Implementatieplan

Inleiding

In de richtlijn update van 2018 is voor 5 uitgangsvragen uit de eerdere richtlijn (van 2008) opnieuw een literatuursearch gedaan en zijn nieuwe aanbevelingen geformuleerd.

De aanbevelingen betreffen zowel diagnostiek als behandeling van de Ziekte van Crohn (ZvC) en colitis ulcerosa (CU) bij kinderen en jongeren tot 18 jaar, en zijn allen van belang voor de huidige praktijk van kinderartsen, en kinderartsen-MDL. Het hoofdstuk transitie zorg is essentieel voor de MDL-artsen, en zal overgenomen worden in de herziening richtlijn IBD bij volwassen patiënten. Voor de implementatie van de eerste richtlijn in 2008 werd een NVK-symposium georganiseerd, een aantal kleinere workshops rondom de academische centra gehouden en is een samenvatting in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde gepubliceerd. De richtlijn van 2008, vindbaar op de richtlijnen database (https://richtlijnendatabase.nl/) is in deze update modulair aangepast, en zal niet meer in boekvorm verschijnen. De periode van implementatie van de huidige richtlijn zal ook minder uitgebreid zijn, maar het is wel van belang dat behandelaars in Nederland goed op de hoogte zijn van de aanpassingen. Bij de implementatie voorziet men onderstaande punten, waarvoor suggesties worden gedaan.

Werkwijze

De werkgroep heeft per aanbeveling het volgende geïnventariseerd:

belemmerende en bevorderende factoren;
het tijdspad voor implementatie;
verwachte impact op zorgkosten;
randvoorwaarden voor implementatie;
mogelijke oplossingen en verantwoordelijken.

Implementatie tijdlijn

Kennisnemen van richtlijn: 0 tot 1 jaar.

Impact op zorgkosten

Gezien de bewijsvoering dat een normale uitslag van het calprotectine in de ontlasting de kans op het bestaan van IBD-minimaal tot nul reduceert, zal het aantal verrichtte endoscopieën mogelijk doen afnemen. Dit zou kunnen leiden tot kostenbesparing.
Het effect van vroegere introductie in het ziektebeloop van biologicals zoals infliximab en adalimumab, is moeilijk te voorspellen. Enerzijds zal dit leiden tot betere ziektecontrole, en minder complicaties van de ziekte; anderzijds is bekend dat deze dure biologicals, en ook de iets minder dure biosimilars, de grootste kostenpost zijn in de volwassen IBD zorg in Nederland.
In de module over psychosociale zorg wordt gepleit voor screening op veelvoorkomende problemen zoals angst en depressie en voor psychologische ondersteuning waar nodig. Dit heeft ongetwijfeld op korte termijn een kostenverhogend effect, dat mogelijk op de lange termijn weer wordt gecompenseerd door minder zorggebruik en een beter ziektebeloop bij patiënten die minder last ervaren van hun chronische ziekte.
Formele bekostiging van transitie van zorg is momenteel niet in het DBC-stelsel voorzien, aangezien het niet mogelijk is om met twee behandelaars (kinderarts-MDL en MDL-arts) beiden een DBC te openen voor dezelfde ziekte. Dit is een landelijk probleem dat speelt voor alle chronische ziektes. De module bepleit deze zorg goed te organiseren, afhankelijk van de lokale situatie. Totdat een transitie-DBC met tijdelijke dubbelbehandeling mogelijk wordt gemaakt, zal dit probleem in de lokale situatie moeten worden opgepakt.

Te ondernemen acties door verschillende stakeholders

Hieronder wordt per partij toegelicht welke acties zij kunnen ondernemen om de implementatie van de richtlijn te bevorderen.

Alle direct betrokken wetenschappelijk verenigingen/beroepsorganisaties: Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK)

Bekend maken van de richtlijn onder de leden. In eerste instantie zal een digitale versie beschikbaar komen op de website van de NVK.
Publiciteit voor de richtlijn maken door over de richtlijn te publiceren in tijdschriften en te vertellen op congressen. Nationale publicatie in Praktische Pediatrie en het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.
Ontwikkelen van gerichte bijscholing/trainingen, bv actieve inzet om dit onderwerp in te brengen op refereeravonden.
Ontwikkelen van PowerPointpresentatie, die gebruikt kan worden in het assistentenonderwijs.
Ontwikkelen en aanpassen van patiënteninformatie. Er zal een versie van de richtlijn voor patiënten worden ontwikkeld in voor hen begrijpelijke taal en geplaatst op www.thuisarts.nl.
Gezamenlijk afspraken maken over en opstarten van continu modulair onderhoud van de richtlijn.

De lokale vakgroepen/individuele medisch professionals

Verspreiden van de richtlijn onder de leden. Het bespreken van de aanbevelingen in de vakgroepsvergadering en lokale werkgroepen.
Aanpassen lokale patiënteninformatie op grond van de materialen die door de verenigingen beschikbaar gesteld zullen worden.
Afstemmen en afspraken maken met andere betrokken disciplines om de toepassing van de aanbevelingen in de praktijk te borgen.

Het Kennisinstituut van Medisch Specialisten

Toevoegen van richtlijn aan richtlijnendatabase (https://richtlijnendatabase.nl/)
Opnemen van dit implementatieplan in de richtlijnendatabase op een voor alle partijen goed te vinden plaats.

Afstemming met MDL-artsen

Voor goede continuïteit van zorg is het van belang dat er geen grote verschillen bestaan in de behandeling van de ZvC en CU bij kinderen, jongeren en volwassenen. Afstemming met de NVMDL heeft plaatsgevonden, waarbij is gekeken naar de Handleiding behandeling IBD volwassenen 2014 tot 2015. Ook zal de NVMDL bij de revisie van haar richtlijn afstemmen met de huidige herziene tekst van de richtlijn kinder-IBD. Het spreekt vanzelf dat de modules transitie van zorg in beide richtlijnen in grote lijnen overeenkomen.

Aanbeveling

Tijdspad voor implementatie:
<1 jaar,

1 tot 3 jaar of

>3 jaar

Verwacht effect op kosten

Randvoorwaarden voor implementatie (binnen aangegeven tijdspad)

Mogelijke barrières voor implementatie¹

Te ondernemen acties voor implementatie²

Verantwoordelijken voor acties³

Overige opmerkingen

Zorg voor een goede samenwerking, bestaande uit beiderzijdse betrokkenheid en open communicatie, tussen kindergeneeskunde en het team van de volwassenenzorg (MDL) om een transitieprogramma te bereiken.

1-3 jaar

Mogelijke toename van kosten gezien meer overleggen door beide partijen. Maar door complicaties en de daarbij, vaak dure, behandelingen te voorkomen kan het mogelijk weer kostenbesparend werken

Inzicht in de problematiek en nut van een transitieprogramma van zowel de kinderzorg als de zorg voor volwassenen

Onvoldoende motivatie/ middelen/ tijd.

Dit is het beginpunt; kom in gesprek met elkaar.

Kinder- & volwassen MDL-artsen

Richt een transitieproces in volgens een protocol of zorgpad dat passend is bij de lokale situatie, waarin de volgende zaken geregeld zijn:

• een transitie-coördinator,

• zorgdragen van het vergroten van ziekte-specifieke kennis;

• zorgdragen voor het vergroten van ziekte-specifieke zelfmanagement/ verantwoordelijkheid;

• flexibele timing van transfer,

zorg voor een “warme” overdracht bestaande uit een brief met naast een samenvatting van de ziektegeschiedenis ook specifieke onderdelen van transitie, zoals niveau van kennis van ziekte en zelfstandigheid (zie aanverwante producten voor een voorbeeldbrief). In bepaalde situatie (bijvoorbeeld bij lastige thuissituatie) is het wenselijk om naast de brief ook telefonisch/ via e-mail de patiënt over te dragen aan de nieuwe MDL-arts.

> 3 jaar

Mogelijke toename van kosten gezien mogelijk meer tijdsinvestering. Maar door complicaties en de daarbij, vaak dure, behandelingen te voorkomen kan het mogelijk weer kostenbesparend werken

Inzicht en kennis van zowel de kinder- als de zorg voor volwassenen.

Tijdsinvestering

Eventueel training van de transitiecoordninatie en andere betrokkene zorgprofessionals in het vergrote van kennis en zelfstandigheid.

Onvoldoende motivatie/ middelen /tijd.

Ontwikkelen van transitieprotocol/ zorgpad passende bij lokale situatie waarin de benoemde aanbevelingen zijn beschreven

Kinder- & volwassen MDL-artsen

¹ Barriëres kunnen zich bevinden op het niveau van de professional, op het niveau van de organisatie (het ziekenhuis) of op het niveau van het systeem (buiten het ziekenhuis). Denk bijvoorbeeld aan onenigheid in het land met betrekking tot de aanbeveling, onvoldoende motivatie of kennis bij de specialist, onvoldoende faciliteiten of personeel, nodige concentratie van zorg, kosten, slechte samenwerking tussen disciplines, nodige taakherschikking, et cetera.

² Denk aan acties die noodzakelijk zijn voor implementatie, maar ook acties die mogelijk zijn om de implementatie te bevorderen. Denk bijvoorbeeld aan controleren aanbeveling tijdens kwaliteitsvisitatie, publicatie van de richtlijn, ontwikkelen van implementatietools, informeren van ziekenhuisbestuurders, regelen van goede vergoeding voor een bepaald type behandeling, maken van samenwerkingsafspraken.

³ Wie de verantwoordelijkheden draagt voor implementatie van de aanbevelingen, zal tevens afhankelijk zijn van het niveau waarop zich barrières bevinden. Barrières op het niveau van de professional zullen vaak opgelost moeten worden door de beroepsvereniging. Barrières op het niveau van de organisatie zullen vaak onder verantwoordelijkheid van de ziekenhuisbestuurders vallen. Bij het oplossen van barrières op het niveau van het systeem zijn ook andere partijen, zoals de NZA en zorgverzekeraars, van belang.