Implementatieplan

Inleiding

Dit implementatieplan is opgesteld ter bevordering van de implementatie van de richtlijn optimalisatie van zorg bij longresecties. Voor het opstellen van dit plan is een inventarisatie gedaan van de mogelijk bevorderende en belemmerende factoren voor het naleven van de aanbevelingen. Daarbij heeft de richtlijncommissie een advies uitgebracht over het tijdspad voor implementatie, de daarvoor benodigde randvoorwaarden en de acties die door de verschillende partijen ondernomen dienen te worden.

Werkwijze

De werkgroep heeft per aanbeveling geïnventariseerd:

per wanneer de aanbeveling overal geïmplementeerd moet kunnen zijn;
de verwachtte impact van implementatie van de aanbeveling op de zorgkosten;
randvoorwaarden om de aanbeveling te kunnen implementeren;
mogelijk barrières om de aanbeveling te kunnen implementeren;
mogelijke acties om de implementatie van de aanbeveling te bevorderen;
verantwoordelijke partij voor de te ondernemen acties.

Voor iedere aanbevelingen is nagedacht over de hierboven genoemde punten. Echter niet voor iedere aanbeveling kon ieder punt worden beantwoord. Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen “sterk geformuleerde aanbevelingen” en “zwak geformuleerde aanbevelingen”. In het eerste geval doet de richtlijncommissie een duidelijke uitspraak over iets dat zeker wel of zeker niet gedaan moet worden. In het tweede geval wordt de aanbeveling minder zeker gesteld (bijvoorbeeld “Overweeg om …”) en wordt dus meer ruimte gelaten voor alternatieve opties. Voor “sterk geformuleerde aanbevelingen” zijn bovengenoemde punten in principe meer uitgewerkt dan voor de “zwak geformuleerde aanbevelingen”.

Implementatietermijnen

Voor alle aanbevelingen geldt dat zij zo spoedig mogelijk geïmplementeerd dienen te worden en dat per 2024 iedereen aan deze aanbevelingen dient te voldoen.

Voor sommige aanbevelingen is het echter niet mogelijk om ze al in 2024 te implementeren. Dit heeft te maken met een gebrek aan middelen, vergoeding en/of juiste organisatie. Hiervoor dient een langer implantatietermijn van bijvoorbeeld 3 jaar aangehouden te worden.

Aanbeveling	Tijdspad voor implementatie: < 1 jaar, 1 tot 3 jaar of > 3 jaar	Verwacht effect op kosten	Randvoorwaarden voor implementatie (binnen aangegeven tijdspad)	Mogelijke barrières voor implementatie¹	Te ondernemen acties voor implementatie²	Verantwoordelijken voor acties³	Overige opmerkingen
Module 1: Pas standaardisatie multidisciplinair toe in perioperatieve zorg rondom longoperaties, bijvoorbeeld middels de Enhanced Recovery After Surgery (ERAS®)-systematiek. Licht patiënten, naasten en het zorgteam goed en consistent voor, zodat allen hetzelfde, eenduidige begrip hebben van het perioperatieve proces.	<1 jr	De organisatie van multidisciplinair geleverde zorg zal per ziekenhuis georganiseerd moeten worden. De te verwachten verbetering van kwaliteit, met afname in ligduur, complicaties en heropnames, staat hiertegenover. Geen; past in regulier cyclische (na)scholing	Voor organisatorische randvoorwaarden, zie de implementatietabellen uit module 1. Eenduidig multidisciplinair lokaal protocol, op basis van deze richtliijn. Continue scholing betrokken beroepsgroepen	Voor barrières ten aanzien van organisatie van zorg, zie implementatie tabellen uit module 1. Blijven organiseren van zorg vanuit eigen subdisciplines, ipv multidisciplinair. Weinig tijd voor organisatie en planning herhaalde scholingsmomenten	Voor acties ten aanzien van organisatie van zorg, zie implementatietabellen uit module 1. Zie module 1; instellen multidisciplinaire perioperatieve zorg werkgroep, onder leiding van een ERAS- coördinator Gezamenlijk lokaal multidisciplinair protocol ontwikkelen. ERAS-coördinator aanstellen (zie ook module 1) voor coördinatie scholing met mandaat en adequate ondersteuning van de ziekenhuisorganisatie.	Ziekenhuisorganisatie Lokale betrokken beroepsgroepen onder leiding van de ERAS-coördinator Lokale betrokken beroepsgroepen onder leiding van de ERAS-coördinator Lokale betrokken beroepsgroepen onder leiding van de ERAS-coördinator	Geen
Module 2: Hanteer een snelle/vroege mobilisatie bij patiënten die een anatomische longresectie hebben ondergaan in het kader van een curatieve behandeling.	< 1 jaar	Kosten-effectief	Beschikbaarheid van voldoende geschoolde fysiotherapeuten / verpleegkundig specialisten / case managers.	Onvoldoende beschikbaarheid van geschoolde fysiotherapeuten / verpleegkundig specialisten / case managers.	Scholing van betrokken medisch specialisten en opname van de aanbevelingen in lokale protocollen.	Betrokken wetenschappelijke verenigingen/beroepsorganisaties.	Geen
Module 3: Verwijder een thoraxdrain vanaf een afkapwaarde van <450 ml/24 uur. Overweeg een lagere afkapwaarde bij patiënten met een toegenomen risico op een complicatie.	< 1 jaar	Een kortere opnameduur resulteert in significante kostenreductie tenzij het aantal complicaties waarvoor heringrepen of heropnames nodig zijn deze kostenreductie teniet zouden doen.	Geen.	Geen.	Scholing van betrokken medisch specialisten en opname van de aanbevelingen in lokale protocollen.	Betrokken wetenschappelijke verenigingen/beroepsorganisaties.	Geen
Module 4: Gebruik low suction/waterslot (≤ -8 cmH2O) als standaardbenadering voor postoperatief drainbeleid bij anatomische longresecties.	< 1 jaar	Reductie in ligduur is reductie in kosten	Tegelijk met implementatie landelijk ERAS. Richtlijn adviezen verwerkt in lokaal multidisciplinair protocol.	Onvoldoende scholing alle betrokken zorgverleners Onvoldoende scholingsmaterialen voor zorgprofessionals Niet overal digitaal drainage	Scholing van betrokken beroepsgroepen en opname van de aanbevelingen in lokale protocollen.	Lokale betrokken beroepsgroepen onder leiding van de ERAS-coördinator	Geen
Module 5.1: Behandel patiënten die een anatomische longresectie ondergaan in het kader van een curatieve behandeling met een multidisciplinair team. Dit team dient ten minste te bestaan uit onderstaande specialismen: Case manager (één aanspreekpunt) Longarts met aandachtsgebied oncologie (Cardiothoracaal) chirurg Anesthesioloog Afdelingsverpleegkundige Zaalarts/Physician Assistant/Verpleegkundig Specialist Diëtist Fysiotherapeut met aandachtsgebied longrevalidatie Huisarts Op indicatie kan dit team worden uitbereid met: Thuiszorg / thuismonitoring Klinisch geriater Medewerker van psychosociaal team Intensive care arts Het team dient ondersteund te worden vanuit de ziekenhuisorganisatie.	< 1 jaar	Het faciliteren van de intensievere multidisciplinaire samenwerking vergt tijd van een “ERAS coördinator” Dit dient echter te worden afgezet in de reductie in opnameduur en complicaties en toename	Het werken in multidisciplinair teamverband versus werken in verschillende beroepsgroepen vergt vooral een andere wijze van organiseren van zorg en het creëren van andere momenten van afstemming en overleg. Duidelijk aanspreekpunt per betrokken beroepsgroep Beschikbaarheid van een “ERAS coördinator” Vaak is dit een casemanager Structurele samenkomsten om onderlinge taakverdeling te verduidelijken en te evalueren; continue verbetering	Afwezigheid van managementsupport t.b.v. het werken in multidisciplinaire teams. Beperkte beschikbare tijd voor ERAS-coördinator. Beperkt mandaat ERAS-coördinator Beperkte beschikbare tijd voor overleg. Beperkt mandaat ERAS-coördinator om verbeterplannen door te zetten.	Scholing van betrokken medisch specialisten en opname van de aanbevelingen in lokale protocollen. Formaliseren multidisciplinaire werkgroep Aanwijzen van ERAS-coördinator en vrijstellen/ondersteunen bij het organiseren van structureel overleg, dataverzameling & analyse (Audit&Feedback) en uitwerken van multidisciplinaire verbeterplannen, Lokale werkafspraken en protocollen met verantwoordelijkheden vastleggen. Faciliteren Audit & feedbacksysteem	Betrokken wetenschappelijke verenigingen/beroepsorganisaties. Lokale betrokken beroepsgroepen Ziekenhuisorganisatie Lokale betrokken beroepsgroepen onder leiding van de ERAS-coördinator	Geen
Module 5.2: Licht patiënten en hun naasten, vanuit alle disciplines, consistent en eenduidig voor op basis van één multidisciplinair perioperatieve zorg protocol. Maak hierbij gebruik van ondersteunende middelen (folders, website, etc).	< 1 jaar	Het ontwikkelen van ondersteunende middelen is een investering die gedaan moet worden. Vervolgens kunnen deze landelijk worden ingezet.	Het ontwikkelen van ondersteunende middelen om zorg te dragen dat de voorlichting op consistente wijze wordt gedaan. Ontwikkelen en bijhouden van informatiematerialen o.b.v. de richtlijn	Het ontbreken van ondersteunende middelen. Beperkte beschikbare tijd voor ERAS-coördinator. Vasthoudendheid aan beroepsgroep specifiek voorlichtingsmateriaal.	Scholing van betrokken medisch specialisten en opname van de aanbevelingen in lokale protocollen. Bestaand (versnipperd) informatiemateriaal vervangen door één consistent geheel	Betrokken wetenschappelijke verenigingen/beroepsorganisaties. Lokale betrokken beroepsgroepen onder leiding van de ERAS-coördinator	Geen
Module 5.3: Volg de richtlijn perioperatief traject (stap 12) om te besluiten of een patiënt ontslagen kan worden uit het ziekenhuis. Houdt daarnaast ook rekening met de volgende aspecten die specifiek gelden voor patiënten die een anatomische longresectie ondergaan: Afwezigheid van katheters zoals urinekatheters, infuuslijnen, epiduraal katheters en thoraxdrains; in specifieke situaties, met adequate zorg buiten ziekenhuis, is ontslag met een katheter/lijn mogelijk. Voor patiënt hanteerbare pijn met orale pijnmedicatie Mobiele patiënt, in zoverre dit vooraf aan de operatie niet al beperkt was Adequate orale voedingsintake en flatus Adequate zorg thuis aanwezig	< 1 jaar	Geen, de aanbeveling is grotendeels overgenomen uit de richtlijn perioperatief traject en als het goed is dus al onderdeel van de dagelijkse zorg.	Geen	Onbekendheid bij betrokken beroepsgroepen, patiënten en naasten	Scholing van betrokken beroepsgroepen en opname van de aanbevelingen in lokale protocollen en informatiematerialen.	Betrokken wetenschappelijke verenigingen/beroepsorganisaties. Lokale betrokken beroepsgroepen onder leiding van de ERAS-coördinator	Geen
Module 5.4: Maak gebruik van Audit & Feedback informatie voor continue verbetering in het volgen van de richtlijn en het monitoren van het effect op de uitkomsten.	< 1 jaar	De organisatie van datamanagement en terugkoppeling in het lokale multidisciplinaire team zal per ziekenhuis georganiseerd moeten worden. De te verwachten verbetering van kwaliteit, met afname in ligduur, complicaties en heropnames, staat hiertegenover.	Ziekenhuis structuur voor dataverzameling perioperatieve zorg.	Onvolledige uitrol van het audit en feedback dashboard. Beperkte beschikbare tijd voor ERAS-coördinator.	Scholing van betrokken ERAS-coördinator en beroepsgroepen en opname van de aanbevelingen in lokale protocollen. Aanwijzen van ERAS-coördinator en vrijstellen/ondersteunen bij het organiseren van structureel overleg, dataverzameling & analyse (Audit & Feedback) en uitwerken van multidisciplinaire verbeterplannen.	Betrokken wetenschappelijke verenigingen/beroepsorganisaties en de ziekenhuisorganisaties.	Geen
Module 5.4: Organiseer de ziekenhuisorganisatie zo dat de multidisciplinaire perioperatieve zorg wordt ondersteund voor patiënten die een anatomische longresectie ondergaan door: Faciliteren data verzameling, analyse en feedback aan team Faciliteren kwaliteitsverbeteringen n.a.v. audit en feedback cyclus	1 tot 3 jaar	De organisatie van datamanagement en terugkoppeling in het lokale multidisciplinaire team zal per ziekenhuis georganiseerd moeten worden. De te verwachten verbetering van kwaliteit, met afname in ligduur, complicaties en heropnames, staat hiertegenover.	ERAS-coördinator die data verzameling, analyse en terugkoppeling organiseert. Structureel multidisciplinair teamoverleg om feedback te bespreken en verbeterdoelen te definiëren.	Beperkte beschikbare tijd voor ERAS-coördinator. Beperkt mandaat ERAS-coördinator. Beperkte beschikbare tijd voor overleg. Beperkt mandaat ERAS-coördinator om verbeterplannen door te zetten.	Scholing van betrokken medisch specialisten en opname van de aanbevelingen in lokale protocollen. Aanwijzen van ERAS-coördinator en vrijstellen/ondersteunen bij het organiseren van structureel overleg, dataverzameling & analyse (Audit & Feedback) en uitwerken van multidisciplinaire verbeterplannen.	Betrokken wetenschappelijke verenigingen/beroepsorganisaties. Ziekenhuisorganisatie Lokale betrokken beroepsgroepen onder leiding van de ERAS-coördinator.	Geen

Te ondernemen acties per partij

Hieronder wordt per partij toegelicht welke acties zij kunnen ondernemen om de implementatie van de richtlijn te bevorderen.

Alle direct betrokken wetenschappelijk verenigingen/beroepsorganisaties

Bekend maken van de richtlijn onder de leden.
Publiciteit voor de richtlijn maken door over de richtlijn te publiceren in tijdschriften en te vertellen op congressen.
Ontwikkelen van gerichte bijscholing/trainingen.
Ontwikkelen en aanpassen van patiënteninformatie/keuzehulpen.
Controleren van de toepassing van de aanbevelingen middels audits en de kwaliteitsvisitatie.
Gezamenlijk afspraken maken over en opstarten van continu modulair onderhoud van de richtlijn.

De lokale vakgroepen/individuele medisch professionals

Het bespreken van de aanbevelingen in de vakgroepsvergadering en lokale werkgroepen.
Het volgen van bijscholing die bij deze richtlijn ontwikkeld gaat worden.
Aanpassen lokale patiënteninformatie op grond van de materialen die door de verenigingen beschikbaar gesteld zullen worden.
Afstemmen en afspraken maken met andere betrokken disciplines om de toepassing van de aanbevelingen in de praktijk te borgen.

De systeemstakeholders (onder andere zorgverzekeraars, (koepelorganisaties van) ziekenhuisbestuurders, IGZ)

Ten aanzien van de financiering van de zorg voor patiënten die een anatomische longresecties ondergaan wordt van het bestuur van de ziekenhuizen verwacht dat zij bereid zijn om de nodige investeringen te doen (zie hierboven bij impact op zorgkosten) om de aanbevelingen in deze richtlijn te kunnen implementeren. Daarnaast wordt van de bestuurders verwacht dat zij bij de betrokken medisch professionals nagaan op welke wijze zij kennis hebben genomen van de nieuwe richtlijn en deze toepassen in de praktijk.

Het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten

Toevoegen van richtlijn aan richtlijnendatabase. Daarbij opnemen van dit implementatieplan op een voor alle partijen goed te vinden plaats.