Overzicht en inventarisatie potentiële implementatieproducten

Overzicht implementatieproducten

 

Inleiding

Het Nederlands Huisartsen Genootschap heeft de afgelopen jaren een aantal implementatieproducten met betrekking tot polyfarmacie bij ouderen ontwikkeld. Ook het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) en het Expertisecentrum Pharmacotherapie bij Ouderen (EPHOR) heeft reeds een aantal producten ontwikkeld.

Hieronder volgt een overzicht wat er al ontwikkeld was, en wat er recent ontwikkeld is op grond van de Multidisciplinaire richtlijn Polyfarmacie bij ouderen. Tevens is aangegeven welke implementatieproducten er nog gemaakt zouden kunnen worden om de richtlijn beter te implementeren.

Het ontwikkelen van een gevalideerd instrument zoals de Ierse STOPP en START criteria, aangepast aan de huidige Nederlandse richtlijnen heeft daarbij hoge prioriteit. Momenteel worden in de praktijk verschillende lijstjes en tabellen gebruikt als hulpmiddel bij de medicatiebeoordeling bij ouderen met polyfarmacie. Deze berusten op verschillende criteria zoals de Beers-criteria en START/STOPP en zijn meestal niet bijgewerkt en aangepast aan de nieuwste Nederlandse richtlijnen. Uit literatuuronderzoek in deze richtlijn blijkt dat toepassen van de START/ STOPP-criteria de meest relevante signalen oplevert om het medicatiegebruik bij ouderen te optimaliseren. In de aanverwant zijn de START/STOP criteria aangepast aan de Nederlandse richtlijnen.

 

Welke implementatieactiviteiten vinden er plaats bij de KKCZ Richtlijn Polyfarmacie?

De richtlijn zal integraal op de websites van de deelnemende partijen geplaatst worden.

Alle deelnemende partijen streven naar opname van de richtlijn in het eigen curriculum.

In het kader van het project is een zelfstandig te gebruiken algemene handleiding met stappenplan medicatiebeoordeling (inclusief stroomschema) ontwikkeld die door iedere beroepsgroep gebruikt kan worden. Daarnaast is een voorbeeld van een uitgewerkte gestructureerde medicatiebeoordeling toegevoegd in bijlage 1 waarin het stappenplan medicatiebeoordeling zoals opgesteld in deze richtlijn, samen met de in Nederland gebruikelijke POM en GIVE geïntegreerd zijn tot de STRIP.

In het kader van het project is een patiëntenbrief ontwikkeld die door alle beroepsgroepen kan worden gebruikt.

 

Wat heeft het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) reeds ontwikkeld voor de huisarts m.b.t. polyfarmacie bij ouderen?

- periodieke medicatiebeoordeling

- een gebruiksanalyse

- een behandelanalyse

- een behandel gesprek patiënt

Met als praktische bijlagen:

- een patiëntenbrief: consult medicatiebeoordeling op patiëntniveau

- een patiënten brief: consult medicatiebeoordeling op praktijk niveau

- een vragenlijst behorend bij de gebruiksanalyse

- een invulformulier medicatiebeoordeling

- behandelanalyse: vragen op het niveau van het gebruik door de patiënt

- behandelanalyse: vragen op het niveau van de behandeling

 

Verder heeft het NHG in samenwerking met de NHG Praktijk Accreditering

(NPA) een aantal protocollen ontwikkeld:

- een voorbeeld protocol “medicatiebeoordeling bij diabetespatiënten”

- een voorbeeld protocol “medicatiebeoordeling bij patiënten met polyfarmacie

 

Wat kan het NHG in de toekomst ontwikkelen m.b.t. polyfarmacie bij ouderen?

- Aanpassen van reeds bestaande NHG-producten aan de inhoud van de nieuwe KKCZ richtlijn polyfarmacie bij ouderen

- Verder ontwikkelen van de Nederlandse STOPP/ START-criteria, samen met andere beroepsgroepen. Voorwaarden daarvoor zijn de benodigde financiën.

- Aandacht voor ouderen in de relevante NHG-Standaarden waarbij de aanbevelingen in deze richtlijn verder uitgewerkt worden

 

Welke materialen heeft het Instituut voor Verantwoord Medicijn gebruik (IVM) reeds

ontwikkeld op polyfarmacie gebied?

- Farmaco Therapie Overleg (FTO) in samenwerking met het Quality Institute for Pharmaceutical Care (QIPC)

- Best practice polyfarmacie: FTO- module Oriëntatie (2006)

- Best practice polyfarmacie: FTO- module Interventie (2006)

- Best practice polyfarmacie: werkboek Interventie (2006)

 

Periodieke medicatiebeoordeling in verzorgingshuizen

- Werkboek: Plan van aanpak Periodieke medicatiebeoordeling in verzorgingshuizen (2009)

- Werkboek: Uitvoering Periodieke medicatiebeoordeling in verzorgingshuizen (2009)

 

Zorginstellingen (verpleeghuizen, verzorgingshuizen, gehandicaptenzorg, GGZ)

- Handreiking: Periodieke medicatiebeoordeling in zorginstellingen (2011)

 

Patiënten: Patiënten folder: Medicijnen onder controle

 

Welke materialen kan het Instituut voor Verantwoord Medicijn gebruik (IVM) ontwikkelen in

de toekomst qua implementatie met betrekking tot polyfarmacie bij ouderen?

- Het up daten van de Farmaco Therapie Overleg (FTO) modules, op grond van de KKCZ richtlijn polyfarmacie bij ouderen.

- Bij de herziening van de FTO modules ook de FTO modules breder trekken, dat wil zeggen dat er voor de eerste lijn niet alleen voor de huisarts een module ontwikkeld wordt maar bijvoorbeeld ook voor de POH en of de wijkverpleegkundige.

- Tevens zouden er ook modules ontwikkeld kunnen worden voor de tweede lijn bijvoorbeeld voor de klinisch geriaters en de ziekenhuisapothekers.

- Periodieke medicatiebeoordeling breder trekken naar zorginstellingen behalve het verzorgingshuis bv ook naar de eerste lijn, verpleeghuis en ziekenhuis.

- Er is bij het Instituut voor Verantwoord Medicijn gebruik (IVM ) al een algemene patiënten folder ontwikkeld, deze zou aangepast kunnen worden op grond van de KKCZ richtlijn en gedrukt kunnen worden. Voorwaarden daarvoor zijn de benodigde financiën.

 

Wat heeft de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering van de Pharmacie (KNMP) reeds ontwikkeld voor de apotheker m.b.t. polyfarmacie bij ouderen?

- Voorbereiding

- Samenwerking met de huisarts: aandachtspunten voor samenwerking met de huisarts en andere zorgverleners

- FTO presentatie over achtergronden van het HARM onderzoek: PowerPoint presentatie als basis voor een FTO

- Achtergronden HARM onderzoek: achtergrondinformatie voor u zelf

- Opsporen en selecteren patiënten

- Werkinstructie opsporen patiënten: instructie bij de patiëntselectie van de web rapportage

- Werkinstructie selecteren patiënten: instructie bij de patiëntselectie van de web rapportage

- Afnemen farmaceutische anamnese

- Werkinstructie farmaceutische anamnese: achtergrondinformatie

- Patiëntenbrief Medicijn Gesprekken: een voorbeeldbrief voor de patiënt

- Formulier voorbereiding farmaceutische anamnese: formulier voor de patiënt

- Protocol farmaceutische anamnese: formulier voor het protocolleren van het gesprek met de patiënt

- Opstellen farmacotherapeutisch behandelplan

- Werkinstructie farmacotherapeutisch behandelplan: achtergrondinformatie

- GIVE-methode: document als geheugensteun bij de medicatie analyse

- Implementeren farmacotherapeutisch behandelplan

- Werkinstructie implementatie farmacotherapeutisch behandelplan: achtergrondinformatie

- Formulier Behandelplan patiënt Achmea Medicatie Check: document voor de met de Achmea patiënt afgesproken wijzigingen

- Formulier Behandelplan patiënt Medicijn Gesprek: document voor de met de patiënt afgesproken wijzigingen

- Evaluatie van inspanningen en resultaten

- Individuele evaluatie

 

De website apotheek.nl ter ondersteuning van informatie over medicatie voor de patiënt (medicijnteksten en instructiefilmpjes voor het innemen en toedienen van medicijnen).

 

Daarnaast heeft de SIR institute for Pharmacy Practice and Policy (Leiden) de PIAF-training ontwikkeld voor medicatiebeoordeling en wordt in samenwerking met PAO Farmacie een nieuwe training ontwikkeld:

- systematische identificatie, formulering en prioritering van geneesmiddel gerelateerde problemen

- afname van een farmaceutische anamnese

- formuleren van adviezen voor het optimaliseren van de farmacotherapie (wat betreft effectiviteit en veiligheid)

- interpretatie van veel voorkomende klinische waarden en op basis daarvan formuleren van een advies voor aanpassing van de farmacotherapie

- opstellen van een farmacotherapeutisch behandelplan en bespreking met patiënt en voorschrijver(s)

- maken van afspraken met patiënt en voorschrijver(s) over de uit te voeren aanpassingen in de farmacotherapie

- motivatie van patiënten om hun medicijnen op de juiste manier te gebruiken

 

Welke materialen heeft het Expertisecentrum Pharmacotherapie bij Ouderen (Ephor) reeds

ontwikkeld op polyfarmacie gebied?

- Polyfarmacie Optimalisatie methode (POM). Deze methode is gevalideerd bij huisartsen, internationaal gepubliceerd en is beschikbaar op de website www.ephor.nl In de POM zijn de STOPP/START criteria opgenomen.

- POM en GIVE methode zijn geintegreerd met het stappenplan medicatiebeoordeling van deze richtlijn tot de STRIP.

- De Gestructureerde Medicatie Anamnese (GMA) is de eerste stap van de POM, is onderzocht in somatisch en psychiatrisch ziekenhuis, internationaal gepubliceerd en beschikbaar op de website van Ephor.

- Website www.ephor.nl met informatie (o.a. evidence-based geneesmiddelenrapporten om een keuze uit een groep te kunnen maken bij kwetsbare ouderen) en nuttige links

- E-Wise polyfarmacie module

 

Welke materialen kan het Expertisecentrum Pharmacotherapie bij Ouderen (Ephor)

ontwikkelen in de toekomst qua implementatie met betrekking tot polyfarmacie bij ouderen?

- Ephor is een polyfarmacie nascholingsmodule aan het ontwikkelen in overleg met IVM voor artsen en apothekers samen, voor verpleegkundigen en voor studenten geneeskunde en farmacie

- Ephor bouwt op dit moment een elektronische versie van de farmacotherapeutische analyse stap van de STRIP. De digitale tool zal in de systemen van huisartsen en apothekers kunnen worden ingebouwd.

- Ephor bouwt momenteel samen met de makers van Pscribe (UMC Groningen) een polyfarmaciemodule in Pscribe. Dit e-learning systeem wordt door de meeste geneeskunde en farmaciefaculteiten in Nederland voor het farmacotherapie onderwijs aan studenten gebruikt.

- Ephor ontwikkelt samen met verpleegkundigen een rode vlaggeninstrument voor verzorgenden om problemen met polyfarmacie in de thuissituatie in een vroeg stadium te signaleren en aan artsen te rapporteren.

 

Inventarisatie potentiële implementatieproblemen