag liggend bewijs staat vermeld in tabel 2.2

 

Tabel 2.2 Het niveau van bewijskracht van de conclusies op basis van het aan de conclusie ten grondslag liggend bewijs

Niveau

Conclusie gebaseerd op

1

1 onderzoek van niveau I of tenminste 2 onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van niveau II of III (Het is aangetoond dat…)

2

1 onderzoek van niveau II of III of tenminste 2 onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van niveau IV of V (Het is aannemelijk dat…)

3

1 onderzoek van niveau IV of V of onderzoeken van niveau VI of VII (Er zijn aanwijzingen dat…)

4

1 of meer onderzoeken van niveau VI of VII (Er zijn aanwijzingen dat…)

5

1 of meer onderzoeken van niveau VII of IX of mening van deskundigen (De werkgroep is van mening dat…)

 

 

Literatuur