Beschrijving fysiotherapeuten in de Nederlandse praktijk

De volgende fysiotherapeuten worden onderscheiden:

• algemeen fysiotherapeut (= fysiotherapeut in deze richtlijn)
• geregistreerd bekkenfysiotherapeut (= bekkenfysiotherapeut in deze richtlijn)

 

Voor deze richtlijn is het van belang dat elke fysiotherapeut, niet zijnde een geregistreerd bekkenfysiotherapeut, bij elke aanmelding van een cliënt met symptomen behorend bij het gezondheidsprobleem stress, aandrang en gemengde (urine-)incontinentie, zich afvraagt in hoeverre hij ter zake deskundig is en in staat om adequate zorg te verlenen. Hierbij dient de fysiotherapeut zich te spiegelen aan de deskundigheidseisen van de bekkenfysiotherapeut zoals hierna beschreven.

 

De fysiotherapeut, die de patiënt inwendig onderzoekt en behandelt, moet ter zake kundig en bevoegd zijn. Deze deskundigheidseisen zijn omschreven in het Beroeps Competentie Profiel (BCP) Bekkenfysiotherapeut. Het Algemeen Bestuur van het KNGF adviseert fysiotherapeuten ‘inwendige handelingen in het bekkengebied’ over te laten aan geregi­streerde bekkenfysiotherapeuten.

 

De geregistreerde bekkenfysiotherapeut kan de patiënt inwendig onderzoeken en behan­delen indien de patiënt expliciet hiermee instemt, nadat deze volledig is geiinformeerd over de voorgestelde behandeling en mogelijke alternatieven. Het is een vereiste om de verkregen toestemming van de patiënt schriftelijk in het dossier vast te leggen.

 

Deskundigheidseisen van de (bekken)fysiotherapeut

met betrekking tot het onderzoeken en behandelen van patiënten met incontinentie

 

Algemene kennis en vaardigheden (bekkenfysiotherapeut)

• In staat zijn tot het geven van voorlichting en behandeling in geval van bekken(bodem)- en blaasproblematiek.
• In staat zijn te helpen bij het leren herkennen en oefenen van de bekken(bodem)spieren en de spiergroepen waarmee de bekkenbodem in het dagelijks functioneren samenwerkt.
• In staat zijn de in samenhang met de klacht verminderde fitheid (conditie) te optimaliseren en adl-adviezen te geven.
• In staat zijn te adviseren en te helpen bij het herwinnen of hervinden van de controle over vulling en lediging/evacuatie van blaas (bijvoorbeeld blaastraining bij gemengde urine-incontinentie) en reactum.
• In staat zijn adequate zorg te verlenen op het gebied van preventie, voorlichting, coaching, begeleiding en behandeling bij bekken- en bekkenbodemgerelateerde klachten in de domeinen urologie, gynaecologie, obstetrie, seksualiteit, proctologie (zie BCP).

 

Specifieke kennis en vaardigheden van de bekkenfysiotherapeut

• Geschoold en getoetst zijn in het uitvoeren van een inwendig onderzoek van de bekkenbodemspieren om een relevante fysiotherapeutische diagnostiek uit te voeren en optimale feedback aan de patiënt te kunnen geven over de functie (contractie, uithoudingsvermogen, relaxatie, tonus en coordinatie) van de bekkenbodemspieren.
• In staat zijn gebruik te maken van apparatuur voor elektrostimulatie en feedback, of van hulpmiddelen zoals vaginale kegeltjes, of de rectale trainingsballon. Deze middelen worden met name gebruikt om spiergroepen of functies, die voor de patiënt onbekend zijn, te leren herkennen en functioneel adequaat te gebruiken.
• Het slecht functioneren van de bekkenbodem kan samenhangen met pijnklachten in de regio van het bekken en de lage rug. Specifieke kennis van de diagnostiek in beide regio’s is dan ook van groot belang.
• Dit geldt ook voor de samenhang tussen orgaanfunctiestoornissen (blaas-, rectum- en seksuele functiestoornissen) en functiestoornissen van de bekkenbodem en de daarmee samenwerkende systemen. Door de uitgebreide kennis en vaardigheden waarover de bekkenfysiotherapeut beschikt, is deze in staat een specifiek oordeel te geven over de problemen van de patiënt en de klachten te diagnosticeren en te behandelen.
• De bekkenfysiotherapeut is zich bewust van het emotioneel/seksuele spanningsveld tussen hulpverlener en cliënt, bewaakt de grenzen van dit spanningsveld en respecteert de cliënt in deze; gelet op deze intimiteit en op de fysieke en psychische beladenheid van het buik-bekkengebied, wordt van de bekkenfysiotherapeut een attitude van extra inzicht, aandacht en zorg verwacht.

 

De (bekkenfysiotherapeut

• Is in staat om in de hulpverlening samen te werken (interactie) met de cliënt, diens partner en/of ouder(s)/verzorger(s) en/of wettelijke vertegenwoordiger(s), verwijzer(s) en collegae-fysiotherapeuten en andere (para)medische beroepsbeoefenaars (multi­disciplinaire benaderingswijze).
• Werkt binnen de wettelijke kaders van de WGBO en handelt overeenkomstig de adviezen voor zorgvuldig handelen bij bijzondere handelingen (BIG) en de richtlijnen voor hygiënisch werken in het bekkenbodemgebied (NVFB).

 

(Ontleend aan de KNGF richtlijn stress - (urine)incontinentie 2011)

 

In de multidisciplinaire richtlijn Urine-incontinentie bij vrouwen is het uitgangspunt dat ‘de aanbevelingen in de richtlijn berusten op de resultaten van wetenschappelijk onderzoek en aansluitende meningsvorming’ ; de methodologische kwaliteit, zoals bruikbaarheid, validiteit, betrouwbaarheid en discriminerend vermogen van diagnostische tests bij UI en de effec­tiviteit van fysiotherapeutische behandelingen bij UI zijn dus vanuit dit uitgangspunt beschreven. Het voorliggend document is een momentopname, maar zal ook een dynamisch document zijn, hetgeen wil zeggen dat voortgaand nieuwe evidentie met betrekking tot de bekkenfysiotherapie geincorporeerd zal worden in nieuwe edities van deze richtlijn, waardoor in de naaste toekomst het vak bekkenfysiotherapie steeds breder en diepgaander zichtbaar kan worden in het document.