Kennislacunes

Deze aanverwant geeft een overzicht van alle in deze richtlijn genoemde aanbevelingen voor onderzoek en beleid.

Modules over 'diagnostiek van schizofrenie'

Verder onderzoek naar de voorspellende waarde van acute reacties op cannabis voor het ontwikkelen van een chronische psychotische stoornis is aan te bevelen.

De werkgroep meent dat CAARMS en SIPS vooralsnog alleen gebruikt moeten worden in een onderzoekssetting, omdat er thans nog onvoldoende bewijs is dat het mogelijk is om een psychose te voorkomen.

Modules over psychosociale interventies

Onderzoek is nodig naar het aantal zittingen voor cognitieve gedragstherapie bij psychose.

Ook is onderzoek nodig naar de benodigde competenties van de therapeut en cognitief gedragstherapeutisch werker, om succesvol cognitieve gedragstherapie bij psychose te kunnen uitvoeren.

Er zijn goede gerandomiseerde onderzoeken nodig met goede power en een lange follow-upperiode om de effecten van remediatie te bepalen.

Bij remediatie en vaardigheidstraining moet onderzoek gedaan worden naar on-the-spottraining bij het streven naar betekenisvolle doelen in een rehabilitatietraject.

Er is behoefte aan een goed gerandomiseerd onderzoek dat arbeidsrehabilitatie met cognitieve remediatie vergelijkt met arbeidsrehabilitatie alleen.

Onderzoek is nodig naar gezinsinterventies bij mensen met verschillende etnische achtergronden.

Onderzoek moet aantonen welke competenties een therapeut of begeleider moet hebben om succesvol onderscheiden typen gezinsinterventies te kunnen uitvoeren. Meer onderzoek naar training van interactievaardigheden aan familieleden is nodig.

Meer onderzoek naar training van interactievaardigheden aan familieleden is nodig.

Onderzoek naar follow-upeffecten is wenselijk. Grotere gerandomiseerde interventiestudies naar het effect van psychomotorische therapie op diverse aspecten van psychosociaal functioneren en psychopathologie zijn nodig vanwege inconsistente resultaten en beperkte kwaliteit van tot op heden uitgevoerd onderzoek.

Goed uitgevoerde en adequaat gerapporteerde gerandomiseerde klinische trials zijn nodig om de evidentie voor danstherapie verder te ondersteunen.

Goed ontworpen onderzoek naar beeldende therapie met voldoende deelnemers is nodig.

Goed onderzoek naar dramatherapie met voldoende deelnemers is noodzakelijk.

Het is noodzakelijk dat er snel en goed onderzoek naar muziektherapie wordt gedaan in een Nederlandse populatie.

Ergotherapie behoeft gerandomiseerd onderzoek naar het veranderen van specifieke handelingsbekwaamheden die noodzakelijk zijn in het alledaagse leven van mensen met schizofrenie.

De evidentie voor de libermanmodulen is gering. De werkgroep adviseert toepassing ervan samen te laten gaan met goede trials. De modulen roepen over het algemeen goede reacties op bij de deelnemers, maar vooral de recente modulen kunnen nog niet steunen op wetenschappelijke bevestiging van hun effectiviteit.

Er zijn goede studies noodzakelijk naar training on-the-spot in libermanmodulen, om te zorgen dat wat geleerd is, ook daadwerkelijk wordt toegepast in het alledaagse leven.

Training van praktische vaardigheden wordt niet door wetenschappelijke bewijzen voor effectiviteit ondersteund of weerlegd. Deze interventie kan niet worden aanbevolen of afgewezen. Goede gecontroleerde onderzoeken met voldoende power naar vaardigheidstraining 'on the spot' zijn noodzakelijk.

Modules over 'zorg, begeleiding en ervaringsdeskundigheid'

De implementatie van gezondheidsbevorderende programma's gericht op de uiteenlopende somatische problematiek wordt aanbevolen.

Goed wetenschappelijk onderzoek is noodzakelijk ter onderbouwing van socialenetwerkinterventies.

Onderzoek naar lotgenotengroepen voor en door lotgenoten is wenselijk.

De werkgroep beveelt aan om de inzet van ervaringsdeskundigen en patiënten (op onder andere de volgende terreinen: consumer-runprogramma's, als trainer van hulpverleners, bij arbeidsparticipatie van patiënten in zorginstellingen, en als interviewer in evaluatieonderzoek) te onderzoeken wat betreft effecten op zowel patiënten als zorgverleners.

Hierbij moet tevens worden onderzocht over welke specifieke kwaliteiten en competenties ervaringsdeskundigen dienen te beschikken.

Modules over 'maatschappelijke participatie en rehabilitatie'

Rehabilitatieprogramma's waarin patiënten op methodisch verantwoorde wijze worden begeleid en ondersteund op de gebieden wonen, werken, leren, dagbesteding en sociale relaties, dienen tot het standaardaanbod voor mensen met schizofrenie of verwante psychotische stoornissen te behoren. Programma's waarin patiënten systematisch worden geholpen bij het vertalen van eigen wensen in haalbare doelen en bij het verwerven van de vaardigheden en steun die nodig zijn om deze doelen te bereiken, verdienen de voorkeur. Nader onderzoek naar het generalisatievraagstuk bij dergelijke programma's is gewenst.

Behalve op effectieve rehabilitatieprogramma's moeten patiënten in het beschermd en begeleid zelfstandig wonen een beroep kunnen doen op goede psychologische, psychiatrische en somatische behandeling. Daarvoor moeten goede verbindingen worden gelegd met het ambulante ggz-behandelaanbod voor mensen met schizofrenie.

Nederlandse effectstudies naar verschillende huisvestings- en woonbegeleidingsvarianten, zowel voor dakloze mensen met schizofrenie als voor anderen met schizofrenie, zijn dringend gewenst.

Nader onderzoek wordt aanbevolen naar de vraag waarom de resultaten van IPS in Nederland eventueel achterblijven bij die in andere westerse landen.

Teneinde IPS in Nederland met succes te kunnen implementeren, is het onder meer noodzakelijk dat er een bij de IPS-praktijk passende financiering beschikbaar komt.

Er is gedegen onderzoek nodig naar de effecten van goed ontwikkelde begeleid-lerenprogramma's. Daarvoor komen programma's die op de IRB zijn gebaseerd en programma's volgens de IPS-benadering in aanmerking.

Gedegen onderzoek is nodig naar de effecten van goed ontwikkelde rehabilitatieprogramma's voor sociale contacten, zoals naar (een combinatie van) de programma's 'Uitbreiden en verbeteren van je sociale netwerk' en 'Omgaan met sociale relaties en intimiteit'.

Het is aan te bevelen dat georganiseerde lotgenotengroepen voor mensen met schizofrenie in Nederland worden geïmplementeerd. Nader onderzoek is nodig om vast te stellen in hoeverre georganiseerde lotgenotengroepen, en ook de zogeheten herstelprogramma's voor en door patiënten, de sociale relaties buiten de eigen kring van mededeelnemers bevorderen.

Ontwikkeling en invoering van antistigmaprogramma's, zowel gericht op het publieke stigma als op geanticipeerde discriminatie en zelfstigmatisering, moeten in Nederland worden ondersteund met onderzoek naar de effectiviteit ervan.

Er is behoefte aan een factsheet met handzame informatie voor hulpverleners die hen een handvat biedt bij het gesprek met de patiënt, de familie en andere belanghebbenden over publiek stigma, geanticipeerde discriminatie en zelfstigmatisering.

Modules over 'zorgorganisatie'

Onderzoek naar de effectiviteit van ACT en FACT is nodig vóór de implementatie van ACT of FACT kunnen worden aanbevolen.

De werkgroep beveelt nader onderzoek aan naar het effect van de (doorontwikkelde) triadekaart op het versterken van samenwerking tussen familie en hulpverleners en de effecten hiervan op het functioneren van de patiënt en de burden van de familie.