Indicatoren

Met behulp van indicatoren kan worden gemeten in hoeverre aanbevelingen in een richtlijn worden opgevolgd. Voorwaarde is dat men de beschikking heeft over betrouwbare databases waarin de patiëntgegevens zorgvuldig worden bijgehouden.

Voor een betrouwbare meting van de patiëntpopulatie die voor medicatiebeoordeling in aanmerking komt, moeten de risicofactoren (nierfunctie, cognitie, valincidenten) goed zijn geregistreerd in de informatiesystemen van de zorgverleners.

De doelgroep van de indicatoren zijn in de eerste lijn huisartsen, apothekers, specialisten ouderengeneeskunde en in de tweede lijn ziekenhuisapothekers, klinisch geriaters en andere medisch specialisten.

In tabel 5.1 wordt een overzicht gegeven van de voorgestelde indicatoren voor de verschillende zorgverleners.

Tabel 5.1. Indicatoren met betrekking tot polyfarmacie bij ouderen
Nr	Indicator	Doelgroep
1a	% patiënten van 65 jaar en ouder in de huisartsenpraktijk met polyfarmacie bij wie een medicatiebeoordeling is uitgevoerd	Huisarts
1b	% patiënten van 65 jaar en ouder in de huisartsenpraktijk met polyfarmacie met een verminderde nierfunctie en/of verminderde cognitie en/of één of meer valincidenten gedurende de afgelopen 12 maanden bij wie een medicatiebeoordeling is uitgevoerd	Huisarts
2a	% patiënten van 65 jaar en ouder in de apotheek met polyfarmacie bij wie een medicatiebeoordeling is uitgevoerd	Apotheker
2b	% patiënten van 65 jaar en ouder in de apotheek met polyfarmacie en een verminderde nierfunctie en/of verminderde cognitie en/of één of meer valincidenten gedurende de afgelopen 12 maanden bij wie een medicatiebeoordeling is uitgevoerd	Apotheker
3	% patiënten van 65 jaar en ouder met polyfarmacie en een verminderde nierfunctie en/of verminderde cognitie en/of één of meer valincidenten gedurende de afgelopen 12 maanden bij wie tijdens ziekenhuisopname een medicatiebeoordeling is uitgevoerd	Medisch specialist, ziekenhuis en ziekenhuisapotheker
4	% patiënten van 65 jaar en ouder onder behandeling van specialist ouderengeneeskunde (of opgenomen in verpleeghuis) met polyfarmacie en een verminderde nierfunctie en/of verminderde cognitie en/of één of meer valincidenten gedurende de afgelopen 12 maanden bi wie een medicatiebeoordeling is uitgevoerd	Specialist ouderen-geneeskunde

De indicatoren 1a en 2a zijn op de korte termijn kansrijker dan 1b en 2b, omdat de valincidenten nog niet goed kunnen worden geregistreerd in de huidige informatiesystemen en uitwisseling van gegevens over verminderde nierfunctie, cognitie en valincidenten tussen huisarts en apotheker nog niet overal mogelijk is. Voor signaleren van problemen met therapietrouw zijn nog onvoldoende mogelijkheden.

Als voorbeeld zijn indicator 1a en 1b verder uitgewerkt.

Indicator 1a: % patiënten van 65 jaar en ouder met polyfarmacie in de huisartsenpraktijk bij wie een medicatiebeoordeling is uitgevoerd.
Aanbeveling in de richtlijn	Een medicatiebeoordeling in de huisartsenpraktijk voor ouderen vanaf 65 jaar met 5 of meer geneesmiddelen vindt plaats indien één of meerdere van de volgende risicofactoren aanwezig zijn: verminderde nierfunctie (eGFR<50 ml/min/1,73 m2) verminderde cognitie één of meer valincidenten gedurende deafgelopen 12 maanden Een eerste medicatiebeoordeling wordt gevolgd door een vervolg- beoordeling, welke minimaal 1x per jaar plaats vindt.
Teller	Patiënten van 65 jaar en ouder met polyfarmacie in de huisartsenpraktijk die minimaal een jaar staan ingeschreven in de praktijk en een uitgevoerde medicatiebeoordeling het afgelopen jaar
Noemer	Patiënten van 65 jaar en ouder in de eerste lijn met polyfarmacie die minimaal een jaar staan ingeschreven in de praktijk
Type indicator	Procesindicator
Definitie(s)	Polyfarmacie: het gebruik van 5 of meer chronische, orale geneesmiddelen
Kwaliteitsdomein	Veiligheid
Gebruik	Intern
Verslagleggingsniveau	Huisartsenpraktijk
Bron	HIS
Meetfrequentie	Continue
Verslagjaar	Kalenderjaar
Meetniveau	Patiënt

Indicator 1b: : % patiënten van 65 jaar en ouder met polyfarmacie in de huisartsenpraktijk en een verminderde nierfunctie en/of verminderde cognitie en of een doorgemaakt valincident gedurende de afgelopen 12 maanden bij wie een medicatiebeoordeling is uitgevoerd.
Aanbeveling in de richtlijn	Een medicatiebeoordeling in de huisartsenpraktijk voor ouderen vanaf 65 jaar met 5 of meer geneesmiddelen vindt plaats indien één of meerdere van de volgende risicofactoren aanwezig zijn: verminderde nierfunctie (eGFR<50 ml/min/1,73 m2) verminderde cognitie één of meer valincidenten gedurende deafgelopen 12 maanden Een eerste medicatiebeoordeling wordt gevolgd door een vervolg- beoordeling, welke minimaal 1x per jaar plaats vindt.
Teller	Patiënten van 65 jaar en ouder in de huisartsenpraktijk met polyfarmacie en een kreatinineklaring (eGFR) < 50 ml/min en/of verminderde cognitie en/of één of meer valincidenten gedurende de afgelopen 12 maanden die minimaal een jaar staan ingeschreven in de praktijk en bij wie een medicatiebeoordeling is uitgevoerd
Noemer	Patiënten van 65 jaar en ouder in de huisartsenpraktijk met polyfarmacie en een kreatinineklaring (eGFR) < 50 ml/min en/of verminderde cognitie en/of één of meer valincidenten gedurende de afgelopen 12 maanden die minimaal een jaar staan ingeschreven in de praktijk
Definitie(s)	Polyfarmacie: het gebruik van 5 of meer chronische, orale geneesmiddelen. De kreatinineklaring moet zijn vastgelegd (gemeten of berekend; MDRD of Cockroft) in de afgelopen 5 jaar. Verminderde cognitie is gecodeerd als geheugen-/concentratie- /oriëntatiestoornissen ICPC-code P20 of als dementie, ICPC-code P70.0. Valincident, gecodeerd als A80 - Ongeval/letsel, met de toevoeging valincident of gelijkwaardige omschrijving[1]
Type indicator	Procesindicator
Kwaliteitsdomein	Veiligheid
Gebruik	Intern
Verslagleggingsniveau	Huisartsenpraktijk
Bron	HIS
Meetfrequentie	Continue
Verslagjaar	Kalenderjaar
Meetniveau	Patiënt

[1] Het is onzeker of een selectie valt te maken op deze code. Bij operationalisatie moet dit verder worden onderzocht.