Checklist - Overige overwegingen en formulering aanbevelingen

Deze richtlijn wordt gefinancierd door ZonMw in verband met het project ‘Het graderen van aanbevelingen in richtlijnen'. Voor dit project zijn de overige overwegingen en aanbevelingen bij de uitgangsvragen van de revisie volgens een vast format opgebouwd.

Overige overwegingen

Naast de evidence uit de literatuur (conclusie) zijn er andere overwegingen die meespelen bij het formuleren van de aanbeveling. Deze aspecten worden besproken in het kopje ‘Overwegingen'. Hierin wordt de conclusie op basis van de literatuur geplaatst in de context van de dagelijkse praktijk en vindt een afweging plaats van de voor- en nadelen van de verschillende beleidsopties. De uiteindelijk geformuleerde aanbeveling is het resultaat van de conclusies in combinatie met deze overwegingen.

Om het proces van het beschrijven van de overige overwegingen en het formuleren van de aanbevelingen gestructureerder en transparanter te laten verlopen, zijn bij deze richtlijn onderstaande formats gebruikt. 

 

Tabel Checklist overige overwegingen

Items	A) Formuleer of het van belang is en hoe	B) Prioritering t.a.v. belang van 1-6	C) Meenemen in opstellen aanbeveling?	D) Indien meenemen in aanbeveling: Versterkt of verzwakt de overweging de conclusie?
1. Veiligheid	Ja/Nee Indien ja: hoe		□ Ja □ Nee	□ Versterkt □ Neutraal □ Verzwakt, blijft zelfde richting □ Verzwakt, verandert v richting
2. Patiënten perspectief	Ja/Nee Indien ja: hoe		□ Ja □ Nee	□ Versterkt □ Neutraal □ Verzwakt, zelfde richting □ Verzwakt, verandert v richting
3. Professioneel perspectief	Ja/Nee Indien ja: hoe		□ Ja □ Nee	□ Versterkt □ Neutraal □ Verzwakt, blijft zelfde richting □ Verzwakt, verandert v richting
4. Kosten effectiviteit	Ja/Nee Indien ja: hoe		□ Ja □ Nee	□ Versterkt □ Neutraal □ Verzwakt, blijft zelfde richting □ Verzwakt, verandert v richting
5. Organisatie	Ja/Nee Indien ja: hoe		□ Ja □ Nee	□ Versterkt □ Neutraal □ Verzwakt, blijft zelfde richting □ Verzwakt, verandert v richting
6. Maatschappij	Ja/Nee Indien ja: hoe		□ Ja □ Nee	□ Versterkt □ Neutraal □ Verzwakt, blijft zelfde richting □ Verzwakt, verandert v richting

 

Uitleg items checklist

De items kunnen beoordeeld worden m.b.v. ^a professionals in de richtlijnwerkgroep, ^b literatuuronderzoek, ^c patiëntenenquêtes/interviews

1. Veiligheidsissues. Dit betreft o.a. aspecten die in de evidence tabel niet aan de orde komen, zoals - Bijwerkingen, risico's of complicaties op korte en lange termijn (a, b) - Gebruik bij co-morbiditeit / gelijktijdig gebruik medicatie en/of interventie (a,b)
2. Patiëntenperspectief. Aspecten die in het kader hiervan bekeken kunnen worden: - Behoefte en verwachtingen / voorkeuren / te verwachten compliance / te verwachten tevredenheid / kwaliteit van leven (a, b, c)
3. Professioneel perspectief. Aspecten die in het kader hiervan bekeken kunnen worden: - Risico's die professional loopt bij het toepassen van de interventie / tijdbesparing of het verlies aan tijd door het invoeren van de interventie (a, b) - Klinische autonomie / bereidheid toepassen (nieuwe kennis en vaardigheden) / houding, normen en waarden van de professional (a)
4. Kosten effectiviteit: - Kosteneffectiviteit in verhouding tot bestaande ingrepen/behandelingen voor deze ziekte (a, b)
5. Organisatorische factoren - De beschikbaarheid faciliteiten & medicijnen / de wijze waarop de organisatie van de zorg aangeboden dient te worden / grootte van de verandering in de organisatie-zorgproces / infrastructuur voor implementatie (a)
6. Factoren die een rol spelen op het niveau van de maatschappij. Aspecten die in het kader hiervan bekeken kunnen worden: - Hoe groot is het probleem (in aantallen), hoe verhouden de kosten zich t.o.v. kosten van andere ingrepen/behandelingen in het kader van andere ziekten (a, b) - Vergoeding door verzekeraars / ethische overwegingen / juridische overwegingen / politieke en strategische consequenties / industriële belangen (a)

 

Tabel Checklist graderen van aanbevelingen

Niveau van bewijs Conclusie	Overige overwegingen	Soort Aanbeveling	Formulering
1 of 2 Hoge mate van bewijs	Versterkt conclusie of is neutraal	Sterke aanbeveling	Er dient....
1 of 2 Hoge mate van bewijs	Verzwakt conclusie	Aanbeveling	Er wordt geadviseerd...
3 of 4 Lage mate van bewijs	Versterkt conclusie of is neutraal	Aanbeveling	Er wordt geadviseerd...
3 of 4 Lage mate van bewijs	Verzwakt conclusie	Geen aanbeveling	Er kan geen aanbeveling worden gegeven. Optioneel: de werkgroep is van mening dat...

In de praktijk kunnen er per uitgangsvraag meerdere conclusies zijn, met verschillend niveau van bewijs. Indien er meerdere conclusies bij de uitgangsvraag zijn geformuleerd, is het niveau van bewijs van de conclusie die het meest van belang is voor het formuleren van de aanbeveling meegenomen in de checklist ‘Graderen van Aanbevelingen'.